کاربر:Alipour/صفحه تمرین: تفاوت میان نسخهها
imported>Alipour بدون خلاصۀ ویرایش |
imported>Alipour بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۵: | خط ۱۵: | ||
== قبور ائمه بقیع == | == قبور ائمه بقیع == | ||
قبر چهار امام معصوم شیعیان یعنی امام حسن(ع)، امام سجاد(ع)، امام باقر(ع) و امام صادق(ع) در بقیع است. | قبر چهار امام معصوم شیعیان یعنی امام حسن(ع)، امام سجاد(ع)، امام باقر(ع) و امام صادق(ع) در بقیع است.<ref>احمد خامه یار، «تاریخچه اجمالی گنبد ائمه بقیع (علیهم السلام)»، میقات حج دوره 28 بهار 1399 شماره 3، ص۱۱۷.</ref> <ref>جعفریان، رسول، آثار اسلامی مکه و مدینه، مشعر - تهران، ۱۳۹۰ش، ص۳۵۳.</ref>.<ref>قاضی عسکر، علی، تخریب و بازسازی بقیع به روایت اسناد، مشعر - تهران، ۱۳۸۶ش، ص۱۳.</ref>این زیارتگاه از مهمترین مقاصد زیارتی عموم مسلمانان در مدینه منوّره بهشمار میآید. قبور ائمه بقیع تا قرن پنجم هجری فاقد ساختمان بوده و نخستین گنبد روی این قبور، در اواخر این قرن، به دستور مجدالملک براوستانی قمی (د ۴۹۲ق) ساخته شده است. تا کمتر از یکصد سال پیش، روی این قبور ساختمان و گنبد بزرگی وجود داشته که از بناهای معماری شاخص در مدینه بوده است. .<ref>احمد خامه یار، «تاریخچه اجمالی گنبد ائمه بقیع (علیهم السلام)»، میقات حج دوره 28 بهار 1399 شماره 3، ص۱۱۷.</ref> | ||
== دیگر مدفونان در بقیع == | |||
قبور چهار امام معصوم شیعیان و نیز قبور همسران، دختران، برخی فرزندان، اصحاب، تابعین و عمههای پیامبرخدا صلی الله علیه و آله و نزدیک به ده هزار نفر از شخصیتهای نامدار تاریخ اسلام در آنجا واقع است.<ref>قاضی عسکر، علی، تخریب و بازسازی بقیع به روایت اسناد، مشعر - تهران، ۱۳۸۶ش، ص۱۳.</ref> | |||
در این قبرستان، بیش از ۱۰۰۰ و به روایتی ۱۰۰۰۰ نفر از صحابهٔ گرامی پیامبر صلی الله علیه و آله، تابعان، قاریان، سادات بنیهاشم و… مدفوناند. بیشتر قبور آنان جز چند تن، گمنام و ناشناخته است.<ref>قائدان، اصغر، تاریخ و آثار اسلامی مکه مکرمه و مدینه منوره، تهران، مشعر، ۱۳۸۶ش، ص۲۸۰.</ref> | در این قبرستان، بیش از ۱۰۰۰ و به روایتی ۱۰۰۰۰ نفر از صحابهٔ گرامی پیامبر صلی الله علیه و آله، تابعان، قاریان، سادات بنیهاشم و… مدفوناند. بیشتر قبور آنان جز چند تن، گمنام و ناشناخته است.<ref>قائدان، اصغر، تاریخ و آثار اسلامی مکه مکرمه و مدینه منوره، تهران، مشعر، ۱۳۸۶ش، ص۲۸۰.</ref> | ||
نسخهٔ ۲ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۳۵
بقیع قبرستان مسلمانان در مدینه است.
