لبنان: تفاوت میان نسخه‌ها

واژه لبنان از ریشه «لبن» با منشأ سامی، به معنای سفید است و اشاره به قلّه‌های برف‌گیر کوه‌ها دارد.<ref>نانته، تاریخ لبنان، ۱۹.</ref> لبنان کوچک‌ترین کشور خاورمیانه پس از بحرین و وسعت آن ۱۰۴۵۲ کیلومتر مربع است. این کشور از شمال و شرق با کشور [[سوریه]] و از جنوب با [[فلسطین اشغالی]] هم‌مرز است و از غرب به دریای مدیترانه محدود می‌شود.<ref>نادری، لبنان، ۱.</ref> جمعیت لبنان در سال ۲۰۰۰م/ ۱۳۷۹ش حدود چهار میلیون نفر بوده است<ref>نادری، لبنان، ۱۰.</ref> و در سال ۲۰۱۴م حدود شش میلیون نفر تخمین زده شده است.<ref>The world factbook 2014, www.cia.Gov</ref>

ادیان و مذاهب عمده لبنان را [[اسلام]] با پنج مذهب، [[مسیحیت]] با دوازده مذهب و [[یهودیت]] با یک مذهب تشکیل می‌دهند.<ref>نادری، لبنان، ۱۹ ـ ۲۰.</ref> مناطق اصلی سکونت شیعیان، در جنوب جبل‌عامل، شرق بعلبک، اطراف بیروت و در کوهستان‌های شمال منطقه جبیل است.<ref>حجتی کرمانی، لبنان به روایت امام‌موسی صدر و شهید چمران، ۸۹.</ref> قدمت اسکان و انتشار شیعه در منطقه بلندی‌های جولان به زمان [[امام‌علی(ع)]] و در جبل‌عامل به زمان حضور [[ابوذر غفاری]]، صحابی [[پیامبر(ص)]]، در آن منطقه بر می‌گردد.<ref>مهاجر، التأسیس لتاریخ الشیعه فی لبنان و سوریه، ۲۵۳.</ref> مردمان منطقه صور لبنان بیشتر [[شیعه]] هستند.<ref>ناصرخسرو، سفرنامه، ۱۹.</ref>

لبنان از لحاظ تاریخِ اجتماعی، ریشه در قوم متمدن فنیقی (کنعانی) ـ که ابداع خط از دستاوردهای آنهاست ـ دارد.<ref>میرزاآقایی، بازیگران مسیحیت سیاسی در لبنان، ۲۸.</ref> لبنان ۵۸۳ سال پیش از میلاد مسیح، جزئی از امپراتوری [[ایران]] و تحت فرمان کوروش و دیگر پادشاهان هخامنشی بود؛<ref>میرزاآقایی، بازیگران مسیحیت سیاسی در لبنان، ۲۹.</ref> ولی از ۶۴ سال پیش از میلاد، بخشی از امپراتوری رم شد و پس از تجزیه این امپراتوری، در قلمرو بیزانس قرار گرفت و با گسترش اسلام در مناطق مختلف جهان، تحت نفوذ مسلمانان در آمد. در اواخر سده یازدهم میلادی، لبنان جزئی از قلمرو صلیبیان شد و سپس تا سده پانزدهم، از ممالک مصر به شمار می‌آمد.<ref>مرکز الاستشارات، لبنان، تاریخ، جامعه و سیاست در سال‌های ۷۲ ـ ۷۶، ۳۱.</ref> این کشور در اوایل سده شانزدهم، تحت تسلط عثمانی‌ها قرار گرفت<ref>ترحینی، الاسس التاریخیه لنظام لبنان الطائفی، ۹.</ref> و پس از تجزیه امپراتوری عثمانی به دست فاتحانِ [[جنگ جهانی اول]]، تحت سلطه [[اقامتگاه‌های امام‌خمینی|فرانسه]] در آمد و این کشور بازیگر اصلی تحولات لبنان شد.<ref>میرزاآقایی، بازیگران مسیحیت سیاسی در لبنان، ۲۹.</ref> اوضاع طایفه‌ای حاکم بر این کشور و صدمات ناشی از آن، مربوط به دوران عثمانی و نفوذ اروپاییان بر حاکمان آن، نظیر شکیب افندی (۱۸۴۵م) است.<ref>ترحینی، الاسس التاریخیه لنظام لبنان الطائفی، ۴۱۱.</ref> در سال ۱۹۲۰م/ ۱۲۹۹ش نماینده فرانسه برپایی دولت لبنان بزرگ را در این کشور اعلام کرد.<ref>میرزاآقایی، بازیگران مسیحیت سیاسی در لبنان، ۲۹.</ref> دولت لبنان بزرگ، با تدوین قانون اساسی در سال ۱۹۲۲م/ ۱۳۰۱ش به جمهوری لبنان تبدیل شد و سرانجام در ۱۹۴۳م/ ۱۳۲۲ش [[استقلال]] یافت.<ref>میرزاآقایی، بازیگران مسیحیت سیاسی در لبنان، ۲۹ ـ ۳۰.</ref>

