۱۴٬۷۲۱
ویرایش
←پیوند به بیرون
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| (۱۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''انجمن‌های ایالتی و ولایتی'''، مخالفت و مقابله [[امام‌خمینی]] و علما با حذف سه شرط [[اسلام|اسلامیت]]، ذکوریت و سوگند به [[قرآن]] از | '''انجمن‌های ایالتی و ولایتی'''، مخالفت و مقابله [[امام‌خمینی]] و علما با حذف سه شرط [[اسلام|اسلامیت]]، ذکوریت و سوگند به [[قرآن]] از تصویبنامه انجمن‌های ایالتی و ولایتی، سال ۱۳۴۱. | ||
به موجب قانون انجمن‌های ایالتی و ولایتی در متمم قانون اساسی مشروطیت، برای تنظیم نیازمندی‌های محلی و مراقبت در تأمین آنها، در مرکز هر استان، انجمن ایالتی و در هر شهرستان انجمن ولایتی تشکیل می‌شد. تدیّن به اسلام، سوگند به قرآن به هنگام تحلیف و محرومیت [[زن|زنان]] در انتخابات ازجمله شرایط قانونی آن بود. | |||
در بازنگری این قانون در سال ۱۳۴۱، قید اسلام و ذکوریت از شرایط انتخاب‌کنندگان و انتخاب‌شوندگان حذف شد و در مراسم تحلیف، به جای قرآن «کتاب آسمانی» گذاشته شد. | |||
امام‌خمینی در جلسه مشورتی علما برای واکنش به این تصویبنامه، دربارۀ تصویب این لایحه و اهداف [[رژیم پهلوی|رژیم]] در مبارزه با مذهب اعلام خطر کرد و مقابله قاطع با آن را لازم دانست. | |||
موضع‌گیری‌‌های امام‌خمینی و فراگیرشدن مخالفت‌ها که به تظاهرات و تحصن نیز انجامید، سرانجام بعد از یک‌ماه دولت [[اسدالله علم|علم]] را مجبور به لغو تصویبنامه کرد. امام‌خمینی پس از لغو رسمی تصویبنامه، با تشکر از مردم، [[قیام]] آنان را ستود. | |||
== بازنگری لایحه در رژیم پهلوی == | == بازنگری لایحه در رژیم پهلوی == | ||
| خط ۱۳: | خط ۲۱: | ||
پس از انتشار خبر تصویبنامه انجمن‌های ایالتی و ولایتی به پیشنهاد امام‌خمینی، جلسه‌ای برای تبادل نظر در خانه [[مرتضی حائری یزدی|مرتضی حائری]] با حضور مراجع و علما ازجمله [[سیدمحمدرضا گلپایگانی]] و [[سیدکاظم شریعتمداری]] و سیدمحمد یزدی معروف به [[سیدمحمد محقق‌داماد|محقق‌داماد]]، [[سیداحمد زنجانی]]، [[میرزاهاشم آملی]] و [[عبدالنبی عراقی]] تشکیل شد.<ref>روحانی، نهضت امام‌خمینی، ۱/۱۷۲؛ فردوسی‌پور، همگام با خورشید از ایران تا ایران، ۳۵؛ فراتی، تاریخ شفاهی انقلاب اسلامی از مرجعیت امام‌خمینی تا تبعید، ۴۸.</ref> امام‌خمینی در این جلسه به اهداف رژیم از این لایحه اشاره و دربارهٔ تصویب آن اعلام خطر کرد و مقابله قاطع با آن را لازم دانست،<ref>روحانی، نهضت امام‌خمینی، ۱/۱۷۲.</ref> ولی در مجموع همه بر این تصمیم صحه گذاشتند که طی تلگرامی به محمدرضا پهلوی، مخالفت علمای اسلام را با مفاد تصویبنامه اعلام کنند و لغو فوری آن را بخواهند. آنان طی نامه و پیغام به علمای مرکز و شهرستان‌ها، جریان تصویبنامه و خطرهایی را که اسلام و ملت [[ایران]] را تهدید می‌کند، بازگو کردند و آنان را به مقابله و مبارزه با آن فرا خواندند. افزون بر موارد یادشده تصمیم گرفته شد علمای [[حوزه علمیه قم]] جلسه مشورتی به صورت هفته‌ای و در صورت لزوم چند روز یک‌بار دایر کنند تا موضع‌گیری‌ها با وحدت نظر و عمل همراه باشد.<ref>روحانی، نهضت امام‌خمینی، ۱/۱۷۲–۱۷۴؛ مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات امام‌خمینی در آینه اسناد به روایت ساواک، ۱/۷۴–۷۵.