استقامت: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی امام خمینی
دیداریویکی‌متن
 
(۱۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
'''استقامت'''، ثبات قدم در [[راه حق]] و مقاومت در برابر سختی‌های برخاسته از [[انقلاب اسلامی]].
'''استقامت'''، ثبات قدم در راه حق و مقاومت در برابر سختی‌های برخاسته از [[انقلاب اسلامی]].
==معنای لغوی و اصطلاحی==
استقامت از ریشه «قو‌‌م» است و برای آن معانی مختلفی مانند اعتدال، <ref>زبیدی، تاج العروس، ۱۷/۵۹۲.</ref> ثبات و مداومت<ref>ابن‌اثیر، النهایه، ۴/۱۲۵.</ref> ذکر کرده‌اند. در [[ادبیات فارسی]] استقامت به معنای راستی، ایستادن، پایداری‌کردن، ثبات و استقرار در کار آمده است.<ref>دهخدا، لغتنامه دهخدا، ۲/۱۸۳۹.</ref> این واژه در عرف رایج به معنای ثبات قدم و تحمل همه سختی‌ها و ناامیدنشدن در مقابل آنهاست.<ref>انوری، فرهنگ بزرگ سخن، ۱/۳۸۴-۳۸۵.</ref>
==پیشینه==
استقامت در دو بعد فردی و اجتماعی کاربرد دارد و در منابع اخلاقی و تربیتی بیشتر به معنای فردی آن توجه شده است؛ ازجمله در مفهوم [[صبر]] از آن سخن گفته‌اند.<ref>امام‌خمینی، حدیث جنود، ۴۱۲؛ فلاح، صبر و استقامت، ۳۵-۳۷.</ref> [[قرآن]] در سطح فردی به استقامت در برابر [[وسوسه‌های شیطان]]<ref>یونس ۸۹؛ فصلت، ۶.</ref> و گاهی به استقامت در [[وفای به عهد]] و [[پیمان]]<ref>مائده، ۱؛ نحل، ۹۱؛ اسراء، ۳۴.</ref> و گاه به استقامت در [[توحید]]<ref>رعد، ۲۲؛ نحل، ۴۲.</ref> اشاره کرده است. [[پیامبران الهی]] الگویی شایسته در رعایت صبر و مقاومت‌اند و خداوند در قرآن از پیامبرانی یاد می‌کند که تکذیب شدند اما در برابر تکذیب‌ها، صبر و استقامت کردند و در این راه آزار دیدند، تا هنگامی که یاری خداوند به آنان رسید.<ref>انعام، ۳۴.</ref> [[موسی(ع)]] و [[هارون(ع)]] از پیامبران الهی‌اند که در قرآن مامور به استقامت شده‌اند.<ref>یونس، ۱۰ و ۸۹.</ref> [[استقامت در تبلیغ دین]] یکی از مهم‌ترین وظایف پیامبران(ع) به ‌شمار می‌رود.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۱/۴۸.</ref> قرآن به استقامت در سطح اجتماعی نیز توجه کرده است؛ چنان‌که به ثبات قدم در راه حق و پیروی از استقامت [[پیامبر(ص)]] امر شده است؛ راهی که هدایت جامعه اسلامی در آن قرار دارد.<ref>هود، ۱۱۲.</ref> امام‌خمینی نیز با توجه به دشواری‌های دوران مبارزه و سپس مقابله با دشمنان پس از پیروزی ازجمله [[جنگ تحمیلی عراق علیه ایران]] بارها بر این مفهوم اسلامی تاکید کرده است.
==نقش و جایگاه استقامت==
از [[قرآن]] و [[روایات اسلامی]] فهمیده می‌شود اساس پیروزی در کارها استقامت و پایمردی است. ‌قرآن سربازان کم‌تعدادِ [[اسلام]] را که یاری خداوند شامل آنان شده با همین وصف معرفی می‌کند و صابران را کسانی می‌داند که در سختی‌ها، استقامت به خرج می‌دهند و از پای درنمی‌آیند.<ref>انفال، ۶۵؛ طباطبایی، المیزان، ۹/۱۲۲-۱۲۳.</ref> استقامت تنها تسلیم‌نشدن در برابر مشکلات نیست؛ چنان‌که پایداری در میدان [[جهاد]] و عدم خضوع در برابر دشمن به مراتب اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند؛ به ‌گونه‌ای که مجاهدت‌های امت‌های پیشین به همراه پیامبران الهی (صبر و شکیبایی طالوتیان در برابر سپاه جالوت) الگویی آموزنده برای مجاهدان آینده معرفی شده است.<ref>بقره، ۲۵۰.</ref> در همین راستا [[‌امیرالمؤمنین علی(ع)]] مردم را به استقامت در ایمان دعوت می‌کند. آن حضرت استقامت را نسبت به ایمان همچون سر به بدن می‌داند.<ref>نهج البلاغه، ۷۹، ۵۱۷.</ref>


[[امام‌خمینی]] استقامت و پایداری در امور را یکی از آموزه‌های اسلام دانسته است؛ تا آنجا که ایشان استقامت در امور را از خود آن امور مشکل‌تر برشمرده است.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۳/۴۶۴.</ref> ایشان با توجه به آیه «فَاسْتَقِمْ کما اُمِرْتَ وَ مَنْ تابَ مَعَک»، <ref>هود، ۱۱۲.</ref> استقامت در برابر سختی‌ها را بسیار پراهمیت می‌دانست و از مردم می‌خواست در برابر مشکلات مقاومت نشان دهند و تسلیم نشوند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۷/۴۹۳؛ ۹/۴۷۹ و ۱۶/۴۹.</ref> ایشان با اشاره به حدیثی که پیامبر(ص) آیه یادشده را مایه پیری زودرس خود شمرده است، <ref>فیض کاشانی، علم الیقین، ۲/۱۱۸۳.</ref> دلیل سنگینی این آیه را نگرانی رسول خدا(ص) از عدم استقامت همراهانش در راه هدفشان می‌دانست و معتقد بود همان ‌طوری که پیامبر(ص) خود به استقامت و مقاومت مامور بود، همراهانش را نیز مامور به استقامت کرده بود.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۶/۳۰۰.</ref>
استقامت به معنای پایداری کردن و ثبات، در ادبیات قرآنی و روایی در دو سطح فردی و اجتماعی، اساس [[پیروزی]] در کارها شمرده شده است.
==استقامت ابزار انقلاب اسلامی==
از آغاز مبارزه با [[رژیم پهلوی]] پیدا بود جز با پایداری و استقامت ملت و مبارزان در برابر اعمال ضد اسلامی و انسانی رژیم، راهی برای رسیدن به پیروزی نهایی نخواهد بود. امام‌خمینی در همین زمینه بیش از هر کسی بر ضرورت ایجاد و تقویت روحیه مقاومت میان تمامی اقشار ملت تاکید می‌کرد و معتقد بود مقاومت دلیرانه در برابر رنج‌ها و سختی‌ها در راه پایداری انقلاب، یکی از نصرت‌های الهی بود که پیروزی را نصیب ملت بی‌دفاع ایران کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۰/۲۱۷ و ۱۲/۳۸۰.</ref> در این راستا می‌توان با بررسی اندیشه ایشان استقامت در راه انقلاب را در دو سطح بررسی کرد.


امام‌خمینی در یک بعد به استقامت [[مردم]] و ایجاد رابطه‌ای میان افزایش ظلم و بی‌عدالتی و رشد نیروی مقاومت در ملت‌ها اشاره و خاطرنشان کرده است هر ‌اندازه بر میزان [[ظلم]] و ناملایمات افزوده شود، تحمل و قدرت استقامت در برابر آن نیز بیشتر خواهد شد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۳/۱۱۰-۱۱۱.</ref> ایشان در دوران مبارزه، استقامت را در مفهوم انقلابی آن به کار می‌گرفت و با تجلیل از ایستادگی مردم و خارج‌نشدن از مسیر و هدف<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۳/۴۰۰.</ref> آنان را به پافشاری بر خواسته‌ها تا رسیدن به پیروزی با هر ابزار مدنیِ ممکن دعوت می‌کرد<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۵/۵۵۰.</ref> و در این راه بر پیروی از شیوه علمای بزرگ در مقاومت در برابر ظلم و بی‌عدالتی تاکید می‌کرد و نقش علما و [[روحانیان]] را در تقویت و رشد روحیه استقامت مردم در دفاع از حق بسیار مؤثر می‌دانست.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۳/۴۶۱.</ref> ایشان ارزش انقلاب را به این می‌دید که ملت با دست خالی و بدون تجهیزات دفاعی در برابر قوای رژیم فداکارانه ایستادگی کنند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۳/۵۰۴ و ۶/۲۳۰.</ref> ایشان استقامت در راه دفاع از عقیده را یکی از شرایط اصلی براندازی حکومت طاغوتی و برقراری حکومت اسلامی می‌دانست<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۴۳۵.</ref> و ایستادگی و پیروزی در این راه را با پیروی از حرکت انقلابی [[سیدالشهدا(ع)]] به عنوان الگویی برای همه ملل مظلوم جهان میسر می‌شمرد<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۵/۱۵۳ و ۱۶۲.</ref> و یکی از دلایل اصلی تبلیغات دشمنان علیه [[دین]] را همین مقاومت مردمیِ نشئت‌گرفته از قرآن و روحانیت بیان می‌کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۲۱۵.</ref>
[[قرآن]] در سطح فردی به استقامت در برابر وسوسه‌های [[شیطان]] و در سطح اجتماعی به ثبات قدم امر کرده و [[امام‌خمینی]] نیز در دوران مبارزه و جنگ بر این مفهوم تأکید داشت. ایشان استقامت را یکی از آموزه‌های [[اسلام]] دانسته و استقامت در امور را از خود آن امور مشکل‌تر برشمرده و از [[مردم]] می‌خواست در برابر مشکلات استقامت کنند.


