کاربر:Salehi/صفحه تمرین۱: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی امام خمینی
بدون خلاصۀ ویرایش
برچسب: برگردانده‌شده
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۵۵ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
کتابشناسیها، معرفی مأخذشناسی‌های آثار و اندیشه امام‌خمینی.
{{جعبه اطلاعات کتاب
کتاب‌شناسی را سیاهه منابع یا مدارک درباره فرد یا موضوعی خاص (کینن، 4) یا مجموعه‏ای که دربردارنده اطلاعات کتاب‏شناختی آثار خطی یا چاپی بوده و با نظم مخصوص و با هدف استناد و ارائه اطلاعات تهیه شده (برومند، 6)، معرفی کرده‏اند. هدف از انجام چنین‌کاری، فراهم‌کردن امکان دسترسی دقیق و سریع به منابع موجود درباره یک موضوع یا یک شخص خاص است.
| تصویر =
ویژگی‌های فردی و اجتماعی امام‌خمینی و نقش ایشان در تأسیس حکومت دینی، باعث شده است در داخل و خارج کشور، آثار فراوانی درباره ایشان نگاشته شود. برای اطلاع‏رسانی بهینه و به‌سامان درباره این منابع نیز تاکنون کتاب‌شناسی‌های گوناگونی تهیه شده است؛ به ‌طوری‌ که تا سال 1392، بیش از شصت مأخذشناسی درباره امام‌خمینی گزارش شده است (برای شصت مورد آن، ← رحمانی، 264). این تعداد، غیر از منابعی است که به طور کوتاه، نام چند اثر ایشان را آورده‏اند. قدیمی‏ترین مأخذشناسی، مربوط به حدود سال 1310 است که چهار اثر امام‌خمینی را معرفی کرده است (← ریحان یزدی، 187) و یا منبع دیگر که در سال 1332، هفده اثر از ایشان را در زمینه‏های عرفان، فقه، اصول و مسائل سیاسی ـ اجتماعی معرفی کرده است (← شریف رازی، 2/45). بیشتر منابع اولیه به معرفی اجمالی آثار بسنده کرده، از توصیف آنها خودداری کرده‏اند. شمار این منابع پیش از پیروزی انقلاب اسلامی، حدود ده مورد است (استادی، 251)؛ ولی با پیروزی انقلاب و افزایش کتاب‌ها و مقاله‏ها دراین‌باره، شمار کتاب‌شناسی‌ها نیز افزایش یافته است؛ به ‌گونه‏ای‌که می‏توان گفت تا سال 1377 به‌ طور میانگین هر سال یک کتاب‌شناسی تدوین شده است. اوج تهیه کتاب‌شناسی‌ها سال 1378 است. در این سال که به مناسبت یکصدمین سال میلاد امام‌خمینی به نام ایشان خوانده شد، سی کتاب‌شناسی ـ حدود 43% کل کتاب‌شناسی‌ها ـ منتشر گردید (← رحمانی، 263 ـ 293).