معرفی و جایگاه
بَقیع نخستین، کهنترین و مشهورترین گورستان دورهٔ اسلامی در شهر مدینه است.[۱].[۲] این قبرستان، آرامگاه چهار امام معصوم شیعه، بسیاری از صحابهٔ پیامبر، یاران ائمهٔ و شهدای صدر اسلام است.[۳]
پیش از آمدن پیامبر ص «بقیع الغرقد» مینامیدند. بقیع به عنوان زمینی در حاشیه بخش مرکزی یثربِ پیش از اسلام، گورستان مردم این شهر بود و پس از اسلام نیز به عنوان مهمترین گورستان مدینه شناخته شد. بقیع در ناحیه شرقی مسجدالنبی و تقریباً در فاصله یکصد متری آن واقع شده و بارها حدود آن تغییر کردهاست. این قبرستان تا یکصد سال پیش، خارج از حصار قرار داشته، اما اکنون در میان شهر مدینه واقع شده است.[۴][۵] گورستان بقیع در شرق مدینه و به فاصلهٔ اندکی از مزار حضرت رسول (ص) واقع شده، و در روزگاران دور، خارج از حصار قدیم مدینه که اکنون تقریباً از میان رفته، قرار داشتهاست و مساحت آن در حال حاضر به ۱۸۰ هزار م ۲ میرسد.[۶]
بقیع، قبرستانی مشهور در شهر مدینه است که بر پایه روایات، دارای فضیلت و جایگاه ممتاز معنوی است. بقیع، به عنوان یک مکان مقدس، همواره مورد توجه و عنایت پیامبر اسلام بوده و ایشان برخی عبادات و راز و نیاز با خداوند متعال را در آنجا انجام میدادند.[۷] رسول خدا (ص) به دفن شدگان بقیع رسول خدا (ص) به بقیع عنایتی ویژه داشت، برخی شبها به آنجا میرفت و برای اهل بقیع آمرزش میطلبید.[۸] در اواخر عمر شریف نیز چنانکه خود به تصریح فرمودند، به امر پروردگار برای طلب غفران و بخشایش الهی برای اموات بقیع، به آنجا رفتند (همو، ۲ / ۲۰۳–۲۰۵؛ بلاذری. جمل من انساب الاشراف، ۲ / ۲۱۳–۲۱۴؛ ابنشبه، ۱ / ۸۶–۹۱؛ نیز نکـ: شیخ مفید، الارشاد، ۱ / ۱۸۱).[۹]
ویژگی
از کیفیت برخی از قبور چنین بر میآید که مکانهای خاصی از بقیع، اختصاص به افراد خاصی داشته یا به هر حال، وضعیت چنان بوده که امکان دفن افراد وابسته به یک خانواده وجود داشته و آنان میتوانستهاند در کنار هم دفن شوند. برای مثال، کنار هم قرار داشتن قبور چهار امام، با این که در فواصل مختلف زمانی رحلت کردهاند، شاهدیبرای این امر است. همچنین دفن شدن چندین تن از همسران پیامبر یا دختران آن حضرت و… در کنار یکدیگر، همین مسئله را تأیید میکند.[۱۰]
امام خمینی
امام خمینی نافهمی و کجروی را عامل تخریب قبور اولیا خدا در بقیع دانستهاست. (امام خمینی، صحیفه امام، ۱۳۷۸ش، ج۱۸، ص۱۷۵.)