امام‌خمینی در بعدی دیگر برخی گروه‌ها را نیز به استقامت دعوت کرده بود. ایشان گرچه انقلاب را بر پایه فعالیت‌ها و مبارزه انقلابیِ تمامی اقشار ملت پایه‌ریزی کرده بود؛ اما با در نظر گرفتن نقش هدایتگرانه و مؤثر گروه‌های مبارز مذهبی و دانشگاهی همواره آنان را به استقامت در راه مبارزه با حکومت طاغوت دعوت می‌کرد. ایشان نگاه ویژه‌ای به نقش روحانیت در تداوم و پیروزی انقلاب داشت و از روحانیان دعوت می‌کرد در اعتراض به برنامه‌های [[رژیم پهلوی]]، به مخالفت برخیزند<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱/۹۳ و ۱۵۱.</ref> و با تاسی از استقامت پیامبر(ص) در برابر آزار و اذیت‌ها<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۶/۳۰۰.</ref> و همچنین [[سیره اهل بیت(ع)]] در ایستادگی در برابر ظلم، <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱/۱۶۳، ۱۶۴ و ۱۵۸.</ref> مدافع اسلام باشند.
امام‌خمینی در یک بعد به استقامت مردم و ایجاد رابطه‌ای میان افزایش [[ظلم]] و رشد مقاومت اشاره و  در بعدی دیگر برخی گروه‌های مبارز مذهبی و دانشگاهی  را به استقامت دعوت می‌کرد.  


امام‌خمینی در مناسبت‌های گوناگون، ازجمله پس از حمله رژیم پهلوی به [[مدرسه فیضیه]]، بر استقامت علما و روحانیان تاکید و آنان را به صبر در برابر مصایب دعوت می‌کرد<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱/۱۶۶.</ref> و تسلیم‌نشدن در برابر حکومت پهلوی و مقاومت در برابر پیشنهاد سازش را عامل پایداری [[حوزه‌های علمیه]] می‌دانست<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱/۲۱۴-۲۱۵.</ref> و پس از [[تبعید امام خمینی|تبعید]] نیز وقتی به [[حوزه علمیه نجف]] انتقال یافت{{ببینید|متن=ببینید|تبعید امام‌خمینی}} بارها بر لزوم صبر و پایداری حوزه‌های علوم دینی، عالمان و روحانیان، به عنوان حامیان اصلی اسلام تاکید می‌کرد تا در هنگام ناگواری‌ها و ناملایمات دچار ناامیدی و سستی نشوند<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲/۵۹ و ۷۰.</ref> و همچنان در مسیر مبارزه با رژیم پهلوی و انحرافات آن استوار بایستند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲/۱۳۱، ۱۳۵، ۱۳۶، ۱۶۹ و ۱۷۰.</ref>
امام‌خمینی به ابعاد مختلف استقامت اشاره کرده؛ در بعد سیاسی، موفقیت‌ها در صحنه سیاسی را رهین همت مردم و استقامت [[رزمندگان]] و در بعد اقتصادی، حل مشکلات اقتصادی را نیازمند مقاومت ملت می‌دانست و در بعد فرهنگی ـ اجتماعی، مراکز دانشگاهی را محلی برای تربیت انسانی و ایجاد استقامت عمومی معرفی می‌کرد و استقامت در برابر کاستی‌های ناشی از [[جنگ عراق علیه ایران|جنگ تحمیلی]] و مقاومت در برابر ناملایمات را یکی از کارهای بزرگ ملت ایران می‌دانست.


امام‌خمینی در کنار توجه به حوزه و حوزویان، در مسیر انقلاب همواره به دانشگاهیان نیز توجه می‌کرد. ایشان دانشگاهیان را به روشنگریِ توام با حفظ آرامش در راه و اهداف انقلاب اسلامی دعوت می‌کرد و از آنان می‌خواست در این راه از خود شکیبایی و استقامت نشان دهند تا عدالت اسلامی و چهره واقعی اسلام را که عاملان استعمار نازیبا جلوه داده بودند به همگی معرفی کنند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۳/۱۱۱.</ref> ایشان همچنین استقامت زندانیان در بند رژیم پهلوی را در خور توجه و ستودنی می‌دانست<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۶/۲۴.</ref> و با تکریمِ شخصیت‌های بزرگی مانند [[سیدمحمود طالقانی]] و [[سیدمحمدرضا سعیدی]] به جهت مبارزات پیگیرشان با [[ظلم]] و [[استبداد]] و [[دیکتاتوری]]، آنان را نمونه‌های بزرگ و بارز مجاهدان در راه حق و آرمان‌های انقلاب اسلامی معرفی می‌کرد که شکنجه‌های بسیاری را در زندان رژیم پهلوی تحمل کردند؛ ولی هیچ‌گاه در راه جهاد سستی به خود راه ندادند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۹/۴۸۶ و ۱۰/۴۹۴-۴۹۵.</ref>{{ببینید|متن=ببینید|شکنجه}}
== معنای لغوی و اصطلاحی ==
==نقش استقامت پس از پیروزی انقلاب==
استقامت از ریشه «قوم» است و برای آن معانی مختلفی مانند اعتدال،<ref>زبیدی، تاج العروس، ۱۷/۵۹۲.</ref> ثبات و مداومت<ref>ابن‌اثیر، النهایه، ۴/۱۲۵.</ref> ذکر کرده‌اند. در ادبیات فارسی استقامت به معنای راستی، ایستادن، پایداری‌کردن، ثبات و استقرار در کار آمده است.<ref>دهخدا، لغتنامه دهخدا، ۲/۱۸۳۹.</ref> این واژه در عرف رایج به معنای ثبات قدم و تحمل همه سختی‌ها و ناامیدنشدن در مقابل آنهاست.<ref>انوری، فرهنگ بزرگ سخن، ۱/۳۸۴–۳۸۵.</ref>
پس از تمامی انقلاب‌ها همواره رسیدن به ثبات سیاسی و امنیت داخلی چالش اصلی فراروی انقلابیان بوده است.<ref>تیلی، از بسیج تا انقلاب، ۳۱۳-۳۱۵.</ref> در [[انقلاب اسلامی ایران]] نیز این امر دغدغه اصلی بسیاری از رهبران انقلاب بود؛ ولی [[امام‌خمینی]]، رهبر سیاسی و معنوی انقلاب، [[قدرت الهی]] را یکی از امتیازهای انقلاب اسلامی بر دیگر انقلاب‌ها دانست و استقامت و مقاومت ملیِ برآمده از اعتقاد مردم ایران به [[اسلام]] در مقابل ناملایمات و مشکلات را در تمامی سطوح، راهکاری مؤثر برای عبور از بحران‌ها معرفی کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۹/۴۰۸ و ۱۲/۱۶.</ref> با مراجعه به آرای ایشان می‌توان این راهکار را در سطوح مختلف از یکدیگر باز شناخت. ایشان در ابعاد مختلف سیاسی، فرهنگی-اجتماعی و اقتصادی به مسئله استقامت اشاره کرده است:
===بعد سیاسی===
امام‌خمینی موفقیت‌ها در صحنه سیاسی را رهین همت مردم و استقامت [[رزمندگان]] می‌دانست<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲۰/۳۲.</ref> و معتقد بود با استقامت و پایداری می‌توان بزرگ‌ترین قدرت‌های استکباری را شکست داد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲۱/۳۱۶.</ref> ایشان همواره با تاکید بر تداوم خطر دسیسه‌های کشورها و دولت‌های استعمار، حفظ انقلاب را در گرو وحدت و مقاومت می‌خواند<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۶/۴۹۷.</ref> و مقاومت و پایداریِ خستگی‌ناپذیر مردم در برابر ناملایمات و تعرضات مخالفان را ضروری می‌دانست.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۷/۹.</ref> ایشان در همین راستا با اشاره به تداوم توطئه‌های عناصر خائن وابسته به رژیم پهلوی در ایجاد [[شایعه‌پراکنی]] و جو نامناسب در شرایطی که [[حکومت اسلامی]] هنوز به طور کامل تثبیت نشده بود، بر ایستادگی مقابل نقشه‌های دشمنان تاکید می‌کرد<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۶/۲۵۲ و ۷/۴۹۴.</ref> و ضمن هشدار به مردم برای مقاومت در مقابل دسیسه‌ها<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۷/۴۹۵.</ref> اعتقاد داشت برای به ‌دست‌آوردن [[استقلال]] و [[آزادی]]، ملت در آزمون‌ها و سختی‌های زیادی قرار خواهند گرفت.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۲/۷.</ref>


امام‌خمینی بر این باور بود که باید در برابر تبلیغات دشمنان و سختی‌های وظایفی که در نظام جمهوری اسلامی بر عهده افراد آمده مقاومت کرد<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۳/۴۶۲-۴۶۳.</ref> و برای رسیدن به پیروزی شکیبا بود.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۳/۴۶۶.</ref> ایشان با تاکید بر وحدت و پرورش روحیه ایستادگی در میان ملت و مسئولان از آنان می‌خواست با هوشیاری در برابر برنامه‌های قدرت‌های بیگانه که با هدف ضربه‌زدن به نظام اسلامی انجام می‌شوند، مقاومت کنند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۶/۴۴۶-۴۴۷.</ref> ایشان همان‌ گونه که بر حمایت مردم از ارکان و مسئولان کشور به‌ویژه دولت که با وجود تمام دشواری‌ها در برابر قدرت‌های شرق و غرب ایستادگی کرده است، تاکید می‌‌کرد، <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۸/۳۴۱ و ۲۰/۳۶۷.</ref> [[قوای سه‌گانه]] را از هر گونه احساس ضعف در اداره امور کشور برحذر می‌داشت و به استقامت در عمل به وظیفه و رفع لغزش‌های احتمالی، <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۹/۱۵۷؛ ذاکری، ۶۵-۶۶.</ref> استقامت در مقابله با [[استکبار]]<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲۱/۵۷.</ref> و پایداری در مقابل انحرافات سیاسی<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۸/۴۶۰.</ref> توصیه می‌کرد و از مسئولان می‌خواست تا با همراهی ملت، خطر قدرت‌ها و نقشه‌های آنان را دفع کنند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۹/۴۵۸-۴۵۹.</ref>
== پیشینه ==
استقامت در دو بعد فردی و اجتماعی کاربرد دارد و در منابع اخلاقی و تربیتی بیشتر به معنای فردی آن توجه شده است؛ ازجمله در مفهوم [[صبر]] از آن سخن گفته‌اند.<ref>امام‌خمینی، حدیث جنود، ۴۱۲؛ فلاح، صبر و استقامت، ۳۵–۳۷.</ref> [[قرآن]] در سطح فردی به استقامت در برابر وسوسه‌های [[شیطان]]<ref>یونس ۸۹؛ فصلت، ۶.</ref> و گاهی به استقامت در [[وفای به عهد]] و پیمان<ref>مائده، ۱؛ نحل، ۹۱؛ اسراء، ۳۴.</ref> و گاه به استقامت در [[توحید]]<ref>رعد، ۲۲؛ نحل، ۴۲.</ref> اشاره کرده است. [[پیامبران الهی]] الگویی شایسته در رعایت [[صبر]] و مقاومت‌اند و خداوند در قرآن از پیامبرانی یاد می‌کند که تکذیب شدند اما در برابر تکذیب‌ها، صبر و استقامت کردند و در این راه آزار دیدند، تا هنگامی که یاری خداوند به آنان رسید.<ref>انعام، ۳۴.</ref> [[موسی(ع)]] و [[هارون(ع)]] از پیامبران الهی‌اند که در قرآن مأمور به استقامت شده‌اند.<ref>یونس، ۱۰ و ۸۹.</ref> استقامت در تبلیغ دین یکی از مهم‌ترین وظایف پیامبران(ع) به‌شمار می‌رود.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۱/۴۸.</ref> قرآن به استقامت در سطح اجتماعی نیز توجه کرده است؛ چنان‌که به ثبات قدم در راه حق و پیروی از استقامت [[پیامبر(ص)]] امر شده است؛ راهی که هدایت جامعه اسلامی در آن قرار دارد.<ref>هود، ۱۱۲.</ref> [[امام‌خمینی]] نیز با توجه به دشواری‌های دوران مبارزه و سپس مقابله با دشمنان پس از [[پیروزی]] ازجمله [[جنگ تحمیلی عراق علیه ایران]] بارها بر این مفهوم اسلامی تأکید کرده است.