| نام عنوان = رساله توضیح المسائل
شیوه‏ها: تنظیم کتاب‌شناسی‌ها براساس یک معیار نیست و منابع معرفی‌شده در هر کتاب‌شناسی، با توجه به هدف گردآورنده، به ‌گونه‏ای خاص تنظیم شده است. برخی شاخصه‏هایی که دراین‌باره به آنها توجه شده است، عبارت‌اند از:
| نام‌های دیگر =
1. زبان: بیشتر کتاب‌شناسی‌ها به زبان فارسی و در ایران تهیه شده‌اند؛ ولی برخی از آنها به زبان‌های دیگر نیز ترجمه شده‌اند (ازجمله، ← احمدی فقیه). مواردی که در خارج از ایران تهیه و به فارسی ترجمه شده باشند، بسیار اندک است (برای نمونه، ← مرکز اسلامی). بیشتر منابع معرفی‌شده نیز به زبان فارسی است؛ ولی برخی کتاب‌شناسی‌ها به معرفی کتاب‌ها، مقاله‏ها و پایان‏نامه‏های انگلیسی، عربی، آلمانی، فرانسه، ترکی استانبولی، اردو، لهستانی و سوئدی نیز پرداخته‏اند (← ذکایی، 11؛ امیری، 72). در میان زبان‌های غیر فارسی، منابع انگلیسی‌زبان فراوانی بیشتری دارند؛
| نام‌کتاب‌به‌فارسی =
2. نسبت منابع با امام‌خمینی: از این جهت، کتاب‌شناسی‌ها سه دسته‏اند: برخی تنها آثار خود امام‌خمینی (← استادی، 249) و برخی دیگر تنها آثار درباره ایشان را معرفی کرده‏اند (← مطالعات معرفتی، 172) و گروهی دیگر هر کدام از این دو دسته را جدا آورده‏اند (← صدیقیان و میرعمادی؛ عماد دشتی، 40؛ دشتی، 61)؛
| نویسنده = [[امام‌خمینی]]
3. زمان و مکان: در مواردی منابع، براساس مقطع زمانی خاص انتخاب شده‌اند (← مرکز اسلامی) یا براساس سیر زمانی تألیف آنها، مثلاً به پنج دوره تقسیم شده‌اند (← امه‌طلب). از نظر مکان نیز هرچند بیشتر کتاب‌شناسی‌ها درباره آثار تألیف‌شده در ایران‌اند، اما برخی نیز منابع مربوط به یک منطقه جغرافیایی را پوشش داده‏اند (برای نمونه، ← مرکز اسلامی)؛
| مترجم =
4. موضوع: کتاب‌شناسی‌های انجام‌شده، گستره موضوعی متنوعی را دربر می‏گیرند: تک‌موضوعی، که به معرفی منابع یک موضوع خاص می‏پردازد؛ مانند دیدگاه امام‌خمینی درباره زنان (← مرکز امور)، یا دیدگاه‌ها و آثار حدیثی (← انصاری قمی، 233)، اخلاقی و عرفانی (← حوزه، سیری در، 416)، فقهی و اصولی (← حوزه، کتابنامه، 403) یا فلسفی (← رحمتی، 213) ایشان را بررسی و معرفی می‌کند. چندموضوعی، که منابع مربوط به چند موضوع یا محور را تنظیم می‌نماید (برای نمونه، ← نادرپور و دیگران)، و عمومی، که تنها براساس نام پدیدآورنده یا عنوان اثر تنظیم می‌شود (← صدیقیان و میرعمادی؛ عماد دشتی، 40). کتاب‌شناسی‌های چندموضوعی از بسامد بیشتری برخورداراند.
| ترجمه‌به‌دیگرزبان‌ها =
از سوی دیگر، روش معمول و ساختار کتاب‌شناسی‌های انجام‌شده بدین صورت است که نویسنده نخست طی مقدمه‏ای، ضمن بیان نکاتی درباره زندگی، شخصیت و آثار امام‌خمینی و منابع مربوط به ایشان، هدف و روش انجام کار را بیان می‏کند. پس از آن، متن کتاب‌شناسی قرار دارد که براساس شاخصه‏های مختلف تنظیم شده است. هر مدخل معمولاً براساس نام پدیدآورنده است، به‌جز آثار خود امام‌خمینی که براساس عنوان کتاب است. در مورد کتاب‌ها، پس از نام پدیدآورنده، عنوان کتاب، نام مترجم، محل نشر، ناشر، نوبت چاپ، تاریخ نشر و شمار صفحات آمده است (برای نمونه، ← مطالعات معرفتی، 172) و در معرفی مقاله‏ها، پس از نام پدیدآورنده، عنوان مقاله، نام سند و سال، شماره و تاریخ آن و شماره صفحات قرار دارد (برای نمونه، ← معاونت پژوهشی). در مدخل‌های مربوط به پایان‏نامه‏ها افزون بر نام دانشجو و عنوان پایان‏نامه، رشته درسی، نام استادان راهنما و مشاور، نام دانشگاه و دانشکده، تاریخ دفاع و شمار صفحات آمده است (برای نمونه، ← دهقان و کفایی). در کتاب‌شناسی توصیفی، پس از ذکر مشخصات کتاب‏شناختی، گزارشی از مطالب مطرح‌شده در هر منبع آمده است. بیشتر کتاب‌شناسی‌هایی که به صورت کتاب منتشر شده‌اند، دارای فهرست‌ها و نمایه‏های گوناگون‌اند.
