حیدرعلی مدرس بهسودی
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| تاریخ تولد | ۱۳۱۴ش |
| زادگاه | حلواقل بهسود در ولایت میدان وردک افغانستان |
| تاریخ وفات | ۲۹ آبان ۱۳۷۷ |
| محل دفن | مقبره العلمای قبرستان باغ بهشت قم |
| شهر وفات | مسیر قم ـ کاشان |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | سیدسرور واعظ بهسودی، سیدمیرعلی احمد حجت کابلی، محمدتقی ادیب نیشابوری، صدرا بادکوبه‌ای، میرزا باقر زنجانی، سیدابوالقاسم خویی، سیدمحمدباقر صدر، سیدمحسن حکیم، عباس قوچانی، سیدمصطفی خمینی، امام‌خمینی و... |
| محل تحصیل | کابل، مشهد و نجف |
| تألیفات | هدایة الاصول فی شرح کفایه‌الاصول، توضیح الحاشیه، شرح رسایل، تقریر درس فقه آیت‌الله خویی، تقریر درس فقه (مکاسب) امام‌خمینی، یادداشت‌های مختصری در فقه و اصول به‌صورت متفرقه، توضیح مشکلات فی اللمعه، شرح بر منظومه ملاهادی سبزواری و... |
| سایر | تدریس در حوزه علمیه |
| فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی | |
| سیاسی | حمایت از مجاهدان افغانی در مبارزه با نیروهای شوروی |
| اجتماعی | اداره حوزه علمیه بم، تأسیس مدرسه علمیه مهدویه در کابل |
| وبگاه رسمی | |
حیدرعلی مدرسی بهسودی، از شاگردان درس خارج فقه امام‌خمینی.
زادگاه و تحصیل
او در سال ۱۳۱۴ش در روستای حلواقل بهسود در ولایت میدان وردک افغانستان زاده شد. پدرش سیفعلی بهسودی در آن سامان به کشاورزی اشتغال داشت.[۱] حیدرعلی خواندن و نوشتن را در زادگاهش آموخت. سپس به تحصیل دروس حوزوی پرداخت و بخشی از مقدمات را نزد سیدحسینعلی حسینی آموخت. آنگاه به کابل رفت و در حوزه علمیه آن شهر رسایل و مکاسب را نزد شیخ عزیزالله غزنوی خواند. منظومه ملاهادی سبزواری را هم پیش سیداحمد عالم فراگرفت و سپس در درس کفایه‌الاصول شهید سیدسرور واعظ بهسودی و سیدمیرعلی احمد حجت کابلی شرکت کرد.[۲]
مهاجرت به مشهد و نجف
در بیست‌سالگی (۱۳۲۴ش) برای تکمیل تحصیلات حوزوی راهی ایران شد و در حوزه علمیه مشهد مقدس بعضی از دروس را نزد شیخ محمدتقی ادیب نیشابوری و سیدعلی حجت هاشمی خواند.[۳] در سال ۱۳۴۰ش و پس از شش سال تحصیل در مشهد به عراق رفت و در حوزه علمیه نجف اشرف به تکمیل تحصیلات حوزوی پرداخت و کفایه‌الاصول و مکاسب را نزد شیخ صدرا بادکوبه‌ای فراگرفت. رسایل را نزد حسن لبنانی خواند. آنگاه به تحصیل دروس خارج فقه و اصول پرداخت و خارج کفایه را نزد میرزا باقر زنجانی آموخت و در خارج فقه (مکاسب) از شاگردان امام‌خمینی بود.[۴] او از شاگردان مورد اعتماد امام‌خمینی بود.[۵] درباره سال‌های حضور او در درس خارج فقه (مکاسب) امام‌خمینی اطلاعی در دست نیست و به احتمال زیاد تا اخراج از عراق (۱۳۵۵ش) در آن درس حضور می‌یافته است. هم‌زمان در درس خارج فقه و خارج اصول (جلد دوم کفایه‌الاصول) آیت‌الله سیدابوالقاسم موسوی خویی و خارج اصول (جلد اول کفایه‌الاصول) آیت‌الله سیدمحمدباقر صدر شرکت کرد و یازده سال از آن دو درس بهره‌مند می‌شد. سه ماه نیز در تعطیلات تابستان در درس عقاید آیت‌الله سیدمحسن طباطبایی حکیم در حرم امام علی(ع) حضور یافت. بخشی از حکمت و فلسفه را هم نزد شیخ صدرا بادکوبه‌ای خواند و در شرح منظومه از شاگردان شیخ عباس قوچانی بود. تفسیر قرآن را هم نزد سیدمصطفی خمینی و سیدمحمدعلی لبنانی آموخت.[۶]
