پرش به محتوا

میرزامحمدحسن شیرازی: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
(اصلاح ارقام)
 
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
'''میرزامحمدحسن شیرازی'''، مرجع تقلید، زعیم حوزه و صاحب حکم معروف تحریم تنباکو.
'''میرزامحمدحسن شیرازی'''، [[مرجع تقلید]]، زعیم [[حوزه‌های علمیه|حوزه]] و صاحب حکم معروف تحریم تنباکو.
==زندگی‌نامه==
==زندگی‌نامه==
سیدمحمدحسن شیرازی معروف به میرزای شیرازی و میرزای اول، در پانزدهم جمادی‌الاول۱۲۳۰ق/ سوم اردیبهشت ۱۱۹۴ش در شیراز به دنیا آمد <ref>آقابزرگ، میرزای شیرازی، ۲۹؛ دزفولی، ابعاد شخصیتی میرزای شیرازی، ۱۴۸.</ref>. پدر وی میرزاسیدمحمود از عالمان دینی بود که در دستگاه حکومت شیراز به نویسندگی مشغول بود. سیدمحمدحسن در کودکی پدر را از دست داد و تحت سرپرستی دایی خود، میرزاسیدحسن موسوی مشهور به مجدالاشراف قرار گرفت <ref>آقابزرگ، میرزای شیرازی، ۲۹، مدنی، میرزای شیرازی، ۱/۳۸۵؛ دزفولی، ابعاد شخصیتی میرزای شیرازی، ۱۴۸.</ref>.
سیدمحمدحسن شیرازی معروف به میرزای شیرازی و میرزای اول، در پانزدهم [[جمادی‌الاول]] ۱۲۳۰ق/ سوم اردیبهشت ۱۱۹۴ش در [[شیراز]] به دنیا آمد <ref>آقابزرگ، میرزای شیرازی، ۲۹؛ دزفولی، ابعاد شخصیتی میرزای شیرازی، ۱۴۸.</ref>. پدر وی میرزاسیدمحمود از عالمان دینی بود که در دستگاه حکومت شیراز به نویسندگی مشغول بود. سیدمحمدحسن در کودکی پدر را از دست داد و تحت سرپرستی دایی خود، میرزاسیدحسن موسوی مشهور به [[مجدالاشراف]] قرار گرفت <ref>آقابزرگ، میرزای شیرازی، ۲۹، مدنی، میرزای شیرازی، ۱/۳۸۵؛ دزفولی، ابعاد شخصیتی میرزای شیرازی، ۱۴۸.</ref>.


میرزای شیرازی در چهارسالگی به دست معلم خصوصی، خواندن و نوشتن فارسی را در مدت دو سال فرا گرفت و در شش‌سالگی به فراگیری علوم عربی مشغول شد <ref>آقابزرگ، میرزای شیرازی، ۳۰؛ دزفولی، ابعاد شخصیتی میرزای شیرازی، ۱۴۸.</ref> و در هشت‌سالگی مقدمات را به پایان برد و به توصیه دایی خود نزد میرزاابراهیم، خطیب معروف شیراز به یادگیری فنون خطابه و منبر پرداخت. وی در دوازده‌سالگی به فراگیری کتاب‌های رایج فقه و اصول مشغول شد و سپس به توصیه استادش، برای ادامه تحصیل به اصفهان مهاجرت کرد <ref>دزفولی، ابعاد شخصیتی میرزای شیرازی، ۱۴۸ ـ ۱۴۹؛ حوزه، مروری بر زندگی، ۳۵۸.</ref>.
میرزای شیرازی در چهارسالگی به دست معلم خصوصی، خواندن و نوشتن فارسی را در مدت دو سال فرا گرفت و در شش‌سالگی به فراگیری [[علوم عربی]] مشغول شد <ref>آقابزرگ، میرزای شیرازی، ۳۰؛ دزفولی، ابعاد شخصیتی میرزای شیرازی، ۱۴۸.</ref> و در هشت‌سالگی مقدمات را به پایان برد و به توصیه دایی خود نزد میرزاابراهیم، خطیب معروف شیراز به یادگیری فنون خطابه و منبر پرداخت. وی در دوازده‌سالگی به فراگیری کتاب‌های رایج [[فقه]] و [[اصول فقه|اصول]] مشغول شد و سپس به توصیه استادش، برای ادامه تحصیل به [[اصفهان]] مهاجرت کرد <ref>دزفولی، ابعاد شخصیتی میرزای شیرازی، ۱۴۸ ـ ۱۴۹؛ حوزه، مروری بر زندگی، ۳۵۸.</ref>.