از سوی دیگر، امام‌خمینی با توجه به پیروزی ملت ایران در برابر حکومت استبدادی پهلوی و دولت‌های استکباری حامی آن، [[امت اسلامی]] را به ایجاد و تقویت روحیه مقاومت در میان جوامع خود دعوت می‌کرد. ایشان باور داشت بینش صحیح و استقامت در برابر تبلیغات سوء دشمنان اسلام که در واقع هدفی جز ایجاد اختلاف میان ملت‌های اسلامی و تضعیف روحیه مقاومت در میان آنان ندارند، باعث شکست دشمنان اسلام خواهد شد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۷/۹۷، ۱۰۰ و ۱۹۸.</ref> ایشان ضمن یادآوری این نکته که همواره در طول تاریخ استعمارگران برای سرکوبی نیروهایی که در برابر منافع آنان مقاومت نشان می‌دادند، تلاش فراوان کرده‌اند، <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۹/۷۷-۷۸.</ref> بر نقش رهبران و دانشمندان اسلامی در تربیت ملت‌ها به داشتن روحیه مقاومت و پایداری با تاسی از [[پیامبر اکرم(ص)]] تاکید فراوان می‌کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۷/۲۴۴-۲۴۵، ۲۵۵ و ۴۹۳-۴۹۵.</ref>{{ببینید|متن=ببینید|وحدت|استکبار}}
== نقش و جایگاه استقامت ==
===بعد اقتصادی===
از [[قرآن]] و [[حدیث|روایات اسلامی]] فهمیده می‌شود اساس پیروزی در کارها استقامت و پایمردی است. قرآن سربازان کم‌تعدادِ [[اسلام]] را که یاری خداوند شامل آنان شده با همین وصف معرفی می‌کند و صابران را کسانی می‌داند که در سختی‌ها، استقامت به خرج می‌دهند و از پای درنمی‌آیند.<ref>انفال، ۶۵؛ طباطبایی، المیزان، ۹/۱۲۲–۱۲۳.</ref> استقامت تنها تسلیم‌نشدن در برابر مشکلات نیست؛ چنان‌که پایداری در میدان [[جهاد]] و عدم خضوع در برابر [[دشمن]] به مراتب اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند؛ به گونه‌ای که مجاهدت‌های امت‌های پیشین به همراه پیامبران الهی (صبر و شکیبایی طالوتیان در برابر سپاه جالوت) الگویی آموزنده برای مجاهدان آینده معرفی شده است.<ref>بقره، ۲۵۰.</ref> در همین راستا [[امیرالمؤمنین علی(ع)]] مردم را به استقامت در [[ایمان]] دعوت می‌کند. آن حضرت استقامت را نسبت به ایمان همچون سر به بدن می‌داند.<ref>نهج البلاغه، ۷۹، ۵۱۷.</ref>
امام‌خمینی معتقد بود استقامت در برابر مشکلات اقتصادی سبب می‌شود ملت از ننگ وابستگی‌های پیوسته به قدرت‌های استکباری نجات یابند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲۱/۴۳۳.</ref> ایشان شجاعت و استقامت مردم ایران در این زمینه را شایسته قدردانی<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲۱/۸۶.</ref> و حل مشکلات اقتصادی را نیازمند حمایت<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۶/۲۷۴.</ref> و مقاومت ملت<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۷/۴۱۱.</ref> می‌دانست و در این راستا زندگی ساده و غیر اشرافی مسئولان و روحانیان را الگویی برای ملت معرفی می‌کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۷/۴۹۳.</ref>{{ببینید|متن=ببینید|ساده‌زیستی|اشرافیت}} ایشان شرایط اقتصادی زمان [[جنگ تحمیلی]] را سخت می‌شمرد و همت و پایداری مردم به‌ویژه محرومان را در همه عرصه‌ها، موجب آسان‌شدن همه مشکلات و تحمل محاصره اقتصادی می‌دانست.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۷/۴۲۵ و ۴۷۳-۴۷۴.</ref>
===بعد فرهنگی و اجتماعی===
امام‌خمینی معتقد بود باید با پایمردی در بحث آموزش و تربیت الهی، به اصلاح نسل آینده همت گمارد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۳/۵۱۰.</ref> ایشان مراکز دانشگاهی پس از انقلاب را محلی برای تربیت انسانی و ایجاد استقامت عمومی برای رسیدن به اهداف انقلاب معرفی<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۹/۳ و ۱۲/۴۹۶.</ref> و دانشجویان را به استقامت و پایداری در راه نهضت که راه انبیاست توصیه می‌کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۴/۱.</ref> به باور ایشان استقامت وقتی باارزش است که در راه خدا و برای رسیدن به هدفی متعالی باشد<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۷/۱۷۵.</ref>؛ بنابراین همگان باید در مقابل توطئه‌های دامنه‌دار دشمنان در بعد فرهنگی، استقامت داشته باشند<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲۰/۴۴۱.</ref>؛ زیرا راه و وظیفه اصلی در دفاع از اسلام، مقاومت در مقابل هجمه فرهنگی دشمنان است که همواره در تلاش‌اند با نشر فرهنگ مبتذلِ خود، اسلام را از بین ببرند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲۱/۳۲۵-۳۲۷.</ref>
==استقامت در جنگ تحمیلی==
به اعتقاد امام‌خمینی یکی از کارهای بزرگ ملت ایران، استقامت در برابر کاستی‌های ناشی از جنگ تحمیلی عراق علیه ایران<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۳/۴۶۴.</ref> و مقاومت در برابر ناملایمات این برهه<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۸/۴۷.</ref> بود. ایشان با اشاره به تبلیغات گروه‌های ضد انقلاب مبنی بر ضعف و عدم توان نظامی کشور در برابر دشمن، استقامت در این راه را خنثی‌کننده این تبلیغات دروغین می‌دانست.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۳/۲۵۰-۲۵۱؛ جزایری، غلبه بر دشمن، ۳۲۴-۳۲۵.</ref> ایشان ضمن قدردانی از پایداری و پایمردی خانواده‌های شهدا، اسرا، جانبازان و مفقودین و [[بنیان مرصوص]] خواندن آنان، ملت ایران را مدیون آنان می‌دانست<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۷/۹۵ و ۲۰/۱۹۷.</ref> و دلاوری‌ها و فداکاری‌های شهیدان را عامل شکست مفتضحانه جبهه کفر و دستیاران آنان و عامل استقامت کشور در مقابل مشکلات معرفی می‌کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۴/۷۹-۸۰.</ref>{{ببینید|متن=ببینید|جنگ تحمیلی|شهدا}} ایشان همچنین از مقاومت زنان ایثارگر چه در زمان مبارزه و چه در زمان جنگ قدردانی کرد و مقاومت آنان را در برابر [[استعمار]] و استکبار و استبداد بی‌نظیر می‌خواند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۶/۱۹۴.</ref>


[[امام‌خمینی]] عامل اصلی بالابردن توان و استقامت نیروهای نظامی را بازسازی معنوی و اعتقادی می‌دانست که نیروهای مسلح آن را در میدان‌های نبرد و [[دفاع مقدس]] به ‌دست آورده‌اند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲۱/۳۵۸-۳۵۹.</ref> ایشان در دوران دفاع مقدس از تمامی اقشار [[ملت]] و [[نیروهای مسلح]] خواست در برابر هجمه قدرت‌های بزرگ استقامت کنند که پیروزی پس از استقامت خواهد آمد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۹/۱۹۵.</ref> ایشان استقامت ملت ایران با توجه به کمبود نیروها و تجهیزات، در برابر تمامی قدرت‌های مستکبرِ دنیا در جنگ تحمیلی را نشان‌دهنده تاثیر مقاومت [[اهل بیت(ع)]] بر بینش مردم می‌دانست و معتقد بود همچون آن بزرگواران، زمانی باید با اسلحه و زمانی دیگر باید با تبلیغات به نبرد با مستکبران رفت.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۶/۸۷-۸۸.</ref> ایشان به عنوان نمونه روحیه مقاومت و استقامت مردم [[خوزستان]]، به‌خصوص [[دزفول]] را در مقابل بمباران‌های مداوم [[رژیم بعث]] ستودنی می‌دانست<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۶/۱۱ و ۱۷/۴۱۲.</ref> و به مسئولان به‌ویژه [[ائمه جمعه]] و [[روحانیان]] سفارش می‌کرد مردمِ تمامیِ مناطق کشور را به استقامت در برابر مشکلاتِ جنگ دعوت کنند تا مبادا سستی و روحیه یاس در آنان پدیدار شود.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۹/۳.</ref> ایشان استقامت نیروهای مسلح اعم از [[ارتش]]، [[سپاه]] و [[بسیج]] را در جنگ مورد تاییدات الهی می‌دانست.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۸/۴۳۹.</ref>
امام‌خمینی استقامت و پایداری در امور را یکی از آموزه‌های اسلام دانسته است؛ تا آنجا که ایشان استقامت در امور را از خود آن امور مشکل‌تر برشمرده است.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۳/۴۶۴.</ref> ایشان با توجه به آیه «فَاسْتَقِمْ کما اُمِرْتَ وَ مَنْ تابَ مَعَک»،<ref>هود، ۱۱۲.</ref> استقامت در برابر سختی‌ها را بسیار پراهمیت می‌دانست و از مردم می‌خواست در برابر مشکلات مقاومت نشان دهند و تسلیم نشوند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۷/۴۹۳؛ ۹/۴۷۹ و ۱۶/۴۹.</ref> ایشان با اشاره به حدیثی که [[پیامبر اکرم(ص)|پیامبر(ص)]] آیه یادشده را مایه پیری زودرس خود شمرده است،<ref>فیض کاشانی، علم الیقین، ۲/۱۱۸۳.</ref> دلیل سنگینی این آیه را نگرانی رسول خدا(ص) از عدم استقامت همراهانش در راه هدفشان می‌دانست و معتقد بود همان طوری که پیامبر(ص) خود به استقامت و مقاومت مأمور بود، همراهانش را نیز مأمور به استقامت کرده بود.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۶/۳۰۰.</ref>
==پانویس ==
 
