سیدمحمدباقر مصطفوی
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | سیدمحمدباقر مصطفوی |
| نسب | سیداحمد موسوی |
| تاریخ تولد | ۱۳۱۰ ش |
| زادگاه | کاشان |
| تاریخ وفات | ۱۸ آذر ۱۳۹۲ |
| خویشاوندان سرشناس | سیدمحمد مجتهد (پدربزرگ)، سیدحسین کاشانی (جد) |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | امام‌خمینی، سیدمحمدتقی خوانساری، علامه طباطبایی، سیدابوالقاسم خویی |
| محل تحصیل | مدرسه علمیه یثربی کاشان، حوزه علمیه قم، حوزه علمیه نجف |
| تألیفات | رساله در اجتهاد و تقلید، رساله در قاعده لاضرر، رساله در جبر و تفویض، رساله در دماء ثلاثه، رساله در طهارات ثلاث، رساله در مطهریت ارض، تقریرات اصول و و فقه آیت‌الله خویی |
| سایر | تعمیر مسجدها و مدارس، تأسیس کتابخانه عمومی، ساخت مهدیه در کاشان |
| فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی | |
| سیاسی | مبارزه با رژیم پهلوی، حمایت از نهضت امام‌خمینی |
| اجتماعی | تعمیر و احداث اماکن مذهبی و اجتماعی، فعالیت‌های فرهنگی در کاشان |
سیدمحمدباقر مصطفوی، از شاگردان درس خارج امام‌خمینی.
او در سال ۱۳۱۰ش در کاشان در خانواده‌ای روحانی به دنیا آمد.[۱] پدرش آقا سیداحمد، پدربزرگش آقا سیدمحمد مجتهد و جدش سیدحسین کاشانی از روحانیان بنام کاشان بودند که زندگینامه آنان در آثار معتبر رجالی شیعی چون المآثر و الآثار، طبقات اعلام الشیعه و لباب الالقاب و نقباء البشر درج شده است.[۲] سیدمحمدباقر مصطفوی دوران ابتدایی را در دبستان ملی مدرس در کاشان طی کرد. سپس به تحصیل دروس حوزوی پرداخت و وارد مدرسه علمیه میر سیدعلی یثربی در کاشان شد و جامع‌المقدمات، سیوطی، حاشیه.[۳]، شرح جامی، شرح نظام و شرح شمسیه را در آن مدرسه.[۴] نزد شیخ عبدالله مدنی، سیدعلی حائری و شیخ محمود نجفی آموخت.[۵] در سال‌های ۱۳۲۳-۱۳۲۴ش راهی قم شد و در حوزه علمیه آن شهر، رسایل را نزد سیدمحمدباقر سلطانی طباطبایی، عبدالجواد جبل عاملی و ابوالمعالی کلباسی آموخت. مدتی هم از درس علامه سیدمحمدحسین طباطبایی بهره برد و در درس هیئت از شاگردان سیدحسین بدلا بود. مدتی هم از درس اخلاق حاج‌آقا حسین قمی و حسین فاطمی بهره‌مند شد. آنگاه در خدمت آیت‌الله سیدمحمدتقی خوانساری قرار گرفت و از ملتزمان ایشان شد.[۶]
مصطفوی سپس در درس خارج فقه یا اصول یا هر دو درس امام‌خمینی حضور یافت و با شیخ صادق خلخالی، سیدمصطفی خمینی و محمد فاضل لنکرانی هم‌دوره بود. او شیوه تدریس امام‌خمینی را می‌ستاید و با این تعابیر از روش تدریس امام‌خمینی یاد می‌کند: «امام بسیار خوش‌بیان بودند و درس را بسیار مشخص توضیح میدادند».[۷] وی در سال‌های ۱۳۲۸-۱۳۲۹ش به عراق رفت.[۸]، بنابراین می‌توان گفت که در اواخر دهه ۱۳۲۰ش در درس خارج فقه یا اصول یا هر دو درس امام‌خمینی که در مسجد محمدیه برگزار می‌شد، حضور می‌یافته است. در دوران تحصیل در قم، در موسم تبلیغی ماه محرم به سفرهای تبلیغی به برخی از شهرها ازجمله رودسر در استان گیلان می‌رفت و در آن شهر مورد استقبال یکی از خطبای برجسته آن سامان قرار گرفت.[۹]
مصطفوی در نجف اشرف در دو درس خارج فقه (صلات و مکاسب) و خارج اصول آیت‌الله سیدابوالقاسم موسوی خویی شرکت کرد و مدت بیست سال از محضر ایشان سود برد.[۱۰] هم‌زمان در درس خارج فقه و اصول آیات میرزا باقر زنجانی، سیدجمال گلپایگانی، شیخ کاظم شیرازی، سیدمحسن طباطبایی حکیم و سیدعبدالهادی شیرازی شرکت می‌کرد.[۱۱]
