۱٬۲۰۵
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۱۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{ جعبه اطلاعات سازمان | |||
| عنوان = جبهه ملی ایران | |||
| تصویر = جبهه ملی ایران.jpg | |||
| اندازه تصویر = | |||
| توضیح تصویر = | |||
| سرشناسی = | |||
| نام‌های دیگر = | |||
| تأسیس = ۲۱ آبان ۱۳۲۸ | |||
| بنیانگذار = [[محمد مصدق]] | |||
| وابسته به = | |||
| رویکرد = تشکلی با گرایش ملی | |||
| نوع فعالیت = حزب | |||
| گستره فعالیت = | |||
| اهداف =معرفی اسلام به عنوان رکن اساسی عقاید ملت ایران، اجرای آزادی‌های فردی، اجتماعی، عقیدتی و مبارزه با تجاوز به حقوق افراد و اجتماعات، تأکید بر سیاست مستقل خارجی و توجه به منشور ملل متحد و دوستی با همه ملل جهان، مخالفت با دخالت بیگانگان در امور کشور و تلاش در جهت اعتلای آزادی، استقلال و دموکراسی، تأکید بر حراست از دستاوردها و میراث ملی بومی و فرهنگی کشور، مبارزه با هر نوع سیاست استعماری و موافقت با فرهنگ غربی، موافقت با اقتصاد لیبرال و آزاد، موافقت با واگذاری بیشتر بخش‌های اقتصادی به مردم، به جز بخش‌های حیاتی (نفت و انرژی)، مخالفت با حجاب اجباری | |||
| فعالیت‌ها = | |||
| وظایف = | |||
| مکان = | |||
| دبیرکل = | |||
| رئیس = | |||
| جانشین = | |||
| ساختار = | |||
| وضعیت = | |||
| انحلال = | |||
| فعالیت به زبان= | |||
| مراکز وابسته = | |||
| شعار = | |||
| جوایز = | |||
| منابع مالی = | |||
| آثار = | |||
| مرتبط = | |||
| وبگاه = | |||
}} | |||
'''جبهه ملی ایران'''، تشکلی فراگیر برای مبارزات سیاسی با گرایش ملی. | '''جبهه ملی ایران'''، تشکلی فراگیر برای مبارزات سیاسی با گرایش ملی. | ||
جبهه ملی ایران با جناح‌های مختلف فکری، در سال ۱۳۲۸ به رهبری [[محمد مصدق]] تأسیس شد. [[ملی‌گرایی]]، [[دین و سیاست|جدایی دین از سیاست]] و تأکید بر استقلال سیاست خارجی، از مهم‌ترین اهداف جبهه بود. دوران فعالیت سیاسی جبهه ملی را می‌توان به چهار دوره تقسیم کرد. | |||
[[امام‌خمینی]] به طورکلی نگاه مثبتی به ملی‌گرایی نداشت و آن را مصداق نژادپرستی می‌دانست. پس از [[انقلاب اسلامی ایران|پیروزی انقلاب]]، همسو نبودن مواضع جبهه با برخی از جریان‌های اسلامی، مانند مخالفت با [[ولایت فقیه]] در [[قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران|قانون اساسی]]، شکاف بین جبهه ملی و انقلابیون را عمیق‌تر کرد. | |||