میرزای شیرازی در هفدهم صفر ۱۲۴۸ق برابر ۱۲۱۱ش وارد اصفهان شد و در حوزه این شهر از محمدتقی ایوانکی اصفهانی، سیدحسن بیدآبادی، معروف به مدرس و محمدابراهیم کلباسی بهره برد و پیش از بیست‌سالگی از سیدحسن بیدآبادی اجازه اجتهاد دریافت کرد <ref>جرفادقانی، علمای بزرگ شیعه از کلینی تا خمینی، ۲۹۹؛ دزفولی، ابعاد شخصیتی میرزای شیرازی، ۱۴۹.</ref> و در حوزه اصفهان به تدریس پرداخت. او تا ۲۹سالگی در این دیار اقامت داشت و شاگردان متعددی تربیت کرد <ref>حوزه، مروری بر زندگی، ۳۵۸ ـ ۳۶۰.</ref>. وی در حدود سال ۱۲۵۹ق/ ۱۲۲۱ش به عتبات رفت و در نجف در درس محمدحسن نجفی، معروف به صاحب جواهر و نیز حسن آل کاشف‌الغطاء مؤلف انوار الفقاهه و در کربلا در درس سیدابراهیم قزوینی شرکت کرد <ref>حوزه، مروری بر زندگی، ۳۶۰ ـ ۳۶۴؛ جرفادقانی، علمای بزرگ شیعه از کلینی تا خمینی، ۲۹۹.</ref> و نجفی در نامه‌ای به حاکم فارس به اجتهاد شیرازی تصریح کرد و او را نور چشم خویش خواند <ref>دزفولی، ابعاد شخصیتی میرزای شیرازی، ۱۵۰.</ref>. پس از درگذشت نجفی، میرزای شیرازی در درس شیخ‌مرتضی انصاری حاضر شد و توانست از شاگردان بزرگ وی شود <ref>آقابزرگ، میرزای شیرازی، ۳۶.</ref>.
میرزای شیرازی در هفدهم [[صفر]] ۱۲۴۸ق برابر ۱۲۱۱ش وارد اصفهان شد و در حوزه این شهر از محمدتقی ایوانکی اصفهانی، [[سیدحسن بیدآبادی]]، معروف به مدرس و [[محمدابراهیم کلباسی]] بهره برد و پیش از بیست‌سالگی از سیدحسن بیدآبادی اجازه [[اجتهاد]] دریافت کرد <ref>جرفادقانی، علمای بزرگ شیعه از کلینی تا خمینی، ۲۹۹؛ دزفولی، ابعاد شخصیتی میرزای شیرازی، ۱۴۹.</ref> و در حوزه اصفهان به تدریس پرداخت. او تا ۲۹سالگی در این دیار اقامت داشت و شاگردان متعددی تربیت کرد <ref>حوزه، مروری بر زندگی، ۳۵۸ ـ ۳۶۰.</ref>. وی در حدود سال ۱۲۵۹ق/ ۱۲۲۱ش به [[عتبات]] رفت و در [[نجف]] در درس محمدحسن نجفی، معروف به [[صاحب جواهر]] و نیز [[حسن آل کاشف‌الغطاء]] مؤلف انوار الفقاهه و در [[کربلا]] در درس [[سیدابراهیم قزوینی]] شرکت کرد <ref>حوزه، مروری بر زندگی، ۳۶۰ ـ ۳۶۴؛ جرفادقانی، علمای بزرگ شیعه از کلینی تا خمینی، ۲۹۹.</ref> و نجفی در نامه‌ای به حاکم فارس به اجتهاد شیرازی تصریح کرد و او را نور چشم خویش خواند <ref>دزفولی، ابعاد شخصیتی میرزای شیرازی، ۱۵۰.</ref>. پس از درگذشت نجفی، میرزای شیرازی در درس [[شیخ‌مرتضی انصاری]] حاضر شد و توانست از شاگردان بزرگ وی شود <ref>آقابزرگ، میرزای شیرازی، ۳۶.</ref>.


