۲۰٬۲۹۱
ویرایش
خط ۱٬۳۰۳: | خط ۱٬۳۰۳: | ||
امامخمینی در واکنش به جشن هنر سال ۱۳۵۶، هدف رژیم از این کارها را تخدیر [[افکار عمومی]] معرفی کرد و انتقاد روزنامههای طرفدار رژیم را با هدف آرامکردن اوضاع و جلوگیری از انفجار درونی مردم ارزیابی کرد. ایشان هشدار داد اگر از این موارد جلوگیری نشود، ممکن است دامنه آن به دیگر نقاط ایران نیز کشانده شود و از مردم خواست در برابر این پدیدهها واکنش نشان دهند.{{ببینید|متن=ببینید|جشن هنر شیراز}} | امامخمینی در واکنش به جشن هنر سال ۱۳۵۶، هدف رژیم از این کارها را تخدیر [[افکار عمومی]] معرفی کرد و انتقاد روزنامههای طرفدار رژیم را با هدف آرامکردن اوضاع و جلوگیری از انفجار درونی مردم ارزیابی کرد. ایشان هشدار داد اگر از این موارد جلوگیری نشود، ممکن است دامنه آن به دیگر نقاط ایران نیز کشانده شود و از مردم خواست در برابر این پدیدهها واکنش نشان دهند.{{ببینید|متن=ببینید|جشن هنر شیراز}} | ||
==اوجگیری نهضت و پیروزی انقلاب== | ==اوجگیری نهضت و پیروزی انقلاب== | ||
در سال ۱۳۵۶، درحالیکه تصور میشد رژیم پهلوی در در بستر اعلام فضای باز سیاسی، در موقعیت مطلوبی قرار دارد، وقوع برخی رویدادها که سرآغاز آن درگذشت مشکوک سیدمصطفی خمینی بود، و بهرهگیری درست رهبری نهضت از ظرفیت این حوادث، موجب اوجگیری نهضت شد. هجرت امامخمینی به فرانسه که فرصتهای جدیدی در اختیار مبارزان و امامخمینی قرار داد، شتاب تحولات انقلاب و سردرگمی رژیم پهلوی در مهار آن را در پی داشت. تحولاتی که سرانجام به فرار محمدرضا پهلوی از کشور، بازگشت امامخمینی به ایران و پیروزی انقلاب اسلامی منجر شد. نهضت اسلامی مردم ایران در مسیر خود تا پیروزی، موافقان و مخالفانی داشته است که ردپای همراهی یا کارشکنیهای آنان را در تاریخ انقلاب و سخنان امامخمینی میتوان بازجست: | در سال ۱۳۵۶، درحالیکه تصور میشد [[رژیم پهلوی]] در در بستر اعلام فضای باز سیاسی، در موقعیت مطلوبی قرار دارد، وقوع برخی رویدادها که سرآغاز آن درگذشت مشکوک [[سیدمصطفی خمینی]] بود، و بهرهگیری درست رهبری نهضت از ظرفیت این حوادث، موجب اوجگیری نهضت شد. [[هجرت امامخمینی]] به فرانسه که فرصتهای جدیدی در اختیار مبارزان و امامخمینی قرار داد، شتاب تحولات انقلاب و سردرگمی رژیم پهلوی در مهار آن را در پی داشت. تحولاتی که سرانجام به فرار محمدرضا پهلوی از کشور، [[بازگشت امامخمینی به ایران]] و [[پیروزی انقلاب اسلامی]] منجر شد. نهضت اسلامی مردم ایران در مسیر خود تا پیروزی، موافقان و مخالفانی داشته است که ردپای همراهی یا کارشکنیهای آنان را در تاریخ انقلاب و سخنان امامخمینی میتوان بازجست: | ||
===رویدادهای مهم=== | ===رویدادهای مهم=== | ||
از درگذشت مشکوک سیدمصطفی خمینی تا هجرت امامخمینی به فرانسه، در داخل و خارج کشور، رویدادهای بسیاری اتفاق افتاد که ضمن اوجگیری نهضت، نقش محوری امامخمینی به عنوان رهبری انقلاب را آشکار کرد: | از درگذشت مشکوک سیدمصطفی خمینی تا هجرت امامخمینی به فرانسه، در داخل و خارج کشور، رویدادهای بسیاری اتفاق افتاد که ضمن اوجگیری نهضت، نقش محوری امامخمینی به عنوان رهبری انقلاب را آشکار کرد: | ||
====درگذشت سیدمصطفی خمینی==== | ====درگذشت سیدمصطفی خمینی==== | ||
سیدمصطفی خمینی، فرزند ارشد امامخمینی در اول آبان ۱۳۵۶ در خانه خود در نجف، به صورت مشکوک درگذشت.{{ببینید|متن=ببینید|سیدمصطفی خمینی}} | سیدمصطفی خمینی، فرزند ارشد امامخمینی در اول آبان ۱۳۵۶ در خانه خود در نجف، به صورت مشکوک درگذشت.{{ببینید|متن=ببینید|سیدمصطفی خمینی}} | ||
با انتشار این خبر در [[ایران]]، درسهای حوزههای علمیه شهرهای مختلف تعطیل شد و مجالس عزاداری در سراسر کشور برپا شد. در این مجالس با استقبال گسترده اقشار مختلف مردم، شعارهایی ضد رژیم پهلوی داده شد و گاه اعلامیههایی در محکومساختن رژیم و دعوت به ادامه مبارزه پخش میشد. افزون بر شهرهای مختلف ایران، در خارج از ایران، ازجمله در [[پاکستان]]، [[افغانستان]]، [[سوریه]]، [[کویت]]، [[عربستان سعودی]]، لبنان، [[بحرین]]، قطر، انگلستان، سوئد، امریکا و کانادا نیز مجالس بزرگداشت برگزار شد. روحانیان ایران همچنین از شهرهای مختلف با ارسال تلگراف به امامخمینی تسلیت گفتند و ایشان نیز در ۲۱/۸/۱۳۵۶ در نامهای خطاب به طبقات مختلف مردم، از پیامهای تسلیت و ابراز همدردی آنان تشکر کرد و این حادثه را از الطاف خفیه الهی دانست.{{ببینید|متن=ببینید|سیدمصطفی خمینی}} | با انتشار این خبر در [[ایران]]، درسهای [[حوزههای علمیه]] شهرهای مختلف تعطیل شد و مجالس عزاداری در سراسر کشور برپا شد. در این مجالس با استقبال گسترده اقشار مختلف مردم، شعارهایی ضد رژیم پهلوی داده شد و گاه اعلامیههایی در محکومساختن رژیم و دعوت به ادامه مبارزه پخش میشد. افزون بر شهرهای مختلف ایران، در خارج از ایران، ازجمله در [[پاکستان]]، [[افغانستان]]، [[سوریه]]، [[کویت]]، [[عربستان سعودی]]، لبنان، [[بحرین]]، قطر، انگلستان، سوئد، امریکا و کانادا نیز مجالس بزرگداشت برگزار شد. روحانیان ایران همچنین از شهرهای مختلف با ارسال تلگراف به امامخمینی تسلیت گفتند و ایشان نیز در ۲۱/۸/۱۳۵۶ در نامهای خطاب به طبقات مختلف مردم، از پیامهای تسلیت و ابراز همدردی آنان تشکر کرد و این حادثه را از الطاف خفیه الهی دانست.{{ببینید|متن=ببینید|سیدمصطفی خمینی}} | ||
