پیروزی: تفاوت میان نسخه‌ها

پیروزی به معنای کامیابی، فتح و چیره‌شدن بر دشمن،<ref>عمید، فرهنگ فارسی، ۲/۳۵۴؛ دهخدا، لغتنامه دهخدا، ۴/۵۱۹۱</ref> برتری در [[جنگ]] و رسیدن به موفقیت در یک رقابت یا [[مسابقه]]<ref>انوری، فرهنگ بزرگ سخن، ۲/۱۴۹۷</ref> است. در برابر پیروزی، مفهوم شکست قرار دارد که به ناکامی در انجام کاری یا مغلوب‌شدن در مسابقه، مبارزه یا جنگ گفته می‌شود.<ref>انوری، فرهنگ بزرگ سخن، ۵/۴۵۳۴</ref>

نزاع میان [[خیر و شر]] و [[حق و باطل]]، همیشه در صحنه وجود فرد و اجتماع، وجود داشته است و منشأ تکامل و پیشرفت بشر به‌شمار می‌آید.<ref>مطهری، مجموعه آثار شهید مطهری، ۱/۱۷۴ و ۳/۴۱۶</ref> مبارزه میان حق و باطل، به تصریح [[قرآن کریم]]، به شکست باطل و غلبه حق<ref>انبیاء، ۱۸؛ اسراء، ۸۱</ref> و گسترش برنامه‌های [[پیامبران(ع)]] خواهد انجامید<ref>صف، ۹؛ رحیمی، نگرشی نو بر فرهنگ و تمدن اسلامی، ۸۸</ref>؛ زیرا [[مشیت الهی]] بر پیروزی نهاییِ دینِ حق تعلق گرفته است.<ref>صافات، ۱۷۱–۱۷۳</ref> این پیروزی در حقیقت، غلبه و سلطه نهایی نوعی [[عقیده]]، [[ایمان]] و رفتار یا پیروزی انسانِ به‌ایمان‌رسیده و راست‌کردار است و آنچه در این پیروزی، نوید داده شده چنین است:

از آنجا که [[رسالت]] [[پیامبران الهی(ع)]]، پیراستن جامعه بشری از [[فساد]] و تباهی است و این اصلاح همیشه از راه تبلیغ و تبیین دین، میسر نیست، [[خداوند]] [[جهاد]] را یکی از احکام اصلی اسلام دانسته و آن را برای از بین‌بردن [[فتنه]] و فساد و [[کفر]]، و نجات مستضعفان لازم شمرده است.<ref>جعفریان، تاریخ ایران اسلامی، ۱/۸۳–۸۴</ref> با تشکیل [[حکومت اسلامی]] در [[مدینه]] به دست [[پیامبر اکرم(ص)]]، دشمنی مشرکان [[مکه]] با ایشان شکل رویارویی نظامی به خود گرفت و جنگ‌های [[جنگ بدر|بدر]]، [[جنگ احد|احد]]، [[جنگ احزاب|احزاب]] و سرانجام [[فتح مکه]] اتفاق افتاد.<ref>جعفریان، تاریخ ایران اسلامی، ۱/۸۶–۱۱۰</ref> با شکست [[قریش]] در فتح مکه، قدرت سیاسی [[شرک]]، شکسته شد و مکه پس از بیست سال مقاومت در برابر [[اسلام]]، تحت حاکمیت اسلام درآمد. این جنگ‌ها و جنگ‌های [[جنگ حنین|حنین]]، [[جنگ طائف|طائف]] و [[جنگ تبوک|تبوک]] که پس از فتح مکه اتفاق افتاد، بیشتر با پیروزی و برخی با شکست همراه بود.<ref>جعفریان، تاریخ ایران اسلامی، ۱/۱۱۰–۱۱۶</ref> پس از [[رحلت رسول خدا(ص)]]، مسلمانان با هدف گسترش اسلام، به گسترش قلمرو خود پرداختند و به سرزمین‌های [[ایران]] و [[روم]] لشکرکشی کردند.<ref>جعفریان، تاریخ ایران اسلامی، ۱/۱۳۴–۱۳۵</ref> مجاهدان اسلام بدون ترس و سستی و با آموختن فنون جنگی به پیروزی در میدان‌های مختلف رسیدند و با فتح بسیاری از مناطق دنیا، موفق به تأسیس تمدنی جدید گردیدند<ref>لوبون، تمدن اسلام و عرب، ۷۵۸–۷۵۹</ref>؛ اما این تمدن بزرگ، پس از مدتی، راه انحطاط پیش گرفت و افول کرد.<ref>لوبون، تمدن اسلام و عرب، ۷۷۵</ref>