{{پانویس}}
== استقامت ابزار انقلاب اسلامی ==
==منابع==
از آغاز مبارزه با [[رژیم پهلوی]] پیدا بود جز با پایداری و استقامت ملت و مبارزان در برابر اعمال ضداسلامی و انسانی رژیم، راهی برای رسیدن به پیروزی نهایی نخواهد بود. [[امام‌خمینی]] در همین زمینه بیش از هر کسی بر ضرورت ایجاد و تقویت روحیه مقاومت میان تمامی اقشار ملت تأکید می‌کرد و معتقد بود مقاومت دلیرانه در برابر رنج‌ها و سختی‌ها در راه پایداری انقلاب، یکی از نصرت‌های الهی بود که پیروزی را نصیب ملت بی‌دفاع ایران کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۰/۲۱۷ و ۱۲/۳۸۰.</ref> در این راستا می‌توان با بررسی اندیشه ایشان استقامت در راه [[انقلاب اسلامی ایران|انقلاب]] را در دو سطح بررسی کرد.
 
امام‌خمینی در یک بعد به استقامت [[مردم]] و ایجاد رابطه‌ای میان افزایش ظلم و بی‌عدالتی و رشد نیروی مقاومت در ملت‌ها اشاره و خاطرنشان کرده است هر اندازه بر میزان [[ظلم]] و ناملایمات افزوده شود، تحمل و قدرت استقامت در برابر آن نیز بیشتر خواهد شد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۳/۱۱۰–۱۱۱.</ref> ایشان در دوران مبارزه، استقامت را در مفهوم انقلابی آن به کار می‌گرفت و با تجلیل از ایستادگی مردم و خارج‌نشدن از مسیر و هدف<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۳/۴۰۰.</ref> آنان را به پافشاری برخواسته‌ها تا رسیدن به پیروزی با هر ابزار مدنیِ ممکن دعوت می‌کرد<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۵/۵۵۰.</ref> و در این راه بر پیروی از شیوه علمای بزرگ در مقاومت در برابر ظلم و بی‌عدالتی تأکید می‌کرد و نقش علما و روحانیان را در تقویت و رشد روحیه استقامت مردم در دفاع از حق بسیار مؤثر می‌دانست.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۳/۴۶۱.</ref> ایشان ارزش انقلاب را به این می‌دید که ملت با دست خالی و بدون تجهیزات دفاعی در برابر قوای رژیم فداکارانه ایستادگی کنند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۳/۵۰۴ و ۶/۲۳۰.</ref> ایشان استقامت در راه دفاع از عقیده را یکی از شرایط اصلی براندازی حکومت طاغوتی و برقراری حکومت اسلامی می‌دانست<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۴۳۵.</ref> و ایستادگی و [[پیروزی]] در این راه را با پیروی از حرکت انقلابی [[امام حسین(ع)|سیدالشهدا(ع)]] به عنوان الگویی برای همه ملل مظلوم جهان میسر می‌شمرد<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۵/۱۵۳ و ۱۶۲.</ref> و یکی از دلایل اصلی تبلیغات دشمنان علیه [[دین]] را همین مقاومت مردمیِ نشئت‌گرفته از [[قرآن]] و [[روحانیت]] بیان می‌کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۲۱۵.</ref>
 
امام‌خمینی در بعدی دیگر برخی گروه‌ها را نیز به استقامت دعوت کرده بود. ایشان گرچه انقلاب را بر پایه فعالیت‌ها و مبارزه انقلابیِ تمامی اقشار ملت پایه‌ریزی کرده بود؛ اما با در نظر گرفتن نقش هدایتگرانه و مؤثر گروه‌های مبارز مذهبی و دانشگاهی همواره آنان را به استقامت در راه مبارزه با حکومت [[طاغوت]] دعوت می‌کرد. ایشان نگاه ویژه‌ای به نقش روحانیت در تداوم و پیروزی انقلاب داشت و از روحانیان دعوت می‌کرد در اعتراض به برنامه‌های [[رژیم پهلوی]]، به مخالفت برخیزند<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱/۹۳ و ۱۵۱.</ref> و با تاسی از استقامت پیامبر(ص) در برابر آزار و اذیت‌ها<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۶/۳۰۰.</ref> و همچنین [[سیره اهل بیت(ع)]] در ایستادگی در برابر ظلم،<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱/۱۶۳، ۱۶۴ و ۱۵۸.</ref> مدافع اسلام باشند.
 
امام‌خمینی در مناسبت‌های گوناگون، ازجمله پس از [[حمله به مدرسه فیضیه|حمله رژیم پهلوی به مدرسه فیضیه]]، بر استقامت علما و روحانیان تأکید و آنان را به صبر در برابر مصایب دعوت می‌کرد<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱/۱۶۶.</ref> و تسلیم‌نشدن در برابر [[حکومت پهلوی]] و مقاومت در برابر پیشنهاد سازش را عامل پایداری [[حوزه‌های علمیه]] می‌دانست<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱/۲۱۴–۲۱۵.</ref> و پس از تبعید نیز وقتی به [[حوزه علمیه نجف]] انتقال یافت{{ببینید|متن=ببینید|تبعید امام‌خمینی}} بارها بر لزوم صبر و پایداری حوزه‌های علوم دینی، عالمان و روحانیان، به عنوان حامیان اصلی اسلام تأکید می‌کرد تا در هنگام ناگواری‌ها و ناملایمات دچار ناامیدی و سستی نشوند<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲/۵۹ و ۷۰.</ref> و همچنان در مسیر مبارزه با رژیم پهلوی و [[انحراف|انحرافات]] آن استوار بایستند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲/۱۳۱، ۱۳۵، ۱۳۶، ۱۶۹ و ۱۷۰.</ref>
 
امام‌خمینی در کنار توجه به حوزه و حوزویان، در مسیر انقلاب همواره به دانشگاهیان نیز توجه می‌کرد. ایشان دانشگاهیان را به روشنگریِ توأم با حفظ آرامش در راه و اهداف [[انقلاب اسلامی ایران|انقلاب اسلامی]] دعوت می‌کرد و از آنان می‌خواست در این راه از خود شکیبایی و استقامت نشان دهند تا عدالت اسلامی و چهره واقعی [[اسلام]] را که عاملان استعمار نازیبا جلوه داده بودند به همگی معرفی کنند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۳/۱۱۱.</ref> ایشان همچنین استقامت زندانیان در بند رژیم پهلوی را در خور توجه و ستودنی می‌دانست<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۶/۲۴.</ref> و با تکریمِ شخصیت‌های بزرگی مانند [[سیدمحمود طالقانی]] و [[سیدمحمدرضا سعیدی]] به جهت مبارزات پیگیرشان با [[ظلم]] و [[استبداد]] و [[دیکتاتوری]]، آنان را نمونه‌های بزرگ و بارز مجاهدان در راه حق و آرمان‌های انقلاب اسلامی معرفی می‌کرد که شکنجه‌های بسیاری را در زندان رژیم پهلوی تحمل کردند؛ ولی هیچ‌گاه در راه [[جهاد]] سستی به خود راه ندادند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۹/۴۸۶ و ۱۰/۴۹۴–۴۹۵.</ref>{{ببینید|متن=ببینید|شکنجه}}
 
== نقش استقامت پس از پیروزی انقلاب ==
پس از تمامی انقلاب‌ها همواره رسیدن به ثبات سیاسی و امنیت داخلی چالش اصلی فراروی انقلابیان بوده است.<ref>تیلی، از بسیج تا انقلاب، ۳۱۳–۳۱۵.</ref> در [[انقلاب اسلامی ایران]] نیز این امر دغدغه اصلی بسیاری از رهبران انقلاب بود؛ ولی [[امام‌خمینی]]، رهبر سیاسی و معنوی انقلاب، [[قدرت الهی]] را یکی از امتیازهای انقلاب اسلامی بر دیگر انقلاب‌ها دانست و استقامت و مقاومت ملیِ برآمده از اعتقاد مردم ایران به [[اسلام]] در مقابل ناملایمات و مشکلات را در تمامی سطوح، راهکاری مؤثر برای عبور از بحران‌ها معرفی کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۹/۴۰۸ و ۱۲/۱۶.</ref> با مراجعه به آرای ایشان می‌توان این راهکار را در سطوح مختلف از یکدیگر باز شناخت. ایشان در ابعاد مختلف سیاسی، فرهنگی-اجتماعی و اقتصادی به مسئله استقامت اشاره کرده است:
 
=== بعد سیاسی ===
امام‌خمینی موفقیت‌ها در صحنه سیاسی را رهین همت مردم و استقامت [[رزمندگان]] می‌دانست<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲۰/۳۲.</ref> و معتقد بود با استقامت و پایداری می‌توان بزرگ‌ترین قدرت‌های استکباری را شکست داد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲۱/۳۱۶.</ref> ایشان همواره با تأکید بر تداوم خطر دسیسه‌های کشورها و دولت‌های استعمار، حفظ انقلاب را در گرو [[وحدت]] و مقاومت می‌خواند<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۶/۴۹۷.</ref> و مقاومت و پایداریِ خستگی‌ناپذیر مردم در برابر ناملایمات و تعرضات مخالفان را ضروری می‌دانست.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۷/۹.</ref> ایشان در همین راستا با اشاره به تداوم توطئه‌های عناصر خائن وابسته به رژیم پهلوی در ایجاد [[شایعه‌پراکنی]] و جو نامناسب در شرایطی که [[حکومت اسلامی]] هنوز به‌طور کامل تثبیت نشده بود، بر ایستادگی مقابل نقشه‌های دشمنان تأکید می‌کرد<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۶/۲۵۲ و ۷/۴۹۴.</ref> و ضمن هشدار به مردم برای مقاومت در مقابل دسیسه‌ها<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۷/۴۹۵.</ref> اعتقاد داشت برای به دست آوردن [[استقلال]] و [[آزادی]]، ملت در آزمون‌ها و سختی‌های زیادی قرار خواهند گرفت.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۲/۷.</ref>
 