رابطه لبنان و ایران با توجه به مهاجرت علمای شیعه منطقه جبل‌عامل، ازجمله [[محقق کرکی]]، [[شیخ بهایی]] و [[شیخ‌ حر عاملی]]، در زمان [[حکومت صفویه]] و نقش این بزرگان در تأسیس [[حوزه‌های علمیه]] و تقویت فرهنگ شیعه در ایران، سابقه طولانی و ممتازی دارد.<ref>جعفری، مروری بر تاریخ فقه و فقها، ۲۵۴ ـ ۲۷۴.</ref> در زمان معاصر نیز این روابط به دلیل جمعیت بالای شیعیان، محرومیت‌های آنان، حضور مبارزان دوران پهلوی، همچون [[مصطفی چمران]] و نیز حضور فعال [[امام‌موسی صدر]] در میان شیعیان لبنان اهمیت فراوان دارد.<ref>خسروشیری، انقلاب اسلامی ایران و شیعیان لبنان، ۲۰۵.</ref> چنان‌که [[سیداحمد خمینی]]، فرزند [[امام‌خمینی]]، در سال ۱۳۵۲ در راه سفر [[حج]]، به لبنان رفت و با امام‌موسی صدر در خصوص مسائل منطقه، وضعیت شیعیان و مبارزات پیش رو به تبادل نظر پرداخت و در تماس با مصطفی چمران و عناصر مبارز دیگر، پیگیری اهداف نهضت امام‌خمینی در آن سامان را به بحث گذاشت و مدت اندکی نیز در پایگاه نظامی چمران آموزش نظامی دید.<ref>انصاری، مهاجر قبیله ایمان، ۸۵ ـ ۸۶؛ طباطبایی، اقلیم خاطرات، ۳۷۵.</ref> چمران از مبارزان دوران پهلوی بود که در سال ۱۳۴۹ بنا به دعوت امام‌موسی صدر، رهبر شیعیان لبنان، وارد این کشور شد و در عرصه‌های مختلف نظامی، اجتماعی و فرهنگی نقش‌آفرینی کرد.<ref>مرکز بررسی، شهید سرافراز دکتر مصطفی چمران، ۹ ـ ۳۴.</ref>

:{{ببینید|امام‌موسی صدر|مصطفی چمران}}

روابط رسمی ایران و لبنان به سال ۱۹۱۲م/ ۱۲۹۱ش و افتتاح نخستین کنسولگری ایران در آن کشور باز می‌گردد. این کنسولگری در سال ۱۹۲۷م/ ۱۳۰۶ش، به سرکنسولگری کل ایران در سوریه و لبنان و فلسطین با مرکزیت بیروت ارتقا یافت. ایران در سال ۱۹۴۴م/ ۱۳۲۳ش، کشور لبنان را که در سال ۱۳۲۲ مستقل شده بود به رسمیت شناخت و در سال ۱۹۵۵م/ ۱۳۳۴ش، در آن کشور سفارتخانه تأسیس کرد.<ref>نادری، لبنان، ۱۳۷ ـ ۱۳۸.</ref>

