۱۵٬۳۶۱
ویرایش
جهاد اکبر یا مبارزه با نفس (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
(ابرابزار) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳۳: | خط ۳۳: | ||
== مقدمه == | == مقدمه == | ||
برترین [[جهاد]] در [[اسلام]]، جهاد با نفس است که در [[حدیث]] معروف [[پیامبر اکرم(ص)]] از آن به جهاد اکبر تعبیر شده است؛ در حالی‌که آن حضرت جهاد با [[دشمن]] را | برترین [[جهاد]] در [[اسلام]]، [[جهاد با نفس]] است که در [[حدیث]] معروف [[پیامبر اکرم(ص)]] از آن به جهاد اکبر تعبیر شده است؛ در حالی‌که آن حضرت جهاد با [[دشمن]] را جهاد اصغر نامیده است<ref>صدوق، الامالی، ۴۶۶–۴۶۷.</ref>{{سخ}} | ||
امام‌خمینی نیز همواره سفارش به تهذیب و تزکیه نفس، تحصیل آداب شرعی و معارف الهی را مقصد اصلی [[ | امام‌خمینی نیز همواره سفارش به تهذیب و تزکیه نفس، تحصیل آداب شرعی و معارف الهی را مقصد اصلی بعثت [[پیامبران(ع)]] می‌دانست و دستیابی به فضایل اخلاقی را به‌ویژه برای [[طلاب|طلبه‌های علوم دینی]] و روحانیون لازم می‌شمرد و عدم تهذیب آنان را موجب [[انحراف]] و بدبینی مردم به [[اسلام]] و [[روحانیت]] قلمداد می‌کرد.<ref>امام‌خمینی، جهاد اکبر، ۱۱–۱۲.</ref>{{سخ}} | ||
از این‌رو به مناسبت‌های گوناگون مانند آغاز سال تحصیلی به‌منظور تهذیب نفس طلبه‌های علوم دینی و روحانیون، به بیانات اخلاقی و موعظه و تذکر نیز می‌پرداخت<ref>مختاری، نگاهی به آثار اخلاقی امام، ۲۰.</ref> و مواردی از صفای نفس کسانی چون [[شیخ طوسی]] و [[شیخ انصاری]] و تلاش آنان در راه خودسازی را، برای طلبه‌ها بیان می‌کرد.<ref>امام‌خمینی، جهاد اکبر، ۱۸–۲۵.</ref> | از این‌رو به مناسبت‌های گوناگون مانند آغاز سال تحصیلی به‌منظور [[تهذیب نفس]] طلبه‌های علوم دینی و روحانیون، به بیانات اخلاقی و موعظه و تذکر نیز می‌پرداخت<ref>مختاری، نگاهی به آثار اخلاقی امام، ۲۰.</ref> و مواردی از صفای نفس کسانی چون [[شیخ طوسی]] و [[شیخ انصاری]] و تلاش آنان در راه خودسازی را، برای طلبه‌ها بیان می‌کرد.<ref>امام‌خمینی، جهاد اکبر، ۱۸–۲۵.</ref> | ||
== معرفی کتاب == | == معرفی کتاب == | ||
کتاب جهاد اکبر یا مبارزه با نفس شامل بیانات اخلاقی امام‌خمینی است که در [[مسجد شیخ انصاری]] [[نجف اشرف]]، در آستانه [[ماه رمضان]] و روزهای دیگر ایراد شده و [[سیدحمید روحانی]] (زیارتی)، یکی از شاگردان جوان امام‌خمینی | کتاب جهاد اکبر یا مبارزه با نفس شامل بیانات اخلاقی امام‌خمینی است که در [[مسجد شیخ انصاری]] [[نجف اشرف]]، در آستانه [[ماه رمضان]] و روزهای دیگر ایراد شده و [[سیدحمید روحانی]] (زیارتی)، یکی از شاگردان جوان امام‌خمینی آن را تقریر و تنظیم کرده است.<ref>مؤسسه تنظیم، مقدمه کتاب جهاد اکبر تألیف امام‌خمینی، ۸.</ref> مطالب این کتاب به قصد پند و اثرگذاری بر مخاطبان بیان شده است؛ از این‌رو در مقایسه با دیگر آثار اخلاقی امام‌خمینی همچون [[شرح چهل حدیث (کتاب)|شرح چهل حدیث]] و [[شرح حدیث جنود عقل و جهل (کتاب)|شرح حدیث جنود عقل و جهل]] از سطحی عمومی برخوردار است و نشانگر توجه جدی ایشان به دستورهای دینی و اخلاقی و تهذیب نفس، حتی در جریان مبارزه‌های سیاسی است.<ref>مؤسسه تنظیم، مقدمه کتاب جهاد اکبر تألیف امام‌خمینی، ۸–۹.</ref> | ||