| تاریخ نگارش =
کتاب‌شناسی‌های انجام‌شده از نظر شیوه اطلاع‏رسانی نیز چند دسته‌اند: برخی تنها به بیان عنوان کتاب‌های امام‌خمینی پرداخته، از آوردن مشخصات کتاب‏شناختی یا وصف آنها خودداری کرده‏اند. بیشتر این موارد مربوط به معرفی‌های انجام‌شده در پیش از انقلاب است (برای نمونه، ← شریف، 2/45). دسته دیگر به صورت اجمالی است و گردآورنده به آوردن مشخصات کتابشناختی اثر ـ مانند ناشر، سال نشر و نوبت چاپ ـ بسنده کرده است (برای نمونه، ← مطالعات معرفتی، 172). دسته سوم نیز به صورت وصفی است که افزون بر اطلاعات دسته قبل، توصیفی از محتوای هر منبع، اختلاف نسخه‌ها، تاریخچه تألیف و مانند آن نیز آمده است (برای نمونه، ← استادی، 249؛ شیرازی، 99 ـ 110). روش توصیفی، بیشترین تعداد را به خود اختصاص داده است.
| موضوع =
قالب‏ها: کتاب‌شناسی‌ها گاه به صورت یک کتاب کامل، گاه به صورت بخشی از یک کتاب و در مواردی هم در قالب یک مقاله منتشر شده‌اند (رحمانی، 263 ـ 264). برخی از معرفی‌ها هم در ضمن خاطرات افراد (← خمینی، 1/128 ـ 132)، سال‌شمار زندگی امام‌خمینی (← ذاکری، 261) یا بیان حوادث انقلاب (← روحانی، 1/70 ـ 74) آمده‌اند. از نظر تعداد، کتاب‌شناسی‌های در قالب مقاله، در رتبه اول (حدود 70%) و پس از آن، کتاب قرار دارد.
| سبک =
مواد: منابع معرفی‌شده در کتاب‌شناسی‌های امام‌خمینی چند دسته‌اند: برخی به معرفی کتاب، مقاله و گفت‌وگو پرداخته‌اند (← یوسفی فخر، 95 ـ 112). برخی تنها به معرفی کتاب پرداخته‏اند؛ خواه کتاب‌ها و رساله‏های خود ایشان (برای مثال، ← احمدی فقیه) و خواه کتاب‌های درباره ایشان (← مطالعات معرفتی، 172). برخی دیگر نیز صرفاً به معرفی مقالات (برای نمونه، ← معاونت پژوهشی) یا پایان‏نامه‏ها (← دهقان و کفایی) بسنده کرده‏اند. بعضی کتاب‌شناسی‌ها نیز معرفی سخنرانی‌ها (← مؤسسه تنظیم، کوثر)، تقریرات (← حسینی، 55)، مجموعه‏های شعری (← دشتی، 61)، همایش‌ها (← سلیمانی و محققی، 69)، نوارهای سخنرانی (← سروش)، دیدارهای امام‌خمینی (← مؤسسه تنظیم، محضر نور) و یا امام‌خمینی در دایرة‌المعارف‏های غربی (← وهمن، 60) را برعهده گرفته‏اند و برخی چند عنوان از عناوین یادشده را پوشش داده‌اند (برای نمونه، ← نادرپور و دیگران). بیشترین درصد فراوانی مواد معرفی‌شده، مربوط به مقالات است و کتاب‌ها و پایان‏نامه‏ها در رتبه بعدی جای می‏گیرند. از نظر شمار منابع معرفی‌شده در یک کتاب‌شناسی نیز کمترین تعداد سه (← امینی، 48) و بیشترین تعداد 6956 مورد است (← معاونت پژوهشی). برخی کتاب‌شناسی‌ها نیز ویژه امام‌خمینی نیستند و تنها در یک یا چند بخش به کتاب‌شناسی امام‌خمینی اختصاص یافته‌اند.
