Image-reviewer، emailconfirmed، مدیران
۴٬۵۲۶
ویرایش
خط ۱۵: | خط ۱۵: | ||
==حقیقت فیض اقدس== | ==حقیقت فیض اقدس== | ||
فیض اقدس [[تجلی ذاتی]] است که موجب تنزل از [[احدیت]] به [[واحدیت]] و بروز و ظهور تفصیلی شئونات ذاتی حق و اسمای حسنای او در مقام واحدیت میشود و موجب پیدایش [[اعیان ثابته]] و استعدادهای اشیا در حضرت علمیه است.<ref>(قیصری، شرح فصوص، ۶۱؛ ابنترکه، تمهید القواعد، ۱۷۹.)</ref> | فیض اقدس [[تجلی ذاتی]] است که موجب تنزل از [[احدیت]] به [[واحدیت]] و بروز و ظهور تفصیلی شئونات ذاتی حق و اسمای حسنای او در مقام واحدیت میشود و موجب پیدایش [[اعیان ثابته]] و استعدادهای اشیا در حضرت علمیه است.<ref>(قیصری، شرح فصوص، ۶۱؛ ابنترکه، تمهید القواعد، ۱۷۹.)</ref> | ||
درباره جایگاه و موطن فیض اقدس میان اهل معرفت اختلاف است. مشهور عرفا نخستین تنزل از مقام ذات را تعین اول یا احدیت میدانند که مقامی جدای از مقام ذات است و فیض اقدس را معادل تعین ثانی میدانند.<ref>(فناری، مصباح الانس بین المعقول و المشهود، ۳۱۵ ـ ۳۱۶.)</ref> قیصری از آنجاکه تعین ثانی (به معنای مشهور) را نخستین تعین حقتعالی میداند، فیض اقدس را در موطن تعین و تجلی اول میشمارد؛<ref>(قیصری، شرح فصوص، ۶۱.)</ref> زیرا در تحلیل قیصری از مراتب وجود، احدیت مقامی جدای از مقام ذات نیست؛ از همینرو در تصویر تجلیشناختی وی، نخستین تنزل از مقام بیتعینیِ ذات همان مرتبهای است که مشهور<ref>(فناری، مصباح الانس بین المعقول و المشهود، ۳۱۵ ـ ۳۱۶.)</ref> آن را تعین ثانی مینامند.<ref>(یزدانپناه، مبانی و اصول عرفان نظری، ۳۹۳.)</ref> | |||
امامخمینی با تأیید نظر مشهور معتقد است حقیقت فیض اقدس همان بسط و تجلی احدیت در کثرات اسمائی و اعیانی مقام واحدیت در مرتبه تفصیل است. این حقیقتِ ساری در دل همه اسما و اعیان، خود هیچگونه تعین اسمی ندارد؛ اما تمام اسما از آن پدید میآیند و از اینرو فیض اقدس که ظهور احدیت است، خود باطن تمام اسما و صفات است.<ref>(امامخمینی، تعلیقات فصوص، ۱۴؛ امامخمینی، مصباح الهدایه، ۱۶ ـ ۱۷.)</ref> بنابر نظر ایشان فیض اقدس از برترین شئون الهی و مقام ربوبی است و کلید غیب و شهود است. ایشان با استناد به آیه «عِنْدَهُ مَفاتِحُ الْغَیب»<ref>(انعام، ۵۹.)</ref> این مقام را مقام «عندیت» میداند که به واسطه آن، اسما از بطون و کمون آشکار میشوند. با این فیض، ذات حق خود را در آینه اسما نشان میدهد و فیض اقدس که مقام بطونی اسم اعظم «الله» است، حجاب حضرت حق نسبت به اسما خواهد بود. از این فیض به جهت حقانیاش که همان جهت وحدت آن است، به حجاب نوری یا حجاب اکبر یاد میشود.<ref>(امامخمینی، مصباح الهدایه، ۱۶ و ۲۶.)</ref> این فیض به لحاظ هویت وحدانی، گسترده و بیتعین است و به لحاظ حقیقتش مقهور ذات حق و به لحاظ وجودش، مندَک در مقام ذات و هویت غیبی است.<ref>(امامخمینی، مصباح الهدایه، ۱۶.)</ref> | امامخمینی با تأیید نظر مشهور معتقد است حقیقت فیض اقدس همان بسط و تجلی احدیت در کثرات اسمائی و اعیانی مقام واحدیت در مرتبه تفصیل است. این حقیقتِ ساری در دل همه اسما و اعیان، خود هیچگونه تعین اسمی ندارد؛ اما تمام اسما از آن پدید میآیند و از اینرو فیض اقدس که ظهور احدیت است، خود باطن تمام اسما و صفات است.<ref>(امامخمینی، تعلیقات فصوص، ۱۴؛ امامخمینی، مصباح الهدایه، ۱۶ ـ ۱۷.)