وی پس از اطلاع از دستگیری امام‌خمینی در ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ش، همراه با طلاب علوم حوزوی، به بیت مراجع تقلید نجف اشرف ازجمله آیات حکیم، سیدمحمود حسینی شاهرودی، شیخ عبدالکریم جزایری (از مراجع تقلید عرب‌زبان) و شیخ محمدرضا مظفر کاظمینی رفتند و خواستار واکنش آن مراجع به دستگیری امام‌خمینی شدند. این اقدامات به ارسال نامه‌هایی به حکومت ایران انجامید. در آن روزها آیت‌الله سیداحمد موسوی خوانساری به عراق رفت و مصطفوی همراه با جمعی دیگر از طلاب ایرانی نجف اشرف، مقدمات ملاقات آیت‌الله خوانساری با سفیر ایران در بغداد را فراهم کردند و آیت‌الله خوانساری در این دیدار، بر حمایت از امام‌خمینی تأکید کرد.[۱۲]
در تیر ۱۳۴۲ش جمعی از روحانیان از شهرهای مختلف در اعتراض به دستگیری و محاکمه احتمالی امام‌خمینی به تهران رفتند و دست به تحصن زدند. مصطفوی همراه با جمعی از روحانیان مقیم نجف، در نامه‌ای به سیدحسین خادمی اصفهانی، از روحانیان متحصن در تهران، از تلاش‌های او و دیگر روحانیان متحصن تقدیر کردند.[۱۳] در سال ۱۳۴۴ش و در جریان هجرت امام‌خمینی به عراق، در کربلا خدمت امام‌خمینی رسیدو پس از استقرار امام‌خمینی در نجف اشرف از محضر ایشان استفاده کرد و به احتمال زیاد، از درس ایشان بهره برد.[۱۴]
سیدمحمدباقر مصطفوی در سال ۱۳۴۹ش برای معالجه به کشور بازگشت و به درخواست اهالی کاشان، در آن شهر مقیم شد و به تدریس دروس حوزوی در آن شهر پرداخت.[۱۵] او در کاشان به مبارزه با حکومت پهلوی پرداخت و امضای او ذیل برخی از اعلامیه‌های روحانیان مبارز کاشان دیده می‌شود. ازجمله در دی ۱۳۵۶ش پس از اهانت روزنامه اطلاعات به امام‌خمینی و سرکوب تظاهرات مردم قم در ۱۹ دی ۱۳۵۶ش، همراه با روحانیت مبارز کاشان، ضمن محکوم کردن این اقدامات، اعلام نمودند در اعتراض به آن اقدامات از اقامه نماز جماعت و نیز تدریس دروس دینی خودداری خواهند کرد.[۱۶];.[۱۷];.[۱۸] در ۲۰ اسفند ۱۳۵۶ش همراه با روحانیان مبارز کاشان با صدور اعلامیه‌ای، اقدام حکومت پهلوی در سرکوبی تظاهرات مردم تبریز در ۲۹ بهمن ۱۳۵۶ش را محکوم کردند و خواستار محاکمه و مجازات عاملان آن جنایت شدند.[۱۹] او در ۸ مهر ۱۳۵۷ش پس از حمله مأموران حکومت پهلوی به دبیرستان پهلوی کاشان و ضرب و شتم دانش‌آموزان و محصلان آن دبیرستان، همراه با روحانیان مبارز کاشان با صدور اعلامیه‌ای با عنوان «بسم الله قاسم الجبارین»، حمله «وحشیانه» به آن دبیرستان را محکوم و تنفر خود را از آن اقدام ابراز کردند.[۲۰];.[۲۱] در ۲۸ آذر ۱۳۵۷ش نیز همراه با جمعی از روحانیان مبارز کاشان، اعلامیه‌ای در حمایت از اعتصاب کارکنان صنعت نفت صادر کردند و شایعه عوامل حکومت پهلوی درباره عدم موافقت مراجع با اعتصاب کارکنان صنعت نفت را تقبیح نمودند و سپس پشتیبانی مجدد جامعه روحانیت کاشان از امام‌خمینی را مورد تأکید قرار دادند.[۲۲] در چهارم دی نیز همراه با روحانیان مبارز کاشان، با صدور اعلامیه‌ای، ضمن درود بر «زعیم عالی‌قدر و رهبر نستوه بت‌شکن آیت‌الله‌العظمی خمینی»، از تلاش‌های تفرقه‌افکنانه میان مردم انتقاد کردند و با اشاره به انتشار نامه‌هایی بدون امضا در انتساب اتهام عضویت به برخی از افراد در ساواک و ...، آن را دسیسه‌ای برای ایجاد دودستگی میان مردم دانستند و تأکید کردند: «مجازات اشخاص جنایتکار و مجرم بعد از اثبات جنایت به محاکم صالحه است نه با اشخاص متعارف».[۲۳]