برگزاری مجالس متعدد یادبود در داخل و خارج کشور در تشدید مبارزات و آشنایی مردم با نهضت امامخمینی، نقش مهمی داشت. نامبردن از امامخمینی و متهم کردن ساواک در فوت سیدمصطفی خمینی، تظاهرات بعد از پایان مراسم، سردادن شعار ضد رژیم و درگیری مردم با پلیس را موجب میشد؛ به همین دلیل ساواک برای کنترل اوضاع اقدام به بازداشت و تبعید شخصیتهای فعال حوزه و دانشگاه کرد.{{ببینید|متن=ببینید|سیدمصطفی خمینی}} | برگزاری مجالس متعدد یادبود در داخل و خارج کشور در تشدید مبارزات و آشنایی مردم با نهضت امامخمینی، نقش مهمی داشت. نامبردن از امامخمینی و متهم کردن ساواک در فوت سیدمصطفی خمینی، تظاهرات بعد از پایان مراسم، سردادن شعار ضد رژیم و درگیری مردم با پلیس را موجب میشد؛ به همین دلیل ساواک برای کنترل اوضاع اقدام به بازداشت و تبعید شخصیتهای فعال حوزه و دانشگاه کرد.{{ببینید|متن=ببینید|سیدمصطفی خمینی}} | ||
====رویداد نوزده دی==== | ====رویداد نوزده دی==== | ||
در فضایی که به دلیل درگذشت سیدمصطفی، در سراسر کشور نام امامخمینی فراگیر شده بود، رژیم پهلوی با ارزیابی اشتباه و برای کاستن از محبوبیت ایشان، مقاله اهانتآمیزی با عنوان | در فضایی که به دلیل درگذشت سیدمصطفی، در سراسر کشور نام امامخمینی فراگیر شده بود، رژیم پهلوی با ارزیابی اشتباه و برای کاستن از محبوبیت ایشان، مقاله اهانتآمیزی با عنوان «[[مقاله ایران و استعمار سرخ و سیاه|ایران و استعمار سرخ و سیاه]]»، با هماهنگی ساواک و دربار در روزنامه اطلاعات ۱۷ دی ۱۳۵۶ منتشر کرد. در این مقاله، نویسنده با نام مستعار احمد رشیدی مطلق، با حمله به حرکت پانزده خرداد و معرفی امامخمینی به عنوان عامل اصلی آن، با اهانت به ایشان، امامخمینی را فردی ناشناخته و بیگانه نامید که با شهرتطلبی، در پی ایجاد ناامنی و اجرای نقشه استعمار سرخ و سیاه است و باید مراقب او بود.{{ببینید|متن=ببینید|نوزده دی}} | ||
توهین به امامخمینی خشم روحانیون و مردم قم را بر انگیخت و مردم را وادار به تجمع در برابر خانه مراجع تقلید و سایر استادان برجسته حوزه کرد که با سرکوب ماموران رژیم پهلوی در روز [[نوزده دی]] و کشته و زخمیشدن گروهی از طلاب و مردم روبهرو شد. امامخمینی برای همدردی با مردم مظلوم، یک هفته نماز جماعت و درس خود را تعطیل کرد و پس از آن دستکم در هفت پیام و سخنرانی، به حادثه نوزده دی واکنش نشان داد و آن را محکوم کرد.{{ببینید|متن=ببینید|نوزده دی}} | توهین به امامخمینی خشم [[روحانیون]] و مردم قم را بر انگیخت و مردم را وادار به تجمع در برابر خانه مراجع تقلید و سایر استادان برجسته حوزه کرد که با سرکوب ماموران رژیم پهلوی در روز [[نوزده دی]] و کشته و زخمیشدن گروهی از [[طلاب]] و مردم روبهرو شد. امامخمینی برای همدردی با مردم مظلوم، یک هفته [[نماز جماعت]] و درس خود را تعطیل کرد و پس از آن دستکم در هفت پیام و سخنرانی، به حادثه نوزده دی واکنش نشان داد و آن را محکوم کرد.{{ببینید|متن=ببینید|نوزده دی}} | ||
====بیست و نه بهمن==== | ====بیست و نه بهمن==== | ||
مراجع تقلید و جامعه روحانیت ایران، به مناسبت چهلم شهدای حادثه نوزده دی قم، با تعطیلی درسهای حوزه در روز شنبه ۲۹ بهمن، این روز را عزای عمومی اعلام کردند و از مردم برای شرکت در مجالس ترحیم، و خودداری از تشکیل اجتماعات دیگر، دعوت کردند. در شهرهای مختلف مجالس بزرگداشت برگزار شد؛ اما در تبریز، بستهشدن درهای مسجد به روی مردم، گردآمدن مردم در برابر مسجد قزللی (میرزایوسفآقا مجتهد) تبریز و توهین رئیس کلانتری ۶ به مقدسات، تجمع مردم را به درگیری و آشوب تبدیل کرد. در این رویداد که ۱۳ شهید و ۱۱۸ زخمی داشت، ۵۸۱ نفر بازداشت شدند. | مراجع تقلید و جامعه روحانیت ایران، به مناسبت چهلم شهدای حادثه نوزده دی قم، با تعطیلی درسهای حوزه در روز شنبه ۲۹ بهمن، این روز را عزای عمومی اعلام کردند و از مردم برای شرکت در مجالس ترحیم، و خودداری از تشکیل اجتماعات دیگر، دعوت کردند. در شهرهای مختلف مجالس بزرگداشت برگزار شد؛ اما در تبریز، بستهشدن درهای مسجد به روی مردم، گردآمدن مردم در برابر مسجد قزللی (میرزایوسفآقا مجتهد) تبریز و توهین رئیس کلانتری ۶ به مقدسات، تجمع مردم را به درگیری و آشوب تبدیل کرد. در این رویداد که ۱۳ شهید و ۱۱۸ زخمی داشت، ۵۸۱ نفر بازداشت شدند. | ||
پس از این فاجعه افزون بر واکنش مردم و علما، امامخمینی نیز در پیامهایی درباره توطئه حکومت در سرپوشگذاشتن بر این کشتار، هشدار داد و بهرغم تبلیغات رژیم، بر اسلامیبودن قیام تبریز صحه گذاشت.{{ببینید|متن=ببینید|بیست و نه بهمن}} | پس از این فاجعه افزون بر واکنش مردم و علما، امامخمینی نیز در پیامهایی درباره توطئه حکومت در سرپوشگذاشتن بر این کشتار، هشدار داد و بهرغم تبلیغات رژیم، بر اسلامیبودن قیام تبریز صحه گذاشت.{{ببینید|متن=ببینید|بیست و نه بهمن}} | ||
یکی از مهمترین ویژگیهای | یکی از مهمترین ویژگیهای قیام تبریز، بازتاب آن در سطح جهان بود؛ در داخل کشور نیز درگیری ماموران امنیتی با تظاهرکنندگان پس از مراسم چهلم شهدای تبریز در برخی شهرها ازجمله یزد منجر به شهادت و زخمیشدن عدهای دیگر شد که موضعگیری علما و مراجع، و نیز بزرگداشت چهلمین روز شهادت معترضان یزد را در پی داشت. ادامه برگزاری مراسم بزرگداشت شهدای هر شهر در شهرهای مختلف، موجب ریشهدارشدن اعتراضها شد. از این پس راهپیماییهای مردم و حمله [[ساواک]] به تظاهرات، پیامها و سخنرانیهای امامخمینی در دفاع از مردم را در پی داشت.{{ببینید|متن=ببینید|انقلاب اسلامی ایران}} | ||
====فاجعه سینمارکس آبادان==== | ====فاجعه سینمارکس آبادان==== | ||