امام‌خمینی بر این باور بود که باید در برابر تبلیغات دشمنان و سختی‌های وظایفی که در [[جمهوری اسلامی ایران|نظام جمهوری اسلامی]] بر عهده افراد آمده مقاومت کرد<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۳/۴۶۲–۴۶۳.</ref> و برای رسیدن به پیروزی شکیبا بود.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۳/۴۶۶.</ref> ایشان با تأکید بر وحدت و پرورش روحیه ایستادگی در میان ملت و [[مسئولان و کارگزاران|مسئولان]] از آنان می‌خواست با هوشیاری در برابر برنامه‌های قدرت‌های بیگانه که با هدف ضربه‌زدن به نظام اسلامی انجام می‌شوند، مقاومت کنند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۶/۴۴۶–۴۴۷.</ref> ایشان همان گونه که بر حمایت مردم از ارکان و مسئولان کشور به‌ویژه دولت که با وجود تمام دشواری‌ها در برابر قدرت‌های شرق و غرب ایستادگی کرده است، تأکید می‌کرد،<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۸/۳۴۱ و ۲۰/۳۶۷.</ref> [[قوای سه‌گانه]] را از هر گونه احساس ضعف در اداره امور کشور برحذر می‌داشت و به استقامت در عمل به وظیفه و رفع لغزش‌های احتمالی،<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۹/۱۵۷؛ ذاکری، ۶۵–۶۶.</ref> استقامت در مقابله با [[استکبار]]<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲۱/۵۷.</ref> و پایداری در مقابل انحرافات سیاسی<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۸/۴۶۰.</ref> توصیه می‌کرد و از مسئولان می‌خواست تا با همراهی ملت، خطر قدرت‌ها و نقشه‌های آنان را دفع کنند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۹/۴۵۸–۴۵۹.</ref>
 
از سوی دیگر، امام‌خمینی با توجه به پیروزی ملت ایران در برابر حکومت استبدادی پهلوی و دولت‌های استکباری حامی آن، امت اسلامی را به ایجاد و تقویت روحیه مقاومت در میان جوامع خود دعوت می‌کرد. ایشان باور داشت بینش صحیح و استقامت در برابر تبلیغات سوء دشمنان اسلام که در واقع هدفی جز ایجاد اختلاف میان ملت‌های اسلامی و تضعیف روحیه مقاومت در میان آنان ندارند، باعث شکست دشمنان اسلام خواهد شد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۷/۹۷، ۱۰۰ و ۱۹۸.</ref> ایشان ضمن یادآوری این نکته که همواره در طول تاریخ استعمارگران برای سرکوبی نیروهایی که در برابر منافع آنان مقاومت نشان می‌دادند، تلاش فراوان کرده‌اند،<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۹/۷۷–۷۸.</ref> بر نقش رهبران و دانشمندان اسلامی در تربیت ملت‌ها به داشتن روحیه مقاومت و پایداری با تاسی از [[پیامبر اکرم(ص)]] تأکید فراوان می‌کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۷/۲۴۴–۲۴۵، ۲۵۵ و ۴۹۳–۴۹۵.</ref>{{ببینید|متن=ببینید|وحدت|استکبار}}
 
=== بعد اقتصادی ===
امام‌خمینی معتقد بود استقامت در برابر مشکلات اقتصادی سبب می‌شود ملت از ننگ وابستگی‌های پیوسته به قدرت‌های استکباری نجات یابند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲۱/۴۳۳.</ref> ایشان شجاعت و استقامت مردم ایران در این زمینه را شایسته قدردانی<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲۱/۸۶.</ref> و حل مشکلات اقتصادی را نیازمند حمایت<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۶/۲۷۴.</ref> و مقاومت ملت<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۷/۴۱۱.</ref> می‌دانست و در این راستا زندگی ساده و غیر اشرافی مسئولان و روحانیان را الگویی برای ملت معرفی می‌کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۷/۴۹۳.</ref>{{ببینید|متن=ببینید|ساده‌زیستی|اشرافیت}} ایشان شرایط اقتصادی زمان [[جنگ تحمیلی]] را سخت می‌شمرد و همت و پایداری مردم به‌ویژه [[محرومان]] را در همه عرصه‌ها، موجب آسان‌شدن همه مشکلات و تحمل [[محاصره اقتصادی]] می‌دانست.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۷/۴۲۵ و ۴۷۳–۴۷۴.</ref>
 
=== بعد فرهنگی و اجتماعی ===
امام‌خمینی معتقد بود باید با پایمردی در بحث آموزش و تربیت الهی، به اصلاح نسل آینده همت گمارد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۳/۵۱۰.</ref> ایشان مراکز دانشگاهی پس از [[انقلاب اسلامی ایران|انقلاب]] را محلی برای تربیت انسانی و ایجاد استقامت عمومی برای رسیدن به اهداف انقلاب معرفی<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۹/۳ و ۱۲/۴۹۶.</ref> و دانشجویان را به استقامت و پایداری در راه نهضت که راه انبیاست توصیه می‌کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۴/۱.</ref> به باور ایشان استقامت وقتی باارزش است که در راه خدا و برای رسیدن به هدفی متعالی باشد<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۷/۱۷۵.</ref>؛ بنابراین همگان باید در مقابل توطئه‌های دامنه‌دار دشمنان در بعد فرهنگی، استقامت داشته باشند<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲۰/۴۴۱.</ref>؛ زیرا راه و وظیفه اصلی در دفاع از اسلام، مقاومت در مقابل هجمه فرهنگی دشمنان است که همواره در تلاش‌اند با نشر فرهنگ مبتذلِ خود، [[اسلام]] را از بین ببرند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲۱/۳۲۵–۳۲۷.</ref>
 
== استقامت در جنگ تحمیلی ==
به اعتقاد امام‌خمینی یکی از کارهای بزرگ ملت ایران، استقامت در برابر کاستی‌های ناشی از [[جنگ عراق علیه ایران|جنگ تحمیلی عراق علیه ایران]]<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۳/۴۶۴.</ref> و مقاومت در برابر ناملایمات این برهه<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۸/۴۷.</ref> بود. ایشان با اشاره به تبلیغات گروه‌های [[ضدانقلاب]] مبنی بر ضعف و عدم توان نظامی کشور در برابر دشمن، استقامت در این راه را خنثی‌کننده این تبلیغات دروغین می‌دانست.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۳/۲۵۰–۲۵۱؛ جزایری، غلبه بر دشمن، ۳۲۴–۳۲۵.</ref> ایشان ضمن قدردانی از پایداری و پایمردی خانواده‌های [[شهدا]]، [[اسرا]]، [[جانبازان]] و مفقودین و بنیان مرصوص خواندن آنان، ملت ایران را مدیون آنان می‌دانست<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۷/۹۵ و ۲۰/۱۹۷.</ref> و دلاوری‌ها و فداکاری‌های شهیدان را عامل شکست مفتضحانه جبهه کفر و دستیاران آنان و عامل استقامت کشور در مقابل مشکلات معرفی می‌کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۴/۷۹–۸۰.</ref>{{ببینید|متن=ببینید|جنگ تحمیلی|شهدا}} ایشان همچنین از مقاومت زنان ایثارگر چه در زمان مبارزه و چه در زمان جنگ قدردانی کرد و مقاومت آنان را در برابر [[استعمار]] و [[استکبار]] و [[استبداد]] بی‌نظیر می‌خواند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۶/۱۹۴.</ref>
 
[[امام‌خمینی]] عامل اصلی بالابردن توان و استقامت نیروهای نظامی را بازسازی معنوی و اعتقادی می‌دانست که نیروهای مسلح آن را در میدان‌های نبرد و [[دفاع مقدس]] به دست آورده‌اند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲۱/۳۵۸–۳۵۹.</ref> ایشان در دوران دفاع مقدس از تمامی اقشار [[ملت]] و [[نیروهای مسلح]] خواست در برابر هجمه [[ابرقدرت‌ها|قدرت‌های بزرگ]] استقامت کنند که پیروزی پس از استقامت خواهد آمد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۹/۱۹۵.</ref> ایشان استقامت ملت ایران با توجه به کمبود نیروها و تجهیزات، در برابر تمامی قدرت‌های مستکبرِ دنیا در جنگ تحمیلی را نشان‌دهنده تأثیر مقاومت [[اهل بیت(ع)]] بر بینش مردم می‌دانست و معتقد بود همچون آن بزرگواران، زمانی باید با [[ابزار جنگی|اسلحه]] و زمانی دیگر باید با [[تبلیغات]] به نبرد با مستکبران رفت.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۶/۸۷–۸۸.</ref> ایشان به عنوان نمونه روحیه مقاومت و استقامت مردم [[خوزستان]]، به‌خصوص [[دزفول]] را در مقابل بمباران‌های مداوم [[حزب بعث عراق|رژیم بعث]] ستودنی می‌دانست<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۶/۱۱ و ۱۷/۴۱۲.</ref> و به مسئولان به‌ویژه [[ائمه جمعه]] و [[روحانیت|روحانیان]] سفارش می‌کرد مردمِ تمامیِ مناطق کشور را به استقامت در برابر مشکلاتِ جنگ دعوت کنند تا مبادا سستی و روحیه یاس در آنان پدیدار شود.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۹/۳.</ref> ایشان استقامت [[قوای مسلح|نیروهای مسلح]] اعم از ارتش، [[سپاه]] و [[بسیج]] را در جنگ مورد تاییدات الهی می‌دانست.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۸/۴۳۹.</ref>
 
== پانویس ==
{{پانویس|۲}}
 
== منابع ==
{{منابع}}
{{منابع}}
* قرآن کریم.
* قرآن کریم.
* ابن‌اثیر، مبارک‌بن‌محمد، النهایة فی غریب الحدیث و الاثر، تصحیح محمود محمد طناحی، قم، اسماعیلیان، چاپ چهارم، ۱۳۶۷ش.
* ابن‌اثیر، مبارک‌بن‌محمد، النهایة فی غریب الحدیث و الاثر، تصحیح محمود محمد طناحی، قم، اسماعیلیان، چاپ چهارم، ۱۳۶۷ش.
* امام‌خمینی، سیدروح‌الله، شرح حدیث جنود عقل و جهل، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ دوازدهم، ۱۳۸۷ش.
* امام‌خمینی، سیدروح‌الله، شرح حدیث جنود عقل و جهل، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ دوازدهم، ۱۳۸۷ش.
* امام‌خمینی، سیدروح‌الله، صحیفه امام، تهران، مؤسسه تنظیم...، چاپ پنجم، ۱۳۸۹ش.
* امام‌خمینی، سیدروح‌الله، صحیفه امام، تهران، مؤسسه تنظیم…، چاپ پنجم، ۱۳۸۹ش.
* انوری، حسن، فرهنگ بزرگ سخن، تهران، سخن، چاپ دوم، ۱۳۸۲ش.
* انوری، حسن، فرهنگ بزرگ سخن، تهران، سخن، چاپ دوم، ۱۳۸۲ش.
* تیلی، چارلز، از بسیج تا انقلاب، ترجمه علی مرشدی‌زاد، تهران، پژوهشکده امام‌خمینی و انقلاب اسلامی، چاپ اول، ۱۳۸۵ش.
* تیلی، چارلز، از بسیج تا انقلاب، ترجمه علی مرشدی‌زاد، تهران، پژوهشکده امام‌خمینی و انقلاب اسلامی، چاپ اول، ۱۳۸۵ش.
خط ۵۳: خط ۷۲:
* نهج البلاغه، ترجمه سیدجمال‌الدین دین‌پرور، تهران، بنیاد نهج البلاغه، چاپ اول، ۱۳۷۹ش.
* نهج البلاغه، ترجمه سیدجمال‌الدین دین‌پرور، تهران، بنیاد نهج البلاغه، چاپ اول، ۱۳۷۹ش.
{{پایان}}
{{پایان}}
==پیوند به بیرون==
منیره طبرسی، مقاله «[https://books.khomeini.ir/books/10001/682/ استقامت]»، دانشنامه امام‌خمینی(ره)، ج۱، ص۶۸۲-۶۸۷.