لبنان کشوری فرقه‌ای با طوایف متعدد است. هفده طایفه رسمی در این کشور وجود دارد و هر کدام از فرقه‌های دینی از چند قبیله تشکیل می‌شود که در میان خود همگرایی و [[تعصب]] دارند.<ref>میرزاآقایی، بازیگران مسیحیت سیاسی در لبنان، ۴۸ ـ ۱۱۲.</ref> بر اساس آخرین آمار رسمی، که در زمان حاکمیت فرانسه در لبنان (۱۹۳۲م) صورت گرفته است، مسیحیان ۵۱ درصد، اهل سنت ۲۳ درصد و شیعیان بیست درصد کل جمعیت کشور را تشکیل می‌دهند؛ اما پس از این تا به‌حال سرشماری مجددی صورت نگرفته است.<ref>سلیمانی‌زاده، انقلاب اسلامی و احیای هویت دینی شیعیان لبنان، ۴۷.</ref> علت آن را می‌توان در علاقه طبقه حاکم برای پرشمار نشان‌دادن مسیحی‌های مارونی ذکر کرد که ارائه آمار دقیق را نیز مشکل و غیر رسمی کرده است. برآورد سال ۱۳۸۴ نشان می‌دهد ۶۵ تا ۷۰ درصد جمعیت لبنان را مسلمانان و ۳۰ تا ۳۵ درصد آن را مسیحیان و سایر فرقه‌ها تشکیل می‌دهند.<ref>پرغو، تحولات لبنان در گستره تاریخ، ۱۳ ـ ۱۴.</ref> بر اساس گزارش‌های مختلف از منابع متعدد، اینک اکثریت طایفه‌ای لبنان به‌ترتیب شیعیان (۳۲ درصد)، اهل سنت (۲۱ درصد)، مسیحیان (۲۴ درصد)، دروزی‌ها (۷ درصد) و سایر مذاهب (۱۶ درصد) هستند.<ref>نادری، لبنان، ۱۹ ـ ۲۰.</ref> همچنین طبق برآوردها، حدود ۱۴ میلیون لبنانی در خارج از کشور زندگی می‌کنند. لبنان به سبب داشتن [[احزاب سیاسی]] متعدد، در [[خاورمیانه]] بی‌رقیب است؛ اما بیشتر آنها استقلال ندارند و هر یک به کشوری خارجی وابسته‌اند. این احزاب همگی دارای شاخه نظامی و نیروهای آشنا به دوره‌های نظامی هستند. پس از پایان جنگ داخلی و پیمان طائف (۱۳۶۸) ظاهراً کلیه احزاب، سازمان‌های نظامی خود را منحل کردند؛<ref>میرزاآقایی، بازیگران مسیحیت سیاسی در لبنان، ۱۲۶ ـ ۱۲۷.</ref> اما درعمل، هنوز برخی احزاب به ‌طور کامل خلع سلاح نشده‌اند.

ازجمله مسائل لبنان، محرومیت سیاسی ـ اجتماعی شیعیان، تحمل حملات [[اسرائیل]]، مهاجرت فلسطینیان در جنوب و ناتوانی دولت در تأمین [[امنیت]] یا رسیدگی به فلاکت اقتصادی شیعیان بود که آنان را به سمت رهبری که بتواند شیعیان را از این وضعیت نجات دهد، سوق داد؛ رهبرانی، نظیر [[محمدجواد مغنیه]]، [[امام‌موسی صدر]]، [[محمدمهدی شمس‌الدین]] و [[سیدمحمدحسین فضل‌الله]] نمونه‌های برجسته این وضعیت هستند،<ref>دکمجیان، جنبش‌های اسلامی معاصر در جهان عرب، ۳۰۲.</ref>، چنان‌که دو جنبش‌های عمده سیاسی نظامی امل و حزب‌الله در همین راستا شکل گرفت.