[[فاجعه سینما رکس آبادان]] در شب ۲۸ مرداد ۱۳۵۷ که با آتشسوزی عمدی به هنگام پخش فیلم «گوزنها» اتفاق افتاد، به کشتهشدن ۴۳۰ تن منجر شد. برخلاف تلاش رژیم پهلوی در نسبت دادن این حادثه به نیروهای انقلابی، روشنگری امامخمینی این حادثه را به زیان رژیم و به نفع انقلاب تمام کرد. امامخمینی بهآتشکشیدن چند صد تن را واقعهای حسابشده و از وحشیانهترین اعمالی دانست که افراد درندهخو به آن دست زدهاند. ایشان اتهام این عمل غیر انسانی را به مخالفان محمدرضا پهلوی، توطئه رژیم و با هدف بدجلوهدادن مبارزات حقطلبانه ملت ایران در جهان دانست.{{ببینید|متن=ببینید|فاجعه سینما رکس آبادان}} | |||
====نخستوزیری شریفامامی==== | ====نخستوزیری شریفامامی==== | ||
محمدرضا پهلوی در پنجم شهریور ۱۳۵۷ [[جمشید آموزگار]] را برکنار کرد و [[جعفر شریفامامی]] را با شعار «آشتی ملی»، به نخستوزیری برگزید. پهلوی نیز در مصاحبهای در حمایت از دولت، به خطاهای خود اعتراف و دولت او را دولت تغییر برای آشتی با مردم معرفی کرد. شریفامامی با شعار مبارزه با فساد، آزادی بیان در مطبوعات و توجه به خواست روحانیان بر سر کار آمد و کوشید تا سمت و سوی تازهای به اوضاع سیاسی کشور ببخشد.{{ببینید|متن=ببینید|جعفر شریفامامی}} | [[محمدرضا پهلوی]] در پنجم شهریور ۱۳۵۷ [[جمشید آموزگار]] را برکنار کرد و [[جعفر شریفامامی]] را با شعار «آشتی ملی»، به نخستوزیری برگزید. پهلوی نیز در مصاحبهای در حمایت از دولت، به خطاهای خود اعتراف و دولت او را دولت تغییر برای آشتی با مردم معرفی کرد. شریفامامی با شعار مبارزه با فساد، آزادی بیان در مطبوعات و توجه به خواست روحانیان بر سر کار آمد و کوشید تا سمت و سوی تازهای به اوضاع سیاسی کشور ببخشد.{{ببینید|متن=ببینید|جعفر شریفامامی}} | ||
امامخمینی انتخاب شریفامامی را گامی برای فریب مردم دانست و راه مذاکره و سازش با دولت را بست. ایشان تغییر نخستوزیر یا وزرا را از باب مهره عوضکردن به دستور پهلوی، برای فریب ملت و شکستن نهضت اسلامی دانست و پذیرش آن را هدردادن خون جوانان در پانزده سال اخیر و بهخصوص در ماههای آخر سال ۱۳۵۶ خواند.{{ببینید|متن=ببینید|جعفر شریفامامی}} | امامخمینی انتخاب شریفامامی را گامی برای فریب مردم دانست و راه مذاکره و سازش با دولت را بست. ایشان تغییر نخستوزیر یا وزرا را از باب مهره عوضکردن به دستور پهلوی، برای فریب ملت و شکستن نهضت اسلامی دانست و پذیرش آن را هدردادن خون جوانان در پانزده سال اخیر و بهخصوص در ماههای آخر سال ۱۳۵۶ خواند.{{ببینید|متن=ببینید|جعفر شریفامامی}} | ||
====تظاهرات عید فطر==== | ====تظاهرات عید فطر==== | ||
خط ۱٬۳۲۷: | خط ۱٬۳۲۷: | ||
====فاجعه هفده شهریور==== | ====فاجعه هفده شهریور==== | ||
راهپیمایی بزرگ عید فطر، زمینه تظاهرات ۱۵ و ۱۶ شهریور در سراسر کشور را فراهم کرد. پس از پایان راهپیمایی ۱۶ شهریور، اگرچه به دلیل احتمال واکنش خشن رژیم، [[سیدمحمد حسینی بهشتی]] اعلام کرد فردا از طرف جامعه روحانیت تظاهراتی نخواهد بود، اما خبر تجمع دوباره در روز جمعه ۱۷ شهریور در میدان ژاله (میدان شهدا)، در میان مردم شایع شد. نگرانی رژیم از ادامه تظاهرات، موجب اعلام حکومت نظامی در تهران و یازده شهر دیگر شد.{{ببینید|متن=ببینید|حکومتنظامی}} | راهپیمایی بزرگ عید فطر، زمینه تظاهرات ۱۵ و ۱۶ شهریور در سراسر کشور را فراهم کرد. پس از پایان راهپیمایی ۱۶ شهریور، اگرچه به دلیل احتمال واکنش خشن رژیم، [[سیدمحمد حسینی بهشتی]] اعلام کرد فردا از طرف جامعه روحانیت تظاهراتی نخواهد بود، اما خبر تجمع دوباره در روز جمعه ۱۷ شهریور در میدان ژاله (میدان شهدا)، در میان مردم شایع شد. نگرانی رژیم از ادامه تظاهرات، موجب اعلام حکومت نظامی در تهران و یازده شهر دیگر شد.{{ببینید|متن=ببینید|حکومتنظامی}} | ||
حکومتنظامی ساعت ۶ صبح روز جمعه ۱۷ شهریور اعلام شد و مردم تهران بدون اطلاع از آن، برای چهارمین روز متوالی، در دستههای بزرگ و با سردادن شعارهای انقلابی، خیابانهای فرحآباد (پیروزی)، شهباز (۱۷ شهریور) و میدان خراسان را به سمت میدان ژاله طی کردند و تانکها، زرهپوشهای نظامی و ماموران مسلسل به دست، مردم را غافلگیر کردند. ماموران پس از موفقنشدن در پراکندن جمعیت، مردم را از زمین و هوا به رگبار گلوله بستند. پس از | حکومتنظامی ساعت ۶ صبح روز جمعه ۱۷ شهریور اعلام شد و مردم تهران بدون اطلاع از آن، برای چهارمین روز متوالی، در دستههای بزرگ و با سردادن شعارهای انقلابی، خیابانهای فرحآباد (پیروزی)، شهباز (۱۷ شهریور) و میدان خراسان را به سمت میدان ژاله طی کردند و تانکها، زرهپوشهای نظامی و ماموران مسلسل به دست، مردم را غافلگیر کردند. ماموران پس از موفقنشدن در پراکندن جمعیت، مردم را از زمین و هوا به رگبار گلوله بستند. پس از [[هفده شهریور|کشتار ۱۷ شهریور]]، رژیم پهلوی تجمع عظیم مردمی را توطئه گروههای خارجی و تعداد کل شهدا و مجروحان این روز را، ۵۸ کشته و ۲۰۵ مجروح اعلام کرد. قرهباغی وزیر کشور وقت، آن را ۸۶ کشته و ۲۰۵ زخمی دانست و شریفامامی در مصاحبه خود، تعداد کشتهشدگان این روز را ۱۲۳ تن برشمرد؛ چنانکه پس از پیروزی انقلاب، [[بنیاد شهید انقلاب اسلامی]] به اسامی ۹۳ تن از شهدای ۱۷ شهریور دست یافته است.{{ببینید|متن=ببینید|هفده شهریور}} | ||