=== ریشه بسیاری از گناهان === | === ریشه بسیاری از گناهان === | ||
امام‌خمینی در این کتاب ضمن تأکید بر لزوم اهتمام‌داشتن طلاب به مسایل اخلاقی، آنان را از دامن‌زدن به اختلاف و چنددستگی بر حذر می‌دارد و معتقد است ریشه تمام اختلافاتی که هدف مشخص و مقدسی نداشته باشد به [[حبّ دنیا]] بر می‌گردد<ref>امام‌خمینی، جهاد اکبر، ۲۵–۳۰.</ref>{{سخ}} | امام‌خمینی در این کتاب ضمن تأکید بر لزوم اهتمام‌داشتن طلاب به مسایل اخلاقی، آنان را از دامن‌زدن به اختلاف و چنددستگی بر حذر می‌دارد و معتقد است ریشه تمام اختلافاتی که هدف مشخص و مقدسی نداشته باشد به [[حب دنیا|حبّ دنیا]] بر می‌گردد<ref>امام‌خمینی، جهاد اکبر، ۲۵–۳۰.</ref>{{سخ}} | ||
ایشان نیروی عقل را در کنار بعثت [[پیامبران(ع)]] عنایت الهی به بندگانش می‌داند تا دچار | ایشان نیروی عقل را در کنار بعثت [[پیامبران(ع)]] عنایت الهی به بندگانش می‌داند تا دچار عذاب جهنم نشوند و در ادامه می‌افزاید اگر عوامل یادشده مایه بیداری بندگان نشوند، خداوند آنان را از طریق گرفتاری‌های دیگری چون فقر و بیماری بیدار می‌کند<ref>امام‌خمینی، جهاد اکبر، ۳۳–۳۶.</ref> ایشان در بخشی دیگر به ذکر نکاتی از «[[مناجات شعبانیه]]» می‌پردازد و بر خواندن، اندیشیدن در آن و درس‌آموختن از مضامین آن اصرار می‌ورزد<ref>امام‌خمینی، جهاد اکبر، ۳۶–۳۸.</ref>{{سخ}} | ||
ایشان در ادامه به ارزش ماه رمضان و آداب [[روزه]] و رسم مهمانی خدا در این ماه می‌پردازد؛<ref>امام‌خمینی، جهاد اکبر، ۳۸–۵۰.</ref> چنان‌که نقطه آغازین تهذیب نفس را «یقظه» و بیداری نفس می‌شمارد و دوران جوانی را بهترین زمان برای اصلاح و تهذیب می‌داند<ref>امام‌خمینی، جهاد اکبر، ۵۱–۶۰.</ref> صفحه‌های پایانی کتاب به هشدار دربارهٔ توطئه‌های دشمنان دین بر ضد جوامع اسلامی اختصاص دارد و به توجه علما و فضلا به تهذیب نفس و نظم و ترتیب به عنوان یگانه راه مبارزه با این توطئه‌ها سفارش می‌کند.<ref>امام‌خمینی، جهاد اکبر، ۶۰–۶۲.</ref> | ایشان در ادامه به ارزش ماه رمضان و آداب [[روزه]] و رسم مهمانی خدا در این ماه می‌پردازد؛<ref>امام‌خمینی، جهاد اکبر، ۳۸–۵۰.</ref> چنان‌که نقطه آغازین [[تهذیب نفس]] را «یقظه» و بیداری نفس می‌شمارد و دوران جوانی را بهترین زمان برای اصلاح و تهذیب می‌داند<ref>امام‌خمینی، جهاد اکبر، ۵۱–۶۰.</ref> صفحه‌های پایانی کتاب به هشدار دربارهٔ توطئه‌های دشمنان دین بر ضد جوامع اسلامی اختصاص دارد و به توجه علما و فضلا به تهذیب نفس و نظم و ترتیب به عنوان یگانه راه مبارزه با این توطئه‌ها سفارش می‌کند.<ref>امام‌خمینی، جهاد اکبر، ۶۰–۶۲.</ref> | ||
=== اهمیت خودسازی === | === اهمیت خودسازی === | ||