مصطفوی پس از پیروزی انقلاب اسلامی به تدریس و تألیف در کاشان ادامه داد و رساله در اجتهاد و تقلید، رساله در قاعده لاضرر، رساله در جبر و تفویض، رساله در دماء ثلاثه، رساله در طهارات ثلاث، رد بر نوشته شیخ محمد خالصی، رساله در مطهریت ارض، تقریرات اصول و مکاسب و طهارت و قسمتی از صلات حضرت آیت‌الله العظمی خویی از تألیفات اوست. وی همچنین ساختمان مسجدی را در کاشان تجدید بنا کرد و کتابخانه و سالنی در آن مسجد ساخت. تعمیر همه دکاکین گذر (درب یلان)، تعمیر مدرسه علمیه جد اعلایش سیدمحمدعلی کاشانی و تأسیس کتابخانه عمومی در مدرسه علمیه مذکور، ساخت مهدیه در کاشان، تعمیر مسجد آسیدشکراللّه و ... از دیگر اقدامات او بود.[۲۴] او در ۱۸ آذر ۱۳۹۲ درگذشت.[۲۵]
پانویس
- ↑ خاطرات سال‌های نجف، ج۱، ص۲۱۷.
- ↑ شریف رازی، ج۶، ص۲۷۴.
- ↑ خاطرات سال‌های نجف، ج۱، ص۲۱۷
- ↑ شریف رازی، ج۶، ص۲۷۲
- ↑ «فردا در گذر زمان»، ص۱۲.
- ↑ خاطرات سال‌های نجف، ج۱، ص۲۱۷-۲۱۸.
- ↑ خاطرات سال‌های نجف، ج۱، ص۲۲۳.
- ↑ خاطرات سال‌های نجف، ج۱
- ↑ خاطرات سال‌های نجف، ج۱، ص۲۱۸-۲۱۹.
- ↑ شریف رازی، ج۶، ص۲۷۲-۲۷۳.
- ↑ «فردا در گذر زمان»، ص۱۲.
- ↑ خاطرات سال‌های نجف، ج۱، ص۲۲۰-۲۲۱.
- ↑ یاران امام به روایت اسناد ساواک، کتاب ۱۹، ص۳۶.
- ↑ خاطرات سال‌های نجف، ج۱، ص۲۲۳.
- ↑ شریف رازی، ج۶، ص۲۷۳.
- ↑ انقلاب اسلامی به...، استان اصفهان، ج۱، ص۱۴۹
- ↑ ابن الرسول، ج۲، ص۷۳۶
- ↑ اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ص۲۳۵.
- ↑ اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ص۲۵۳-۲۵۴.
- ↑ ابن الرسول، ج۲، ص۹۷۱
- ↑ اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ص۳۸۹.
- ↑ اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ص۵۰۱-۵۰۲.
- ↑ ابن الرسول، ج۲، ص۱۰۷۰.
- ↑ شریف‌رازی، ج۶، ص۲۷۲-۲۷۳.
- ↑ «پیکر مطهر آیت‌الله...»، ص۱۳.
منابع
- ابن الرسول، محمد (۱۳۸۳)، انقلاب اسلامی در کاشان، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- اسناد انقلاب اسلامی (۱۳۷۴)، ج۳، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک (۱۳۸۲)، استان اصفهان، ج۱، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.
- «پیکر مطهر آیت‌الله مصطفوی در کاشان تشییع می‌شود» (۱۳۹۲)، روزنامه اطلاعات، شماره ۲۵۷۶۰، ۲۰ آذر.
- خاطرات حجت‌الاسلام‌والمسلمین سیدعلی‌اکبر محتشمی‌پور (۱۳۷۶)، تهران، حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی.
- خاطرات سال‌های نجف (۱۳۸۹)، ج۱، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی و مؤسسه چاپ و نشر عروج.
- شریف رازی، محمد (۱۳۵۲)، گنجینه دانشمندان، ج۶، تهران، اسلامیه.
- «فردا در گذر زمان» (۱۳۹۳)، روزنامه اعتدال، شماره ۲۶۸۵، ۱۷ آذر.
- یاران امام به روایت اسناد ساواک (۱۳۸۸)، کتاب ۱۹، خادم شریعت: شرح مبارزات حضرت آیت‌الله سیدحسین خادمی، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.