امامخمینی در پیامی ضمن ابراز همدردی با مردم، این کشتار را صحنهسازی مبتذل رژیم پهلوی شمرد و آرزو کرد کاش در کنار مردم میبود و در راه خدا کشته میشد. ایشان در ۲۱ شهریور نیز در پیامی همه کشتههای جمعه خونین را فرزندان خود خواند و با وعده نزدیکدانستن پیروزی، خواستار ادامه تعطیلیها و اعتصابها شد. ایشان پنجشنبه ۲۳ شهریور هفتمینروز شهادت شهدای ۱۷ شهریور را عزای عمومی اعلام کرد و از مردم خواست فریب خیمهشببازیهای رژیم را نخورند.{{ببینید|متن=ببینید|هفده شهریور}} | امامخمینی در پیامی ضمن ابراز همدردی با مردم، این کشتار را صحنهسازی مبتذل رژیم پهلوی شمرد و آرزو کرد کاش در کنار مردم میبود و در راه خدا کشته میشد. ایشان در ۲۱ شهریور نیز در پیامی همه کشتههای جمعه خونین را فرزندان خود خواند و با وعده نزدیکدانستن پیروزی، خواستار ادامه تعطیلیها و اعتصابها شد. ایشان پنجشنبه ۲۳ شهریور هفتمینروز شهادت شهدای ۱۷ شهریور را عزای عمومی اعلام کرد و از مردم خواست فریب خیمهشببازیهای رژیم را نخورند.{{ببینید|متن=ببینید|هفده شهریور}} | ||
====زلزله طبس==== | ====زلزله طبس==== | ||
خط ۱٬۳۳۸: | خط ۱٬۳۳۸: | ||
====ادامه فشار رژیمهای ایران و عراق==== | ====ادامه فشار رژیمهای ایران و عراق==== | ||
به دنبال رفع محاصره بیت امامخمینی از سوی رژیم عراق، امیرخسرو افشار وزیر خارجه ایران در مهر ۱۳۵۷ در نیویورک با همتای عراقی خود درباره محدودسازی امامخمینی مذاکره کرد. در پی این ملاقات، مقامات دولت عراق، از امامخمینی خواستند تا از هرگونه فعالیت سیاسی درباره ایران خودداری کند؛ ولی ایشان دخالت نکردن در مسائل سیاسی را ناسازگار با تعهد خود به اسلام و ملت خواند و بر ادامه مبارزه تاکید کرد.{{ببینید|متن=ببینید|هجرت امامخمینی}} | به دنبال رفع محاصره بیت امامخمینی از سوی رژیم عراق، امیرخسرو افشار وزیر خارجه ایران در مهر ۱۳۵۷ در نیویورک با همتای عراقی خود درباره محدودسازی امامخمینی مذاکره کرد. در پی این ملاقات، مقامات دولت عراق، از امامخمینی خواستند تا از هرگونه فعالیت سیاسی درباره ایران خودداری کند؛ ولی ایشان دخالت نکردن در مسائل سیاسی را ناسازگار با تعهد خود به اسلام و ملت خواند و بر ادامه مبارزه تاکید کرد.{{ببینید|متن=ببینید|هجرت امامخمینی}} | ||
در پی اصرار امامخمینی بر مواضع خود، دولت عراق با احضار [[سیدمحمود دعایی]]، {{ببینید|متن=ببینید|سیدمحمود دعایی}} تصمیم شورای فرماندهی حزب بعث عراق مبنی بر اخراج امامخمینی از عراق را به وی ابلاغ کرد و به دنبال آن ایشان تصمیم گرفت عراق را ترک کند. امامخمینی در این مرحله تصمیم گرفت نخست به کویت و از آنجا رهسپار سوریه شود. | در پی اصرار امامخمینی بر مواضع خود، دولت عراق با احضار [[سیدمحمود دعایی]]، {{ببینید|متن=ببینید|سیدمحمود دعایی}} تصمیم شورای فرماندهی [[حزب بعث عراق]] مبنی بر اخراج امامخمینی از عراق را به وی ابلاغ کرد و به دنبال آن ایشان تصمیم گرفت عراق را ترک کند. امامخمینی در این مرحله تصمیم گرفت نخست به کویت و از آنجا رهسپار سوریه شود. | ||
====سفر به سوی کویت==== | ====سفر به سوی کویت==== | ||
روز ۱۲/۷/۱۳۵۷، امامخمینی به همراه گروهی به قصد کویت از نجف خارج شدند تا با همکاری [[سیدعباس مهری]]، نماینده ایشان در کویت{{ببینید|متن=ببینید|سیدعباس مهری}} وارد آن کشور شوند. در مرز کویت ماموران کویتی مانع ورود امامخمینی شدند. پس از منع دولت کویت و نیز با احتمال راهندادن دیگر کشورهای اسلامی، امامخمینی تصمیم گرفت به پاریس که نیاز به ویزا نداشت، مهاجرت کند. امامخمینی پس از پیروزی انقلاب اسلامی سفر به فرانسه را بدون برنامه قبلی و تقدیر الهی دانست که منجر به بازتاب گسترده صدای انقلاب اسلامی در سراسر دنیا شد.{{ببینید|متن=ببینید|نوفل لوشاتو}} | روز ۱۲/۷/۱۳۵۷، امامخمینی به همراه گروهی به قصد کویت از نجف خارج شدند تا با همکاری [[سیدعباس مهری]]، نماینده ایشان در کویت{{ببینید|متن=ببینید|سیدعباس مهری}} وارد آن کشور شوند. در مرز کویت ماموران کویتی مانع ورود امامخمینی شدند. پس از منع دولت کویت و نیز با احتمال راهندادن دیگر کشورهای اسلامی، امامخمینی تصمیم گرفت به پاریس که نیاز به ویزا نداشت، مهاجرت کند. امامخمینی پس از پیروزی انقلاب اسلامی سفر به فرانسه را بدون برنامه قبلی و تقدیر الهی دانست که منجر به بازتاب گسترده صدای انقلاب اسلامی در سراسر دنیا شد.{{ببینید|متن=ببینید|نوفل لوشاتو}} | ||
خط ۱٬۳۴۹: | خط ۱٬۳۴۹: | ||
عمده تمرکز امامخمینی در این مدت، مخالفت قاطع با اصل رژیم سلطنتی{{ببینید|متن=ببینید|نظام سلطنتی}} و شخص پهلوی{{ببینید|متن=ببینید|محمدرضا پهلوی}} و ترسیم ابعاد مختلف نظام جمهوری اسلامی{{ببینید|متن=ببینید|جمهوری اسلامی}} بود؛ افزون بر اینکه ایشان با رصد دایمی حوادث ایران تمام نقشههای رژیم پهلوی و حامیان او برای بقای سلطنت پهلوی را نقش بر آب میکرد.{{ببینید|متن=ببینید|هجرت امامخمینی}} | عمده تمرکز امامخمینی در این مدت، مخالفت قاطع با اصل رژیم سلطنتی{{ببینید|متن=ببینید|نظام سلطنتی}} و شخص پهلوی{{ببینید|متن=ببینید|محمدرضا پهلوی}} و ترسیم ابعاد مختلف نظام جمهوری اسلامی{{ببینید|متن=ببینید|جمهوری اسلامی}} بود؛ افزون بر اینکه ایشان با رصد دایمی حوادث ایران تمام نقشههای رژیم پهلوی و حامیان او برای بقای سلطنت پهلوی را نقش بر آب میکرد.{{ببینید|متن=ببینید|هجرت امامخمینی}} | ||
====تشکیل شورای انقلاب==== | ====تشکیل شورای انقلاب==== | ||