امام‌خمینی دلیل مخالفت آنان را ناآگاهی از قوانین اسلام می‌دانست که ضرر آن به اسلام، بیش از گلوله‌های دشمن است. مخالفت جبهه ملی با تصویب لایحه قرآنی قصاص در [[مجلس شورای اسلامی|مجلس]]، موجب واکنش تند امام‌خمینی و حکم به [[ارتداد]] آنان شد و پس از آن جبهه ملی جایگاه و نفوذ خود را در صحنه سیاسی کشور از دست داد. | |||
== مفهوم‌شناسی == | == مفهوم‌شناسی == | ||
| خط ۱۷: | خط ۵۵: | ||
# تأکید بر حراست از دستاوردها و میراث ملی بومی و فرهنگی [[کشور ایران|کشور]]. | # تأکید بر حراست از دستاوردها و میراث ملی بومی و فرهنگی [[کشور ایران|کشور]]. | ||
# مبارزه با هر نوع سیاست [[استعمار|استعماری]] و موافقت با فرهنگ غربی، تا آنجا که سودمند باشد. | # مبارزه با هر نوع سیاست [[استعمار|استعماری]] و موافقت با فرهنگ غربی، تا آنجا که سودمند باشد. | ||
# موافقت با اقتصاد لیبرال و آزاد؛ همچنین موافقت با واگذاری بیشتر بخش‌های [[اقتصاد|اقتصادی]] به مردم، به جز بخش‌های حیاتی ([[نفت]] و انرژی) | # موافقت با اقتصاد لیبرال و آزاد؛ همچنین موافقت با واگذاری بیشتر بخش‌های [[اقتصاد|اقتصادی]] به مردم، به جز بخش‌های حیاتی ([[نفت]] و انرژی).<ref>شادلو، اطلاعاتی دربارهٔ احزاب و جناح‌های سیاسی ایران امروز، ۶۱۷، ۶۲۳، ۶۶۳ و ۶۶۸؛ کاتوزیان، مصدق و مبارزه برای قدرت در ایران، ۱۳۱.</ref> | ||
فعالیت جبهه ملی در چارچوب [[سلطنت پهلوی]] بود و اعضای آن خواستار تشکیل [[حکومت مشروطه]] سلطنتی بدون دخالت شاه در امور مملکت و حضور وی به صورت تشریفاتی بودند. اعضای جبهه، ضمن مخالفت با [[مبارزه مسلحانه]] و براندازی رژیم پهلوی، بر مبارزه مسالمت‌آمیز برای رسیدن به خواست مردم تأکید می‌کردند.<ref>شادلو، اطلاعاتی دربارهٔ احزاب و جناح‌های سیاسی ایران امروز، ۶۲۶.</ref> مؤسسان آن، همچنین خواستار [[جدایی دین از سیاست]] بودند.<ref>صمدی‌پور، جبهه ملی ایران، ۵۱.</ref> دوران فعالیت پرفراز و نشیب سیاسی جبهه ملی را می‌توان به چهار دوره تقسیم کرد: | فعالیت جبهه ملی در چارچوب [[سلطنت پهلوی]] بود و اعضای آن خواستار تشکیل [[حکومت مشروطه]] سلطنتی بدون دخالت شاه در امور مملکت و حضور وی به صورت تشریفاتی بودند. اعضای جبهه، ضمن مخالفت با [[مبارزه مسلحانه]] و براندازی رژیم پهلوی، بر مبارزه مسالمت‌آمیز برای رسیدن به خواست مردم تأکید می‌کردند.<ref>شادلو، اطلاعاتی دربارهٔ احزاب و جناح‌های سیاسی ایران امروز، ۶۲۶.</ref> مؤسسان آن، همچنین خواستار [[جدایی دین از سیاست]] بودند.<ref>صمدی‌پور، جبهه ملی ایران، ۵۱.</ref> دوران فعالیت پرفراز و نشیب سیاسی جبهه ملی را می‌توان به چهار دوره تقسیم کرد: | ||
== جبهه ملی اول == | == جبهه ملی اول == | ||