</ref>{{سخ}} | پس از انتشار خبر تصویبنامه انجمن‌های ایالتی و ولایتی به پیشنهاد امام‌خمینی، جلسه‌ای برای تبادل نظر در خانه [[مرتضی حائری یزدی|مرتضی حائری]] با حضور مراجع و علما ازجمله [[سیدمحمدرضا گلپایگانی]] و [[سیدکاظم شریعتمداری]] و سیدمحمد یزدی معروف به [[سیدمحمد محقق‌داماد|محقق‌داماد]]، [[سیداحمد زنجانی]]، [[میرزاهاشم آملی]] و [[عبدالنبی عراقی]] تشکیل شد.<ref>روحانی، نهضت امام‌خمینی، ۱/۱۷۲؛ فردوسی‌پور، همگام با خورشید از ایران تا ایران، ۳۵؛ فراتی، تاریخ شفاهی انقلاب اسلامی از مرجعیت امام‌خمینی تا تبعید، ۴۸.</ref> امام‌خمینی در این جلسه به اهداف رژیم از این لایحه اشاره و دربارهٔ تصویب آن اعلام خطر کرد و مقابله قاطع با آن را لازم دانست،<ref>روحانی، نهضت امام‌خمینی، ۱/۱۷۲.</ref> ولی در مجموع همه بر این تصمیم صحه گذاشتند که طی تلگرامی به محمدرضا پهلوی، مخالفت علمای اسلام را با مفاد تصویبنامه اعلام کنند و لغو فوری آن را بخواهند. آنان طی نامه و پیغام به علمای مرکز و شهرستان‌ها، جریان تصویبنامه و خطرهایی را که اسلام و ملت [[ایران]] را تهدید می‌کند، بازگو کردند و آنان را به مقابله و مبارزه با آن فرا خواندند. افزون بر موارد یادشده تصمیم گرفته شد علمای [[حوزه علمیه قم]] جلسه مشورتی به صورت هفته‌ای و در صورت لزوم چند روز یک‌بار دایر کنند تا موضع‌گیری‌ها با وحدت نظر و عمل همراه باشد.<ref>روحانی، نهضت امام‌خمینی، ۱/۱۷۲–۱۷۴؛ مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات امام‌خمینی در آینه اسناد به روایت ساواک، ۱/۷۴–۷۵.</ref>{{سخ}} | ||
امام‌خمینی در جلسه یادشده پیشنهاد کرد متن تلگرام‌هایی که علما به هیئت حاکمه مخابره می‌کنند، چاپ شود و در دسترس عموم قرار گیرد تا مردم از اقدامات و نظریات پیشوایان اسلامی دربارهٔ تصویبنامه آگاه شوند. این پیشنهاد را نخست برخی علما، به دلیل اینکه ممکن است موجب خشم و واکنش منفی دولت شود، رد کردند؛ ولی پافشاری امام‌خمینی سبب تصویب آن شد.<ref>روحانی، نهضت امام‌خمینی، ۱/۱۷۴.</ref> امام‌خمینی برابر با توافق علما در این جلسه، تلگرامی همراه با احترام و با تعبیر «اعلیحضرت» به محمدرضا پهلوی مخابره کرد و در آن مصوبه دولت را موجب نگرانی علما و مردم دانست و از او خواست مطالب مخالف دیانت و مذهب رسمی مملکت از برنامه‌های دولتی و حزبی حذف شود.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱/۷۸؛ مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات امام‌خمینی در آینه اسناد به روایت ساواک، ۱/۸۴.</ref> سیدمحمدرضا گلپایگانی و سیدکاظم شریعتمداری نیز دراین‌باره پیامی به وی فرستادند.<ref>مرکز اسناد، اسناد انقلاب اسلامی، ۱/۲۶ و ۵/۱۷.</ref>{{سخ}} | امام‌خمینی در جلسه یادشده پیشنهاد کرد متن تلگرام‌هایی که علما به هیئت حاکمه مخابره می‌کنند، چاپ شود و در دسترس عموم قرار گیرد تا مردم از اقدامات و نظریات پیشوایان اسلامی دربارهٔ تصویبنامه آگاه شوند. این پیشنهاد را نخست برخی علما، به دلیل اینکه ممکن است موجب خشم و واکنش منفی دولت شود، رد کردند؛ ولی پافشاری امام‌خمینی سبب تصویب آن شد.<ref>روحانی، نهضت امام‌خمینی، ۱/۱۷۴.