یکی از اقدامات مهم امامخمینی در مقطع حضور در فرانسه، تشکیل [[شورای انقلاب]] بود. گسترش راهپیماییها در سال ۱۳۵۷، حضور امامخمینی در خارج از کشور و لزوم هدایت و سازماندهی این جریان موجب شد امامخمینی پس از مشورت با [[مرتضی مطهری|مطهری]]، | یکی از اقدامات مهم امامخمینی در مقطع حضور در فرانسه، تشکیل [[شورای انقلاب]] بود. گسترش راهپیماییها در سال ۱۳۵۷، حضور امامخمینی در خارج از کشور و لزوم هدایت و سازماندهی این جریان موجب شد امامخمینی پس از مشورت با [[مرتضی مطهری|مطهری]]، [[سیدمحمد بهشتی|بهشتی]]، [[مهدی بازرگان|بازرگان]] و [[ابراهیم یزدی|یزدی]] و گرفتن فهرستی از فعالان سیاسی، یک گروه پنجنفره از روحانیان: بهشتی، مطهری، [[هاشمی رفسنجانی]]، [[موسوی اردبیلی]] و [[محمدجواد باهنر|باهنر]] را مسئول معرفی افراد مورد اعتماد برای عضویت در شورای انقلاب کند. امامخمینی در ۱۴/۸/۱۳۵۷ در نامهای به بهشتی، ضمن گلایه از تاخیر در معرفی اعضای پیشنهادی، برای معرفی سریع افراد به بهشتی و مطهری ماموریت داد. با توجه به تاریخ این نامه و نیز نقل قول بعضی از اعضای شورا، میتوان زمان تشکیل جلسات غیر رسمی شورا را در آبان و تشکیل رسمی شورا را در آذر ۱۳۵۷ دانست. امامخمینی در ۲۲/۱۰/۱۳۵۷ تشکیل شورای انقلاب اسلامی را به اطلاع مردم رساند.{{ببینید|متن=ببینید|شورای انقلاب اسلامی}} | ||
===شتابگرفتن تحولات=== | ===شتابگرفتن تحولات=== | ||
با هجرت امامخمینی به فرانسه و گسترش تظاهرات و اعتصابات در داخل کشور، حوادث انقلاب شتاب گرفت که ازجمله میتوان به این موارد اشاره کرد: | با [[هجرت امامخمینی|هجرت امامخمینی به فرانسه]] و گسترش تظاهرات و اعتصابات در داخل کشور، حوادث انقلاب شتاب گرفت که ازجمله میتوان به این موارد اشاره کرد: | ||
====تشکیل دولت نظامی==== | ====تشکیل دولت نظامی==== | ||
کشتار تعدادی از دانشآموزان در ۱۳ آبان ۱۳۵۷ در برابر دانشگاه تهران و اغتشاشهای پس از آن که تا ۱۴ آبان ادامه یافت، زمینه ایجاد دولت نظامی را فراهم کرد. شریفامامی استعفا کرد و [[غلامرضا ازهاری]] برای تشکیل دولت نظامی منصوب شد. محمدرضا پهلوی در پانزدهم آبان ۱۳۵۷، در یک سخنرانی تلویزیونی، مردم را به آرامش فراخواند و دولت نظامی را موقتی دانست که برای برقراری قانون و ایجاد نظم روی کار آمده است. او اعتراف کرد که پیام انقلاب مردم را شنیده است و وعده اصلاح داد و از مراجع تقلید خواست تا مردم را آرام کنند.{{ببینید|متن=ببینید|غلامرضا ازهاری}} | کشتار تعدادی از دانشآموزان در ۱۳ آبان ۱۳۵۷ در برابر دانشگاه تهران و اغتشاشهای پس از آن که تا ۱۴ آبان ادامه یافت، زمینه ایجاد دولت نظامی را فراهم کرد. شریفامامی استعفا کرد و [[غلامرضا ازهاری]] برای تشکیل دولت نظامی منصوب شد. محمدرضا پهلوی در پانزدهم آبان ۱۳۵۷، در یک سخنرانی تلویزیونی، مردم را به آرامش فراخواند و دولت نظامی را موقتی دانست که برای برقراری قانون و ایجاد نظم روی کار آمده است. او اعتراف کرد که پیام انقلاب مردم را شنیده است و وعده اصلاح داد و از مراجع تقلید خواست تا مردم را آرام کنند.{{ببینید|متن=ببینید|غلامرضا ازهاری}} | ||
امامخمینی در واکنش، اقدام رژیم را در بهکارگیری اشرار از یکسو و فریب تشکیل حکومت ملی از سوی دیگر، رسوایی رژیم نامید. ایشان بینش سیاسی مردم ایران را در شناخت ماهیت طرحهای خائنانه مامورین رژیم و آمریکا ستود و بار دیگر بر هدف ملت در برکناری رژیم سلطنتی تاکید کرد.{{ببینید|متن=ببینید|غلامرضا ازهاری}} | امامخمینی در واکنش، اقدام رژیم را در بهکارگیری اشرار از یکسو و فریب تشکیل حکومت ملی از سوی دیگر، رسوایی رژیم نامید. ایشان بینش سیاسی مردم ایران را در شناخت ماهیت طرحهای خائنانه مامورین رژیم و آمریکا ستود و بار دیگر بر هدف ملت در برکناری رژیم سلطنتی تاکید کرد.{{ببینید|متن=ببینید|غلامرضا ازهاری}} | ||
ازهاری تمام آزادیهایی را که شریفامامی اعلام کرده بود، لغو کرد و حکومتنظامی در سراسر کشور برقرار شد. وی برای برقراری آرامش در کشور، اقدام به بازداشت مسئولان گذشته از قبیل [[امیرعباس هویدا]] نخستوزیر پیشین، {{ببینید|متن=ببینید|امیرعباس هویدا}} [[نعمتالله نصیری]] رئیس سابق ساواک، {{ببینید|متن=ببینید|نعمتالله نصیری}} [[جعفرقلی صدری]] رئیس سابق شهربانی و دیگران کرد؛ اما امامخمینی بازداشت مهرههای گذشته رژیم را برای فریب مردم و بیارزش دانست.{{ببینید|متن=ببینید|غلامرضا ازهاری}} | ازهاری تمام آزادیهایی را که شریفامامی اعلام کرده بود، لغو کرد و [[حکومتنظامی]] در سراسر کشور برقرار شد. وی برای برقراری آرامش در کشور، اقدام به بازداشت مسئولان گذشته از قبیل [[امیرعباس هویدا]] نخستوزیر پیشین، {{ببینید|متن=ببینید|امیرعباس هویدا}} [[نعمتالله نصیری]] رئیس سابق ساواک، {{ببینید|متن=ببینید|نعمتالله نصیری}} [[جعفرقلی صدری]] رئیس سابق شهربانی و دیگران کرد؛ اما امامخمینی بازداشت مهرههای گذشته رژیم را برای فریب مردم و بیارزش دانست.{{ببینید|متن=ببینید|غلامرضا ازهاری}} | ||
====تظاهرات تاسوعا و عاشورا==== | ====تظاهرات تاسوعا و عاشورا==== | ||
بهرغم رویکارآمدن دولت نظامی، امامخمینی تغییر روش مبارزه به مسلحانه را در حد امکان در صورت اجبار مطرح میکرد.{{ببینید|متن=ببینید|مبارزه مسلحانه}} راهبرد مبارزاتی امامخمینی استفاده از ظرفیت توده مردم و نخبگان در قالب راهپیمایی{{ببینید|متن=ببینید|تظاهرات}} و اعتصابات{{ببینید|متن=ببینید|اعتصاب}} سراسری بود که در این میان اعتصابات کارگری به ویژه [[اعتصاب کارکنان صنعت نفت]]، {{ببینید|متن=ببینید|اعتصاب کارکنان صنعت نفت}} کمک شایانی به پیروزی انقلاب اسلامی کرده است. | بهرغم رویکارآمدن دولت نظامی، امامخمینی تغییر روش مبارزه به مسلحانه را در حد امکان در صورت اجبار مطرح میکرد.{{ببینید|متن=ببینید|مبارزه مسلحانه}} راهبرد مبارزاتی امامخمینی استفاده از ظرفیت توده مردم و نخبگان در قالب راهپیمایی{{ببینید|متن=ببینید|تظاهرات}} و اعتصابات{{ببینید|متن=ببینید|اعتصاب}} سراسری بود که در این میان اعتصابات کارگری به ویژه [[اعتصاب کارکنان صنعت نفت]]، {{ببینید|متن=ببینید|اعتصاب کارکنان صنعت نفت}} کمک شایانی به پیروزی انقلاب اسلامی کرده است. | ||