| زبان = فارسی
فهرست تفصیلی: فهرست پیش رو درباره کتاب‌ها، پایان‌نامه‌ها و مقالاتی است که به معرفی آثار امام‌خمینی یا آثار درباره ایشان می‌پردازند. اسامی کتاب‌هایی مانند آثار الحجه یا تاریخ و دایرةالمعارف حوزه علمیه قم (محمد شریف رازی) و بررسی و تحلیلی از نهضت امام‌خمینی (سیدحمید روحانی)، رجال قم (سیدمحمد مقدس‌زاده)، فهرست کتب چاپی فارسی (خان‌بابا مشار)، فقهای نامدار شیعه (عبدالرحیم عقیقی بخشایشی)، نقباء البشر (آقابزرگ تهرانی)، گنجینه دانشمندان (محمد شریف رازی) و آینه دانشوران (سیدعلیرضا ریحان یزدی) که تنها به معرفی اجمالی فهرست آثار امام‌خمینی پرداخته‌اند، در این کتاب‌شناسی نیامده است، اما شماری از کتاب‌های امام‌خمینی در کتاب الذریعه الی تصانیف الشیعه معرفی شده‌اند (آقابزرگ، 13/69؛ 18/13؛ 21/123 و 26/285). بعضی کتاب‌شناسی‌ها تنها به امام‌خمینی مربوط هستند و بعضی درباره امام‌خمینی و انقلاب اسلامی ایران؛ برخی از آنها نیز صرفاً کتاب‌شناسی‌اند، ولی بعضی دیگر زندگی‌نامه امام‌خمینی هستند که در آنها بخشی به معرفی اجمالی یا تفصیلی تألیفات ایشان اختصاص یافته است:
| ویراستار =
الف) کتاب و پایان‌نامه: 1. آرمین، محسن و افسر رزازی‌فر، کتاب‌شناسی توصیفی انقلاب اسلامی ایران 1357 ـ 1370، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، مرکز مطالعه و تحقیقات رسانه‌ها، چاپ اول، 1377، 160 + 152ص؛ معرفی کتاب‌های فارسی و انگلیسی منتشرشده درباره امام‌خمینی و انقلاب اسلامی، در محدوده زمانی سال‌های 1357 ـ 1370. در این اثر 983 کتاب و دوازده پایان‌نامه به زبان فارسی معرفی شده است؛ چنان‌که 597 کتاب و 74 پایان‌نامه نیز به زبان لاتین آمده است؛
| به تصحیح =
2. احمدی فقیه یزدی، محمدحسن، آثار و تألیفات حضرت آیت‌الله ‌العظمی امام‌خمینی، تهران، مرکز نشر مدرس، چاپ اول، 1368، 70ص. معرفی توصیفی آثار و تألیفات امام‌خمینی، گزارشی از مباحث مطرح‌شده در آنها، شرایط تألیف آنها، نقد و بررسی برخی چاپ‌های انجام‌شده از آثار ایشان. این کتاب به زبان عربی نیز ترجمه شده است (← احمدی فقیه). مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی نیز این اثر را چاپ کرده است؛
| به کوشش =
3. امیرخانی فراهانی، فاطمه؛ فهرست مقالات منتشرشده درباره انقلاب اسلامی (به زبان انگلیسی)، 1357 ـ 1377، تهران، انتشارات بین‌المللی الهدی، 1378ش/1999م، 789ص. فهرست 1481 مقاله که درباره امام‌خمینی و ابعاد مختلف انقلاب اسلامی، در سال‌های 1357 ـ 1377 نوشته شده است. این مقالات ذیل عناوینِ زیر تنظیم شده‌اند: پیشنیه انقلاب اسلامی، علل و عوامل پیروزی انقلاب، مبانی نظری انقلاب، امام‌خمینی و حکومت اسلامی در ایران، سیاست داخلی و خارجی جمهوری اسلامی، نهادهای انقلابی، فرهنگ ادب و هنر، روابط ایران و امریکا، جنگ ایران و عراق، احزاب سیاسی، اقوام ایرانی و انقلاب، اقتصاد ایران، موقعیت زنان در جمهوری اسلامی؛