پس از ترور [[عبدالحسین هژیر]]، نخست‌وزیر (عامل اصلی تقلب در انتخابات شانزدهم) به دست [[فداییان اسلام]] در ۱۳ آبان ۱۳۲۸<ref>جعفریان، جریان‌ها و سازمان‌های مذهبی ـ سیاسی ایران، ۱۷۹.</ref> و ابطال انتخابات، در انتخابات مجدد در فروردین ۱۳۲۹، محمد مصدق، مظفر بقایی، حسین مکی، محمود نریمان، سیدعلی شایگان، [[عبدالقدیر آزاد]]، الّلهیار صالح و [[سیدابوالقاسم کاشانی]] پیروز شدند و با تشکیل فراکسیون پارلمانی جبهه ملی در | پس از ترور [[عبدالحسین هژیر]]، نخست‌وزیر (عامل اصلی تقلب در انتخابات شانزدهم) به دست [[فداییان اسلام]] در ۱۳ آبان ۱۳۲۸<ref>جعفریان، جریان‌ها و سازمان‌های مذهبی ـ سیاسی ایران، ۱۷۹.</ref> و ابطال انتخابات، در انتخابات مجدد در فروردین ۱۳۲۹، محمد مصدق، مظفر بقایی، حسین مکی، محمود نریمان، سیدعلی شایگان، [[عبدالقدیر آزاد]]، الّلهیار صالح و [[سیدابوالقاسم کاشانی]] پیروز شدند و با تشکیل فراکسیون پارلمانی جبهه ملی در مجلس شانزدهم به رهبری مصدق،<ref>شادلو، اطلاعاتی دربارهٔ احزاب و جناح‌های سیاسی ایران امروز، ۶۲۲؛ آبراهامیان، کودتای ۲۸ مرداد، ۹۶؛ حاج‌یوسفی و کشاورز، زندگی‌نامه و خاطرات سیاسی، ۳۱.</ref> توانستند تحولات سیاسی کشور را تحت [[نفوذ]] خود درآورند و تلاش‌های دربار در جهت کسب [[قدرت]] بیشتر و تصویب بسیاری از لوایح مرتبط با قرارداد الحاقی (گسگلشائیان) را نقش بر آب کنند؛<ref>بیل و راجر لویس، مصدق، نفت، ناسیونالیسم ایرانی، ۸۵؛ آبراهامیان، کودتای ۲۸ مرداد، ۹۶–۹۷.</ref> سرانجام با پیگیری‌های مداوم و مبارزه جدی برای ملی‌کردن نفت، این خواسته در ۲۹ اسفند ۱۳۲۹، باوجود روحیه محافظه‌کاریِ مجلس به تصویب رسید.<ref>صمدی‌پور، جبهه ملی ایران، ۵۶.</ref>{{ببینید|متن=ببینید|ملی‌شدن صنعت نفت}}{{سخ}} | ||
پس از آن در اردیبهشت ۱۳۳۰، مصدق به نخست‌وزیری منصوب شد؛ ولی به دلایلی چون تعداد اندک اعضای جبهه ملی در دولت،<ref>سنجابی، خاطرات سیاسی، ۴۴۷–۴۴۸..</ref> انتخاب برخی اعضای دولت قبل در دولت جدید و مشورت‌نکردن مصدق در تصمیمات خود با اعضای جبهه<ref>صمدی‌پور، جبهه ملی ایران، ۶۴.</ref> برخی از مسئولان جبهه از او انتقاد کردند و این مسئله زمینه‌ساز بروز برخی اختلافات در جبهه ملی<ref>سنجابی، خاطرات سیاسی، ۴۴۷–۴۴۸.</ref> ازجمله جدایی مظفر بقایی شد که او را وارث رهبری جبهه می‌دانستند.<ref>کاتوزیان، مصدق و مبارزه برای قدرت در ایران، ۲۰۰–۲۰۳.</ref>{{سخ}} | پس از آن در اردیبهشت ۱۳۳۰، مصدق به نخست‌وزیری منصوب شد؛ ولی به دلایلی چون تعداد اندک اعضای جبهه ملی در دولت،<ref>سنجابی، خاطرات سیاسی، ۴۴۷–۴۴۸..</ref> انتخاب برخی اعضای دولت قبل در دولت جدید و مشورت‌نکردن مصدق در تصمیمات خود با اعضای جبهه<ref>صمدی‌پور، جبهه ملی ایران، ۶۴.</ref> برخی از مسئولان جبهه از او انتقاد کردند و این مسئله زمینه‌ساز بروز برخی اختلافات در جبهه ملی<ref>سنجابی، خاطرات سیاسی، ۴۴۷–۴۴۸.</ref> ازجمله جدایی مظفر بقایی شد که او را وارث رهبری جبهه می‌دانستند.<ref>کاتوزیان، مصدق و مبارزه برای قدرت در ایران، ۲۰۰–۲۰۳.</ref>{{سخ}} | ||