خط ۱٬۳۶۹: | خط ۱٬۳۶۹: | ||
موضعگیری شدید امامخمینی در برابر شورای سلطنت و بختیار و امریکاییخواندن او، همچنین تظاهرات گسترده مردم در سراسر کشور که بختیار را نوکر بیاختیار شاه و امریکا خواندند، مشروعیت و اقتدار بختیار و شورای سلطنت را از میان برد و توفیقی در اجرای برنامههای وعدهدادهشده نیافتند.{{ببینید|متن=ببینید|شاپور بختیار}} | موضعگیری شدید امامخمینی در برابر شورای سلطنت و بختیار و امریکاییخواندن او، همچنین تظاهرات گسترده مردم در سراسر کشور که بختیار را نوکر بیاختیار شاه و امریکا خواندند، مشروعیت و اقتدار بختیار و شورای سلطنت را از میان برد و توفیقی در اجرای برنامههای وعدهدادهشده نیافتند.{{ببینید|متن=ببینید|شاپور بختیار}} | ||
===بازگشت به ایران و بستن فرودگاه=== | ===بازگشت به ایران و بستن فرودگاه=== | ||
در آبان ۱۳۵۷ زمانی که پهلوی هنوز در ایران بود، سران چهار کشور غربی فرانسه، امریکا، انگلیس و آلمان در جزیره گوادلوپ فرانسه، در یک گردهمایی غیر رسمی درباره انقلاب ایران به مذاکره پرداختند. جیمی کارتر، رئیسجمهور وقت امریکا، در این کنفرانس توانست سه کشور غربی را به ایجاد مشروطه سلطنتی در ایران و حمایت از دولت ائتلافی متقاعد سازد. او به واسطه نمایندگان والری ژیسکاردستن، رئیسجمهور فرانسه، پیامی برای امامخمینی فرستاد و تهدید کرد در صورت مخالفت ایشان با بختیار، وقوع یک | در آبان ۱۳۵۷ زمانی که پهلوی هنوز در ایران بود، سران چهار کشور غربی فرانسه، امریکا، انگلیس و آلمان در جزیره گوادلوپ فرانسه، در یک گردهمایی غیر رسمی درباره انقلاب ایران به مذاکره پرداختند. جیمی کارتر، رئیسجمهور وقت امریکا، در این کنفرانس توانست سه کشور غربی را به ایجاد مشروطه سلطنتی در ایران و حمایت از دولت ائتلافی متقاعد سازد. او به واسطه نمایندگان والری ژیسکاردستن، رئیسجمهور فرانسه، پیامی برای امامخمینی فرستاد و تهدید کرد در صورت مخالفت ایشان با بختیار، وقوع یک کودتای نظامی حتمی است و بهتر است ایشان در بازگشت به ایران شتاب نکند؛ اما امامخمینی پس از خروج محمدرضا پهلوی از کشور در پیامی اعلام کرد بهزودی به ایران بازخواهد گشت. اعلام این تصمیم واکنشهایی درپی داشت: | ||
====تلاش برای تعویق بازگشت==== | ====تلاش برای تعویق بازگشت==== | ||
با اعلام تصمیم امامخمینی برای بازگشت به ایران، تلاش بختیار برای تعویق سفر بازگشت آغاز شد. برخی مبارزان داخل ایران نیز به دلیل نامعلوم بودن واکنش رژیم، با تصمیم بازگشت مخالفت کردند. افزایش تهدیدها امامخمینی را متقاعد ساخت که رژیم پهلوی با همکاری امریکا در صدد ایجاد توطئهای است و این تهدیدها صرفاً برای بهدستآوردن زمان است؛ از اینرو تصمیم قطعی برای بازگشت در ششم بهمن گرفت. | با اعلام تصمیم امامخمینی برای بازگشت به ایران، تلاش بختیار برای تعویق سفر بازگشت آغاز شد. برخی مبارزان داخل ایران نیز به دلیل نامعلوم بودن واکنش رژیم، با تصمیم بازگشت مخالفت کردند. افزایش تهدیدها امامخمینی را متقاعد ساخت که رژیم پهلوی با همکاری امریکا در صدد ایجاد توطئهای است و این تهدیدها صرفاً برای بهدستآوردن زمان است؛ از اینرو تصمیم قطعی برای بازگشت در ششم بهمن گرفت. | ||
خط ۱٬۳۷۷: | خط ۱٬۳۷۷: | ||
گسترش اعتراضات به ممانعت از ورود امامخمینی، بختیار را مصمم ساخت تا شخصاً به پاریس برود و با امامخمینی مذاکره کند. همزمان با اعلام سفر بختیار به پاریس در ۷/۱۱/۱۳۵۷، پیام امامخمینی مبنی بر رد پذیرش بختیار پیش از استعفا منتشر شد.{{ببینید|متن=ببینید|شاپور بختیار}} | گسترش اعتراضات به ممانعت از ورود امامخمینی، بختیار را مصمم ساخت تا شخصاً به پاریس برود و با امامخمینی مذاکره کند. همزمان با اعلام سفر بختیار به پاریس در ۷/۱۱/۱۳۵۷، پیام امامخمینی مبنی بر رد پذیرش بختیار پیش از استعفا منتشر شد.{{ببینید|متن=ببینید|شاپور بختیار}} | ||
====تحصن روحانیان==== | ====تحصن روحانیان==== | ||
به دنبال بستهشدن فرودگاه، بامداد هشتم بهمن، تعدادی از روحانیان سرشناس در اعتراض به ممانعت دولت از | به دنبال بستهشدن فرودگاه، بامداد هشتم بهمن، تعدادی از روحانیان سرشناس در اعتراض به ممانعت دولت از بازگشت امامخمینی، اقدام به تحصن در دانشگاه تهران کردند و این امر با استقبال عمومی روبهرو شد.{{ببینید|متن=ببینید|بازگشت امامخمینی}} انتشار خبر تحصن روحانیان که در مسجد دانشگاه تهران برگزار شد، به نوعی وحدت عملی میان حوزه و دانشگاه را نشان داد و موجب حمایت گسترده مردم و دانشگاهیان شد.{{ببینید|متن=ببینید|وحدت حوزه و دانشگاه}} بختیار نیز در نهم بهمن بدون مشورت با شورای سلطنت، ارتش و شورای امنیت ملی، در مصاحبهای مطبوعاتی از بازگشایی فرودگاه خبر داد.{{ببینید|متن=ببینید|بازگشت امامخمینی}} | ||
====ورود امامخمینی به ایران==== | ====ورود امامخمینی به ایران==== | ||