| طراح جلد =
4. امیری، کیومرث، مأخذشناسی امام‌خمینی، تهران، باز، چاپ اول، 1378، 327ص. معرفی 1431 کتاب و مقاله از امام‌خمینی یا درباره ایشان، به زبان‌های فارسی، انگلیسی، فرانسه، آلمانی، ترکی، عربی، اردو و...که در داخل یا خارج از کشور منتشر شده‌اند؛
| تعداد جلد = ۱جلد
5. امیری، کیومرث، چکیده پایان‌نامه‌های دکتری و کارشناسی ارشد دانشگاه‌های جهان درباره امام‌خمینی و انقلاب اسلامی، تهران، باز، چاپ اول، 1378، چهارده + 368ص. فهرست 252 پایان‌نامه در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری که در دانشگاه‌های امریکا، کانادا و دیگر کشورهای جهان درباره شخصیت و اندیشه امام‌خمینی و انقلاب اسلامی نگاشته‌شده، براساس سال نشر، از 1980 ـ 1998م، تنظیم شده است؛
| تعداد صفحات =
6. امیری، محمود، چکیده یکصد کتاب درباره امام‌خمینی به زبان‌های غیر فارسی، تهران، پیام آزادی، چاپ اول، 1378، 259ص. معرفی یکصد کتاب منتشرشده درباره امام‌خمینی به زبان‌های انگلیسی، عربی، آلمانی، فرانسه، ترکی، اسپانیولی و لهستانی، همراه با خلاصه‌ای از مباحث هر کتاب است؛
| قطع =
7. انصاری، حمید، حدیث بیداری، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ سوم، 1374، ص 214 ـ 243. معرفی 48 اثر از امام‌خمینی طبق سیر تاریخ نگارش، همراه با بیان مشخصات کتاب‌شناختی هر اثر است؛
| مجموعه =
8. پویا، حسن، کتاب‌شناسی تحریر الوسیله، قم، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ اول، 1391، 128ص. معرفی اجمالی تحریر الوسیله و نجاة العباد، سپس گزارش ترجمه‌ها، گزیده‌ها، تعلیقات، مستندات و شروح تحریر است؛
| نسخه‌الکترونیکی =
9. جهاد دانشگاهی، بوی گل، نظری اجمالی به آثار منتشرشده حضرت امام‌خمینی، مشهد، 1369، 116ص. معرفی هجده اثر از امام‌خمینی است؛
| ناشر = [[مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی]]
10. جهانشاه، ناصر، گزیده صد کتاب آلمانی درباره اسلام و ایران، 468ص. معرفی توصیفی یکصد کتاب که یا به زبان آلمانی نوشته‌شده یا از ترجمه آلمانی آنها در زمینه ایران، اسلام و امام‌خمینی استفاده شده است؛
| محل نشر =تهران
11. حبیبی، سلمان، کتاب‌شناسی توصیفی ولایت فقیه، قم، مرکز پژوهش‌های اسلامی صدا و سیما، 1381، 330ص. بخشی از کتاب دربردارنده کتاب‌های فارسی و عربی، پایان‌نامه‌ها و فهرست موضوعی مقالات با محور اندیشه امام‌خمینی است؛
| تاریخ نشر =۱۳۷۸ش
12. دهقان، علی و امیرحسین کفایی، چکیده پایان‌نامه‌های دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی ایران درباره امام‌خمینی و انقلاب اسلامی، تهران، پیام آزادی، 1378، 293ص. گزارشی توصیفی از 159 پایان‌نامه نگاشته‌شده در دانشگاه‌های تهران، شهید بهشتی، تربیت مدرس، امام‌صادق(ع)، آزاد اسلامی و دانشکده بین‌الملل وزارت امور خارجه درباره ابعاد شخصیت و اندیشه امام‌خمینی و انقلاب اسلامی است؛