[[امام‌خمینی]] با توجه به [[وعده‌های الهی]]،<ref>توبه، ۴۰؛ صف، ۴</ref> به نصرت و یاری خداوند و رسیدن به پیروزی در طول دوران مبارزه امیدوار بود.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱/۱۸۷ و ۲۲۴</ref> ایشان برای رسیدن به پیروزی و اهداف متعالی خود (حاکمیت اسلام، استقلال کشور و…) تلاش زیادی می‌کرد<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱/۲۶۷</ref> و خود تا ایثار جان، آماده فداکاری بود<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱/۱۰۲، ۱۷۹ و ۲۶۹</ref>؛ چنان‌که جانفشانی ملت را نیز لازم می‌شمرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۳/۳۹۳</ref> ایشان اصلاح جامعه و قطع دست خیانتکاران را همانند [[صدر اسلام]]، در گروی کشتن و کشته‌شدن می‌دانست<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۳/۳۹۳</ref> و معتقد بود بدون تحمل سختی‌ها به پیروزی نمی‌توان رسید.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱/۲۶۷</ref>

اصطلاح [[تکلیف]] که بخش قابل توجهی از آثار شفاهی و مکتوب امام‌خمینی را در حوزه‌های مختلف عرفانی، کلامی و فقهی به خود اختصاص داده، گویای جایگاه ویژه آن در مجموعه اندیشه ایشان است.<ref>ذاکرصالحی، سرمشق تکلیف‌گرایی در اندیشه سیاسی امام (ره)، ۳۹–۴۳</ref> امام‌خمینی اصیل‌ترین پیروزی را تحول ملت ایران در همه شئون و ابعاد و تبدیل‌شدن افراد جامعه به موجوداتی انسانی، اسلامی و الهی می‌دانست<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۸/۲۷۱</ref> و تضعیف مکتب اسلام در دنیا را به سبب عملکرد مسلمانان، شکستی غیرقابل جبران به‌شمار می‌آورد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۸/۲۷۲–۲۷۴</ref> ایشان برخی وقایع مانند [[وحدت حوزه و دانشگاه]] {{ببینید|متن=ببینید|وحدت حوزه و دانشگاه}} و [[همه‌پرسی جمهوری اسلامی ایران]] {{ببینید|متن=ببینید|روز جمهوری اسلامی}} را بزرگ‌ترین پیروزی یا پیروزی [[مذهب]] شمرده است.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۶/۲۱ و ۱۰/۱۴۱–۱۴۲</ref>