دولت‌های خارجی متعددی در امور لبنان نفوذ دارند. [[ایران]]، [[روسیه]]، [[امریکا]]، [[اقامتگاه‌های امام‌خمینی|فرانسه]]، [[سوریه]]، [[عربستان سعودی]] و رژیم نامشروع اسرائیل ازجمله دولت‌های صاحب نفوذ در لبنان هستند.<ref>پورقیومی، تأثیر جنگ ۳۳روزه لبنان بر سیاست خاورمیانه‌ای نو محافظه‌کاران آمریکا، ۴۰ ـ ۵۵.</ref> از طرف دیگر، موقعیت ژئوپلوتیک لبنان و همجواری با مرزهای فلسطین، همواره آن را در معرض تهاجم [[رژیم صهیونیستی]] قرار داده است.<ref>پورقیومی، تأثیر جنگ ۳۳روزه لبنان بر سیاست خاورمیانه‌ای نو محافظه‌کاران آمریکا، ۵۹.</ref> این رژیم در سال‌های ۱۹۴۸ (آغاز تهاجم)، ۱۹۶۷ (جنگ اعراب و اسرائیل)، ۱۹۷۸، ۱۹۸۲، ۱۹۹۳ و ۱۹۹۶م لبنان را آماج حملات خود قرار داد.<ref>پورقیومی، تأثیر جنگ ۳۳روزه لبنان بر سیاست خاورمیانه‌ای نو محافظه‌کاران آمریکا، ۶۰.</ref> صهیونیست‌ها تنها در جنگ‌های غرب بیروت، هزاران زن و کودک را کشتند.<ref>کوردزمن، درسهایی از جنگ ۳۳روزه اسرائیل و لبنان، ۱۷۶.</ref> بمباران فرودگاه بیروت در ۱۹۶۸م، اشغال جنوب لبنان در ۱۹۷۸م و اشغال بخش اعظم لبنان در ۱۹۸۲م<ref>میرزاآقایی، بازیگران مسیحیت سیاسی در لبنان، ۳۰ ـ ۳۱.</ref> و جنگ‌های ۳۳روزه در ۲۰۰۶م (۲۱ تیر تا ۲۳ مرداد ۱۳۸۵) که با عملیات دفاعی حزب‌الله لبنان و عقب‌نشینی اسرائیل همراه بود، از دیگر اقدامات تجاوزکارانه رژیم صهیونیستی علیه مردم لبنان به شمار می‌آید.<ref>میرزاآقایی، بازیگران مسیحیت سیاسی در لبنان، ۳۸.</ref>

امام‌خمینی در سال ۱۳۵۴ از اوضاع لبنان اظهار تأثر و تشویش خاطر کرد<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۳/۱۱۹.</ref> و با اوج‌گیری جنگ‌های داخلی لبنان در سال ۱۳۵۵ بارها به آن واکنش نشان داد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۳/۱۷۴ و ۱۷۶.</ref> ایشان در آن مقطع، طی پیامی به مسلمانان ایران و جهان، با فاجعه خواندن درگیری‌های لبنان که دست‌های مرموز دشمن انسانیت به نفع [[استعمار]] و [[اسرائیل‏]] به راه انداخت و لبنان را به مخروبه‌ای تبدیل کرد، با آسیب‌دیدگان این درگیری‌ها ابراز همدردی کرد و از عموم انسان‌های شرافتمند، مسلمانان پاکروان و پیروان [[رسول اکرم(ص)]] و [[امیرالمؤمنین(ع)]] خواست به یاری آنان بشتابند و صرف یک‌چهارم وجوه شرعیه را نیز در این راه مجاز دانست.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۳/۱۹۲ ـ ۱۹۳.</ref> ایشان مردم لبنان را برادران ایمانی و عزیزانی خطاب می‌کرد که مردانه برای عظمت و عزت و شعائر خود، با جناح‌های مختلف وحشی‌های قرون وسطایی و آدمک‌های استعمارزده می‌جنگند و خون خود را در راه شرافت و عزت خویش فدا می‌کنند؛<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۳/۱۹۲.</ref> از همین‌رو خدمت محترمانه و شرافتمندانه به بازماندگان آنان را ‏وظیفه مسلمانان به‌ویژه ملت ایران می‌دانست که به آسانی می‌توانند خسارات قابل جبران را جبران کنند و با سروسامان‌دادن به زندگی برادران ایمانی خود در لبنان، در پیشگاه [[خدای تعالی]] و انسانیت روسفید باشند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۳/۱۹۳.</ref>