قبور ائمه بقیع
قبر چهار امام معصوم شیعیان یعنی امام حسن(ع)، امام سجاد(ع)، امام باقر(ع) و امام صادق(ع) در بقیع است.[۱۱] [۱۲].[۱۳]این زیارتگاه از مهمترین مقاصد زیارتی عموم مسلمانان در مدینه منوّره بهشمار میآید. قبور ائمه بقیع تا قرن پنجم هجری فاقد ساختمان بوده و نخستین گنبد روی این قبور، در اواخر این قرن، به دستور مجدالملک براوستانی قمی (د ۴۹۲ق) ساخته شده است. تا کمتر از یکصد سال پیش، روی این قبور ساختمان و گنبد بزرگی وجود داشته که از بناهای معماری شاخص در مدینه بوده است. .[۱۴]
دیگر مدفونان در بقیع
قبور چهار امام معصوم شیعیان و نیز قبور همسران، دختران، برخی فرزندان، اصحاب، تابعین و عمههای پیامبرخدا صلی الله علیه و آله و نزدیک به ده هزار نفر از شخصیتهای نامدار تاریخ اسلام در آنجا واقع است.[۱۵]
در این قبرستان، بیش از ۱۰۰۰ و به روایتی ۱۰۰۰۰ نفر از صحابهٔ گرامی پیامبر صلی الله علیه و آله، تابعان، قاریان، سادات بنیهاشم و… مدفوناند. بیشتر قبور آنان جز چند تن، گمنام و ناشناخته است.[۱۶]
از جملة صحابه و تابعین که در آنجا مدفون اند، این کسان را میتوان نام برد: جعفربن ابی طالب، برادرش عقیل، عثمان بن عفّان، مالک بن أَنس و استادش نافع، حلیمة سعدیه ـ دایة پیغمبر ـ و عباس عموی آن حضرت.[۱۷]
گورستان بقیع همچنین به سبب دفن پیکر ۴تن از ائمه، امام حسن مجتبی، امام سجاد، امام باقر و امام صادق علیهمالسلام، نامبردار بودهاست.[۱۸]
برخی از همسران رسول خدا (ص) همچون ام سلمه، صفیه، حفصه و عایشه نیز در همانجا به خاک سپرده شدند؛ حتی بنا بر برخی روایات، پیکر حضرت فاطمه زهرا (ع) در بقیع دفن شد، گرچه شماری از علمای شیعه این احتمال را بعید دانستهاند (صاحب جواهر، ۲۰ / ۸۶؛ قس: مجلسی، ۴۳ / ۱۷۱.
این گورستان با وسعت نسبتاً زیاد خود ـ به مانند نوع قبرستانهای کهن که در محیطی باز و پراکنده قرار داشته ـ در طول قرون مختلف اسلامی، مَدْفن صحابه، تابعین و مهمتر از همه، چهار تن از امامان (علیهم السلام) بوده و از این رو محل زیارت تمامی زائران مدینه منوّره است.[۱۹]
بسیاری از صحابه و تابعین و علما را در طول تاریخ در آغوش خود جای دادهاست. مالک بن انس گوید: حدود ده هزار نفر از صحابه در بقیع دفن شدهاند. ص۳۴۸.[۲۰]
عباس بن عبدالمطلب، حلیمه سعدیه، همسران پیامبر از جمله عایشه، فرزندان پیامبر، جابر بن عبدالله انصاری، مقداد بن عمرو، فاطمه بنت اسد.[۲۱]
تخریب قبور توسط وهابیان
در ۱۲۲۱ق که وهابیان بر مدینه دست یافتند، به بقیع هجوم بردند و کلیهٔ قبههای موجود در آنجا را تخریب، و اموال و تزیینات را دستخوش غارت کردند؛ اما پس از آنکه ابراهیم پاشا برای مقابله با وهابیان به حجاز لشکر کشید و ایشان را به سختی شکست داد، به امر سلطان محمود عثمانی، بار دیگر قبههای بقیع را تجدید بنا کرد. تسلط مجدد وهابیها در ۱۳۴۳ق بر حجاز، تهاجم دیگری را از سوی آنها بر گورستان بقیع در پی داشت. خبر این ویرانی و هتک حرمت از مقابر ائمه و دیگر نام آوران تاریخ صدر اسلام، در ایران و برخی کشورهای اسلامی موجی از نگرانی و نفرت پدیدآورد.[۲۲][۲۳] گنبدها و بناهایی که در ۱۲۲۱ نخستین دستههای وهابی ویران کردند، به دستور عبدالحمید دوم سلطان عثمانی مرمت گردید، اما در ۱۳۴۴ دوباره به دست امیرمحمد حاکم مدینه و به دستور پدرش عبدالعزیز آل سعود ویران شد.[۲۴]
با تسلّط تفکّر وهابیت در سرزمین حجاز، بسیاری از آثار تاریخی، که در اعتقادات ایشان جایگاهی نداشت، تخریب شد. آنان پس از تسلّط بر حجاز، بقعههای بقیع، شهدای احد، محمد نفس زکیّه، عبداللّٰه، پدر گرامی پیامبر صلی الله علیه و آله و… نیز بقاع مکه و سایر نقاط را تحت عنوان شرک و بدعت تخریب کردهاند.[۲۵]
پانویس
- ↑ بهرامیان، علی، «بقیع»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، تهران، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۲، ذیل مدخل.