از نظر فراوانی موضوعات مطرح‌شده در کتاب، اهمیت خودسازی و تهذیب نفس به‌ویژه برای طلبه‌ها و روحانیون و پیامدهای بی‌توجهی به این مطلب از بسامد بیشتری برخوردار است؛ ولی امام‌خمینی در ضمن این بیانات، به مسایل | از نظر فراوانی موضوعات مطرح‌شده در کتاب، اهمیت خودسازی و تهذیب نفس به‌ویژه برای طلبه‌ها و روحانیون و پیامدهای بی‌توجهی به این مطلب از بسامد بیشتری برخوردار است؛ ولی امام‌خمینی در ضمن این بیانات، به مسایل سیاسی و اجتماعی نیز توجه می‌کند و با اشاره به توطئه‌های دشمنان اسلام، بر حساسیت و اهمیت جایگاه حوزه‌های علمیه و اهل علم در جامعه و نقش آنها در جایگاه یک گروه مرجع تأکید می‌کند. همچنین با اشاره به وضعیت سیاسی ـ اجتماعی جهان به‌ویژه کشورهای اسلامی در دوران کنونی، راه‌حل‌هایی برای برون‌رفت از این وضعیت پیشنهاد می‌کند که مهم‌ترین آنها حفظ [[وحدت]]، کنار گذاشتن اختلافات، توجه به [[تقوا]] و تزکیه نفس است.{{سخ}} | ||
برخی از نکات برجسته این سخنرانی‌ها عبارت‌اند از: هشدار دربارهٔ کم توجهی حوزه‌ها به علوم معنوی و روحانی و سرگرم‌شدن به بحث‌های دیگر، نقش عملکرد نادرست روحانیون در بدبین‌شدن مردم به همه اهل علم و دین، امکان حجاب اکبر شدن علم، لزومِ داشتن برنامه منظم و استاد و راهنما در تهذیب نفس، اهمیت دوران جوانی که بهترین زمان برای خودسازی است.{{سخ}} | برخی از نکات برجسته این سخنرانی‌ها عبارت‌اند از: هشدار دربارهٔ کم توجهی [[حوزه‌ها]] به علوم معنوی و روحانی و سرگرم‌شدن به بحث‌های دیگر، نقش عملکرد نادرست روحانیون در بدبین‌شدن مردم به همه اهل علم و دین، امکان حجاب اکبر شدن علم، لزومِ داشتن برنامه منظم و استاد و راهنما در تهذیب نفس، اهمیت دوران جوانی که بهترین زمان برای خودسازی است.{{سخ}} | ||
از آنجا که این بحث‌ها در قالب خطابه ایراد شده‌اند و عناوین آن را بعدها گردآورنده یا ناشران برگزیده‌اند؛ از این‌رو عناوین در نسخه‌های گوناگون، متفاوت‌اند که برخی از آنها عبارتند از: | از آنجا که این بحث‌ها در قالب خطابه ایراد شده‌اند و عناوین آن را بعدها گردآورنده یا ناشران برگزیده‌اند؛ از این‌رو عناوین در نسخه‌های گوناگون، متفاوت‌اند که برخی از آنها عبارتند از: | ||
# | # سفارش به حوزه‌های علمیه. | ||
# | # سفارش به طلاب. | ||
# | # اهمیت تهذیب و تزکیه نفس. | ||
# | # نکاتی از مناجات شعبانیه. | ||
# | # حجاب‌های انسان و علم و ایمان. | ||
این اختلاف در مقدمه‌های نگاشته‌شده بر کتاب نیز صادق است. تنها نوار دو جلسه از این درس‌های اخلاقی موجود است که متن آن در [[صحیفه امام]]،<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲/۱۴–۲۸ و ۳۹۰–۳۹۱.</ref> چاپ شده است. این کتاب در دوران پیش از [[انقلاب اسلامی ایران|انقلاب]] و روزگار مبارزه، بازتاب‌های قابل توجهی داشته است و در آن زمان، بارها در داخل و خارج کشور چاپ شده است.<ref>مؤسسه تنظیم، مقدمه کتاب جهاد اکبر تألیف امام‌خمینی، ۸.</ref> | این اختلاف در مقدمه‌های نگاشته‌شده بر کتاب نیز صادق است. تنها نوار دو جلسه از این درس‌های اخلاقی موجود است که متن آن در [[صحیفه امام]]،<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲/۱۴–۲۸ و ۳۹۰–۳۹۱.</ref> چاپ شده است. این کتاب در دوران پیش از [[انقلاب اسلامی ایران|انقلاب]] و روزگار مبارزه، بازتاب‌های قابل توجهی داشته است و در آن زمان، بارها در داخل و خارج کشور چاپ شده است.<ref>مؤسسه تنظیم، مقدمه کتاب جهاد اکبر تألیف امام‌خمینی، ۸.</ref> | ||