پاسدار: تفاوت میان نسخه‌ها

پاسدار به معنای [[نگهبان]] و مراقب است<ref>‌دهخدا، لغتنامه دهخدا، ۴/۴۶۶۰</ref> و در اصطلاح کنونی به کسی گفته می‌شود که برای [[جهاد]] در راه خدا و [[دفاع مسلحانه]] از [[انقلاب اسلامی]] و دستاوردهای آن و [[نظام جمهوری اسلامی ایران]] به استخدام سپاه پاسداران انقلاب اسلامی درآمده است.<ref>‌قانون مقررات استخدامی سپاه، ماده ۸؛ ستاد مرکزی بسیج مستضعفین، اساسنامه، ماده ۳۵</ref>

با پیروزی انقلاب اسلامی، نیروهای جوان و انقلابی برای حفظ و تداوم نهضت و دستاوردهای آن منسجم شدند و با تشکیل هسته و گروه‌های امنیتی‌نظامی، زمینه تأسیس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را فراهم کردند.<ref>‌مؤسسه تنظیم، مقدمه کتاب سپاه پاسداران، الف</ref> جرقه شکل‌گیری سپاه را نخستین بار [[محمد منتظری]] با هدف تشکیل نیرویی برای حفاظت از انقلاب زد. وی این موضوع را از طریق [[مرتضی مطهری]] با [[امام‌خمینی]] در میان گذاشت که با استقبال ایشان، حکم تأسیس سپاه پاسداران صادر شد. گفته شده نخستین واحد سپاه پاسداران «پاسا» را نیز خود محمد منتظری بنیان گذاشت.<ref>‌صادقی اردستانی، زندگینامه محمد منتظری، ۵۸؛ ایزدی، یادنامه شهید محمد منتظری، ۳۵۳</ref> در دوم [[اردیبهشت]] ۱۳۵۸ با توافق [[شورای انقلاب]] و نظر مثبت امام‌خمینی، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی-با به‌هم‌پیوستن چند سپاه موجود-به شکل نیرویی مستقل از [[دولت]] و [[ارتش]]، رسمیت پیدا کرد<ref>‌نخعی و یکتا، روزشمار جنگ ایران و عراق، ۱/۷۴۱</ref> {{ببینید|متن=ببینید| سپاه پاسداران انقلاب اسلامی}}.

سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بر مبنای ماده‌های دوم تا هشتم اساسنامه خود، نیرویی نظامی، انتظامی و امنیتی به‌شمار می‌آید و با توجه به [[اصل ۱۵۰ قانون اساسی]] جمهوری اسلامی ایران و [[اساسنامه سپاه]]، دو وظیفه مهم را بر عهده دارد:

# جهاد در راه خدا و تلاش برای حاکمیت قانون خدا و [[دین اسلام]].<ref>‌ستاد مرکزی بسیج مستضعفین، اساسنامه، ماده ۳۵</ref> امام‌خمینی نیز بر این دو وظیفه تأکید کرده است.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۸/۲۷۸–۲۷۹ و ۱۰/۱۰۶</ref>