</ref> امام‌خمینی برابر با توافق علما در این جلسه، تلگرامی همراه با احترام و با تعبیر «اعلیحضرت» به محمدرضا پهلوی مخابره کرد و در آن مصوبه دولت را موجب نگرانی علما و مردم دانست و از او خواست مطالب مخالف دیانت و مذهب رسمی مملکت از برنامه‌های دولتی و حزبی حذف شود.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱/۷۸؛ مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات امام‌خمینی در آینه اسناد به روایت ساواک، ۱/۸۴.</ref> سیدمحمدرضا گلپایگانی و سیدکاظم شریعتمداری نیز دراین‌باره پیامی به وی فرستادند.<ref>مرکز اسناد، اسناد انقلاب اسلامی، ۱/۲۶ و ۵/۱۷.</ref>{{سخ}} | ||
پس از یک هفته، در ۱۳۴۱/۷/۲۳ پهلوی به پیام‌های مراجع قم به جز امام‌خمینی پاسخ داد. او در آغاز نامه با عنوان «حجت‌الاسلام» [[مرجعیت|مراجع]] را تحقیر کرد و مصوبات لایحه را غیر مهم و نتیجه وضعیت زمانه و تاریخ دانست و مسئله را به دولت عَلَم ارجاع داد<ref>منصوری، تاریخ قیام پانزده خرداد به روایت اسناد، ۱/۲۵۲؛ روحانی، نهضت امام‌خمینی، ۱/۱۷۵.</ref> و در | پس از یک هفته، در ۱۳۴۱/۷/۲۳ پهلوی به پیام‌های مراجع قم به جز امام‌خمینی پاسخ داد. او در آغاز نامه با عنوان «حجت‌الاسلام» [[مرجعیت|مراجع]] را تحقیر کرد و مصوبات لایحه را غیر مهم و نتیجه وضعیت زمانه و تاریخ دانست و مسئله را به دولت عَلَم ارجاع داد<ref>منصوری، تاریخ قیام پانزده خرداد به روایت اسناد، ۱/۲۵۲؛ روحانی، نهضت امام‌خمینی، ۱/۱۷۵.</ref> و در پایان‌ِ نامه نیز با جمله «توفیقات جناب مستطاب عالی را در هدایت افکار عوام خواهانیم» با کنایه، وظیفه علما را هدایت عوام و دخالت‌نکردن در امور کشور دانست.<ref>روحانی، نهضت امام‌خمینی، ۱/۱۷۵؛ دوانی، نهضت دوماهه، ۵۶؛ حسینیان، درآمدی، ۲۸۵–۲۸۶.</ref> | ||
به دلیل احاله مسئله به [[اسدالله علم]] توسط پهلوی، علما با [[مشورت]] یکدیگر تصمیم گرفتند به وی تلگرامی مخابره کنند و خواهان لغو لایحه ضداسلامی و مخالف قانون اساسی انجمن‌های ایالتی و ولایتی بشوند. از این‌رو [[سید محمدرضا گلپایگانی|گلپایگانی]]، [[سیدشهاب‌الدین مرعشی نجفی|مرعشی نجفی]] و [[سیدکاظم شریعتمداری|شریعتمداری]] در ۱۳۴۱/۷/۲۸ به وی تلگرام زدند و خواهان لغو لایحه شدند.<ref>مرکز اسناد، اسناد انقلاب اسلامی، ۱/۲۸–۲۹ و ۵/۱۸.</ref> امام‌خمینی نیز در همین تاریخ تلگرامی خطاب به علم فرستاد و به مصوبات دولت در زمان تعطیلی مجلسین و مشخصاً مصوبه قانون انجمن‌ها اشاره کرد و آن را مخالف [[شرع اسلام]] و صریح قانون اساسی خواند و وی را در پیشگاه خداوند و ملت مسلمان و قانون مسئول دانست و تأکید کرد این قوانین مخالف اسلام است و فقیهان اسلام و مراجع مسلمین به حرمت آن [[فتوا]] داده‌اند و می‌دهند. ایشان در پایان اخطار کرد علمای ایران و اعتاب مقدسه و سایر مسلمین، در امور مخالف با شرع ساکت نمی‌نشینند و این‌گونه قوانین رسمیت نخواهد یافت.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱/۸۰–۸۱؛ مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات امام‌خمینی در آینه اسناد به روایت ساواک، ۱/۸۷–۸۸.</ref> ایشان همچنین از علم خواست به [[قم]] بیاید تا حضوری ابهامات برطرف شود و مطالبی که به صلاح کشور است و در نامه نمی‌توان به آنها اشاره کرد، تذکر داده شود.