سرانجام مصدق با توجه به شرایط و افزایش اختلافات با دربار و مجلس از سمت خود استعفا کرد؛<ref>صمدی‌پور، جبهه ملی ایران، ۶۴.</ref> ولی پس از قیام ۳۰ تیر، دوباره به نخست‌وزیری رسید.<ref>باوریان، تعامل جبهه ملی با جنبش اسلامی ایران، ۵۲.</ref> قیام ۳۰ تیر باوجود آنکه نقطه اوج قدرت جبهه ملی بود، آغاز افول آن نیز به حساب می‌آید؛ زیرا پس از آن، گروه‌ها در صدد کسب منافع بیشتر برای خود برآمدند.<ref>عیوضی، جامعه‌شناسی سیاسی اپوزسیون در ایران، ۶۳.</ref> و جبهه ملی به دو گروه طرفدار و مخالف مصدق تبدیل شد،<ref>شادلو، اطلاعاتی دربارهٔ احزاب و جناح‌های سیاسی ایران امروز، ۶۱۹.</ref> نبود تشکیلات مناسب و نبود اهداف مشترک.<ref>سیاوشی، لیبرال ناسیونالیسم در ایران، ۹۵.</ref>{{سخ}} | سرانجام مصدق با توجه به شرایط و افزایش اختلافات با دربار و مجلس از سمت خود استعفا کرد؛<ref>صمدی‌پور، جبهه ملی ایران، ۶۴.</ref> ولی پس از قیام ۳۰ تیر، دوباره به نخست‌وزیری رسید.<ref>باوریان، تعامل جبهه ملی با جنبش اسلامی ایران، ۵۲.</ref> قیام ۳۰ تیر باوجود آنکه نقطه اوج قدرت جبهه ملی بود، آغاز افول آن نیز به حساب می‌آید؛ زیرا پس از آن، گروه‌ها در صدد کسب منافع بیشتر برای خود برآمدند.<ref>عیوضی، جامعه‌شناسی سیاسی اپوزسیون در ایران، ۶۳.</ref> و جبهه ملی به دو گروه طرفدار و مخالف مصدق تبدیل شد،<ref>شادلو، اطلاعاتی دربارهٔ احزاب و جناح‌های سیاسی ایران امروز، ۶۱۹.</ref> نبود تشکیلات مناسب و نبود اهداف مشترک.<ref>سیاوشی، لیبرال ناسیونالیسم در ایران، ۹۵.</ref>{{سخ}} | ||
| خط ۱۱۰: | خط ۱۴۷: | ||
== پیوند به بیرون == | == پیوند به بیرون == | ||
زهره رضایی، دانشنامه | * زهره رضایی، [https://books.khomeini.ir/books/10004/71/ «جبهه ملی ایران»]، [[دانشنامه امام‌خمینی]]، ج۴، ص۷۱-۸۱. | ||
[[رده:مقاله‌های | [[رده:مقاله‌های تأییدشده]] | ||
[[رده:مقاله‌های | [[رده:مقاله‌های دارای لینک دانشنامه]] | ||
[[رده:مقاله‌های جلد چهارم دانشنامه]] | [[رده:مقاله‌های جلد چهارم دانشنامه امام‌خمینی]] | ||
[[رده:مقاله‌های دارای جعبه اطلاعات]] | |||
[[رده:مقاله‌های دارای تصویر]] | |||
[[رده:تشکل‌های مردمی]] | |||
[[رده:مقاله‌های دارای شناسه]] | |||