با درگذشت شیخ انصاری در سال ۱۲۸۱ق/ ۱۲۴۳ش و مراجعه مردم در تعیین امر زعامت، شاگردان فاضل شیخ انصاری ازجمله میرزاحبیب‌الله رشتی، میرزامحمدحسن آشتیانی، حسن نجم‌آبادی و میرزاعبدالرحیم نهاوندی گرد هم آمدند و میرزای شیرازی را بهترین جانشین شیخ انصاری در امر زعامت شیعیان دانستند و مردم را به تقلید از او فراخواندند؛ در نتیجه مرجعیت شیعیان به وی سپرده شد <ref>جرفادقانی، علمای بزرگ شیعه از کلینی تا خمینی، ۳۰۰؛ دزفولی، ابعاد شخصیتی میرزای شیرازی، ۱۵۲ ـ ۱۵۳.</ref>.
با درگذشت شیخ انصاری در سال ۱۲۸۱ق/ ۱۲۴۳ش و مراجعه مردم در تعیین امر زعامت، شاگردان فاضل شیخ انصاری ازجمله [[میرزاحبیب‌الله رشتی]]، [[میرزامحمدحسن آشتیانی]]، حسن نجم‌آبادی و میرزاعبدالرحیم نهاوندی گرد هم آمدند و میرزای شیرازی را بهترین جانشین شیخ انصاری در امر زعامت شیعیان دانستند و مردم را به [[تقلید]] از او فراخواندند؛ در نتیجه مرجعیت شیعیان به وی سپرده شد <ref>جرفادقانی، علمای بزرگ شیعه از کلینی تا خمینی، ۳۰۰؛ دزفولی، ابعاد شخصیتی میرزای شیرازی، ۱۵۲ ـ ۱۵۳.</ref>.


در قحطی سال ۱۲۸۸ق/ ۱۲۵۰ش در نجف، میرزای شیرازی امور طلاب و محرومان جامعه را بر عهده گرفت <ref>آقابزرگ، میرزای شیرازی، ۴۰.</ref>. وی که قصد گسترش حوزه‌های علمیه شیعی را در کشورهای مختلف داشت، پس از مناسب‌ندیدن مهاجرت به مدینه و مشهد، در سال ۱۲۹۱ق/ ۱۲۵۲ش به ‌دلیل بی‌رغبتی به مرجعیت و فرار از آن، پس از سفر به کربلا، راهی سامرا شد <ref>آقابزرگ، میرزای شیرازی، ۴۰ ـ ۴۳.</ref>. با مهاجرت سیل عظیم پویندگان علم به دنبال او، وی یکی از حوزه‌های علمیه شیعه را در این شهر بنیان نهاد و به‌رغم عمر کوتاه حوزه سامرا که از آغاز تا پایان بیش از بیست سال نشد، به دلیل حضور فعال استوانه‌های علمی، رویکرد علمیِ ویژه‌ای در آن شکل گرفت و به یک مکتب و روش فقهی و مرکز علمی تبدیل شد. این مکتب در تربیت عالمان و مجتهدان بسیار موفق بود و افراد بزرگی را به جامعه شیعی تقدیم کرد <ref>محمودی، نگاهی اجمالی بر مکتب سامرا، ۱۴۹.</ref>.
در قحطی سال ۱۲۸۸ق/ ۱۲۵۰ش در نجف، میرزای شیرازی امور طلاب و محرومان جامعه را بر عهده گرفت <ref>آقابزرگ، میرزای شیرازی، ۴۰.</ref>. وی که قصد گسترش حوزه‌های علمیه شیعی را در کشورهای مختلف داشت، پس از مناسب‌ندیدن مهاجرت به [[مدینه]] و [[مشهد]]، در سال ۱۲۹۱ق/ ۱۲۵۲ش به ‌دلیل بی‌رغبتی به [[مرجعیت]] و فرار از آن، پس از سفر به [[کربلا]]، راهی سامرا شد <ref>آقابزرگ، میرزای شیرازی، ۴۰ ـ ۴۳.</ref>. با مهاجرت سیل عظیم پویندگان [[علم]] به دنبال او، وی یکی از [[حوزه‌های علمیه|حوزه‌های علمیه شیعه]] را در این شهر بنیان نهاد و به‌رغم عمر کوتاه حوزه سامرا که از آغاز تا پایان بیش از بیست سال نشد، به دلیل حضور فعال استوانه‌های علمی، رویکرد علمیِ ویژه‌ای در آن شکل گرفت و به یک مکتب و روش فقهی و مرکز علمی تبدیل شد. این مکتب در تربیت عالمان و مجتهدان بسیار موفق بود و افراد بزرگی را به جامعه شیعی تقدیم کرد <ref>محمودی، نگاهی اجمالی بر مکتب سامرا، ۱۴۹.</ref>.