سرانجام امامخمینی در صبح دوازدهم بهمن ۱۳۵۷، با استقبال ملیونها نفر از مردم که در مسیر فرودگاه تا بهشت زهرا مستقر شده بودند، به میهن بازگشت.{{ببینید|متن=ببینید|بازگشت امامخمینی}} ایشان در سخنرانی تاریخی خود در بهشت زهرا، با سپاسگزاری از فداکاری ملت، اساس رژیم سلطنتی تحمیلی را برخلاف عقل و قانون دانست و بر همین اساس دولتها و مجلسهای دستنشانده و فرمایشی این رژیم را غیر قانونی خواند{{ببینید|متن=ببینید|مجلس شورای ملی |مجلس سنا}} و وعده داد به زودی دولت انقلابی را تشکیل خواهد داد.{{ببینید|متن=ببینید|بازگشت امامخمینی}} ایشان نخست در مدرسه رفاه و سپس در مدرسه علوی ـ مستقر شد.{{ببینید|متن=ببینید|مدرسه رفاه | سرانجام امامخمینی در صبح دوازدهم بهمن ۱۳۵۷، با استقبال ملیونها نفر از مردم که در مسیر فرودگاه تا بهشت زهرا مستقر شده بودند، به میهن بازگشت.{{ببینید|متن=ببینید|بازگشت امامخمینی}} ایشان در سخنرانی تاریخی خود در بهشت زهرا، با سپاسگزاری از فداکاری ملت، اساس رژیم سلطنتی تحمیلی را برخلاف عقل و قانون دانست و بر همین اساس دولتها و مجلسهای دستنشانده و فرمایشی این رژیم را غیر قانونی خواند{{ببینید|متن=ببینید|مجلس شورای ملی |مجلس سنا}} و وعده داد به زودی دولت انقلابی را تشکیل خواهد داد.{{ببینید|متن=ببینید|بازگشت امامخمینی}} ایشان نخست در مدرسه رفاه و سپس در مدرسه علوی ـ مستقر شد.{{ببینید|متن=ببینید|مدرسه رفاه و مدرسه علوی}} | ||
===پیروزی انقلاب اسلامی=== | ===پیروزی انقلاب اسلامی=== | ||
امامخمینی در مصاحبه مطبوعاتی ۱۴ بهمن، بر معرفی دولت و مشخصبودن اعضای شورای انقلاب و تاسیس نظام جمهوری اسلامی تاکید کرد. ایشان همچنین بار دیگر با غیر قانونی خواندن دولت بختیار، از ارتش خواست به ملت بپیوندند و با بیاعتنایی به تهدیدها درباره اجرای کودتا، تاکید کرد اگر دولتِ غیر قانونی از راه مسالمتآمیز کنار نرود، اعلام جهاد خواهد کرد: | امامخمینی در مصاحبه مطبوعاتی ۱۴ بهمن، بر معرفی دولت و مشخصبودن اعضای شورای انقلاب و تاسیس نظام جمهوری اسلامی تاکید کرد. ایشان همچنین بار دیگر با غیر قانونی خواندن دولت بختیار، از ارتش خواست به ملت بپیوندند و با بیاعتنایی به تهدیدها درباره اجرای کودتا، تاکید کرد اگر دولتِ غیر قانونی از راه مسالمتآمیز کنار نرود، اعلام [[جهاد و دفاع|جهاد]] خواهد کرد: | ||
====نخستوزیری بازرگان==== | ====نخستوزیری بازرگان==== | ||
امامخمینی در ۱۴ بهمن با پیشنهاد شورای انقلاب، مبنی بر نخستوزیری [[مهدی بازرگان]] موافقت کرد و فردای آن روز حکم نخستوزیری را صادر کرد. ایشان در این حکم تاکید کرد که با تکیه بر حق شرعی و قانونی، مهدی بازرگان را به سبب اعتقادی که به ایمان راسخ وی به اسلام دارد و سوابق مبارزاتی اسلامی و ملی وی، بدون در نظر گرفتن روابط حزبی و بستگی به گروهی خاص، مامور تشکیل دولت موقت میکند.{{ببینید|متن=ببینید|مهدی بازرگان |دولت موقت}} | امامخمینی در ۱۴ بهمن با پیشنهاد شورای انقلاب، مبنی بر نخستوزیری [[مهدی بازرگان]] موافقت کرد و فردای آن روز حکم نخستوزیری را صادر کرد. ایشان در این حکم تاکید کرد که با تکیه بر حق شرعی و قانونی، مهدی بازرگان را به سبب اعتقادی که به ایمان راسخ وی به اسلام دارد و سوابق مبارزاتی اسلامی و ملی وی، بدون در نظر گرفتن روابط حزبی و بستگی به گروهی خاص، مامور تشکیل دولت موقت میکند.{{ببینید|متن=ببینید|مهدی بازرگان |دولت موقت}} | ||
خط ۱٬۳۹۴: | خط ۱٬۳۹۴: | ||
امامخمینی در طول نهضت اسلامی، با دو جبهه اکثریت حامی و اقلیت مخالف روبهرو بود. همراهان امامخمینی و نهضت اسلامی عبارتاند از: | امامخمینی در طول نهضت اسلامی، با دو جبهه اکثریت حامی و اقلیت مخالف روبهرو بود. همراهان امامخمینی و نهضت اسلامی عبارتاند از: | ||
* عموم مردم مسلمان: باور امامخمینی به نقش و جایگاه سرنوشتساز مردم سبب شد همواره بر آگاهی و حضور مردم در صحنه به عنوان مهمترین عوامل تعیینکننده در پیروزی و بقای نهضت تاکید کند و در تمام بحرانهای اجتماعی و سیاسی، مردم را مخاطب اصلی خویش قرار دهد.{{ببینید|متن=ببینید|مردم}} | * عموم مردم مسلمان: باور امامخمینی به نقش و جایگاه سرنوشتساز مردم سبب شد همواره بر آگاهی و حضور مردم در صحنه به عنوان مهمترین عوامل تعیینکننده در پیروزی و بقای نهضت تاکید کند و در تمام بحرانهای اجتماعی و سیاسی، مردم را مخاطب اصلی خویش قرار دهد.{{ببینید|متن=ببینید|مردم}} | ||
* حمایت ویژه قشرهای محروم: در میان اقشار مردم، نقش طبقه محروم و متوسط جامعه نظیر کارگران، {{ببینید|متن=ببینید|کار و کارگر}} کشاورزان و روستاییان{{ببینید|متن=ببینید|روستاییان}} بسیار برجسته است. در نگاه امامخمینی حامیان واقعی [[نهضت اسلامی ایران]]، همان زاغهنشینان، محرومان و حاشیهنشینانی بودند که با همت خود، اسلام را در کشور حاکم کردند و اگر قدرت معنوی این طبقه نبود، این پیروزی حاصل نمیشد.{{ببینید|متن=ببینید|مستضعفان}} | * حمایت ویژه قشرهای محروم: در میان اقشار مردم، نقش طبقه محروم و متوسط جامعه نظیر کارگران، {{ببینید|متن=ببینید|کار و کارگر}} کشاورزان و روستاییان{{ببینید|متن=ببینید|روستاییان}} بسیار برجسته است. در نگاه امامخمینی حامیان واقعی [[انقلاب اسلامی ایران|نهضت اسلامی ایران]]، همان زاغهنشینان، محرومان و حاشیهنشینانی بودند که با همت خود، اسلام را در کشور حاکم کردند و اگر قدرت معنوی این طبقه نبود، این پیروزی حاصل نمیشد.{{ببینید|متن=ببینید|مستضعفان}} | ||
