۱۵٬۳۶۱
ویرایش
جز (removed Category:مقاله های نیازمند ارزیابی; added Category:مقالههای دارای شناسه using HotCat) |
|||
(۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۱: | خط ۱: | ||
'''عامّ و خاصّ'''، اصطلاح [[اصول فقه|اصولی]] دربارهٔ شمول یا عدم شمول خطابهای شرعی. | '''عامّ و خاصّ'''، اصطلاح [[اصول فقه|اصولی]] دربارهٔ شمول یا عدم شمول خطابهای شرعی. | ||
برای عام سه قسم ذکر شدهاست: عام استغراقی، عام مجموعی و عام بدلی. | |||
برای عموم، الفاظ مخصوصی ذکر شده، چون: لفظ کلّ و مرادفهای آن مانند «جمیع»، «أی»، «دایماً»، «مَن» و «ما» موصوله، لفظ نکره در سیاق نهی و نفی و جمع مُحلّی به الف و لام. | |||
[[امامخمینی]]، لفظ «کل» و مرادفهای آن در زبان فارسی و عربی را یک به یک شمرده و دلالت آنها بر عموم را به حکم تبادر ثابت دانستهاست و لفظ «کل»، «جمیع» و «تمام» را از الفاظ عام استغراقی و لفظ «مجموع» را از الفاظ عام مجموعی برشمرده و «اَیّ» را از الفاظ عام بدلی دانستهاست. | |||
به نظر امامخمینی دلالت نکره در سیاق نفی و نهی برعموم به واسطه جریان مقدمات حکمت و دلالت جمع با الف و لام بر عموم به حکم ارتکاز عرفی است. | |||
امامخمینی، بیان و تنظیم قوانین و احکام موجود در [[شریعت]] را نظیر قوانین و عمومات موجود در نظامهای قانونگذاری عقلایی میداند که نخست قانون کلی را مطرح کرده و در مرحله بعد قیود، خصوصیات و مستثنیات آن را ذکر میکنند؛ بدین ترتیب تمامی عمومات شریعت در معرض تخصیص است و جستجو از مخصص پیش از عمل به عام، لازم است. ایشان در خصوص مقدار فحص از مخصص، حصول یأس از مخصص و معارض را به عنوان حد این جستجو معرفی کردهاست | |||
امامخمینی، قائل است عامِ تخصیصخورده، در معنای موضوعله خود بهکار رفته، نه در معنای مجازی؛ زیرا در دلالت الفاظ آن بر مدلول خود هیچ ادعایی مشاهده نمیشود، افزون بر آنکه حمل عام تخصیصخورده بر مجاز و معنای ادعایی، متناسب با باب تقنین نیست. | |||
امامخمینی، در مخصص متصل ـ خواه شبهه مفهومی باشد یا مصداقی و خواه دوران امر میان متباینین باشد یا اقل و اکثر ـ فرقی نگذاشته و قائل به سرایت اجمال خاص به عام و در نتیجه عدم حجیت عام شدهاست؛ اما در مخصص منفصل قائل به تفصیل شدهاست. | |||
== معنی == | == معنی == | ||
خط ۳۵: | خط ۴۹: | ||
=== نکره در سیاق نفی و نهی === | === نکره در سیاق نفی و نهی === | ||
دربارهٔ چگونگی دلالت نکره در سیاق نفی یا نهی، سه دیدگاه مطرح شدهاست. برخی دلالت آن را به ظهور وضعی<ref>میرزای قمی، القوانین المحکمة، ۱/۴۳۶–۴۳۷.</ref> و بعضی دیگر به مقدمات حکمت<ref>آخوند خراسانی، کفایة الاصول، ۲۱۷؛ امامخمینی، تنقیح الاصول، ۲/۳۳۵–۳۳۶.</ref> و برخی به حکم عقل<ref>حائری یزدی، درر الفوائد، ۲۱۰؛ مظفر، اصول الفقه، ۱/۱۹۲.</ref> مستند کردهاند. امامخمینی با نپذیرفتن نظر مشهور در الفاظ عموم شمردنِ این موارد و دلالت وضعی آنها بر عموم،<ref>امامخمینی، مناهج الوصول، ۲/۲۳۷؛ امامخمینی، تهذیب الاصول، ۲/۱۶۶.</ref> و نفی نظر استاد خود [[عبدالکریم حائری یزدی]] | دربارهٔ چگونگی دلالت نکره در سیاق نفی یا نهی، سه دیدگاه مطرح شدهاست. برخی دلالت آن را به ظهور وضعی<ref>میرزای قمی، القوانین المحکمة، ۱/۴۳۶–۴۳۷.</ref> و بعضی دیگر به مقدمات حکمت<ref>آخوند خراسانی، کفایة الاصول، ۲۱۷؛ امامخمینی، تنقیح الاصول، ۲/۳۳۵–۳۳۶.</ref> و برخی به حکم عقل<ref>حائری یزدی، درر الفوائد، ۲۱۰؛ مظفر، اصول الفقه، ۱/۱۹۲.</ref> مستند کردهاند. امامخمینی با نپذیرفتن نظر مشهور در الفاظ عموم شمردنِ این موارد و دلالت وضعی آنها بر عموم،<ref>امامخمینی، مناهج الوصول، ۲/۲۳۷؛ امامخمینی، تهذیب الاصول، ۲/۱۶۶.</ref> و نفی نظر استاد خود [[عبدالکریم حائری یزدی]] <ref>حائری یزدی، درر الفوائد، ۲۱۰.</ref> مبنی بر دلالت عقلی نکره در سیاق نفی و نهی بر عموم،<ref>امامخمینی، جواهر الاصول، ۴/۳۴۵.</ref> دلالت آن را به واسطه جریان مقدمات حکمت میداند.<ref>امامخمینی، مناهج الوصول، ۲/۲۳۸؛ امامخمینی، جواهر الاصول، ۴/۳۴۶–۳۴۷.</ref> | ||
=== جمع با الف و لام === | === جمع با الف و لام === | ||
خط ۱۳۵: | خط ۱۴۹: | ||
== پیوند به بیرون == | == پیوند به بیرون == | ||
* سیفالله سخائیفر، [https://books.khomeini.ir/10007 | * سیفالله سخائیفر، [https://books.khomeini.ir/books/10007/179/ عام و خاص]، [[دانشنامه امامخمینی]]، ج۷، ص۱۷۹–۱۸۹. | ||
[[رده:مقالههای | [[رده:مقالههای تأییدشده]] | ||
[[رده:مقالههای جلد هفتم دانشنامه]] | [[رده:مقالههای جلد هفتم دانشنامه امامخمینی]] | ||
[[رده:مقالههای بینیاز از جعبه اطلاعات]] | |||
[[رده:مقالههای دارای لینک دانشنامه]] | |||
[[رده:اصول فقه]] | |||
[[رده:مقالههای دارای شناسه]] |