کاربر:Alipour/صفحه تمرین: تفاوت میان نسخهها
imported>Alipour بدون خلاصۀ ویرایش |
imported>Alipour بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''خرافات''' به باورهایی گفته | '''خرافات''' به باورهایی گفته میشود که ریشه عقلانی ندارد و در دینداری عامیانه نیز به دلایل مختلف از جمله ضعف عقاید دینی و افراط در نقلگرایی و همچنین سودجویی بسیار شایع است. خرافات را از آسیبهایی معرفی کردهاند که ضربات سختی به ساحت دین و دینداری میزند و نتایجی مانند کژفهمی در شناخت از خدا و معاد، دینزدایی و ترویج اباحهگری داشته است. پیامبر(ص) و اهلبیت(ع) در زندگی خود بارها با موضوعات خرافی مبارزه کردهاند. پیامبر(ص) در ماجرای کسوفی که به هنگام مرگ پسرش، ابراهیم، رخ داد و مردم آن را به این رویداد نسبت داده بودند، اینگونه باورها و خرافات را مردود اعلام کرد. | ||
در سیره نظری و عملی [[امامخمینی]] تقابل با خرافات و مبارزه با آن دیده میشود. امامخمینی رسیدن به سرچشمه زلال اسلام ناب محمدی را منوط به شکستن حصارهای خرافات می دانست. از نظر او تا عقاید خرافی در دین وجود دارد، نمی توان به شناخت دقیق دین دست پیدا کرد. ایشان هرجا احساس میکردند که خرافات وارد دین میشود به مقابله با آن برمی خاست. در موارد زیادی افرادی مدعی ارتباط با امام زمان میشدند اما امام به شدت با اینگونه ادعاها برخورد میکرد. | |||
در سیره نظری و عملی [[امامخمینی]] تقابل با خرافات و مبارزه با آن دیده میشود. | |||
== تعریف و جایگاه == | == تعریف و جایگاه == | ||
| خط ۱۰: | خط ۸: | ||
خرافیگرایی را یکی از آسیبهای جدی جوامع معرفی کردهاند؛ زیرا بیشترین ضربات خرافهپرستی، متوجه عقاید و اعتقادات مذهبی مردم است.<ref>مرادی، «خرافات و راهکارهای مبارزه با آن»، ص۵۱.</ref> خرافات علاوه بر پیجویی اهداف غیرمقدس، تهدیدی اساسی برای ساحت امور دینیاند؛ چراکه برخورداری از ویژگیهای مشترک صوری بین امر دینی و امر خرافی، بسیاری از مردم را در شناخت درست آن دو به گمراهی کشانده و گاه آن دو را به جای هم پذیرفتهاند.<ref>رحیم زاده، و دیگران، «روشهای مقابله با پندارهای غلط و خرافهها از دیدگاه قرآن و روایات»، ص۴۱۵.</ref> خرافات یکی از آسیبزاترین عواملی است که بر ساحتهای مختلف زندگی بشر، بهویژه باورهای دینی اثرگذار بوده است. خرافات با نشانه گرفتن قوهٔ اندیشه، رفتارهای مبتنی بر موهومات را در انسان پر رنگ ساخته و باعث سست شدن بنیانهای اعتقادی میشود. بررسی آموزههای قرآنی و روایی نشان میدهد که خرافهگرایی از زوایای گوناگون میتواند بر باورهای دینی اثر بگذارد که میتوان به شناخت نادرست از خدا، درک نادرست معاد، کژفهمی سرنوشت، دینزدایی، ترویج اباحهگری، تعطیلی اندیشه و مسئله التقاط اشاره نمود.<ref>شمخی، «تأثیرخرافه بر باورهای دینی و راهکارهای تربیتی مقابله با آن از منظر قرآن و روایات»، ص۶۶.</ref> | خرافیگرایی را یکی از آسیبهای جدی جوامع معرفی کردهاند؛ زیرا بیشترین ضربات خرافهپرستی، متوجه عقاید و اعتقادات مذهبی مردم است.<ref>مرادی، «خرافات و راهکارهای مبارزه با آن»، ص۵۱.