در مکتب سامرا سبک آموزشی میرزای شیرازی، بر پایه ژرف‌اندیشی در مسائل و نظریه‌پردازی، به جای تمرکز بر نقل دیدگاه‌های دیگران بود. اهمیت تفکر در مسائل، نزد میرزا از روش مطالعه او به‌خوبی روشن است. وی آنچه را در ذهن داشت، نخست می‌نوشت؛ سپس درباره آن تفکر می‌کرد <ref>آقابزرگ، میرزای شیرازی، ۵۴.</ref> و مکتب سامرا نیز این روش را به ‌کار می‌برد. جلسات درس میرزای شیرازی در سامرا گاهی سه تا پنج ساعت به درازا می‌کشید؛ به این دلیل که هر مطلب از همه جهت بررسی و نظر همه درباره آن مطلب تبیین می‌شد <ref>محمودی، نگاهی اجمالی بر مکتب سامرا، ۱۴۹.</ref>. از دیگر ویژگی‌های آموزشی این مکتب آموزش همراه با پژوهش، تعلیم روش، بیان ضابطه نه حل مسئله، استادپروری و تقویت شاگرد، تقریرنویسی و نگارش است <ref>دارابی، حوزه علمیه تقریب‌گرای سامرا و نقش میرزای شیرازی، ۴۴ ـ ۴۵.</ref>.
در مکتب سامرا سبک آموزشی میرزای شیرازی، بر پایه ژرف‌اندیشی در مسائل و نظریه‌پردازی، به جای تمرکز بر نقل دیدگاه‌های دیگران بود. اهمیت تفکر در مسائل، نزد میرزا از روش مطالعه او به‌خوبی روشن است. وی آنچه را در ذهن داشت، نخست می‌نوشت؛ سپس درباره آن تفکر می‌کرد <ref>آقابزرگ، میرزای شیرازی، ۵۴.</ref> و مکتب سامرا نیز این روش را به ‌کار می‌برد. جلسات درس میرزای شیرازی در [[سامرا]] گاهی سه تا پنج ساعت به درازا می‌کشید؛ به این دلیل که هر مطلب از همه جهت بررسی و نظر همه درباره آن مطلب تبیین می‌شد <ref>محمودی، نگاهی اجمالی بر مکتب سامرا، ۱۴۹.</ref>. از دیگر ویژگی‌های آموزشی این مکتب آموزش همراه با پژوهش، تعلیم روش، بیان ضابطه نه حل مسئله، استادپروری و تقویت شاگرد، تقریرنویسی و نگارش است <ref>دارابی، حوزه علمیه تقریب‌گرای سامرا و نقش میرزای شیرازی، ۴۴ ـ ۴۵.</ref>.


میرزای شیرازی شاگردان را به جای شرکت پیاپی در کلاس، بیشتر به پژوهش و تفکر وا می‌داشت. خود کوتاه سخن می‌گفت و به شاگردان فرصت تحقیق می‌داد. وی بیان مسائل مهم را برای رسیدن به کمال علمی و فقاهت، کافی می‌دانست و بر این باور بود که فرایند تحصیلِ افراد، باید به وسیله پژوهش‌ها و بررسی‌های علمی تکمیل شود <ref>حوزه، نظام آموزشی، ۹۰ ـ ۹۱.</ref>. برخی از شاگردان میرزای شیرازی عبارت‌اند از: سیدابوالحسن طالقانی، سیداسماعیل صدر، میرزامحمدتقی شیرازی (میرزای دوم)، میرزاحبیب‌الله رشتی، میرزامحمدحسین نایینی، ‌عبدالکریم حائری یزدی، آقارضا همدانی، شیخ‌فضل‌الله نوری، سیدمحمدکاظم یزدی و آخوند محمدکاظم خراسانی <ref>رجبی، علمای مجاهد، تهران، ۴۹۷.</ref>.
میرزای شیرازی شاگردان را به جای شرکت پیاپی در کلاس، بیشتر به پژوهش و تفکر وا می‌داشت. خود کوتاه سخن می‌گفت و به شاگردان فرصت تحقیق می‌داد. وی بیان مسائل مهم را برای رسیدن به کمال علمی و فقاهت، کافی می‌دانست و بر این باور بود که فرایند تحصیلِ افراد، باید به وسیله پژوهش‌ها و بررسی‌های علمی تکمیل شود <ref>حوزه، نظام آموزشی، ۹۰ ـ ۹۱.</ref>. برخی از شاگردان میرزای شیرازی عبارت‌اند از: سیدابوالحسن طالقانی، سیداسماعیل صدر، میرزامحمدتقی شیرازی (میرزای دوم)، میرزاحبیب‌الله رشتی، میرزامحمدحسین نایینی، ‌عبدالکریم حائری یزدی، آقارضا همدانی، شیخ‌فضل‌الله نوری، سیدمحمدکاظم یزدی و آخوند محمدکاظم خراسانی <ref>رجبی، علمای مجاهد، تهران، ۴۹۷.</ref>.
emailconfirmed
۲٬۵۷۶

ویرایش