مفهوم پیروزی در قرآن‌کریم با تعبیرهای گوناگونی بیان شده است که مهم‌ترین آنها عبارت‌اند از: فتح (گشایش)،<ref>فتح، ۱</ref> نصر (یاری)،<ref>نصر، ۱؛ آل عمران، ۱۲۶</ref> فلاح ([[رستگاری]])،<ref>قصص، ۳۷؛ شمس، ۹</ref> فوز (نجات)<ref>آل عمران، ۵۵؛ داورپناه، انوارالعرفان فی تفسیرالقرآن، ۷/۳۴۹</ref> و غلبه.<ref>بقره، ۲۴۹؛ یوسف، ۲۱؛ داورپناه، انوارالعرفان فی تفسیرالقرآن، ۷/۱۹۲–۱۹۳</ref> بر این اساس، پیروزی در قرآن، معنایی گسترده‌تر از پیروزی ظاهری دارد و رسیدن به رستگاری اخروی را نیز دربر می‌گیرد.<ref>طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ۶/۱۵</ref> در فرهنگ قرآن برای مؤمنان و مبارزان در راه حق، شکست و ناکامی وجود ندارد و آنان با کشته‌شدن و شکست ظاهری نیز به خیر و نیکی دست پیدا می‌کنند.<ref>توبه، ۵۲</ref> این نگرش در کلام [[امام‌خمینی]] با الهام‌گرفتن از فرهنگ اسلامی دیده می‌شود. ایشان با بهره‌گرفتن از آموزه‌های [[دین اسلام]]، کشتن و کشته‌شدن در راه حق را پیروزی به‌شمار آورده است.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۳/۴۴۱–۴۴۲</ref> از سوی دیگر، پیروزی ظاهری تنها از راه [[جهاد]] به دست نمی‌آید، بلکه گاهی با [[صلح]] نیز می‌توان به پیروزی دست یافت؛ نمونه بارز آن، [[صلح حدیبیه]] است که قرآن با تعبیر «فتح مبین» یا پیروزی آشکار از آن یاد کرده است.<ref>فتح، ۱؛ طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ۲۵۱–۲۵۲؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۲۲/۳۰–۳۱</ref>

از نگاه امام‌خمینی، آنچه در [[فرهنگ دینی]] اعتبار دارد، اطاعت از خداست که گاهی با جنگیدن به دستور خدا و گاهی با کناره‌گرفتن و نشستنِ در خانه محقق می‌شود.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۹/۲۰۲–۲۰۳</ref> ایشان اعتقاد داشت در مسائلی مانند مبارزه با [[ظلم]] و ظالم که خداوند برای انسان تکلیفی معین کرده است، [[علم]] به حصول نتیجه و رسیدن به پیروزی ضرورتی ندارد و حتی در صورت شکست ظاهری باید به [[تکلیف]] عمل کرد؛ چنان‌که [[امیرالمومنین(ع)]] در برابر [[معاویه]] و نیز [[سیدالشهدا(ع)]] در برابر حکومت [[یزید بن معاویه|یزید]] اقدام کردند. از نگاه ایشان هر که به وظیفه خود عمل کند، حتی اگر به شکست ختم شود، به پیروزی دست یافته است.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۵/۱۸–۱۹</ref>

جهان امروز شاهد رقابت فرهنگ‌ها برای برتری، نفوذ و گسترش در راه پیروزی است. در این رقابت، از امکانات اقتصادی و سیاسی جوامع برای این برتری فرهنگی استفاده می‌شود و فرهنگی برنده است که بیش از دیگران بر ارزش‌ها و اصالت‌های فطری انسان که میان جوامع بشری مشترک است، تکیه کند.<ref>نهاوندیان، مصاحبه، ۱۳</ref> [[قرآن کریم]] علاوه بر تصریح بر اهمیت حضور مردم در شکست یا پیروزی جوامع،<ref>رعد، ۱۱؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۰/۱۷۳</ref> عوامل دیگری را برای تعالی یا انحطاط جوامع ذکر کرده است. بارزترین عوامل موفقیت عبارت است از [[صبر]] و [[استقامت]] در راه حق<ref>انعام، ۳۴؛ داورپناه، انوارالعرفان فی تفسیرالقرآن، ۱۲/۱۴۹–۱۵۰</ref> و [[وحدت]] و همگرایی که در [[صدر اسلام]] موجب پیروزی‌های شگرف مسلمانان گردید.<ref>آل عمران، ۱۰۳؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۳/۴۶–۴۷</ref> قرآن مهم‌ترین عوامل انحطاط را تکذیب [[قوانین الهی]] و انحراف از روش [[پیامبران]]<ref>عنکبوت، ۳۶–۴۰؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۶/۲۸۴–۲۹۲</ref> و سستی، [[تفرقه]]، درگیری و [[ترس]]<ref>آل عمران، ۱۵۱–۱۵۴؛ حشر، ۲؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۳/۱۶۵–۱۶۷، ۱۷۰–۱۷۶ و ۲۳/۵۰۶–۵۰۸</ref> شمرده است.