</ref> خرافات علاوه بر پیجویی اهداف غیرمقدس، تهدیدی اساسی برای ساحت امور دینیاند؛ چراکه برخورداری از ویژگیهای مشترک صوری بین امر دینی و امر خرافی، بسیاری از مردم را در شناخت درست آن دو به گمراهی کشانده و گاه آن دو را به جای هم پذیرفتهاند.<ref>رحیم زاده، و دیگران، «روشهای مقابله با پندارهای غلط و خرافهها از دیدگاه قرآن و روایات»، ص۴۱۵.</ref> خرافات یکی از آسیبزاترین عواملی است که بر ساحتهای مختلف زندگی بشر، بهویژه باورهای دینی اثرگذار بوده است. خرافات با نشانه گرفتن قوهٔ اندیشه، رفتارهای مبتنی بر موهومات را در انسان پر رنگ ساخته و باعث سست شدن بنیانهای اعتقادی میشود. بررسی آموزههای قرآنی و روایی نشان میدهد که خرافهگرایی از زوایای گوناگون میتواند بر باورهای دینی اثر بگذارد که میتوان به شناخت نادرست از خدا، درک نادرست معاد، کژفهمی سرنوشت، دینزدایی، ترویج اباحهگری، تعطیلی اندیشه و مسئله التقاط اشاره نمود.<ref>شمخی، «تأثیرخرافه بر باورهای دینی و راهکارهای تربیتی مقابله با آن از منظر قرآن و روایات»، ص۶۶.</ref> | ||
از عوامل به وجود آمدن خرافات دینی به سودجویی، افسادگری در دین، استبداد دینی، ضعف باورهای دینی، بدعت، تحریف، قیاسگرایی، پیروی از متشابهات، اشتباه در نقل حدیث، افراط و تفریط در عقلگرایی و نقلگرایی، تسامح در | از عوامل به وجود آمدن خرافات دینی به سودجویی، افسادگری در دین، استبداد دینی، ضعف باورهای دینی، بدعت، تحریف، قیاسگرایی، پیروی از متشابهات، اشتباه در نقل حدیث، افراط و تفریط در عقلگرایی و نقلگرایی، تسامح در دینشناسی، بزرگنمایی افراد برای اسطورهسازی، اشاره شده است.<ref>تابان، و دیگران، «علل زمینهساز خرافهگرایی دینی از دیدگاه قرآن کریم با محوریت تفاسیر اجتماعی نمونه و فی ظلال القرآن»، ص۱۳۹.</ref> | ||
== مبارزه با خرافات دینی در اسلام == | == مبارزه با خرافات دینی در اسلام == | ||
نسخهٔ ۱۴ اوت ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۵۰
خرافات به باورهایی گفته میشود که ریشه عقلانی ندارد و در دینداری عامیانه نیز به دلایل مختلف از جمله ضعف عقاید دینی و افراط در نقلگرایی و همچنین سودجویی بسیار شایع است. خرافات را از آسیبهایی معرفی کردهاند که ضربات سختی به ساحت دین و دینداری میزند و نتایجی مانند کژفهمی در شناخت از خدا و معاد، دینزدایی و ترویج اباحهگری داشته است. پیامبر(ص) و اهلبیت(ع) در زندگی خود بارها با موضوعات خرافی مبارزه کردهاند. پیامبر(ص) در ماجرای کسوفی که به هنگام مرگ پسرش، ابراهیم، رخ داد و مردم آن را به این رویداد نسبت داده بودند، اینگونه باورها و خرافات را مردود اعلام کرد.
در سیره نظری و عملی امامخمینی تقابل با خرافات و مبارزه با آن دیده میشود. امامخمینی رسیدن به سرچشمه زلال اسلام ناب محمدی را منوط به شکستن حصارهای خرافات می دانست. از نظر او تا عقاید خرافی در دین وجود دارد، نمی توان به شناخت دقیق دین دست پیدا کرد. ایشان هرجا احساس میکردند که خرافات وارد دین میشود به مقابله با آن برمی خاست. در موارد زیادی افرادی مدعی ارتباط با امام زمان میشدند اما امام به شدت با اینگونه ادعاها برخورد میکرد.