دغدغه اصلی امام‌خمینی در مسئله لبنان، برنامه‌های سازماندهی‌شده [[امریکا]] برای منافع غیر انسانی خود در لبنان بود. ایشان نگران بود که لبنان نیز مانند ایران [[عصر پهلوی]]، تحت نفوذ امریکا قرار گیرد و اسرائیل با خیال راحت، نقشه‌های خود را در منطقه پیاده کند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۳/۲۵۵.</ref> ایشان در آبان ۱۳۵۷ و در مصاحبه با روزنامه لبنانی النهار، ضمن پاسخگویی به پرسش‌های روزنامه درباره [[انقلاب اسلامی]]، از اوضاع لبنان و ظلمی که به مسلمانان این کشور می‌رود، ابراز تأسف شدید کرد و برای رهایی آنان دعا کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۴/۴۴۳ ـ ۴۴۵.</ref> در آذر ۱۳۵۷ نیز نمایندگان حرکة المحرومین لبنان، در [[اقامتگاه‌های امام‌خمینی|پاریس]] به دیدار ایشان رفتند. امام‌خمینی در این دیدار با تشکر از همراهی شیعیان لبنان با انقلاب اسلامی و دعا برای آنان، قضیه اسرائیل و مخالفت با رابطه [[محمدرضا پهلوی]] با آن را یکی از محورهای مهم [[نهضت اسلامی ایران]] شمرد و با ابراز نگرانی از مفقودشدن [[امام‌موسی صدر]]، از شیعیان لبنان خواست تا در مبارزه دلسرد نشوند و در همه‌حال به خود متکی باشند که خدا پشتیبان آنان است؛<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۵/۱۳۴ ـ ۱۳۵.</ref> چنان‌که در نامه‌ای به شخصیت مبارز فلسطین، ابوجهاد (آذر ۱۳۵۷) نیز، از مسلمانان و شیعیان جنوب لبنان که با تظاهرات خود در [[تاسوعای حسینی]]، با مردم ایران اعلام همبستگی کردند، تشکر کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۵/۷۳ ـ ۷۴.</ref> ایشان در همین روزها، در مصاحبه‌های مختلف با نشریات لبنانی، به تشریح نهضت اسلامی پرداخت و از مسلمانان لبنان خواست ضمن همراهی و برادری در مبارزه با [[ظلم]]، درباره نهضت اسلامی ایران نیز به قدر وسع خود و دست‌کم با تبلیغات، همراهی کنند؛ چنان‌که ایرانیان هم تاکنون به آنان خدمت کرده و آنان را در مصائبشان تنها نگذاشته‌اند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۵/۱۴۴ و ۱۸۵ ـ ۱۸۶.</ref>