امام‌خمینی پاسداران انقلاب اسلامی و نیروهای [[کمیته انقلاب اسلامی]] را نیروهایی مردمی، خودجوش،<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۱/۲۴۹</ref> ضروری برای حفظ اسلام<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۸/۲۸۰</ref> و حفظ نظام اسلامی و اداره کشور<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۰/۴۶۲</ref> و نیروهایی مؤمن، متدین و برآمده از متن انقلاب<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۲/۲۶۹ و ۳۰۷</ref> می‌شمرد که با از خودگذشتگی، پیش‌قدم‌شدن در میدان‌های نبرد حق علیه باطل و خدمت به انقلاب، اسلام و کشور، موجب سرافرازی و افتخار ملت شدند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۷/۱۰۸</ref> ایشان علاقه زیادی به پاسداران داشت و مشتاق ملاقات با پاسداران بود و دیدار با جوانان برومند و چهره‌های تابناک پاسداران و بسیجیان را موجب خوشحالی خود می‌دانست و کشور و ملت را نیازمند آنان می‌دانست.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۶/۵۳۳</ref> نیروهای سپاه پاسداران از همان آغاز شکل‌گیری سپاه، نزد امام‌خمینی محبوبیت بسیاری یافتند به گونه‌ای که در جمع آنان بیان داشت: «ای کاش من هم یک پاسدار بودم‏».<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۵/۴۹۶</ref> ایشان با اعلام حمایت<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۹/۳۱۷ و ۱۲/۲۰۴</ref> و رضایت از عملکرد پاسداران، حفظ کشور را مدیون سپاه می‌دانست<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۹/۳۱۴</ref> و ضعیف‌کردن پاسداران را ضعیف‌کردن [[اسلام]]<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۳/۴۴</ref> و توطئه مخالفان نظام جمهوری اسلامی می‌خواند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۷/۷۱</ref> ایشان همواره از پاسداران در برابر شایعات و تبلیغات منفیِ ضدانقلاب حمایت می‌کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۷/۴۹ و ۲۱/۳۵۷</ref> ایشان پس از [[قطعنامه ۵۹۸]]، در پیامی به فرماندهان و مسئولان سپاه پاسداران، علاقه و احساس خود به پاسداران را فوق بیان و وصف دانست و اعلام کرد که چون فاصله‌ای میان خود و آنان نمی‌بیند، سخن دل آنان را پیش از آنکه بیان شود، درک می‌کند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲۱/۱۳۴</ref>

التزام عملی به [[احکام اسلام]] و رعایت موازین اخلاقی ازجمله شرایط عضویت در سپاه پاسداران قرار داده شده و پاسدار کسی دانسته شده که جهاد همه‌جانبه در راه خدا را وظیفه شرعی خود می‌داند<ref>‌ستاد مرکزی بسیج مستضعفین، اساسنامه، ماده ۳۴</ref>؛ اما امام‌خمینی برای پاسداری، معنا و ارزش وسیعی قائل بود و وظیفه پاسداران را تنها در پاسداری از [[مرز]] نمی‌دید<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۸/۲۰۱ و ۱۰/۱۰۶</ref> و پاسداری از اسلام و [[قرآن]] را نیز [[تکلیف]] آنان به‌شمار می‌آورد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۸/۲۶۰</ref> از این منظر، ایشان فقها و روحانیان را نیز پاسدار اسلام می‌دانست.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۶/۲۸۹؛ ۸/۲۷۹، ۳۱۸ و ۱۰/۱۴۰</ref>

از سوی دیگر، امام‌خمینی از پاسداران انتظار داشت ضمن رعایت موازین اسلامی، [[ایمان]] و اعتقاد خود را همواره حفظ کنند<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۷/۴۷۸ و ۱۳/۳۹۷–۳۹۸</ref>؛ زیرا ادای وظیفه پاسداری، نیازمند برخورداری از ایمان عمیق دینی و اعتقاد و باور به درستی و حقانیت راه انقلاب اسلامی از روی یقین و تا حد جانفشانی است.<ref>‌رفیعی و الهامی‌نیا، تربیت اسلامی، ۱۰۵</ref> امام‌خمینی پاسداران انقلاب اسلامی را آراسته به ویژگی ایمان می‌دید و از آنان می‌خواست که در حفظ آن بکوشند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۸/۲۰۵ و ۹/۲۲۲</ref> ایشان بر تحقق این ویژگی در پاسداران انقلاب اسلامی تأکید می‌کرد و به توجه بیش از پیش پاسداران به اخلاق اسلامی برای مظهر کامل سرباز اسلام‌شدن، تذکر می‌داد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۹/۵۴۸</ref> امام‌خمینی از آنجاکه پاسداری از «خود» را مقدم بر پاسداری از کشور و انقلاب می‌دانست،<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۸/۲۴۹</ref> پاسداران را به [[خودسازی]] و آراسته‌شدن به [[فضایل اخلاقی]] فرا می‌خواند،<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۸/۱۲۲ و ۲۸۰ و ۹/۲۲۰، ۵۴۸</ref> تا در [[اخلاق اسلامی]] [[الگو]] و نمونه باشند<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۷/۳۳۳</ref> و با رفتار اسلامی خود، دیگران را نیز جذب اسلام کنند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۲/۴۵۴</ref> ایشان معتقد بود در این صورت است که خدمت خطیر پاسداری، نزد خداوند ارزش می‌یابد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۸/۳۷۲–۳۷۳</ref>