تعریف و جایگاه
خرافات به اخبار و اعتقاداتی میگویند که در صحت آن تردیدهای بسیاری هست.[۱] به تعبیر دیگر به پندارهایی گفته میشود که هیچ گونه ریشه عقلانی ندارند.[۲] مطابق این تعریف، خرافات در دین را به باورها و عقایدی در دینورزیِ عامیانه مردم میگویند که نه ریشه در آموزههای دست اول و اصیل دینیِ دارد و نه عالمان و اندیشمندان دینی آن را قبول دارند.[۳]
خرافیگرایی را یکی از آسیبهای جدی جوامع معرفی کردهاند؛ زیرا بیشترین ضربات خرافهپرستی، متوجه عقاید و اعتقادات مذهبی مردم است.[۴] خرافات علاوه بر پیجویی اهداف غیرمقدس، تهدیدی اساسی برای ساحت امور دینیاند؛ چراکه برخورداری از ویژگیهای مشترک صوری بین امر دینی و امر خرافی، بسیاری از مردم را در شناخت درست آن دو به گمراهی کشانده و گاه آن دو را به جای هم پذیرفتهاند.[۵] خرافات یکی از آسیبزاترین عواملی است که بر ساحتهای مختلف زندگی بشر، بهویژه باورهای دینی اثرگذار بوده است. خرافات با نشانه گرفتن قوهٔ اندیشه، رفتارهای مبتنی بر موهومات را در انسان پر رنگ ساخته و باعث سست شدن بنیانهای اعتقادی میشود. بررسی آموزههای قرآنی و روایی نشان میدهد که خرافهگرایی از زوایای گوناگون میتواند بر باورهای دینی اثر بگذارد که میتوان به شناخت نادرست از خدا، درک نادرست معاد، کژفهمی سرنوشت، دینزدایی، ترویج اباحهگری، تعطیلی اندیشه و مسئله التقاط اشاره نمود.[۶]
از عوامل به وجود آمدن خرافات دینی به سودجویی، افسادگری در دین، استبداد دینی، ضعف باورهای دینی، بدعت، تحریف، قیاسگرایی، پیروی از متشابهات، اشتباه در نقل حدیث، افراط و تفریط در عقلگرایی و نقلگرایی، تسامح در دینشناسی، بزرگنمایی افراد برای اسطورهسازی، اشاره شده است.[۷]
مبارزه با خرافات دینی در اسلام
اسلام به عنوان دین متّکی بر منطق و دلیل، همواره با خرافات مبارزه کرده است. از عواملی که برای مقابله با خرافات در جامعه نام بردهاند به تکیه بر عقل و خردورزی، بالا بردن سطح علم و معرفت، پیروی از تعالیم دینی و شناخت درست از متون دینی اشاره شده است.[۸]
نگرش انتقادی به خرافات از صدر اسلام وجود داشته است. پیامبر خود سخت با خرافات جاهلی مبارزه میکرد و مسلمانان را از دنبال کردن رسوم شرکآلود عرب جاهلی بازداشتند. همچنین پیامبر اکرم در ماجرای کسوفی که به هنگام مرگ پسرش، ابراهیم، رخ داد و مردم آن را به این رویداد نسبت داده بودند، اینگونه باورها را مردود اعلام کرد. امام علی نیز وقتی عازم جنگ نهروان بود، در واکنش به سخن منجمی که ساعت را برای جنگ نامساعد تشخیص داده بود، اعلام کرد که پیشگویی با آموزههای قرآنی ناسازگار است و مسلمانان را از اینگونه اقدامات نهی کرد.[۹] علاوه بر پیشوایان دین، نخبگان سیاسی و اجتماعی و علمی نیز در ادوار مختلف تاریخ اسلام، گاه در قبال برخی از باورها و رفتارها که از نظر ایشان خرافههایی بیش نبود، مواضعی انتقادی اتخاذ میکردند. گاه این نقد تاریخی با رویکرد اصلاحگرانه اعتقادی همراه میشد؛ مثلاً میرزاحسین نوری طبرسی با تألیف کتاب لؤلؤ و مرجان و سیدمحسن امین عاملی با تألیف التنزیه فی اعمال الشبیه، در صدد خرافهزدایی از سنّتهای روضهخوانی و عزاداری شیعیان برآمدهاند.[۱۰]
خرافات دینی از نگاه امامخمینی
مقابله با خرافات در سیر تفکر دینی امامخمینی مشهود است. در سیره عملی امام دیده شده که ایشان به شدت با خرافات و انتشار آن جلوگیری میکرد.[۱۱] امام هرجا احساس میکردند که خرافات وارد دین میشود، ولو به نام مهدویت یا امام حسین(ع) جلوی آن میایستادند و برخورد میکردند.[۱۲] در موارد زیادی برخی افراد ادعا میکردند که با امام زمان(عج) ارتباط دارند. امام به شدت با اینگونه ادعاها برخورد میکرد و قبول نمیکرد و بنابر توصیه ایشان که به نائبآخرشان فرموده بودند: «از این به بعد کسی مرا نمیبیند و هرکس ادعای رؤیت مرا کرد، او را تکذیب کنید و آنانی که میگویند فلان سال من میآیم، دروغ میگویند …» عمل میکردند.[۱۳]
امامخمینی رسیدن به سرچشمه زلال اسلام ناب محمدی را منوط به شکستن حصارهای خرافات می دانست. از نظر او تا عقاید خرافی در دین وجود دارد، نمی توان به شناخت دقیق دین دست پیدا کرد.[۱۴] اوج مبارزات امام علیه خرافات را باید در مرتبط ساختن جهل و خرافات در تحرکات افراد متحجر و مقدسنماهایی جستجو کرد که رژیم شاه را رژیم درستی میدانستند و با آن کنار میآمدند و سد راه نهضت امام و انقلاب بودند و امام سالها در مقابل این افراد ایستاد.[۱۵]
یکی از مصادیق عملی مبارزه امام با خرافات، مخالفت ایشان با دیوارکشیدن وسط کلاسهای درس دانشگاه در اوایل انقلاب دانسته شده است که گفته شده توصیه امام این بود که دیوار را بردارند و نگذارند خرافات و قیودات شخصی با شرع درآمیخته شود. امام معتقد بود این موضوعات بعدها با شرع آمیخته میشود و دیگر نمیشود خرافات و رسوم را از شرع جدا کنیم.[۱۶]
پانویس
- ↑ موسیپور، «خرافات»، ذیل مدخل.
