باب‌الله فرخی
فرخی، باب‌الله؛ از شاگردان درس خارج فقه و اصول امام خمینی. باب‌الله فرخی در سال ۱۳۰۸ ش در شهر گرمی (استان اردبیل) به دنیا آمد (کاظمینی، ج ۲، ۶۲۸). عزیززاده در تاریخ دشت مغان، نام او را رحیم ذکر کرده است (عزیززاده، ۵۲۳) و به نظر می‌رسد نام اصلی او باب‌الله بوده، چراکه زندگینامه او درج‌شده در دانشنامه ائمه جمعه سراسر کشور که بر اساس اسناد شورای سیاست‌گذاری ائمه جمعه سراسر کشور تدوین شده، اتقان بیشتری نسبت به کتاب دشت مغان دارد و مستند به اسناد رسمی است. او دوران ابتدایی را در زادگاهش به پایان رساند. سپس به تحصیل دروس حوزوی روی آورد و مقدمات را در زادگاهش خواند. سپس برای تکمیل تحصیلات حوزوی راهی اردبیل شد و در مدرسه ملا ابراهیم آن شهر نزد استادان آنجا بخشی از دروس را خواند و دروس سطح را در آنجا به پایان رساند. درباره استادان او در آن شهر گزارشی در دست نیست (عزیززاده، ۵۲۳). فرخی پس از ورود به قم به تحصیل در حوزه علمیه آن شهر پرداخت و دروس سطح را در حوزه علمیه قم به پایان رساند. درباره استادان او در آن مقطع هم اطلاعاتی در دست نیست. فرخی آنگاه به فراگیری دروس خارج فقه و اصول پرداخت و ده سال در درس خارج فقه آیت‌الله سید حسین طباطبایی بروجردی شرکت کرد. سپس در درس خارج فقه (مکاسب محرمه) امام خمینی حضور یافت (کاظمینی، ج ۲، ۶۲۸-۶۲۹)، ولی در زندگینامه مختصر او بر اساس اسناد شورای سیاست‌گذاری ائمه جمعه، درباره سال‌های دقیق حضور او اطلاعاتی داده نشده است. با استناد به سال‌های حضور او در درس آیت‌الله بروجردی می‌توان احتمال داد که از سال ۱۳۳۷ ش به تحصیل دروس خارج فقه و اصول می‌پرداخته و احتمالاً از همان سال در درس خارج فقه امام خمینی شرکت می‌کرده است. فرخی پس از پایان تحصیل در قم به اردبیل رفت و به تدریس در مدارس علمیه آن شهر پرداخت. او در طول نهضت اسلامی به رهبری امام خمینی (۱۳۴۲-۱۳۵۷ ش) فعال بود و از روحانیان طرفدار امام خمینی شناخته می‌شد. او به‌خصوص پس از بازگشت به اردبیل، با تبلیغ و تبیین شریعت اسلامی و ایراد سخنرانی‌های انقلابی، در جذب مردم به اهداف انقلاب اسلامی نقش داشت. همچنین در دوران اوج‌گیری انقلاب اسلامی (۱۳۵۷ ش) از رهبران و متصدیان ساماندهی مبارزات، اعتصابات و تظاهرات مردمی در اردبیل محسوب می‌شد.
فرخی پس از پیروزی انقلاب اسلامی به عضویت انجمن شهر اردبیل که پس از پیروزی انقلاب اسلامی تشکیل شده بود درآمد. سپس به سمت نمایندگی ولی‌فقیه در سپاه پاسداران شهر اردبیل منصوب شد. هم‌زمان مسئول اعزام روحانیان به جبهه‌های جنگ در شهر اردبیل بود. در کنار آن به تدریس در دانشگاه آزاد اسلامی اردبیل هم می‌پرداخت (عزیززاده، ۵۲۷). مسئولیت نهضت سوادآموزی اردبیل، مسئولیت بنیاد مسکن انقلاب اسلامی در شهر اردبیل، مسئولیت دفتر تبلیغات اسلامی وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم در شهر اردبیل و سرپرستی جمعیت هلال احمر آن شهر از دیگر سمت‌های فرخی در اردبیل بود (کاظمینی، ۶۲۹). او در سال ۱۳۶۰ ش به سمت امام جمعه شهر گرمی منصوب شد و تا سال ۱۳۶۶ ش در آن سمت بود (همان). در آن زمان در خنثی کردن فعالیت‌های ضد انقلاب اسلامی در دشت مغان نقش داشت (عزیززاده، ۵۲۷). او در سال ۱۳۶۶ ش و برای شرکت در انتخابات مجلس شورای اسلامی از امامت جمعه گرمی استعفا کرد. احتمالاً پس از آن به اردبیل بازگشت و مدتی مسئول سازمان تبلیغات اسلامی استان اردبیل بود (کاظمینی، ج ۲، ۶۲۹). هم‌زمان نماز جماعت را در مساجد یساول و نواب صفوی اردبیل اقامه می‌کرد و به تدریس در دانشگاه آزاد اسلامی آن شهر هم می‌پرداخت. کاظمینی در دانشنامه ائمه جمعه سراسر کشور از فرخی با عنوان مرحوم نام برده است (همان، ۶۲۹) و این گزارش نشان می‌دهد که وی رحلت کرده است، ولی اطلاعاتی درباره تاریخ ارتحال و محل دفن او داده نشده است. منابع: عزیززاده، میر نبی (۱۳۸۴)، تاریخ دشت مغان، تهران، مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر؛ کاظمینی، میرزا محمد (۱۳۸۴)، دانشنامه ائمه جمعه سراسر کشور، ج ۲، تهران، برگ رضوان.