[[امام‌خمینی]] در راستای آموزه‌های دینی ریشه و اساس همه پیروزی‌ها و شکست‌ها را خود انسان می‌دانست و بر باور و [[یقین]] انسان در این زمینه تأکید می‌کرد. ایشان هدف تبلیغات دامنه‌دار قدرت‌های غربی، در میان ملل کشورهای ضعیف را القای ناتوانی می‌دانست و پیروزی ملت ایران را حاصل باور آنان به توانایی خود می‌دید.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۴/۳۰۶–۳۰۸</ref> اساسی‌ترین عوامل پیروزی انقلاب اسلامی ایران {{ببینید|متن=ببینید|انقلاب اسلامی ایران}} و پیروزی در میدان‌های [[جنگ تحمیلی]] {{ببینید|متن=ببینید|جنگ تحمیلی}}، از نظر امام‌خمینی عبارت بود از:

# [[کمک‌های غیبی]]<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۶/۲۲۶–۲۲۸؛ ۱۲/۳۷۹؛ ۱۶/۱۲۳؛ ۱۷/۳۱۷، ۴۲۶ و ۲۰/۲۰۰</ref>؛

# [[هجرت]] از خود به خدا و از دنیا به [[عالم غیب]] و اطمینان به عالم غیب<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۱/۳۶۹ و ۲۱/۴۱۱</ref>؛

# ایجاد [[امید]] و اطمینان به پیروزی و نبود هراس از ابرقدرت‌ها<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۹/۵۶</ref>؛

مقصود از «تداوم» انقلاب، حفاظت و پاسداری و هدایت آن در مسیر درست و کوشش برای تکامل انقلاب با حفظ ماهیت اسلامی آن است<ref>جواهری، تداوم انقلاب، ۲۲۴</ref> و چنان‌که امام‌خمینی یادآورشده به‌مراتب از اصل تحقق انقلاب مشکل‌تر و حساس‌تر است<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۸/۵۰۱–۵۰۲</ref> و از آنجا که تداوم انقلاب همچون اصل آن وابسته به مردم است،<ref>جواهری، تداوم انقلاب، ۲۳۸</ref> [[امام‌خمینی]] معتقد به مشارکت مردم و حضور همیشگی آنان در صحنه بود.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۷/۴۵۳</ref> ایشان نهضت اسلامی مردم ایران را نهضت مستضعفان سراسر جهان می‌دانست،<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۱/۱۱۰</ref> صدور انقلاب را موجب قیام همگانی مستضعفان می‌خواند<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۵/۳۱۵</ref> و تلاش‌نکردن برای [[صدور انقلاب]] را مساوی با شکست قطعی انقلاب ارزیابی می‌کرد<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۲/۲۰۲</ref> {{ببینید|متن=ببینید|صدور انقلاب}}.