</ref> بنابر نظر ایشان فیض اقدس از برترین شئون الهی و مقام ربوبی است و کلید غیب و شهود است. ایشان با استناد به آیه «عِنْدَهُ مَفاتِحُ الْغَیب»<ref>(انعام، ۵۹.)</ref> این مقام را مقام «عندیت» میداند که به واسطه آن، اسما از بطون و کمون آشکار میشوند. با این فیض، ذات حق خود را در آینه اسما نشان میدهد و فیض اقدس که مقام بطونی اسم اعظم «الله» است، حجاب حضرت حق نسبت به اسما خواهد بود. از این فیض به جهت حقانیاش که همان جهت وحدت آن است، به حجاب نوری یا حجاب اکبر یاد میشود.<ref>(امامخمینی، مصباح الهدایه، ۱۶ و ۲۶.)</ref> این فیض به لحاظ هویت وحدانی، گسترده و بیتعین است و به لحاظ حقیقتش مقهور ذات حق و به لحاظ وجودش، مندَک در مقام ذات و هویت غیبی است.<ref>(امامخمینی، مصباح الهدایه، ۱۶.)</ref> | ||
خط ۲۲: | خط ۲۲: | ||
بنابر نظر امامخمینی فیض اقدس دو تجلی دارد: نخستین تجلی فیض اقدس، اسم اعظم است و تجلی دوم او اعیان ثابته که همان تجلی الوهیت در حضرت علمیه است. پس تجلی بدون واسطه فیض اقدس، اسم اعظم است و نسبت به اعیان ثابته با واسطه اسم اعظم تجلی میکند.<ref>(امامخمینی، مصباح الهدایه، ۳۴.)</ref> به اعتقاد ایشان چون ذات حق متعین به هیچ اسمی نیست و هیچ سنخیتی میان ذات و مراتب دیگر نیست، این حقیقت به خودی خود در هیچیک از مراتب هستی ظهوری ندارد و هیچیک از اسما به حسب کثرات علمیهشان، حتی اسم اعظم «الله» به حسب مقام جمع اسما، قادر به گرفتن فیض از آن مقام شامخ نیستند؛ بنابراین برای ظهور اسما و بروز آنها احتیاج به یک واسطه غیبی است که خلیفه ذات و جانشین او در ظهور در اسما و صفات باشد و آن فیض اقدس است.<ref>(امامخمینی، مصباح الهدایه، ۱۴ ـ ۱۷.)</ref> | بنابر نظر امامخمینی فیض اقدس دو تجلی دارد: نخستین تجلی فیض اقدس، اسم اعظم است و تجلی دوم او اعیان ثابته که همان تجلی الوهیت در حضرت علمیه است. پس تجلی بدون واسطه فیض اقدس، اسم اعظم است و نسبت به اعیان ثابته با واسطه اسم اعظم تجلی میکند.<ref>(امامخمینی، مصباح الهدایه، ۳۴.)</ref> به اعتقاد ایشان چون ذات حق متعین به هیچ اسمی نیست و هیچ سنخیتی میان ذات و مراتب دیگر نیست، این حقیقت به خودی خود در هیچیک از مراتب هستی ظهوری ندارد و هیچیک از اسما به حسب کثرات علمیهشان، حتی اسم اعظم «الله» به حسب مقام جمع اسما، قادر به گرفتن فیض از آن مقام شامخ نیستند؛ بنابراین برای ظهور اسما و بروز آنها احتیاج به یک واسطه غیبی است که خلیفه ذات و جانشین او در ظهور در اسما و صفات باشد و آن فیض اقدس است.<ref>(امامخمینی، مصباح الهدایه، ۱۴ ـ ۱۷.)</ref> | ||
این فیض یک حقیقت واحد و غیر متعین است که دو جهت دارد: یکی جهت غیبی که به سمت هویت غیبیه است و هیچگاه ظهور پیدا نمیکند و دیگری به سمت واحدیت که در اسما و صفات تجلی کرده و در مظاهر آنها ظهور پیدا میکند. نخستین اسمی که از آن در این مقام فیض دریافت میکند، اسم اعظم «الله» به حسب تعینش است و همه اسما و صفات در حضرت علمیه به واسطه این اسم جامع از فیض اقدس افاضه میشوند و پس از آن، هر یک به حسب مقامش از حیث احاطه، ظهور پیدا میکند و اعیان ثابته تعینات این اسما و تجلیاتاند؛ پس تجلی اولاً و بالذات برای اسما و بالتبع برای اعیان است و اینگونه نیست که اعیان بدون واسطه از فیض اقدس پدید آیند.<ref>(امامخمینی، مصباح الهدایه، ۱۷ و ۳۴.)</ref> | |||
==رابطه فیض اقدس با احدیت و واحدیت== | ==رابطه فیض اقدس با احدیت و واحدیت== |