امام‌خمینی که پاسداران را دارای شور و شوق وصف‌ناشدنی برای [[شهادت]] می‌دانست و چهره‌های شادمان و نورانی و گریه‌های شوق و قلوب متوجه خدای آنان را مایه [[حسرت]] خود می‌شمرد و عزم راسخ و شجاعت بی‌نظیر سپاهیان اسلام، به‌ویژه پاسداران را غیرقابل ستایش می‌دانست<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۳/۳۹۱</ref> و بر آن بود که همه ذرات وجود آنان با [[شجاعت]] آمیخته شده است،<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲۱/۱۳۴</ref> در بیان آسیب‌هایی که می‌تواند نیروهای سپاه را تهدید کند، سپاهیان را از دچارشدن به [[غرور]] که از آفت‌های پیروزی است، برحذر می‌داشت<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۶/۲۶۷</ref> و از آنان می‌خواست که مراقب [[نفس]] خود باشند تا تحت تأثیر برخی از خصلت‌های شیطانیِ پنهان در نهاد آدمی، مرتکب اعمال ناشایست نشوند<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۶/۴۶۲</ref> و در همین زمینه دربارهٔ سوء استفاده از توان و قدرت نظامی هشدار می‌داد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۸/۲۶۰</ref>

مبارزه با عوامل و جریان‌های خرابکار و برانداز و ضدانقلاب یکی دیگر از وظایف مهم پاسداران است<ref>‌ستاد مرکزی بسیج مستضعفین، اساسنامه، ماده ۲</ref> که به باور امام‌خمینی در سال‌های نخستین پیروزی انقلاب اسلامی به‌خوبی انجام داده‌اند<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۸/۲۷۸–۲۷۹</ref>؛ چنان‌که به اذعان ایشان زمانی که کشور نیاز شدید به امور امنیتی داشت و فاقد [[سازمان اطلاعاتی و امنیتی]] بود، پاسداران انقلاب اسلامی در کشف و انهدام خانه‌های تیمی منافقان و گروه‌های محارب، تلاش فراوان از خود نشان دادند<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۷/۱۶۰</ref> {{ببینید|متن=ببینید| امنیت}}.

با پیروزی انقلاب اسلامی، برخی گروه‌ها و سازمان‌ها با سوء استفاده از مسائل قومیتی، زمینه شورش و درگیری را در مناطق مختلف کشور پدیدآوردند،<ref>‌نخعی و یکتا، روزشمار جنگ ایران و عراق، ۱/۹۴</ref> ولی پاسداران با تقدیم شهدای بسیار، این مناطق را از وجود [[ضدانقلاب]]، پاک و امنیت را در آن مناطق برقرار کردند<ref>‌معاونت روابط عمومی، سپاه در گذرگاه انقلاب، ۲۸۵؛ خلیلی، گام‌به‌گام با انقلاب، ۲/۲۹۲–۲۹۵</ref>؛ که موجب رضایت بیش از پیش امام‌خمینی از پاسداران گردید<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۹/۳۱۴ و ۱۳/۱۰۸</ref> {{ببینید|متن=ببینید| کردستان}}؛ ازجمله، عناصر ضدانقلاب، در برخی از این وقایع سرهای تعدادی از پاسداران را در [[ماه رمضان]] از تن جدا کردند که امام‌خمینی با تقدیر از شهدا، اعلام کرد نیروهای نظامی و انتظامی ازجمله پاسداران از شهادت ترسی ندارند و پاسدارانی را که در پاوه و مانند آن سر بریدند به زندگی جاودان رسیدند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۹/۳۴۱</ref> همچنین دوران دفاع مقدس سرشار از صحنه‌های فداکاری، شهادت‌طلبی و رشادت پاسداران بود و امام‌خمینی نیز این روحیه آنان را می‌ستود.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۲/۲۶۷</ref> ایشان در واپسین روزهای عمر خویش نیز از تلاش و جانفشانی پاسداران انقلاب اسلامی در هشت سال [[دفاع مقدس]] تشکر کرد<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲۱/۱۳۳</ref> {{ببینید|متن=ببینید| جنگ تحمیلی}}.