سخن از آسیب‌شناسی تنها پس از مطالعه فرایند پیروزی و عوامل آن ممکن است؛ زیرا فهم آسیب‌های یک پدیده، فرع بر فهم شاخصه‌ها و عناصر تشکیل‌دهنده آن پدیده است<ref>خان‌محمدی، آسیب‌شناسی انقلاب اسلامی ایران از دیدگاه امام‌خمینی، ۲۰۳–۲۰۴</ref>؛ از این‌رو چرایی و چیستی [[انقلاب]] و پیروزی آن و آسیب‌شناسی آن از نظر امام‌خمینی سه مسئله به‌هم‌پیوسته‌اند.<ref>خان‌محمدی، آسیب‌شناسی انقلاب اسلامی ایران از دیدگاه امام‌خمینی، ۲۰۳ و ۲۰۵</ref> امام‌خمینی با یادآوری عوامل پیروزی انقلاب، کارگزاران نظام اسلامی را از آفت‌هایی که دامنگیر رژیم پهلوی بود، برحذر می‌داشت و بر حفظ اصول اساسی انقلاب تأکید می‌کرد.<ref>خان‌محمدی، آسیب‌شناسی انقلاب اسلامی ایران از دیدگاه امام‌خمینی، ۲۰۹</ref> ایشان پیروزی را از جانب خداوند و شکست را از ناحیه انسان و به جهت انحرافات او می‌دید.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۴/۳۱۲</ref> آسیب‌شناسی امام‌خمینی به‌طور عمده، متوجه آسیب‌های درونی بود و خطر دشمن خارجی که وجود آن را می‌پذیرفت<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۷/۴۱۰</ref> {{ببینید|متن=ببینید|دشمن}}، به شرط اتحاد ملت بی‌تأثیر می‌دانست<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۹/۲۵۵</ref> ایشان پیروزی به جهت اهداف و مقاصد گوناگونِ گروه‌ها و اقشار مختلف را باعث جدایی و تفرقه [[ملت]] می‌دانست<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۴/۸۸–۸۹</ref> و ناسازگاری و اختلاف نهادهای درون نظام را از عوامل مهم شکست ارزیابی می‌کرد<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۲/۴۱۳</ref> {{ببینید|متن=ببینید|وحدت}}.

مهم‌ترین آسیب‌های پیروزی انقلاب اسلامی از نظر [[امام‌خمینی]] عبارت‌اند از: فراموشی هدف و ازدست‌دادن انگیزه الهی و تفرقه<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۲۱/۴۰۴</ref>؛ ارائه چهره طاغوتی از حکومت<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۸/۱</ref>؛ ارائه چهره واژگونه از [[اسلام]]<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۸/۲</ref>؛ سوء استفاده از [[آزادی]]<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۲۱/۶۷۵–۶۷۶</ref>؛ وابستگی اقتصادی<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۴/۳۲۹</ref>؛ [[اشرافی‌گری]] و [[تجمل‌گرایی]]<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۹/۳۱۷ و ۲۱/۴۱۷</ref>؛ نبود وظیفه‌شناسی در مردم و کم‌کاری<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۲/۵۵ و ۸/۲۸۲</ref>؛ [[از خود بیگانگی]]<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۷/۴</ref>؛ اعوجاج در رسانه‌های گروهی به‌ویژه [[تلویزیون]]<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۸/۴۹۶ و ۱۲/۲۹۰</ref>؛ سرگرم شدن به مسائل غیر اساسی<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۹/۶۷</ref>؛ نفوذ افراد فاسد در بدنه حکومت<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۳/۴۷۳</ref>؛ سهم‌خواهی مدعیان بی‌نقش در پیروزی و کنارگذاشتن صاحبان اصلی.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۴/۶۳ و ۸۸–۸۹</ref> ایشان همچنین کاهش‌دادن اهداف نهضت به اهداف مادی، جایگزین‌شدن ضد ارزش‌ها به جای [[ارزش]]،<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۶/۴۴۳–۴۴۴ و ۱۷/۱۹۰</ref> [[غرور]] ناشی از پیروزی<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۸/۱۴۸</ref> و گرایش به [[راحت‌طلبی]]<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۴/۵۱۹–۵۲۰ و ۵۲۲</ref> را در شمار آسیب‌هایی می‌دانست که منجر به شکست خواهد شد.