امام‌خمینی در ماه‌های نخست [[پیروزی انقلاب اسلامی ایران]] نیز به مردم لبنان پیام داد که در راه مبارزه با امریکا و اسرائیل، در کنار آنان خواهد بود<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۸/۷۰.</ref> و در همان روزها، نماینده‌ای برای بررسی وضعیت مردم جنگ‌زده و چگونگی کمک دولت ایران، به لبنان فرستاد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۰/۲۹.</ref> ایشان به‌روشنی اعلام کرد که لبنان را از خود می‌داند و از مردم ایران جدا نیست.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۲/۳۱۸.</ref> ایشان در سال ۱۳۶۰، [[سیدحسن نصرالله]] را به عنوان نماینده خود در [[امور حسبیه]] و شرعیه در لبنان برگزید و وی را در دریافت وجوه مختلف شرعی و صرف بخشی از آن در لبنان مجاز دانست؛<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۵/۳۳۸.</ref> همچنین در بهمن ۱۳۶۱، [[سیداحمد فهری زنجانی]] را به نمایندگی خود در امور شرعی لبنان و سوریه انتخاب و او را مأمور کرد تا در رفع مشکلات مذهبی مردم آن مناطق تلاش کند و صرف بخشی از وجوهات شرعی در این راه را نیز مجاز شمرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۷/۳۳۶.</ref> ایشان در آخرین پیام خود به [[حجاج بیت‌الله‌الحرام]]، فریاد برائت مؤمنان را فریاد برائت مردم لبنان، فلسطین، ملت‌ها و کشورهای دیگری دانست که ابرقدرت‌های شرق و غرب، به‌ویژه امریکا و اسرائیل به آنان چشم طمع دوخته‌اند و سرمایه آنان را به غارت می‌برند و نوکران و سرسپردگان خود را به آنان تحمیل می‌کنند و از هزاران کیلومتر دورتر به سرزمین‌های آنان چنگ می‌اندازند و مرزهای آبی و خاکی کشورشان را اشغال می‌کنند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۲۰/۳۱۸.</ref> ایشان بر این باور بود که در مصائب مختلف مردم لبنان، امریکا و اسرائیل هر دو نقش می‌آفرینند؛<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۲/۱۳۸.</ref> اما نقش اصلی از آن امریکاست و اسرائیل بر اساس طرح امریکا عمل می‌کند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۶/۴۸۰، ۵۱۴ و ۱۷/۴۸۲.</ref> ایشان سکوت رئیس‌جمهور وقت امریکا، [[جیمی کارتر]]، درباره کشتار مردم لبنان را نفاق‌آمیز می‌شمرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۱/۳۷۶.</ref>

روش دیگر دشمنان لبنان، به‌ویژه اسرائیل برای ضربه‌زدن به لبنان، ایجاد تفرقه داخلی و حمله به لبنان بود.<ref>نادری، لبنان، ۱۳۰ ـ ۱۳۱.</ref> این کشور؛ چنان‌که امام‌خمینی نیز خاطرنشان کرده، بر اثر جنگ داخلی عملاً ویران شده بود و در این میان [[شیعیان]] صدمه بیشتری دیدند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۳/۱۷۱.</ref> از آثار نابسامانی‌های داخلی، کشتار فجیع شیعیان لبنانی و آوارگان فلسطینی در اردوگاه‌های صبرا و شتیلا و برج البراجنه در غرب بیروت در سال ۱۹۸۲م/ ۱۳۶۱ش بود؛<ref>پورقیومی، تأثیر جنگ ۳۳روزه لبنان بر سیاست خاورمیانه‌ای نو محافظه‌کاران آمریکا، ۶۰.</ref> چنان‌که از نگاه امام‌خمینی حضور نیروهای خارجی در لبنان با نام حفاظت از صلح، نه‌تنها کمکی به صلح نمی‌کرد، بلکه باعث آزار مردم و مانع صلح واقعی به شمار می‌آمد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۸/۲۲۵ و ۲۳۷.</ref>