[[رده:مقاله‌های آماده ارزیابی]]
== پیوند به بیرون ==
[[رده:مقاله‌های جلد اول دانشنامه]]
 
* منیره طبرسی، مقاله «[https://books.khomeini.ir/books/10001/682/ استقامت]»، [[دانشنامه امام‌خمینی]]، ج۱، ص۶۸۲–۶۸۷.
 
[[رده:مقاله‌های تأییدشده]]
[[رده:مقاله‌های جلد اول دانشنامه امام‌خمینی]]
[[رده:مقاله‌های بی‌نیاز از جعبه اطلاعات]]
[[رده:مقاله‌های دارای لینک دانشنامه]]
[[رده:اندیشه‌های امام‌خمینی]]
[[رده:سبک زندگی امام‌خمینی]]
[[رده:مقاله‌های دارای شناسه]]
[[رده:مقاله‌های جدید]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۹ آبان ۱۴۰۲، ساعت ۱۰:۲۶

استقامت، ثبات قدم در راه حق و مقاومت در برابر سختی‌های برخاسته از انقلاب اسلامی.

استقامت به معنای پایداری کردن و ثبات، در ادبیات قرآنی و روایی در دو سطح فردی و اجتماعی، اساس پیروزی در کارها شمرده شده است.

قرآن در سطح فردی به استقامت در برابر وسوسه‌های شیطان و در سطح اجتماعی به ثبات قدم امر کرده و امام‌خمینی نیز در دوران مبارزه و جنگ بر این مفهوم تأکید داشت. ایشان استقامت را یکی از آموزه‌های اسلام دانسته و استقامت در امور را از خود آن امور مشکل‌تر برشمرده و از مردم می‌خواست در برابر مشکلات استقامت کنند.

امام‌خمینی در یک بعد به استقامت مردم و ایجاد رابطه‌ای میان افزایش ظلم و رشد مقاومت اشاره و  در بعدی دیگر برخی گروه‌های مبارز مذهبی و دانشگاهی  را به استقامت دعوت می‌کرد.

امام‌خمینی به ابعاد مختلف استقامت اشاره کرده؛ در بعد سیاسی، موفقیت‌ها در صحنه سیاسی را رهین همت مردم و استقامت رزمندگان و در بعد اقتصادی، حل مشکلات اقتصادی را نیازمند مقاومت ملت می‌دانست و در بعد فرهنگی ـ اجتماعی، مراکز دانشگاهی را محلی برای تربیت انسانی و ایجاد استقامت عمومی معرفی می‌کرد و استقامت در برابر کاستی‌های ناشی از جنگ تحمیلی و مقاومت در برابر ناملایمات را یکی از کارهای بزرگ ملت ایران می‌دانست.

معنای لغوی و اصطلاحی

استقامت از ریشه «قوم» است و برای آن معانی مختلفی مانند اعتدال،[۱] ثبات و مداومت[۲] ذکر کرده‌اند. در ادبیات فارسی استقامت به معنای راستی، ایستادن، پایداری‌کردن، ثبات و استقرار در کار آمده است.[۳] این واژه در عرف رایج به معنای ثبات قدم و تحمل همه سختی‌ها و ناامیدنشدن در مقابل آنهاست.[۴]

پیشینه

استقامت در دو بعد فردی و اجتماعی کاربرد دارد و در منابع اخلاقی و تربیتی بیشتر به معنای فردی آن توجه شده است؛ ازجمله در مفهوم صبر از آن سخن گفته‌اند.[۵] قرآن در سطح فردی به استقامت در برابر وسوسه‌های شیطان[۶] و گاهی به استقامت در وفای به عهد و پیمان[۷] و گاه به استقامت در توحید[۸] اشاره کرده است. پیامبران الهی الگویی شایسته در رعایت صبر و مقاومت‌اند و خداوند در قرآن از پیامبرانی یاد می‌کند که تکذیب شدند اما در برابر تکذیب‌ها، صبر و استقامت کردند و در این راه آزار دیدند، تا هنگامی که یاری خداوند به آنان رسید.[۹] موسی(ع) و هارون(ع) از پیامبران الهی‌اند که در قرآن مأمور به استقامت شده‌اند.[۱۰] استقامت در تبلیغ دین یکی از مهم‌ترین وظایف پیامبران(ع) به‌شمار می‌رود.[۱۱] قرآن به استقامت در سطح اجتماعی نیز توجه کرده است؛ چنان‌که به ثبات قدم در راه حق و پیروی از استقامت پیامبر(ص) امر شده است؛ راهی که هدایت جامعه اسلامی در آن قرار دارد.[۱۲] امام‌خمینی نیز با توجه به دشواری‌های دوران مبارزه و سپس مقابله با دشمنان پس از پیروزی ازجمله جنگ تحمیلی عراق علیه ایران بارها بر این مفهوم اسلامی تأکید کرده است.

نقش و جایگاه استقامت

از قرآن و روایات اسلامی فهمیده می‌شود اساس پیروزی در کارها استقامت و پایمردی است. قرآن سربازان کم‌تعدادِ اسلام را که یاری خداوند شامل آنان شده با همین وصف معرفی می‌کند و صابران را کسانی می‌داند که در سختی‌ها، استقامت به خرج می‌دهند و از پای درنمی‌آیند.[۱۳] استقامت تنها تسلیم‌نشدن در برابر مشکلات نیست؛ چنان‌که پایداری در میدان جهاد و عدم خضوع در برابر دشمن به مراتب اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند؛ به گونه‌ای که مجاهدت‌های امت‌های پیشین به همراه پیامبران الهی (صبر و شکیبایی طالوتیان در برابر سپاه جالوت) الگویی آموزنده برای مجاهدان آینده معرفی شده است.[۱۴] در همین راستا امیرالمؤمنین علی(ع) مردم را به استقامت در ایمان دعوت می‌کند. آن حضرت استقامت را نسبت به ایمان همچون سر به بدن می‌داند.[۱۵]

امام‌خمینی استقامت و پایداری در امور را یکی از آموزه‌های اسلام دانسته است؛ تا آنجا که ایشان استقامت در امور را از خود آن امور مشکل‌تر برشمرده است.[۱۶] ایشان با توجه به آیه «فَاسْتَقِمْ کما اُمِرْتَ وَ مَنْ تابَ مَعَک»،[۱۷] استقامت در برابر سختی‌ها را بسیار پراهمیت می‌دانست و از مردم می‌خواست در برابر مشکلات مقاومت نشان دهند و تسلیم نشوند.[۱۸] ایشان با اشاره به حدیثی که پیامبر(ص) آیه یادشده را مایه پیری زودرس خود شمرده است،[۱۹] دلیل سنگینی این آیه را نگرانی رسول خدا(ص) از عدم استقامت همراهانش در راه هدفشان می‌دانست و معتقد بود همان طوری که پیامبر(ص) خود به استقامت و مقاومت مأمور بود، همراهانش را نیز مأمور به استقامت کرده بود.[۲۰]

استقامت ابزار انقلاب اسلامی

از آغاز مبارزه با رژیم پهلوی پیدا بود جز با پایداری و استقامت ملت و مبارزان در برابر اعمال ضداسلامی و انسانی رژیم، راهی برای رسیدن به پیروزی نهایی نخواهد بود. امام‌خمینی در همین زمینه بیش از هر کسی بر ضرورت ایجاد و تقویت روحیه مقاومت میان تمامی اقشار ملت تأکید می‌کرد و معتقد بود مقاومت دلیرانه در برابر رنج‌ها و سختی‌ها در راه پایداری انقلاب، یکی از نصرت‌های الهی بود که پیروزی را نصیب ملت بی‌دفاع ایران کرد.[۲۱] در این راستا می‌توان با بررسی اندیشه ایشان استقامت در راه انقلاب را در دو سطح بررسی کرد.