امام‌خمینی در عین [[رضایت]] از عملکرد پاسداران، به آنان هشدار می‌داد و تکلیف آنان را در جایگاه مدافعان انقلاب گوشزد می‌کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲۱/۱۳۴</ref> ایشان پاسداری را مسئولیتی بسیار سنگین<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۸/۳۷۲</ref> و خدمتگزاری به اسلام<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۹/۴۵، ۲۲۰ و ۱۰/۱۰۶</ref> می‌دانست و پاسداران را به حفظ موقعیت ممتاز و حیثیت اجتماعی خود فرا می‌خواند و به آنان سفارش می‌کرد همواره مواظب رفتار و کردار خود باشند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۸/۲۷۹، ۳۲۰، ۳۸۸؛ ۹/۴۵–۴۶ و ۱۵/۳۲۱</ref> ایشان به همه پاسداران توصیه می‌کرد، جایگاه واقعی خود و شئون پاسداری را بشناسند؛ زیرا از دیدگاه ایشان، پاسدار مظهر سرباز اسلام است و هر خطای او به پای [[اسلام]] نوشته می‌شود.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۸/۳۰۶، ۳۶۹–۳۷۰؛ ۹/۲۲۰ و ۱۰/۱۰۸</ref> ایشان پاسداران را جزو لشکر اسلام می‌دانست و ضمن سفارش به رعایت موازین و اصول اسلامی<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۸/۲۷۸–۲۷۹ و ۱۱/۲۴۹</ref> و حفظ روحیه نظامی، از آنان می‌خواست پاسدارِ روحیه جهاد و شهادت و مقاومت و [[ایثار]] در همه ارکان کشور نیز باشند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲۱/۱۳۴</ref> ایشان همه نیروهای مسلح ازجمله پاسداران را به حفظ اتحاد و برادری فرا می‌خواند<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۷/۸۷ و ۱۴/۲۱۹، ۴۰۵–۴۰۶</ref> و تأکید می‌کرد پاسداران باید با حفظ [[وحدت]]، از نفوذ دشمنان و ایجاد اختلاف و تفرقه در میان خود جلوگیری کنند؛ زیرا [[تفرقه]] عامل شکست است.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۱/۴۲۰؛ ۱۳/۴۰۰ و ۲۰/۷۸</ref>

از سوی دیگر، امام‌خمینی، [[حفظ اسلام]] و انتقال آن به نسل‌های بعد را وظیفه پاسداران می‌شمرد<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۳/۴۰۱</ref> و از آنان می‌خواست در [[صدور انقلاب]]، تبلیغات صحیح برای اسلام و نشر دین و ارزش‌های الهی نیز نقش فعالی بر عهده بگیرند<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۵/۳۲۱</ref>؛ البته وظیفه اصلی پاسداران برقرارکردن امنیت و دفاع از انقلاب اسلامی و کشور است<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۵/۱۰۸</ref> و پاسداران باید برای انجام این مأموریت، افزون بر عوامل معنوی، به آگاهی و دانش نظامی نیز مجهز باشند؛ بر همین اساس ایشان بر تقویت آمادگی‌دفاعی، آموزش و تعلیمات نظامی پاسداران تأکید می‌کرد<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۱/۱۲۱</ref> و همواره به آنان دربارهٔ دفع تجاوز دشمنان هشدار می‌داد<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲۱/۱۳۴</ref>؛ چنان‌که ایشان رعایت نظم و انضباط را وظیفه سازمانی و شرعی نیروهای مسلح ازجمله پاسداران می‌شمرد<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۷/۱۵ و ۵۱۱</ref> و به بی‌نظمی و بی‌انضباطی بسیار حساس بود و آن را موجب ضعیف‌شدن نیروهای مسلح می‌دانست.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۷/۴۷۸–۴۷۹؛ ۱۲/۴۴۲ و ۱۳/۴۱، ۱۵۰</ref>