ایران با رهبری امام‌خمینی، کمک‌های فراوانی به مردم لبنان کرد. برخی از کمک‌های ایران به لبنان، هنگام تجاوز اسرائیل، ایجاد بیمارستان، درمانگاه، داروخانه، مراکز بهداشتی، مراکز فرهنگی و آموزشی، فروشگاه‌های تعاونی، شبکه‌های آبرسانی و تحت پوشش قراردادن خانواده‌های شهدا و [[مستضعفان]] بود.<ref>نادری، لبنان، ۱۴۲.</ref> در سطح عمومی نیز امام‌خمینی از تظاهرات مردم لبنان در راه [[استقلال]] و [[آزادی]] کشور خود و اعلام همبستگی با مردم ایران تشکر و حمایت می‌کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۵/۷۴.</ref>

از نگاه [[امام‌خمینی]]، موضوع اصلی لبنان، احتمال پیروزی [[اسرائیل]] در تجاوزات خود و در نتیجه پیشروی به دیگر کشورهای اسلامی بود؛<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۳/۳۶۱ و ۹/۲۳۷، ۲۸۱.</ref> از این‌رو ایشان بارها و به‌صراحت از مبارزان جنوب لبنان در برابر حملات اسرائیل پشتیبانی می‌کرد<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۵/۳۳۹.</ref> و جوانان مجاهد این کشور را می‌ستود<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۳/۱۶۸ و ۲۰/۳۲۱.</ref> و برای پیروزی آنان در نبرد علیه اسرائیل دعا می‌کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۶/۳۳ و ۳۳۳.</ref> ایشان به کم‌کاری و بی‌سیاستی کشورهای اسلامی در مسئله لبنان و عدم برخورد قاطع کشورهای همسایه لبنان با تجاوز اسرائیل، اعتراض و گله داشت؛<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۰/۴۱۸ و ۱۸/۵۴.</ref> همان‌گونه که به محمد انور سادات، رئیس‌جمهور وقت مصر، به علت بی‌توجهی به حمله اسرائیل به جنوب لبنان و دوستی با دشمنان اسلام اعتراض کرد<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۱/۷۸.</ref> و از پاپ، به عنوان مرجع روحانی جهان مسیحی، شکستن سکوت و اقدام مناسب در قضیه لبنان و تجاوز اسرائیل به آن کشور را انتظار داشت.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۱/۴۱۰.</ref> از سوی دیگر، امام‌خمینی حمله اسرائیل به لبنان در دهه شصت شمسی را ترفند امریکا برای معطوف‌کردن توجه و تمرکز ایران از جبهه داخلی به جبهه لبنان و در نتیجه جلوگیری از پیروزی ایران در [[جنگ ایران با عراق|جنگ با عراق]] می‌دانست.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۶/۳۵۱ ـ ۳۵۴ و ۳۹۳.</ref>