امام‌خمینی در یک بعد به استقامت مردم و ایجاد رابطه‌ای میان افزایش ظلم و بی‌عدالتی و رشد نیروی مقاومت در ملت‌ها اشاره و خاطرنشان کرده است هر اندازه بر میزان ظلم و ناملایمات افزوده شود، تحمل و قدرت استقامت در برابر آن نیز بیشتر خواهد شد.[۲۲] ایشان در دوران مبارزه، استقامت را در مفهوم انقلابی آن به کار می‌گرفت و با تجلیل از ایستادگی مردم و خارج‌نشدن از مسیر و هدف[۲۳] آنان را به پافشاری برخواسته‌ها تا رسیدن به پیروزی با هر ابزار مدنیِ ممکن دعوت می‌کرد[۲۴] و در این راه بر پیروی از شیوه علمای بزرگ در مقاومت در برابر ظلم و بی‌عدالتی تأکید می‌کرد و نقش علما و روحانیان را در تقویت و رشد روحیه استقامت مردم در دفاع از حق بسیار مؤثر می‌دانست.[۲۵] ایشان ارزش انقلاب را به این می‌دید که ملت با دست خالی و بدون تجهیزات دفاعی در برابر قوای رژیم فداکارانه ایستادگی کنند.[۲۶] ایشان استقامت در راه دفاع از عقیده را یکی از شرایط اصلی براندازی حکومت طاغوتی و برقراری حکومت اسلامی می‌دانست[۲۷] و ایستادگی و پیروزی در این راه را با پیروی از حرکت انقلابی سیدالشهدا(ع) به عنوان الگویی برای همه ملل مظلوم جهان میسر می‌شمرد[۲۸] و یکی از دلایل اصلی تبلیغات دشمنان علیه دین را همین مقاومت مردمیِ نشئت‌گرفته از قرآن و روحانیت بیان می‌کرد.[۲۹]

امام‌خمینی در بعدی دیگر برخی گروه‌ها را نیز به استقامت دعوت کرده بود. ایشان گرچه انقلاب را بر پایه فعالیت‌ها و مبارزه انقلابیِ تمامی اقشار ملت پایه‌ریزی کرده بود؛ اما با در نظر گرفتن نقش هدایتگرانه و مؤثر گروه‌های مبارز مذهبی و دانشگاهی همواره آنان را به استقامت در راه مبارزه با حکومت طاغوت دعوت می‌کرد. ایشان نگاه ویژه‌ای به نقش روحانیت در تداوم و پیروزی انقلاب داشت و از روحانیان دعوت می‌کرد در اعتراض به برنامه‌های رژیم پهلوی، به مخالفت برخیزند[۳۰] و با تاسی از استقامت پیامبر(ص) در برابر آزار و اذیت‌ها[۳۱] و همچنین سیره اهل بیت(ع) در ایستادگی در برابر ظلم،[۳۲] مدافع اسلام باشند.

امام‌خمینی در مناسبت‌های گوناگون، ازجمله پس از حمله رژیم پهلوی به مدرسه فیضیه، بر استقامت علما و روحانیان تأکید و آنان را به صبر در برابر مصایب دعوت می‌کرد[۳۳] و تسلیم‌نشدن در برابر حکومت پهلوی و مقاومت در برابر پیشنهاد سازش را عامل پایداری حوزه‌های علمیه می‌دانست[۳۴] و پس از تبعید نیز وقتی به حوزه علمیه نجف انتقال یافت (ببینید: تبعید امام‌خمینی) بارها بر لزوم صبر و پایداری حوزه‌های علوم دینی، عالمان و روحانیان، به عنوان حامیان اصلی اسلام تأکید می‌کرد تا در هنگام ناگواری‌ها و ناملایمات دچار ناامیدی و سستی نشوند[۳۵] و همچنان در مسیر مبارزه با رژیم پهلوی و انحرافات آن استوار بایستند.[۳۶]

امام‌خمینی در کنار توجه به حوزه و حوزویان، در مسیر انقلاب همواره به دانشگاهیان نیز توجه می‌کرد. ایشان دانشگاهیان را به روشنگریِ توأم با حفظ آرامش در راه و اهداف انقلاب اسلامی دعوت می‌کرد و از آنان می‌خواست در این راه از خود شکیبایی و استقامت نشان دهند تا عدالت اسلامی و چهره واقعی اسلام را که عاملان استعمار نازیبا جلوه داده بودند به همگی معرفی کنند.[۳۷] ایشان همچنین استقامت زندانیان در بند رژیم پهلوی را در خور توجه و ستودنی می‌دانست[۳۸] و با تکریمِ شخصیت‌های بزرگی مانند سیدمحمود طالقانی و سیدمحمدرضا سعیدی به جهت مبارزات پیگیرشان با ظلم و استبداد و دیکتاتوری، آنان را نمونه‌های بزرگ و بارز مجاهدان در راه حق و آرمان‌های انقلاب اسلامی معرفی می‌کرد که شکنجه‌های بسیاری را در زندان رژیم پهلوی تحمل کردند؛ ولی هیچ‌گاه در راه جهاد سستی به خود راه ندادند.[۳۹] (ببینید: شکنجه)

نقش استقامت پس از پیروزی انقلاب

پس از تمامی انقلاب‌ها همواره رسیدن به ثبات سیاسی و امنیت داخلی چالش اصلی فراروی انقلابیان بوده است.[۴۰] در انقلاب اسلامی ایران نیز این امر دغدغه اصلی بسیاری از رهبران انقلاب بود؛ ولی امام‌خمینی، رهبر سیاسی و معنوی انقلاب، قدرت الهی را یکی از امتیازهای انقلاب اسلامی بر دیگر انقلاب‌ها دانست و استقامت و مقاومت ملیِ برآمده از اعتقاد مردم ایران به اسلام در مقابل ناملایمات و مشکلات را در تمامی سطوح، راهکاری مؤثر برای عبور از بحران‌ها معرفی کرد.[۴۱] با مراجعه به آرای ایشان می‌توان این راهکار را در سطوح مختلف از یکدیگر باز شناخت. ایشان در ابعاد مختلف سیاسی، فرهنگی-اجتماعی و اقتصادی به مسئله استقامت اشاره کرده است:

بعد سیاسی

امام‌خمینی موفقیت‌ها در صحنه سیاسی را رهین همت مردم و استقامت رزمندگان می‌دانست[۴۲] و معتقد بود با استقامت و پایداری می‌توان بزرگ‌ترین قدرت‌های استکباری را شکست داد.[۴۳] ایشان همواره با تأکید بر تداوم خطر دسیسه‌های کشورها و دولت‌های استعمار، حفظ انقلاب را در گرو وحدت و مقاومت می‌خواند[۴۴] و مقاومت و پایداریِ خستگی‌ناپذیر مردم در برابر ناملایمات و تعرضات مخالفان را ضروری می‌دانست.[۴۵] ایشان در همین راستا با اشاره به تداوم توطئه‌های عناصر خائن وابسته به رژیم پهلوی در ایجاد شایعه‌پراکنی و جو نامناسب در شرایطی که حکومت اسلامی هنوز به‌طور کامل تثبیت نشده بود، بر ایستادگی مقابل نقشه‌های دشمنان تأکید می‌کرد[۴۶] و ضمن هشدار به مردم برای مقاومت در مقابل دسیسه‌ها[۴۷] اعتقاد داشت برای به دست آوردن استقلال و آزادی، ملت در آزمون‌ها و سختی‌های زیادی قرار خواهند گرفت.[۴۸]

امام‌خمینی بر این باور بود که باید در برابر تبلیغات دشمنان و سختی‌های وظایفی که در نظام جمهوری اسلامی بر عهده افراد آمده مقاومت کرد[۴۹] و برای رسیدن به پیروزی شکیبا بود.[۵۰] ایشان با تأکید بر وحدت و پرورش روحیه ایستادگی در میان ملت و مسئولان از آنان می‌خواست با هوشیاری در برابر برنامه‌های قدرت‌های بیگانه که با هدف ضربه‌زدن به نظام اسلامی انجام می‌شوند، مقاومت کنند.[۵۱] ایشان همان گونه که بر حمایت مردم از ارکان و مسئولان کشور به‌ویژه دولت که با وجود تمام دشواری‌ها در برابر قدرت‌های شرق و غرب ایستادگی کرده است، تأکید می‌کرد،[۵۲] قوای سه‌گانه را از هر گونه احساس ضعف در اداره امور کشور برحذر می‌داشت و به استقامت در عمل به وظیفه و رفع لغزش‌های احتمالی،[۵۳] استقامت در مقابله با استکبار[۵۴] و پایداری در مقابل انحرافات سیاسی[۵۵] توصیه می‌کرد و از مسئولان می‌خواست تا با همراهی ملت، خطر قدرت‌ها و نقشه‌های آنان را دفع کنند.[۵۶]

از سوی دیگر، امام‌خمینی با توجه به پیروزی ملت ایران در برابر حکومت استبدادی پهلوی و دولت‌های استکباری حامی آن، امت اسلامی را به ایجاد و تقویت روحیه مقاومت در میان جوامع خود دعوت می‌کرد. ایشان باور داشت بینش صحیح و استقامت در برابر تبلیغات سوء دشمنان اسلام که در واقع هدفی جز ایجاد اختلاف میان ملت‌های اسلامی و تضعیف روحیه مقاومت در میان آنان ندارند، باعث شکست دشمنان اسلام خواهد شد.[۵۷] ایشان ضمن یادآوری این نکته که همواره در طول تاریخ استعمارگران برای سرکوبی نیروهایی که در برابر منافع آنان مقاومت نشان می‌دادند، تلاش فراوان کرده‌اند،[۵۸] بر نقش رهبران و دانشمندان اسلامی در تربیت ملت‌ها به داشتن روحیه مقاومت و پایداری با تاسی از پیامبر اکرم(ص) تأکید فراوان می‌کرد.[۵۹] (ببینید: وحدت و استکبار)

بعد اقتصادی

امام‌خمینی معتقد بود استقامت در برابر مشکلات اقتصادی سبب می‌شود ملت از ننگ وابستگی‌های پیوسته به قدرت‌های استکباری نجات یابند.[۶۰] ایشان شجاعت و استقامت مردم ایران در این زمینه را شایسته قدردانی[۶۱] و حل مشکلات اقتصادی را نیازمند حمایت[۶۲] و مقاومت ملت[۶۳] می‌دانست و در این راستا زندگی ساده و غیر اشرافی مسئولان و روحانیان را الگویی برای ملت معرفی می‌کرد.[۶۴] (ببینید: ساده‌زیستی و اشرافیت) ایشان شرایط اقتصادی زمان جنگ تحمیلی را سخت می‌شمرد و همت و پایداری مردم به‌ویژه محرومان را در همه عرصه‌ها، موجب آسان‌شدن همه مشکلات و تحمل محاصره اقتصادی می‌دانست.[۶۵]

بعد فرهنگی و اجتماعی

امام‌خمینی معتقد بود باید با پایمردی در بحث آموزش و تربیت الهی، به اصلاح نسل آینده همت گمارد.[۶۶] ایشان مراکز دانشگاهی پس از انقلاب را محلی برای تربیت انسانی و ایجاد استقامت عمومی برای رسیدن به اهداف انقلاب معرفی[۶۷] و دانشجویان را به استقامت و پایداری در راه نهضت که راه انبیاست توصیه می‌کرد.[۶۸] به باور ایشان استقامت وقتی باارزش است که در راه خدا و برای رسیدن به هدفی متعالی باشد[۶۹]؛ بنابراین همگان باید در مقابل توطئه‌های دامنه‌دار دشمنان در بعد فرهنگی، استقامت داشته باشند[۷۰]؛ زیرا راه و وظیفه اصلی در دفاع از اسلام، مقاومت در مقابل هجمه فرهنگی دشمنان است که همواره در تلاش‌اند با نشر فرهنگ مبتذلِ خود، اسلام را از بین ببرند.[۷۱]