از صریح‌ترین رهنمودهای [[امام‌خمینی]] خطاب به نیروهای مسلح ازجمله پاسداران، دوری از گروه‌گرایی و عضویت و فعالیت در [[احزاب سیاسی]] است.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۴/۱۴۳–۱۴۴ و ۱۶/۱۱۰–۱۱۱</ref> امام‌خمینی چنین چیزی را آفت نظامی‌گری می‌دانست و معتقد بود ورود پاسداران به دسته‌بندی‌های سیاسی و طرفداری برخی از سپاهیان از یک گروه و پشتیبانی بعضی از آنان از گروهی دیگر، باعث اختلاف در درون سپاه و ناکارآمدی و بازماندن از انجام وظیفه اصلی آنان می‌شود.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۹/۱۲</ref> از دیدگاه ایشان، اگر نظامیان وارد بازی‌های سیاسی شوند، ورزیدگان در عرصه [[سیاست]]، انسجام کامل نیروهای مسلح را که لازمه خدمت به کشور است، از آنان می‌گیرند و آنان را به شرق یا غرب می‌کشانند و با ایجاد اختلاف و بدبینی به اقشاری از مردم، ضربه خود را وارد می‌سازند و کشور را به اسارت بیگانه درمی‌آورند<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۴/۷۴</ref>؛ از این‌رو ایشان نظامیان ازجمله پاسداران را به‌شدت از واردشدن در امور سیاسی، گروه‌گرایی و حزب‌بازی، منع می‌کرد و بارها نگرانی خود را از این موضوع ابراز کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۶/۱۱۰؛ ۱۷/۳۳۳ و ۱۹/۲۹۵</ref> ایشان در [[وصیت‌نامه سیاسی‌الهی]] خود نیز دربارهٔ این موضوع تذکر و هشدار داده است.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲۱/۴۳۲</ref>

امام‌خمینی در عین حال که توجه می‌داد نظامیان باید آگاه، هوشیار و دارای [[دید سیاسی]] لازم باشند و کورکورانه عمل نکنند<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۴/۷۴</ref> به صراحت و تأکید فراوان ورود نیروهای نظامی و انتظامی ازجمله پاسداران را به عضویت احزاب و گروه‌های سیاسی ممنوع می‌کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۶/۱۱۰</ref> با توجه به اینکه مقصود امام‌خمینی از کلمه «حزب» حزب خاصی نبوده و پاسداران نباید تابع هیچ باند یا حزبی شوند و عملکرد آنان نیز باید طوری باشد که این را نشان ندهد<ref>‌مرکز تحقیقات اسلامی، انتظارات حضرت امام، ۶۵</ref>؛ بنابراین هواداری و پشتیبانی آشکار از حزب یا گروه سیاسی و نیز هواداری و پشتیبانی پنهانی و نامحسوس از حزب، گروه یا جریان سیاسی نیز ممنوع است؛ از همین‌رو عضو و هوادارنبودن در احزاب و گروه‌ها و سازمان‌های سیاسی در شمار شرایط عمومی استخدام پاسداران قرار گرفته است.<ref>‌قانون مقررات استخدامی سپاه، بند ده، ماده ۱۶</ref>

[[امام‌خمینی]] در ۶ تیر ۱۳۵۸ و به مناسبت [[میلاد حضرت سیدالشهدا(ع)]] در پیامی به پاسداران انقلاب اسلامی، سوم [[شعبان]]، سالروز تولد [[امام‌حسین(ع)]] را روز پاسدار نام‌گذاری کرد<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۸/۳۰۵</ref> و امام‌حسین(ع) را بزرگ‌پاسدار [[قرآن کریم]] و اسلام عزیز شمرد و پاسداران را به پیروی از سیره ایشان فرا خواند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۸/۳۰۵؛ ۱۶/۲۶۳ و ۱۷/۴۳۹</ref> ایشان انتخاب این روز به نام روز پاسدار را بیانگر رسالت بزرگ پاسداران می‌دانست و معتقد بود همان گونه که امام‌حسین(ع) از انقلاب الهی پیامبر(ص) پاسداری کرد و اسلام را نجات داد، پاسداران نیز از انقلاب اسلامی، حراست و حمایت می‌کنند<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۸/۳۰۵–۳۰۶ و ۴۸۳</ref> و باید در صدد پاسداری از اسلام و حکومتِ حق و عدل باشند که خود نیازمند متصف‌شدن پاسداران به صفت [[عدالت]] است.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۸/۳۱۷</ref> ایشان حفاظت و پاسداری از اسلام را در برخورد خوب و برادرانه با مردم و رعایت تعادل در رفتارها می‌دانست.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۸/۳۷۱–۳۷۲</ref>