* روحانیان مبارز و نیروهای مذهبی: ماهیت دینی نهضت و رهبری آن از سوی یک مرجع دینی، بخش بزرگی از روحانیت شیعه را با امامخمینی و انقلاب همراه کرد.{{ببینید|متن=ببینید|انقلاب اسلامی ایران |روحانیت}} افزون بر [[روحانیت]]، روشنفکران مذهبی و دانشجویان نیز در مبارزه با این رژیم نقش فعالی بر عهده داشتند.{{ببینید|متن=ببینید|انقلاب اسلامی ایران |دانشجویان}} بخشی از فعالان سیاسی مذهبی در بازار و مانند آن، {{ببینید|متن=ببینید|بازار}} ازجمله هیئتهای مؤتلفه و برخی گروههای سیاسی مبارز که گاه وارد برخی فعالیتهای مسلحانه نیز شدند{{ببینید|متن=ببینید|سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی}} در همین بخش قرار دارند. | * روحانیان مبارز و نیروهای مذهبی: ماهیت دینی نهضت و رهبری آن از سوی یک مرجع دینی، بخش بزرگی از روحانیت شیعه را با امامخمینی و انقلاب همراه کرد.{{ببینید|متن=ببینید|انقلاب اسلامی ایران |روحانیت}} افزون بر [[روحانیت]]، روشنفکران مذهبی و دانشجویان نیز در مبارزه با این رژیم نقش فعالی بر عهده داشتند.{{ببینید|متن=ببینید|انقلاب اسلامی ایران |دانشجویان}} بخشی از فعالان سیاسی مذهبی در بازار و مانند آن، {{ببینید|متن=ببینید|بازار}} ازجمله هیئتهای مؤتلفه و برخی گروههای سیاسی مبارز که گاه وارد برخی فعالیتهای مسلحانه نیز شدند{{ببینید|متن=ببینید|سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی}} در همین بخش قرار دارند. | ||
* جریانهای سیاسی و ملی: برخی گروههای ملی یا ملی مذهبی و نیز برخی گروههای سیاسی غیر مذهبی که سابقه مبارزه سیاسی و گاه نظامی با رژیم پهلوی داشتند، با اوجگیری نهضت امامخمینی در سالهای ۱۳۵۶ و ۱۳۵۷ بهرغم تفاوتهای موجود، با انقلاب همراه شدند. ازجمله میتوان به [[نهضت آزادی ایران]]، {{ببینید|متن=ببینید|نهضت آزادی ایران}} [[جبهه ملی ایران]]، {{ببینید|متن=ببینید|جبهه ملی ایران}} [[سازمان مجاهدین خلق ایران]]، {{ببینید|متن=ببینید|سازمان مجاهدین خلق ایران}} سازمان چریکهای فدایی خلق و [[حزب توده ایران]]{{ببینید|متن=ببینید|حزب توده ایران}} اشاره کرد. | * جریانهای سیاسی و ملی: برخی گروههای ملی یا ملی مذهبی و نیز برخی گروههای سیاسی غیر مذهبی که سابقه مبارزه سیاسی و گاه نظامی با رژیم پهلوی داشتند، با اوجگیری نهضت امامخمینی در سالهای ۱۳۵۶ و ۱۳۵۷ بهرغم تفاوتهای موجود، با انقلاب همراه شدند. ازجمله میتوان به [[نهضت آزادی ایران]]، {{ببینید|متن=ببینید|نهضت آزادی ایران}} [[جبهه ملی ایران]]، {{ببینید|متن=ببینید|جبهه ملی ایران}} [[سازمان مجاهدین خلق ایران]]، {{ببینید|متن=ببینید|سازمان مجاهدین خلق ایران}} سازمان چریکهای فدایی خلق و [[حزب توده ایران]]{{ببینید|متن=ببینید|حزب توده ایران}} اشاره کرد. | ||
===مخالفان انقلاب اسلامی=== | ===مخالفان انقلاب اسلامی=== | ||
در برابر حمایت قشرهای مختلف از نهضت اسلامی، برخی افراد و گروهها نیز با نهضت، سر ناسازگاری داشتند و گاه در همراهی با رژیم پهلوی در کار مبارزه کارشکنی میکردند که از آن میان، میتوان به دو جریان خاص اشاره کرد: | در برابر حمایت قشرهای مختلف از نهضت اسلامی، برخی افراد و گروهها نیز با نهضت، سر ناسازگاری داشتند و گاه در همراهی با رژیم پهلوی در کار مبارزه کارشکنی میکردند که از آن میان، میتوان به دو جریان خاص اشاره کرد: | ||
* روحانیان متحجر: در میان مخالفان نهضت، سهم برخی روحانیان متحجر برجسته است. از نظر امامخمینی جماعت متحجران که ایشان با عنوان «مقدسنمایان» از آنان نام میبرد، مانع شناختِ مردم از اسلام واقعی بودهاند و مردم را از هر گونه اصلاح اجتماعی باز میداشتهاند. این گروه که ریشه در حوزههای علمیه دارند، درکی از مصالح و مفاسد جامعه ندارند و با انواع بهانهها مانند اینکه «شاه شیعه است»، «دین از سیاست جداست» و «تشکیل حکومت پیش از ظهور امام زمان(ع) حرام است» به کارشکنی در نهضت میپرداختند.{{ببینید|متن=ببینید|انجمن حجتیه |تحجر}} | * روحانیان متحجر: در میان مخالفان نهضت، سهم برخی روحانیان متحجر برجسته است. از نظر امامخمینی جماعت متحجران که ایشان با عنوان «مقدسنمایان» از آنان نام میبرد، مانع شناختِ مردم از اسلام واقعی بودهاند و مردم را از هر گونه اصلاح اجتماعی باز میداشتهاند. این گروه که ریشه در حوزههای علمیه دارند، درکی از مصالح و مفاسد جامعه ندارند و با انواع بهانهها مانند اینکه «شاه شیعه است»، «دین از سیاست جداست» و «تشکیل حکومت پیش از [[ظهور امام زمان(ع)]] حرام است» به کارشکنی در نهضت میپرداختند.{{ببینید|متن=ببینید|انجمن حجتیه |تحجر}} | ||
* روشنفکران وابسته: امامخمینی با تقسیم روشنفکران به دو طیف «غیر متعهد و وابسته به غرب یا شرق» و «متعهد و مذهبی»، از طیف غیر متعهد با عنوان «روشنفکرنما» یاد کرده و معتقد است در دوره پهلوی، از این گروه برای تضعیف اسلام و سرکوب روحانیت استفاده شد؛ برخی از آنان، پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز در صدد بازگرداندن رژیم پهلوی یا مشابه آن بودند.{{ببینید|متن=ببینید|روشنفکری}} | * روشنفکران وابسته: امامخمینی با تقسیم روشنفکران به دو طیف «غیر متعهد و وابسته به غرب یا شرق» و «متعهد و مذهبی»، از طیف غیر متعهد با عنوان «روشنفکرنما» یاد کرده و معتقد است در دوره پهلوی، از این گروه برای تضعیف اسلام و سرکوب [[روحانیت]] استفاده شد؛ برخی از آنان، پس از [[انقلاب اسلامی ایران|پیروزی انقلاب اسلامی]] نیز در صدد بازگرداندن رژیم پهلوی یا مشابه آن بودند.{{ببینید|متن=ببینید|روشنفکری}} | ||
==برپایی نظام اسلامی== | ==برپایی نظام اسلامی== | ||
پس از سقوط رژیم پهلوی، نخستین اقدام امامخمینی به عنوان رهبر انقلاب اسلامی، اداره کشور بر اساس تعهدی بود که میان ایشان و مردم، طی پانزده سال مبارزه، شکل گرفته بود. مهمترین اقدامات ایشان در این جهت عبارتاند از: | پس از سقوط رژیم پهلوی، نخستین اقدام امامخمینی به عنوان رهبر انقلاب اسلامی، اداره کشور بر اساس تعهدی بود که میان ایشان و مردم، طی پانزده سال مبارزه، شکل گرفته بود. مهمترین اقدامات ایشان در این جهت عبارتاند از: |