امام‌خمینی به‌صراحت از نهضت‌های آزادی‌بخش سراسر جهان که در راه خدا، حق، حقیقت و آزادی مبارزه می‏کنند، پشتیبانی می‌کرد<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۲/۱۳۸.</ref> که گروه‌های مسلمان و مبارز لبنانی هم در شمار آنان بودند. حمایت از نهضت‌های رهایی‌بخش و مبارزات حق‌طلبانه مستضعفان جهان در برابر ابرقدرت‌های سلطه‌گر و مستکبر، به عنوان یکی از اصول سیاست خارجی [[جمهوری اسلامی ایران]] در اصل ۱۵۴ [[قانون اساسی]] نیز آمده است. زمینه ظهور و شکل‌گیری گروه‌های اسلام‌گرا در لبنان به هنگام جنگ‌های داخلی و اشغال نیمی از خاک لبنان به دست اسرائیل در سال ۱۹۸۲م/ ۱۳۶۱ش و شکست گروه‌های فلسطینی و احزاب چپ لبنان در مقابله با این تهاجم و در نتیجه شکست ایدئولوژی‌های چپ و ملی‌گرایانه عربی بر می‌گردد.<ref>اسداللهی، جنبش حزب‌الله لبنان، ۱۶.</ref> برخی جنبش‌های اسلامی لبنان بسیار متأثر از [[نهضت امام‌خمینی]] بودند که از [[شیعیان]] می‌توان به جنبش امل (امام‌موسی صدر و نبیه بری)، جنبش امل اسلامی (سیدحسین موسوی) و حزب‌الله (شیخ‌صبحی طفیلی) و از [[اهل سنت]] به جنبش توحید اسلامی (شیخ‌سعید شعبان) اشاره کرد.<ref>فراتی، انقلاب اسلامی و بازتاب آن، ۴۵ ـ ۴۶.</ref> حرکة‌المحرومین که جنبش امل (افواج المقاومة اللبنانیه) شاخه نظامی آن به شمار می‌رود، از مهم‌ترین جنبش‌های لبنان است که تحت تأثیر شخصیت [[امام‌موسی صدر]] شکل گرفت.<ref>دکمجیان، جنبش‌های اسلامی معاصر در جهان عرب، ۳۰۳.</ref> جنبش امل به دستور امام‌موسی صدر در سال ۱۹۷۵م/ ۱۳۵۴ش و در پی انفجار بمب در یکی از اردوگاه‌های جنبش محرومان تشکیل شد و افرادی چون [[مصطفی چمران]]، محمد سعد، داوود داوود، خلیل جرادی و صادر کفل در آن نقش داشتند.<ref>خسروشیری، انقلاب اسلامی ایران و شیعیان لبنان، ۸۱.</ref> امام‌موسی صدر از مدافعان [[انقلاب اسلامی]] بود و از امام‌خمینی به عنوان «الامام‌الاکبر» یاد می‌کرد.<ref>اباذری، امام‌موسی صدر، امید محرومان، ۲۰۲.</ref>

:{{ببینید|نهضت‌های اسلامی|امام‌موسی صدر}}

مهم‌ترین جنبش اسلامی از جنبش‌های متأثر از نهضت امام‌خمینی در لبنان، حزب‌الله است. این گروه در سال ۱۹۸۲م/ ۱۳۶۱ش هم‌زمان با اشغال نیمی از خاک لبنان به دست اسرائیل و جنگ‌های داخلی لبنان به وجود آمد. این گروه که بعدها «حزب‌الله انقلاب اسلامی لبنان» نام گرفت، در سه حوزه جنگ علیه اشغالگری اسرائیل، نیروهای نظامی غرب و دولت امین جمیّل که با فشار [[اسرائیل]] روی کار آمده بود، وارد عمل شد.<ref>اسداللهی، جنبش حزب‌الله لبنان، ۱۶.</ref> این گروه حاصل توافق گروه‌های متفرق اسلام‌گرا در سه محور اعتقاد به [[ولایت فقیه]] و [[رهبری امام‌خمینی]]، ضرورت مقابله با اسرائیل و لزوم ایجاد تشکیلات جدید جهت تحقق‌بخشیدن به اهداف مورد نظر با استفاده از تجربه انقلاب اسلامی است.<ref>خسروشیری، انقلاب اسلامی ایران و شیعیان لبنان، ۹۰.</ref>

امام‌خمینی پس از تشکیل حزب‌الله، مبارزات نیروهای آن را تحسین می‌کرد<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۲۰/۳۳۸.</ref> و در جمع شورای مرکزی حزب‌الله، آنان را فرزندان واقعی فلسطین اسلامی و لبنان دانست که با نثار خون و جان خود فریاد «یا للمسلمین» سر می‏‌دهند و با تمام قدرت معنوی و مادی، در مقابل اسرائیل و متجاوزان می‌ایستند و به آنان اطمینان داد که موفق خواهند شد و جمهوری اسلامی ایران نیز در کنار آنان خواهد ایستاد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۲۰/۴۸۶.</ref>

[[رده:مقاله‌های آماده ارزیابی]]

[[رده:مقاله‌های جلد هشتم دانشنامه]]