مدرسی بهسودی هم‌زمان با تحصیل، به تدریس دروسی چون حاشیه ملاعبدالله، اصول فقه، شرح لمعه و رسایل در حوزه علمیه نجف می‌پرداخت.[۷] او که از بزرگانی چون شیخ صدرا بادکوبه‌ای اجازاتی دریافت کرده بود،[۸]
بازگشت به افغانستان
در سال ۱۳۵۵ش توسط رژیم بعث عراق از آن کشور اخراج شد و به افغانستان بازگشت و همراه با دو تن دیگر مدرسه علمیه مهدویه را در کابل بنیان نهاد. سپس مسجدی به همان نام را در کنار مدرسه فوق احداث کرد و به تدریس لمعه، مکاسب و کفایه در آنجا پرداخت.[۹] و به‌عنوان وکیل خود در میان مردم قنبرعلی، دوست عطا و کابل به فعالیت پرداخت.[۱۰]
او در سال ۱۳۵۷ش در پی سلطه کمونیست‌ها بر افغانستان مجبور به ترک آن کشور شد و در ایران مقیم شد، ولی از مجاهدان افغانی به‌ویژه در جبهه‌های میدان و بهسود حمایت می‌کرد و با سازمان‌دهی و اعزام روحانیان برای تبلیغ و ارشاد مجاهدان فعال بود. همچنین به جذب کمک‌های مردمی در داخل و خارج از افغانستان برای مجاهدان می‌پرداخت. او پس از خروج نیروهای شوروی از افغانستان و آغاز جنگ‌های داخلی در آن کشور، آن جنگ‌ها را نامشروع دانست و ارتباط خود را با مجاهدان قطع کرد.[۱۱]
فعالیت علمی و فرهنگی
بهسودی در سال‌های ۱۳۵۷-۱۳۶۲ش به تدریس منطق (حاشیه ملاعبدالله)، معالم‌الاصول، اصول فقه و شرح لمعه در مدرسه فیضیه قم پرداخت.[۱۲] و سپس دروسی چون شرح لمعه و اصول مظفر را تدریس می‌کرد و جمعیتی نزدیک به ۱۵۰ نفر در درس او شرکت می‌کردند. حیدرعلی مدرسی که از آیات خویی، صدرا بادکوبه‌ای، [سیدمحمدباقر] صدر [۱۳] و امام‌خمینی (در تاریخ ۸ دی ۱۳۵۶) اجازاتی دریافت کرده بود.[۱۴] در سال‌های ۱۳۶۲-۱۳۶۳ به پیشنهاد شورای مدیریت حوزه علمیه قم در حوزه علمیه گلباف به تدریس دروس حوزوی پرداخت[۱۵] و در سال ۱۳۶۳ش به پیشنهاد شورای مدیریت حوزه علمیه قم و درخواست جمعی از فضلا، به شهر بم در استان کرمان رفت و مدیریت حوزه علمیه آن شهر را بر عهده گرفت.[۱۶] او در آن شهر، در حوزه‌های علمیه قائمیه و مکتب الزهرا به تدریس اصول فقه و شرح لمعه، رسایل، مکاسب و کفایه، حکمت و فلسفه می‌پرداخت و هم‌زمان جلسات درس در زمینه اخلاق و عقاید نیز برگزار می‌کرد. علاوه بر آن، در مساجد جامع صاحب‌الزمان و امام‌خمینی نماز جماعت را اقامه می‌کرد و ضمن ایراد سخنرانی‌های ارشادی و تبلیغ دین، بر حل مسائل اجتماعی در آن شهر اهتمام می‌ورزید.[۱۷]
تألیفات
تألیفات مدرسی بهسودی عبارت است از: هدایه الاصول فی شرح کفایه‌الاصول (تقریر درس شیخ صدرا بادکوبه‌ای) در ۴ جلد. ۲- توضیح الحاشیه (شرحی بر حاشیه ملاعبدالله در علم منطق). ۳- شرح رسایل (فرائد الاصول). ۴- تقریر درس فقه آیت‌الله خویی (مخطوط). ۵- تقریر درس فقه (مکاسب) امام‌خمینی (مخطوط). ۶- تقریر درس مکاسب شیخ صدرا بادکوبه‌ای (مخطوط). ۷- احوالات علما از زمان گذشته تاکنون (خطی). ۸- علل پیروزی انقلاب اسلامی در ۱۳۵۷ش (خطی). ۹- توضیح المسائل (خطی). ۱۰- یادداشت‌های مختصری در فقه و اصول به‌صورت متفرقه. ۱۱- توضیح مشکلات فی اللمعه. ۱۲- شرح بر منظومه ملاهادی سبزواری.[۱۸]
درگذشت
مدرسی در ۲۹ آبان ۱۳۷۷ براثر تصادف رانندگی در مسیر قم ـ کاشان و در حالی که در حال عزیمت به شهر بم بود، از دنیا رفت و پیکرش پس از اقامه نماز توسط سیدموسی شبیری زنجانی، در مقبره العلمای قبرستان باغ بهشت به خاک سپرده شد.[۱۹]
پانویس
- ↑ میرحسینی، «حیدر علی مدرسی: مدرس مهاجر»، ص۸۵-۸۶.