استقامت در جنگ تحمیلی

به اعتقاد امام‌خمینی یکی از کارهای بزرگ ملت ایران، استقامت در برابر کاستی‌های ناشی از جنگ تحمیلی عراق علیه ایران[۷۲] و مقاومت در برابر ناملایمات این برهه[۷۳] بود. ایشان با اشاره به تبلیغات گروه‌های ضدانقلاب مبنی بر ضعف و عدم توان نظامی کشور در برابر دشمن، استقامت در این راه را خنثی‌کننده این تبلیغات دروغین می‌دانست.[۷۴] ایشان ضمن قدردانی از پایداری و پایمردی خانواده‌های شهدا، اسرا، جانبازان و مفقودین و بنیان مرصوص خواندن آنان، ملت ایران را مدیون آنان می‌دانست[۷۵] و دلاوری‌ها و فداکاری‌های شهیدان را عامل شکست مفتضحانه جبهه کفر و دستیاران آنان و عامل استقامت کشور در مقابل مشکلات معرفی می‌کرد.[۷۶] (ببینید: جنگ تحمیلی و شهدا) ایشان همچنین از مقاومت زنان ایثارگر چه در زمان مبارزه و چه در زمان جنگ قدردانی کرد و مقاومت آنان را در برابر استعمار و استکبار و استبداد بی‌نظیر می‌خواند.[۷۷]

امام‌خمینی عامل اصلی بالابردن توان و استقامت نیروهای نظامی را بازسازی معنوی و اعتقادی می‌دانست که نیروهای مسلح آن را در میدان‌های نبرد و دفاع مقدس به دست آورده‌اند.[۷۸] ایشان در دوران دفاع مقدس از تمامی اقشار ملت و نیروهای مسلح خواست در برابر هجمه قدرت‌های بزرگ استقامت کنند که پیروزی پس از استقامت خواهد آمد.[۷۹] ایشان استقامت ملت ایران با توجه به کمبود نیروها و تجهیزات، در برابر تمامی قدرت‌های مستکبرِ دنیا در جنگ تحمیلی را نشان‌دهنده تأثیر مقاومت اهل بیت(ع) بر بینش مردم می‌دانست و معتقد بود همچون آن بزرگواران، زمانی باید با اسلحه و زمانی دیگر باید با تبلیغات به نبرد با مستکبران رفت.[۸۰] ایشان به عنوان نمونه روحیه مقاومت و استقامت مردم خوزستان، به‌خصوص دزفول را در مقابل بمباران‌های مداوم رژیم بعث ستودنی می‌دانست[۸۱] و به مسئولان به‌ویژه ائمه جمعه و روحانیان سفارش می‌کرد مردمِ تمامیِ مناطق کشور را به استقامت در برابر مشکلاتِ جنگ دعوت کنند تا مبادا سستی و روحیه یاس در آنان پدیدار شود.[۸۲] ایشان استقامت نیروهای مسلح اعم از ارتش، سپاه و بسیج را در جنگ مورد تاییدات الهی می‌دانست.[۸۳]

پانویس

  1. ↑ زبیدی، تاج العروس، ۱۷/۵۹۲.
  2. ↑ ابن‌اثیر، النهایه، ۴/۱۲۵.
  3. ↑ دهخدا، لغتنامه دهخدا، ۲/۱۸۳۹.
  4. ↑ انوری، فرهنگ بزرگ سخن، ۱/۳۸۴–۳۸۵.
  5. ↑ امام‌خمینی، حدیث جنود، ۴۱۲؛ فلاح، صبر و استقامت، ۳۵–۳۷.
  6. ↑ یونس ۸۹؛ فصلت، ۶.
  7. ↑ مائده، ۱؛ نحل، ۹۱؛ اسراء، ۳۴.
  8. ↑ رعد، ۲۲؛ نحل، ۴۲.
  9. ↑ انعام، ۳۴.
  10. ↑ یونس، ۱۰ و ۸۹.
  11. ↑ طباطبایی، المیزان، ۱۱/۴۸.
  12. ↑ هود، ۱۱۲.
  13. ↑ انفال، ۶۵؛ طباطبایی، المیزان، ۹/۱۲۲–۱۲۳.
  14. ↑ بقره، ۲۵۰.
  15. ↑ نهج البلاغه، ۷۹، ۵۱۷.
  16. ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۱۳/۴۶۴.
  17. ↑ هود، ۱۱۲.
  18. ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۷/۴۹۳؛ ۹/۴۷۹ و ۱۶/۴۹.
  19. ↑ فیض کاشانی، علم الیقین، ۲/۱۱۸۳.
  20. ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۱۶/۳۰۰.
  21. ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۱۰/۲۱۷ و ۱۲/۳۸۰.
  22. ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۳/۱۱۰–۱۱۱.
  23. ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۳/۴۰۰.
  24. ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۵/۵۵۰.
  25. ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۳/۴۶۱.
  26. ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۳/۵۰۴ و ۶/۲۳۰.
  27. ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۴۳۵.
  28. ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۵/۱۵۳ و ۱۶۲.
  29. ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۲۱۵.
  30. ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۱/۹۳ و ۱۵۱.
  31. ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۱۶/۳۰۰.
  32. ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۱/۱۶۳، ۱۶۴ و ۱۵۸.
  33. ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۱/۱۶۶.
  34. ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۱/۲۱۴–۲۱۵.
  35. ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۲/۵۹ و ۷۰.
  36. ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۲/۱۳۱، ۱۳۵، ۱۳۶، ۱۶۹ و ۱۷۰.
  37. ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۳/۱۱۱.
  38. ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۶/۲۴.
  39. ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۹/۴۸۶ و ۱۰/۴۹۴–۴۹۵.
  40. ↑ تیلی، از بسیج تا انقلاب، ۳۱۳–۳۱۵.
  41. ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۹/۴۰۸ و ۱۲/۱۶.
  42. ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۲۰/۳۲.
  43. ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۲۱/۳۱۶.
  44. ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۶/۴۹۷.
  45. ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۷/۹.
  46. ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۶/۲۵۲ و ۷/۴۹۴.
  47. ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۷/۴۹۵.
  48. ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۱۲/۷.
  49. ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۱۳/۴۶۲–۴۶۳.
  50. ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۱۳/۴۶۶.
  51. ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۱۶/۴۴۶–۴۴۷.
  52. ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۱۸/۳۴۱ و ۲۰/۳۶۷.
  53. ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۱۹/۱۵۷؛ ذاکری، ۶۵–۶۶.
  54. ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۲۱/۵۷.
  55. ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۱۸/۴۶۰.
  56. ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۱۹/۴۵۸–۴۵۹.
  57. ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۷/۹۷، ۱۰۰ و ۱۹۸.
  58. ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۹/۷۷–۷۸.
  59. ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۷/۲۴۴–۲۴۵، ۲۵۵ و ۴۹۳–۴۹۵.
  60. ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۲۱/۴۳۳.
  61. ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۲۱/۸۶.
  62. ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۱۶/۲۷۴.
  63. ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۱۷/۴۱۱.
  64. ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۱۷/۴۹۳.
  65. ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۱۷/۴۲۵ و ۴۷۳–۴۷۴.
  66. ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۱۳/۵۱۰.
  67. ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۹/۳ و ۱۲/۴۹۶.
  68. ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۱۴/۱.
  69. ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۱۷/۱۷۵.
  70. ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۲۰/۴۴۱.
  71. ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۲۱/۳۲۵–۳۲۷.
  72. ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۱۳/۴۶۴.
  73. ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۱۸/۴۷.
  74. ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۱۳/۲۵۰–۲۵۱؛ جزایری، غلبه بر دشمن، ۳۲۴–۳۲۵.
  75. ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۱۷/۹۵ و ۲۰/۱۹۷.
  76. ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۱۴/۷۹–۸۰.
  77. ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۱۶/۱۹۴.
  78. ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۲۱/۳۵۸–۳۵۹.
  79. ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۱۹/۱۹۵.
  80. ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۱۶/۸۷–۸۸.
  81. ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۱۶/۱۱ و ۱۷/۴۱۲.
  82. ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۱۹/۳.
  83. ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۱۸/۴۳۹.

منابع

  • قرآن کریم.
  • ابن‌اثیر، مبارک‌بن‌محمد، النهایة فی غریب الحدیث و الاثر، تصحیح محمود محمد طناحی، قم، اسماعیلیان، چاپ چهارم، ۱۳۶۷ش.
  • امام‌خمینی، سیدروح‌الله، شرح حدیث جنود عقل و جهل، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ دوازدهم، ۱۳۸۷ش.
  • امام‌خمینی، سیدروح‌الله، صحیفه امام، تهران، مؤسسه تنظیم…، چاپ پنجم، ۱۳۸۹ش.
  • انوری، حسن، فرهنگ بزرگ سخن، تهران، سخن، چاپ دوم، ۱۳۸۲ش.
  • تیلی، چارلز، از بسیج تا انقلاب، ترجمه علی مرشدی‌زاد، تهران، پژوهشکده امام‌خمینی و انقلاب اسلامی، چاپ اول، ۱۳۸۵ش.
  • جزایری، محمود، غلبه بر دشمن، تهران، انتشارات سپاه، چاپ اول، ۱۳۸۲ش.
  • دهخدا، علی‌اکبر، لغتنامه دهخدا، لغتنامه دهخدا، تهران، دانشگاه تهران، چاپ اول، ۱۳۷۳ش.
  • ذاکری، علی‌اکبر، اخلاق مسئولان نظام اسلامی، قم، عروج، چاپ اول، ۱۳۸۴ش.
  • زبیدی، سیدمحمدمرتضی، تاج العروس من جواهر القاموس، تصحیح علی هلالی و علی شیری، بیروت، دارالفکر، چاپ اول، ۱۴۱۴ق.
  • طباطبایی، سیدمحمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، ۱۴۱۷ق.
  • فلاح بابلی، حسن، صبر و استقامت دو پشتوانه انقلاب، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، ۱۳۶۵ش.
  • فیض کاشانی، ملامحسن، علم الیقین فی اصول الدین، تحقیق محسن بیدارفر، قم، بیدار، چاپ اول، ۱۴۱۸ق.
  • نهج البلاغه، ترجمه سیدجمال‌الدین دین‌پرور، تهران، بنیاد نهج البلاغه، چاپ اول، ۱۳۷۹ش.

پیوند به بیرون

برگرفته از «http://fa.wiki.khomeini.ir/w/index.php?title=استقامت&oldid=30465»