- ↑ رحیمزاده، و دیگران، «روشهای مقابله با پندارهای غلط و خرافهها از دیدگاه قرآن و روایات»، ص۴۱۵.
- ↑ موسیپور، «خرافات»، ذیل مدخل.
- ↑ مرادی، «خرافات و راهکارهای مبارزه با آن»، ص۵۱.
- ↑ رحیم زاده، و دیگران، «روشهای مقابله با پندارهای غلط و خرافهها از دیدگاه قرآن و روایات»، ص۴۱۵.
- ↑ شمخی، «تأثیرخرافه بر باورهای دینی و راهکارهای تربیتی مقابله با آن از منظر قرآن و روایات»، ص۶۶.
- ↑ تابان، و دیگران، «علل زمینهساز خرافهگرایی دینی از دیدگاه قرآن کریم با محوریت تفاسیر اجتماعی نمونه و فی ظلال القرآن»، ص۱۳۹.
- ↑ رحیمزاده، و دیگران «روشهای مقابله با پندارهای غلط و خرافهها از دیدگاه قرآن و روایات»، ص۴۱۵.
- ↑ موسیپور، «خرافات»، ذیل مدخل.
- ↑ موسیپور، «خرافات»، ذیل مدخل.
- ↑ «مرز دین و خرافه»، سایت پرتال جامع علوم انسانی.
- ↑ «امام خمینی با ورود خرافات به دین ولو به نام مهدویت یا امام حسین(ع) برخورد میکرد»، خبرآنلاین.
- ↑ «مرز دین و خرافه»، سایت پرتال جامع علوم انسانی.
- ↑ خمینی، صحیفه امام، ج۲۱، ص۱۶۰.
- ↑ خمینی، صحیفه امام، ج۲۱، ص: ۲۷۸.
- ↑ «خرافهزدایی در سیره و اندیشه امام خمینی(س)»، پرتال امام خمینی.
منابع
- «امام خمینی با ورود خرافات به دین ولو به نام مهدویت یا امام حسین(ع) برخورد میکرد»، خبرآنلاین، انتشار: ۱۴ خرداد ۱۳۹۰ش، بازدید: ۲۲ مرداد ۱۴۰۴ش.
- تابان، جعفر، و دیگران، «علل زمینهساز خرافه گرایی دینی از دیدگاه قرآن کریم با محوریت تفاسیر اجتماعی نمونه و فی ظلال القرآن»، پژوهشهای تفسیر تطبیقی، شماره ۱، ۱۴۰۱ش.
- «خرافهزدایی در سیره و اندیشه امام خمینی(س)»، پرتال امام خمینی، انتشار: ۳۰ آبان ۱۳۹۸ش، بازدید: ۲۲ مرداد ۱۴۰۴ش.
- رحیمزاده، اعظم؛ رحمی، مصطفی؛ اکرمی، مسلم، «روشهای مقابله با پندارهای غلط و خرافهها از دیدگاه قرآن و روایات»، مطالعات راهبردی علوم انسانی و اسلامی، شماره ۵۸، زمستان ۱۴۰۲ش.
- شمخی، مینا، «تأثیرخرافه بر باورهای دینی و راهکارهای تربیتی مقابله با آن از منظر قرآن و روایات»، آموزههای تربیتی در قرآن و حدیث، شماره ۱۷، بهار و تابستان ۱۴۰۲ش.
- مرادی، محمدمهدی، «خرافات و راهکارهای مبارزه با آن»، ره توشه، شماره ۱۱۵، بهار و تابستان ۱۳۹۸ش.
- «مرز دین و خرافه»، سید محمد موسوی بجنوردی در مصاحبه با فرید مدرسی، شهروند، شماره ۶۵، ۱۳۸۷ش. از سایت پرتال جامع علوم انسانی.
- موسیپور، ابراهیم، «خرافات»، دانشنامه جهان اسلام، ج۱۵، تهران، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ۱۳۹۳ش.