- ↑ طارمی حسن، و دیگران، «بقیع»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ۱۳۹۳ش، ج۳، ذیل مدخل.
- ↑ قائدان، اصغر، تاریخ و آثار اسلامی مکه مکرمه و مدینه منوره، تهران، مشعر، ۱۳۸۶ش، ص۲۸۰.
- ↑ جعفریان، رسول، آثار اسلامی مکه و مدینه، مشعر - تهران، ۱۳۹۰ش، ص۳۴۵.
- ↑ طارمی حسن، و دیگران، «بقیع»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ۱۳۹۳ش، ج۳، ذیل مدخل.
- ↑ بهرامیان، علی، «بقیع»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، تهران، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۲، ذیل مدخل.
- ↑ حافظ نجفی، «فضیلت بقیع و سیره پیامبر و اهل بیت (علیهم السلام) و صحابه و تابعین در زیارت آن»، میقات حج دوره 28 بهار 1399 شماره 3، ص۵۳.
- ↑ جعفریان، رسول، آثار اسلامی مکه و مدینه، مشعر - تهران، ۱۳۹۰ش، ص۳۴۷.
- ↑ بهرامیان، علی، «بقیع»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، تهران، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۲، ذیل مدخل.
- ↑ جعفریان، رسول، آثار اسلامی مکه و مدینه، مشعر - تهران، ۱۳۹۰ش، ص۳۴۸.
- ↑ احمد خامه یار، «تاریخچه اجمالی گنبد ائمه بقیع (علیهم السلام)»، میقات حج دوره 28 بهار 1399 شماره 3، ص۱۱۷.
- ↑ جعفریان، رسول، آثار اسلامی مکه و مدینه، مشعر - تهران، ۱۳۹۰ش، ص۳۵۳.
- ↑ قاضی عسکر، علی، تخریب و بازسازی بقیع به روایت اسناد، مشعر - تهران، ۱۳۸۶ش، ص۱۳.
- ↑ احمد خامه یار، «تاریخچه اجمالی گنبد ائمه بقیع (علیهم السلام)»، میقات حج دوره 28 بهار 1399 شماره 3، ص۱۱۷.
- ↑ قاضی عسکر، علی، تخریب و بازسازی بقیع به روایت اسناد، مشعر - تهران، ۱۳۸۶ش، ص۱۳.
- ↑ قائدان، اصغر، تاریخ و آثار اسلامی مکه مکرمه و مدینه منوره، تهران، مشعر، ۱۳۸۶ش، ص۲۸۰.
- ↑ طارمی حسن، و دیگران، «بقیع»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ۱۳۹۳ش، ج۳، ذیل مدخل.
- ↑ بهرامیان، علی، «بقیع»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، تهران، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۲، ذیل مدخل.
- ↑ جعفریان، رسول، آثار اسلامی مکه و مدینه، مشعر - تهران، ۱۳۹۰ش، ص۳۴۵.
- ↑ جعفریان، رسول، آثار اسلامی مکه و مدینه، مشعر - تهران، ۱۳۹۰ش،
- ↑ نوری، محمد، دانشنامه بقیع شریف، قم، صحیفه خرد، ۱۳۹۴ش، ص۵۲۸.
- ↑ بهرامیان، علی، «بقیع»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، تهران، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۲، ذیل مدخل.
- ↑ قاضی عسکر، علی، تخریب و بازسازی بقیع به روایت اسناد، مشعر - تهران، ۱۳۸۶ش، ص۴۱.
- ↑ طارمی حسن، و دیگران، «بقیع»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ۱۳۹۳ش، ج۳، ذیل مدخل.
- ↑ قائدان، اصغر، تاریخ و آثار اسلامی مکه مکرمه و مدینه منوره، تهران، مشعر، ۱۳۸۶ش، ص۲۸۱ و ص۲۸۲.