- ↑ میرحسینی، «حیدر علی مدرسی: مدرس مهاجر»، ص۸۷-۹۲؛ موسوی‌نژاد، سی‌وپنج عالم، ص۲۷۴.
- ↑ جواهرکلام، تربت پاکان قم، ج۱، ص۶۵۵-۶۵۶.
- ↑ میرحسینی، «حیدر علی مدرسی: مدرس مهاجر»، ص۹۴؛ موسوی‌نژاد، سی‌وپنج عالم، ص۲۷۵-۲۷۶؛ جواهرکلام، تربت پاکان قم، ج۱، ص۶۵۵-۶۵۷.
- ↑ موسوی‌نژاد، سی‌وپنج عالم، ص۲۸۰.
- ↑ موسوی‌نژاد، سی‌وپنج عالم، ص۲۷۵-۲۷۶؛ جواهرکلام، تربت پاکان قم، ج۱، ص۶۵۵-۶۵۷.
- ↑ موسوی‌نژاد، سی‌وپنج عالم، ص۲۷۷.
- ↑ موسوی‌نژاد، سی‌وپنج عالم، ص۲۷۶.
- ↑ میرحسینی، «حیدر علی مدرسی: مدرس مهاجر»، ص۹۵-۹۶؛ موسوی‌نژاد، سی‌وپنج عالم، ص۲۷۷.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ج۳، ص۲۸۹.
- ↑ میرحسینی، «حیدر علی مدرسی: مدرس مهاجر»، ص۱۰۳-۱۰۴.
- ↑ موسوی‌نژاد، سی‌وپنج عالم، ص۲۷۷.
- ↑ «درگذشتگان: درگذشت آیت‌الله مدرس بهسودی»، ص۱۱۲.
- ↑ «درگذشتگان: درگذشت آیت‌الله مدرس بهسودی»، ص۱۱۲؛ صحیفه امام، ج۳، ص۲۸۹.
- ↑ میرحسینی، «حیدر علی مدرسی: مدرس مهاجر»، ص۹۸؛ موسوی‌نژاد، سی‌وپنج عالم، ص۲۷۷.
- ↑ جواهرکلام، تربت پاکان قم، ج۱، ص۶۵۶.
- ↑ میرحسینی، «حیدر علی مدرسی: مدرس مهاجر»، ص۹۹؛ موسوی‌نژاد، سی‌وپنج عالم، ص۲۷۸.
- ↑ میرحسینی، «حیدر علی مدرسی: مدرس مهاجر»، ص۱۰۱-۱۰۲؛ جواهرکلام، تربت پاکان قم، ج۱، ص۶۵۷.
- ↑ جواهرکلام، تربت پاکان قم، ج۱، ص۶۵۸.
منابع
- جواهرکلام، عبدالحسین (۱۳۸۲)، تربت پاکان قم، ج۱، انصاریان.
- «درگذشتگان: درگذشت آیت‌الله مدرس بهسودی» (۱۳۷۷)، دوماهنامه آینه پژوهش، شماره ۵۴، زمستان.
- امام‌خمینی، سیدروح‌الله، صحیفه امام (۱۳۷۸)، ج۳، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی.
- موسوی‌نژاد، سیدمحمد (عارف) (۱۳۹۳)، سی‌وپنج عالم (از عالمان تأثیرگذار افغانستان)، قم، مجمع ذخایر اسلامی.
- میرحسینی، سیدعلی‌نقی (۱۳۸۶)، «حیدر علی مدرسی: مدرس مهاجر»، ستارگان حرم، ج۲۱، قم، زائر ـ آستانه مقدسه قم.