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱/۸۱.</ref> [[سیدابوالقاسم خویی]] نیز دراین‌باره تلگرامی از [[نجف]] به [[محمدرضا پهلوی]]<ref>مرکز اسناد، اسناد انقلاب اسلامی، ۱/۳۰.</ref> و در ۱۳۴۱/۷/۲۶ تلگرام دیگری به [[سیدمحمد بهبهانی]] از علمای شاخص تهران مخابره کرد.<ref>مرکز اسناد، اسناد انقلاب اسلامی، ۱/۲۷.</ref> [[سیدمحسن حکیم]] نیز در ۱۳۴۱/۸/۱۴ از نجف تلگرامی به بهبهانی فرستاد.<ref>مرکز اسناد، اسناد انقلاب اسلامی، ۱/۳۳.</ref> | به دلیل احاله مسئله به [[اسدالله علم]] توسط پهلوی، علما با [[مشورت]] یکدیگر تصمیم گرفتند به وی تلگرامی مخابره کنند و خواهان لغو لایحه ضداسلامی و مخالف قانون اساسی انجمن‌های ایالتی و ولایتی بشوند. از این‌رو [[سید محمدرضا گلپایگانی|گلپایگانی]]، [[سیدشهاب‌الدین مرعشی نجفی|مرعشی نجفی]] و [[سیدکاظم شریعتمداری|شریعتمداری]] در ۱۳۴۱/۷/۲۸ به وی تلگرام زدند و خواهان لغو لایحه شدند.<ref>مرکز اسناد، اسناد انقلاب اسلامی، ۱/۲۸–۲۹ و ۵/۱۸.</ref> امام‌خمینی نیز در همین تاریخ تلگرامی خطاب به علم فرستاد و به مصوبات دولت در زمان تعطیلی مجلسین و مشخصاً مصوبه قانون انجمن‌ها اشاره کرد و آن را مخالف [[شرع اسلام]] و صریح قانون اساسی خواند و وی را در پیشگاه خداوند و ملت مسلمان و قانون مسئول دانست و تأکید کرد این قوانین مخالف اسلام است و فقیهان اسلام و مراجع مسلمین به حرمت آن [[فتوا]] داده‌اند و می‌دهند. ایشان در پایان اخطار کرد علمای ایران و اعتاب مقدسه و سایر مسلمین، در امور مخالف با شرع ساکت نمی‌نشینند و این‌گونه قوانین رسمیت نخواهد یافت.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱/۸۰–۸۱؛ مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات امام‌خمینی در آینه اسناد به روایت ساواک، ۱/۸۷–۸۸.</ref> ایشان همچنین از علم خواست به [[قم]] بیاید تا حضوری ابهامات برطرف شود و مطالبی که به صلاح کشور است و در نامه نمی‌توان به آنها اشاره کرد، تذکر داده شود.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱/۸۱.</ref> [[سیدابوالقاسم خویی]] نیز دراین‌باره تلگرامی از [[نجف]] به [[محمدرضا پهلوی]]<ref>مرکز اسناد، اسناد انقلاب اسلامی، ۱/۳۰.</ref> و در ۱۳۴۱/۷/۲۶ تلگرام دیگری به [[سیدمحمد بهبهانی]] از علمای شاخص تهران مخابره کرد.<ref>مرکز اسناد، اسناد انقلاب اسلامی، ۱/۲۷.</ref> [[سیدمحسن حکیم]] نیز در ۱۳۴۱/۸/۱۴ از نجف تلگرامی به بهبهانی فرستاد.<ref>مرکز اسناد، اسناد انقلاب اسلامی، ۱/۳۳.</ref> | ||
| خط ۷۹: | خط ۸۷: | ||
== پیوند به بیرون == | == پیوند به بیرون == | ||
* محمدصادق مزینانی، «[https://books.khomeini.ir/books/10002/341/ انجمن‌های ایالتی و ولایتی]»، [[دانشنامه | * محمدصادق مزینانی، «[https://books.khomeini.ir/books/10002/341/ انجمن‌های ایالتی و ولایتی]»، [[دانشنامه امام‌خمینی]]، ج۲، ص۳۴۱–۳۴۷. | ||
[[رده:مقاله‌های | {{حوادث تاریخی}} | ||
[[رده:مقاله‌های تأییدشده]] | |||
[[رده:مقاله‌های بی‌نیاز از جعبه اطلاعات]] | |||
[[رده:مقاله‌های دارای لینک دانشنامه]] | |||
[[رده:مقاله‌های جلد دوم دانشنامه امام‌خمینی]] | |||
[[رده:مبارزات امام‌خمینی]] | |||
[[رده:رویدادهای قبل از انقلاب]] | |||
[[رده:مقاله‌های دارای شناسه]] | |||