سیدحسن مهاجر
مهاجر، سید حسن؛ از شاگردان درس خارج فقه و اصول امام خمینی. سید حسن مهاجر در سال ۱۳۰۸ ش در روستای محسن آباد شهر برخوار اصفهان در خانواده‌ای روحانی به دنیا آمد. او از هفت سالگی مقدمات دروس حوزوی را نزد پدرش خواند (انصاری، ۲۴۸). سپس راهی اصفهان شد و به تحصیل در مدارس دینی آن شهر ادامه داد. او ادبیات نزد شیخ حیدر علی محقق و محمدعلی حبیب‌آبادی آموخت. سپس در درس شرح لمعه شیخ محمدحسن عالم نجف‌آبادی و شیخ محمدجواد اصولی شرکت جست. قوانین‌الاصول را هم نزد سید علی‌اصغر برزانی خواند و در درس‌های رسایل و مکاسب از درس مدرس کهگی سود برد. هم‌زمان در درس رسایل شیخ محمدرضا جرقویه ای و میرزا ابوالحسن تویسرکانی حضور می‌یافت. دروس حکمت و کلام را هم نزد آقا صدر کوپایی خواند و در هیئت و نجوم از شاگردان مجدالعلما نجفی بود. در کنار آن از درس‌های نهج‌البلاغه میرزا علی آقا شیرازی هم بهره‌مند می‌شد. مدتی هم در درس‌های سطح آقایان شیخ عباسعلی ادیب، سید حسین خادمی و سید عبدالحسین طیب شرکت کرد. آنگاه راهی قم شد و در درس‌های خارج فقه و اصول آیات سید حسین طباطبایی بروجردی و سید محمد حجت کوه‌کمری (مهدوی، ج ۲، ۴۹۴-۴۹۵)، امام خمینی، سید محمدرضا موسوی گلپایگانی و سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی حضور یافت (انصاری، ۲۴۸). درباره سال‌های دقیق حضور او در درس‌های امام خمینی گزارشی در دست نیست، ولی با استناد به سال‌های حضور او در قم می‌توان گفت که در نیمه اول دهه ۱۳۳۰ ش در درس‌های امام خمینی در مساجد محمدیه و سلماسی قم حضور می‌یافته است. هم‌زمان در جلسات تفسیر قرآن میرزا محمدتقی اشراقی شرکت می‌کرد. وی مدتی هم در حوزه علمیه مشهد از درس‌های خارج فقه و اصول آیات میرزا احمد کفایی و سید محمدهادی حسینی میلانی حضور یافت. یک سال هم در بروجرد از درس‌های علی‌محمد بروجردی بهره برد (مهدوی، ج ۲، ۴۹۵). او موفق به دریافت اجازه اجتهاد از آیت‌الله مجتبی لنکرانی شد و همچنین اجازاتی از آیات سید علی موسوی بهبهانی، میلانی، فانی اصفهانی، سید احمد موسوی خوانساری، شیخ محمدعلی اراکی و محمدتقی بهجت در امور حسبیه و شرعیه دریافت کرد (انصاری، ۲۴۸). در یکی از اسناد از فردی به نام سید حسن مهاجر پیشوا نام برده شده است که از آیات گلپایگانی و مرعشی نجفی اجازاتی در امور حسبیه و شرعیه دریافت کرده است (قاسمی، ۱۵۰) و می‌توان احتمال داد که فرد مزبور سید حسن مهاجر باشد. مهاجر هم‌زمان با حضور در قم، به تحصیلات دانشگاهی خود نیز ادامه داد و در سال ۱۳۳۱ ش با نگارش مباحث اصولی شیخ مرتضی انصاری در فرائد الاصول، موفق به دریافت مدرک کارشناسی در رشته الهیات از دانشکده الهیات دانشگاه تهران شد. او در سال ۱۳۳۵ ش از سوی آیت‌الله بروجردی برای تبلیغ دین به کازرون اعزام شد و تا سال ۱۳۵۷ ش به فعالیت‌های تبلیغی در آن شهر پرداخت (همان). مهاجر پس از پیروزی انقلاب اسلامی به اصفهان بازگشت و پس از احداث مسجد قبا در اصفهان از سوی سید حسین خادمی به امامت جماعت آن مسجد انتخاب شد. وی در آن مسجد به تدریس دروس حوزوی و همچنین تفسیر قرآن می‌پرداخت. سید حسن مهاجر در ۱۰ دی ۱۳۹۸ در اصفهان درگذشت و پیکرش پس از اقامه نماز توسط حسین مظاهری در مسجد قبای آن شهر به خاک سپرده شد (انصاری، ۲۴۸). منابع: انصاری، ناصرالدین (۱۳۹۹)، «درگذشتگان: آیت‌الله مهاجر»، دوماهنامه آینه پژوهش، سال سی و یکم، شماره ۱۸۲، خرداد و تیر؛ قاسمی، رحیم (۱۳۹۴)، «فهرست نسخ خطی متفرقه اصفهان (قسمت دوم)»، فصلنامه میراث شهاب، شماره ۷۹ و ۸۰، بهار و تابستان؛ مهدوی، مصلح‌الدین (۱۳۸۷)، اعلام اصفهان، ج ۲، اصفهان: سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان.