بنیاد مسکن انقلاب اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

امام‌خمینی از آغاز [[انقلاب اسلامی ایران|نهضت]]، دغدغه مسکن محرومان را داشت و در حد توان و امکانات برای ایجاد سرپناه برای افراد ناتوان چاره‌جویی می‌کرد<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۵/۳۶۳ و ۶/۵۱۹.</ref> چنان‌که در [[زلزله طبس|زلزله سال ۱۳۵۷ طبس]]، نمایندگان ایشان برای اسکان زلزله‌زدگان کوشش‌های ارزنده‌ای انجام دادند.<ref>کیهان، ۱۱.</ref> {{ببینید|متن=ببینید| زلزله طبس}} ایشان در دوره انقلاب به [[مردم]] سفارش می‌کرد برای تهیه لوازم زندگی و مسکن برای کارمندان اعتصاب‌کننده در شرکت نفت کمک کنند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۵/۲۸۵.</ref> ایشان در نخستین روزهای پس از پیروزی انقلاب به مردم وعده ساخت مسکن برای طبقات محروم داد<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۶/۲۷۳.</ref> و در جمع خبرنگاران تأکید کرد اموال مصادره‌شده از خاندان پهلوی در این راه صرف خواهد شد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۶/۲۹۷.</ref> در ۲۹ اسفند ۱۳۵۷ بر تهیه مسکن برای کارگران تأکید کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۶/۳۹۷–۳۹۸.</ref>

[[امام‌خمینی]] برای تحقق خواسته‌های خود در ساختن مسکن دو ماه پس از [[انقلاب اسلامی ایران|پیروزی انقلاب]] در پیامی به ملت ایران در ۲۱ فروردین ۱۳۵۸ بنیاد مسکن انقلاب اسلامی را تأسیس کرد و این نهاد را متولی کمک به ساخت‌وساز مسکن و سرپناه ارزان‌قیمت برای محرومان قرار داد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۶/۵۱۸–۵۱۹.</ref> هم‌زمان با تأسیس این نهاد، ایشان حسابی با عنوان حساب ۱۰۰ که بعدها به «[[حساب ۱۰۰ امام]]» معروف شد، در بانک ملی افتتاح کرد و با واریز مبلغ ده میلیون تومان به آن، از افراد نیکوکار و توانمند نیز خواست کمک‌های خود را برای خانه‌دارشدن افراد ناتوان به این حساب واریز کنند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۶/۵۱۹.</ref> ایشان در همین پیام، مشکل مسکن را از مصیبت‌بارترین دشواری‌های زندگی مردم و میراث شوم رژیم گذشته دانسته و بر ضرورت رفع این مشکل از سوی دولت با همکاری مردم تأکید کرد و این برنامه را تجربه‌ای تازه از بسیج نیروهای ایمانی جامعه برای تعاون و مبارزه با محرومیت شمرد و آرزو کرد ملت ایران با توفیق الهی از آن سربلند بیرون آید.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۶/۵۱۸–۵۲۰.</ref> در پی این فرمان، افراد خیراندیش برای این کار زمین هدیه کردند<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۷/۱۸۱.</ref> زنان جواهرات خود<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۷/۴۰۶.</ref> و برخی از زوج‌های جوان، مخارج عروسی و مهریه‌های نقدی خود<ref>مسکن و محیط روستا، ۲۴/۵.</ref> را برای خانه‌دارشدن محرومان به ایشان اهدا کردند.{{سخ}}

عالی‌ترین مرجع تصمیم‌گیری در بنیاد مسکن، شورای مرکزی است که ترکیبی است از: نماینده مقام رهبری، نماینده دولت (وزیر مسکن و شهرسازی)، سه نفر کارشناس معماری و شهرسازی به انتخاب نماینده رهبر و وزیر مسکن. نماینده رهبر افزون بر وظایف عضویت در شورا، مسئولیت انطباق فعالیت‌های بنیاد با موازین شرعی را بر عهده دارد و مواردی را که به اذن [[ولی فقیه]] نیاز دارد، استعلام می‌کند.<ref>مسکن و محیط روستا، ۴–۵/۳.</ref> امام‌خمینی در ۷ شهریور ۱۳۶۰ [[سیدهاشم رسولی محلاتی]] را به نمایندگی خود در بنیاد مسکن و حساب ۱۰۰ گماشت و از او خواست ضمن نظارت و بررسی کارها، برای اسلامی‌ترکردن برنامه‌های عمرانی بنیاد مسکن با مسئولان همفکری کند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۵/۱۳۳.</ref> وی تا پایان زندگی امام‌خمینی در بنیاد مشغول فعالیت بود و پس از [[ارتحال امام‌خمینی|رحلت ایشان]] نیز فعالیت خود را به نمایندگی از مقام رهبری ادامه داد.<ref>رسالت، ۱۳۶۸/۵/۱۶، ۲.</ref>{{سخ}}

بنیاد مسکن انقلاب اسلامی تا چند سال، نظام‌نامه مدونی نداشت و به صلاحدید مدیران خود کار می‌کرد. در ۱۷ آذر ۱۳۶۶ مجلس شورای اسلامی اساسنامه‌ای برای آن تصویب کرد و بر این اساس، مهم‌ترین وظایف بنیاد: مطالعه و بررسی نیازمندی‌های مسکن محرومان، اعم از روستایی و شهری و تلاش برای رفع آن؛ ساخت مجتمع‌های زیستی و واحدهای مسکونی ارزان‌قیمت به‌طور مستقیم یا با مشارکت مردم؛ تهیه زمین مورد نیاز طرح‌ها و پروژه‌های بنیاد؛ کمک به تأمین مصالح ساختمانی کشور از طریق تولید، تهیه و توزیع؛ نظارت بر پرداخت و مصرف وام‌ها؛ تهیه طرح هادی و اصلاح گذرگاه‌های روستایی با هماهنگی دستگاه‌های مرتبط؛ تهیه و ارائه طرح‌های لازم برای بازسازی مناطق مسکونی روستایی آسیب‌دیده بر اثر جنگ، سیل، زلزله و رخدادهای طبیعی دیگر اعلام گردید<ref>دبیرخانه، کارنامه دولت جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۳۶۷، ۸۱۸–۸۲۰ و ۸۳۰؛ مسکن، ۴–۵/۳.</ref> بعدها در سال ۱۳۷۲ وظایف بنیاد مسکن انقلاب اسلامی در شهرها به سازمان زمین شهری واگذار شد و بنیاد مسکن وظیفه اجرای طرح هادی، اصلاح گذرگاه‌های روستایی و بهسازی مسکن [[روستاییان]] سانحه‌دیده را بر عهده گرفت.<ref>اطلاعات، ۱۳۷۲/۶/۱۱، ۳.</ref>

کمک‌های مردمی و حساب ۱۰۰ امام و برخی از اموال و مستغلات مصادره‌شده از سران رژیم پهلوی و کمک‌های دولت که در بودجه سالیانه منظور می‌شد و درآمد به دست‌آمده از فروش محصولات کارگاه‌ها و کارخانجات متعلق به بنیاد و توزیع مصالح ساختمانی و ارائه خدمات فنی از منابع مالی بنیاد به‌شمار می‌آمدند<ref>مسکن و محیط روستا، ۴–۵/۲۹.</ref> [[امام‌خمینی]] نیز به برخی از منابع یادشده اشاره کرده است<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۶/۲۶۷ و ۵۱۸–۵۲۰.</ref> به حساب ۱۰۰ در سال اول انقلاب، دو میلیارد ریال و در سال ۱۳۵۹، بیش از ۸/۲میلیارد ریال واریز شد.<ref>رسالت، ۱۳۶۸/۱/۲۳، ۶.</ref> بنیاد مستضعفان که به فرمان امام‌خمینی موظف بود به بنیاد مسکن کمک کند تا سال ۱۳۶۹، ۲۸۰۰ میلیون ریال در قالب اهدای ساختمان به بنیاد کمک کرد.<ref>رسالت، ۱۳۷۰/۱/۲۱، ۱۰.</ref> امام‌خمینی بعدها به نمایندگان خود اجازه داد از [[اموال مجهول‌المالک]] و بی‌صاحب و بی‌وارث نیز برای ساخت مسکن محرومان استفاده کنند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲۱/۳۶۵.</ref> [[مجلس شورای اسلامی]] نیز با تصویب طرحی اعلام کرد از سال ۱۳۶۸ مردم می‌توانند مالیات‌های خود را به حساب بنیاد مسکن واریز کنند و این‌گونه تسهیلات ویژه‌ای در اختیار این بنیاد قرار داد.<ref>مسکن و محیط روستا، ۴–۵/۲۹؛ رسالت، ۱۳۶۸/۱/۲۴، ۱۰.</ref>

بنیاد مسکن از آغاز تأسیس، کارهای ارزنده و ماندگاری را در سراسر کشور انجام داده است. بازسازی خانه‌های آسیب‌دیده از زلزله و سیل از فعالیت‌های سودمند بنیاد بوده است. از فروردین ۱۳۵۸ بازسازی روستاهای آسیب‌دیده از [[زلزله طبس]] آغاز شد و با کمک وزارت مسکن، تا سال ۱۳۶۲، شش هزار واحد مسکونی در این منطقه احداث شد.<ref>اطلاعات، ۱۳۶۹/۱/۲۵، ۵.</ref> احداث و بازسازی منازل سیل‌زدگان [[کرمان]] در زمستان ۱۳۶۵ در دستور کار بنیاد قرار گرفت.<ref>مسکن و محیط روستا، ۲/۱۹.</ref> در آذر ۱۳۶۵ سیل در استان [[خوزستان]]، [[بوشهر]]، [[شیراز]] و [[یزد]] خسارات فراوانی به منازل مسکونی وارد آورد و جاده‌های ارتباطی قطع شد. امام‌خمینی ضمن تشکر از کمک‌های مردمی و مسئولان کشور به سیل‌زدگان، یادآور شد مهم‌ترین مسئله، بازسازی سریع خانه‌های ویران‌شده است و ضمن تأیید و حمایت از بنیاد مسکن یادآور شد بنیاد با سابقه و تخصصی که در این کار دارد، آمادگی کامل خود را برای کمک به سیل‌زدگان اعلام کرده است. ایشان اظهار امیدواری کرد این کار اسلامی و انسانی با یاری و هماهنگی همه دست‌اندرکاران به نتیجه برسد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲۰/۱۷۶.</ref>{{سخ}}

بنیاد مسکن در روستاها و کانون‌های پرسانحه طبیعی، افزون بر توزیع وام بهسازی مسکن روستایی، به شناسایی، تملک، تسطیح، تفکیک و واگذاری زمین‌های مناسب برای احداث مسکن اقدام کرده است.<ref>بهشتی‌نژاد، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، ۴۱.</ref> بهسازی و خیابان‌کشی روستاها در قالب طرح هادی از کارهای مثبت و ماندگار دیگر بنیاد است.<ref>مسکن و محیط روستا، ۱۷/۲۵.</ref>

بنیاد، افزون بر اعزام داوطلبانه نیروی رزمی به [[جنگ عراق علیه ایران|جبهه‌های جنگ]]<ref>مسکن و محیط روستا، ۴–۵/۹ و ۶/۲۰.</ref> پرداخت هزینه‌های زندگی [[رزمندگان اسلام|رزمندگان]] اعزامی به جبهه<ref>مسکن و محیط روستا، ۴–۵/۹.</ref> اعزام راننده و ماشین‌آلات سبک و سنگین و کمک‌های نقدی به جبهه و جابه‌جایی خانواده‌های جنگ‌زدگان، ایجاد ایستگاه صلواتی، احداث جاده تدارکاتی و جنگی، بیمارستان و پایگاه مرزی، روستاهای بسیاری را بازسازی کرده است.<ref>مسکن و محیط روستا، ۱/۱۱؛ ۲/۲۱ و ۴–۵/۲۹؛ اطلاعات، ۱۳۶۲/۱/۲۴، ۴.</ref> این بنیاد در سال ۱۳۶۲ مسئولیت بازسازی مناطق جنگ‌زده را بر عهده گرفت. بنا به گزارش رسمی بنیاد، تا پایان سال ۱۳۶۴ از ۴۴۳ روستای تحت پوشش بنیاد در مناطق آزادشده، ۴۰۵ روستا بازسازی شد و ۷۲۶۵ واحد مسکونی و ۷۵۳ واحد دامداری احداث شد و ۲۹۴۶ واحد مسکونی و ۵۵۸ واحد دامداری، بهسازی شد<ref>مسکن و محیط روستا، ۱/۱۰.</ref> و در شهرهای بمباران‌شده از ۱۲۷۷۴ واحد آسیب‌دیده، ۸۱۰ واحد احداث و ۱۰۸۵۲ واحد مسکونی بهسازی‌شده و ۱۰۰۰ واحد نیز در دست احداث بوده است و از ۱۸۸۶ واحد تجاری آسیب‌دیده، ۴۲۴ واحد احداث و ۳۱۳ واحد بهسازی‌شده و ۱۰۰ واحد نیز در دست اجرا بوده است.<ref>مسکن و محیط روستا، ۱/۱۱.</ref>{{سخ}}

کمک به ساخت مدرسه و آموزشگاه<ref>مسکن و محیط روستا، ۱۱/۱۴.</ref> ایجاد اردوگاه مسکونی برای آوارگان کُرد عراقی پس از حمله شیمیایی [[رژیم بعثی عراق]] به حلبچه از کارهای دیگر بنیاد بوده است<ref>مسکن و محیط روستا، ۲۱/۳۶.</ref> بر اساس گزارش نماینده امام‌خمینی در بنیاد مسکن تا پایان سال ۱۳۶۷، ۳۷۵۸۸ واحد در شهرها و روستاها برای محرومان و [[مستضعفان]]، خانه ساخته شده و ۱۱۴۶۹ واحد بهسازی شده است. ۳۱۱۳۷ واحد نیز برای سیل‌زدگان و زلزله‌زدگان احداث و بازسازی شده و ۳۹۲۱۵ واحد در مناطق جنگی و بمباران‌شده احداث و بازسازی شده است.<ref>مسکن و محیط روستا، ۲۴/۵.</ref>