| نوبت چاپ =
13. رحمانی، حمید، کتاب‌شناسی توصیفی کتاب‌شناسی‌های امام‌خمینی، تهران، نشر هستی‌نما، چاپ اول، 1382، 107ص. گزارشی از فهرست‌واره‌های آثار، همچنین خود آثار امام‌خمینی، همراه با خلاصه‌ای از موضوعات است؛
| شمارگان =
14. زمانی جباری، افسانه، مأخذشناسی توصیفی فقهی، اصولی و حقوقی امام‌خمینی، تهران، پژوهشکده امام‌خمینی و انقلاب اسلامی، چاپ اول، 1382، 559ص. در قسمت اول کتاب به صورت فهرست‌وار بخش‌های کتاب‌های درباره آثار امام‌خمینی آمده است. بخش‌های بعدی به مقالات و پایان‌نامه‌های درباره امام‌خمینی اختصاص یافته است؛
| شابک =
15. صدیقیان، محمدجواد و منصور میرعمادی، فهرست کتاب‌های مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ اول، 1379، 240ص. معرفی آثاری که مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی و چاپخانه عروج آنها را به چاپ رسانده‌اند؛ ازجمله آثار و تألیفات امام‌خمینی؛
| نوع رسانه =
16. عاملی، سعیدرضا، خلاصه پایان‌نامه‌های دکتری و مقالات خارجی درباره امام‌خمینی و انقلاب اسلامی، ترجمه محمدرضا آهنی، چاپ اول، تهران، دبیرخانه همایش پژوهشکده علوم انسانی دانشگاه امام‌حسین(ع)، 1378، 348ص. معرفی بیست رساله دکتری (سال‌های 1980 ـ 1996)، کتاب و مقاله مندرج در نشریات دانشگاهی اروپا و امریکای شمالی که با رهیافت‌های جامعه‌شناختی، سیاسی، تاریخی، اقتصادی، روان‌شناسی سیاسی و مدیریتی به بررسی و تحلیل انقلاب اسلامی ایران و رهبری امام‌خمینی، در دو سطح خرد و کلان پرداخته‌اند؛
| وبسایت ناشر =
17. کتابخانه آستان قدس رضوی، کتابنامه انقلاب اسلامی، مشهد، 1361، 170ص. فهرستی از کتاب‌ها و مقالات فارسی و غیر فارسی درباره انقلاب اسلامی و امام‌خمینی است؛
| مشخصات نشر =
18. گلی ‌زواره، غلامرضا، فرازهای فروزان، پژوهشی در سیره اخلاقی، تربیتی و عرفانی حضرت امام‌خمینی، قم، مؤسسه فرهنگی انتشاراتی حضور، چاپ اول، 1379، ص 468 ـ 501. نگاهی به شخصیت امام‌خمینی در عرصه قلم و نگارش، معرفی 53 اثر از امام‌خمینی در حوزه فقه، اصول، اخلاق، عرفان، تفسیر و حدیث، حکمت نظری و عملی، کلام و عقاید، بیانات، مکاتبات و نامه‌هاست؛
}}
19. مرتضایی، علی‌اکبر و فاطمه امیرخانی فراهانی، کتاب‌شناسی کتاب‌های منتشرشده درباره انقلاب اسلامی در جهان (1375 ـ 1376)، تهران، انتشارات بین‌المللی الهدی، چاپ اول، 1377، 723ص. فهرست 1179 عنوان کتاب که درباره امام‌خمینی و انقلاب اسلامی طی سال‌های 1357 ـ 1376ش/1979 ـ 1997م در خارج از کشور به زبان‌های انگلیسی، فرانسه، آلمانی، ترکی استانبولی، روسی، سوئدی، اندونزیایی، اسپانیولی، ژاپنی، لهستانی، عربی، اردو و فارسی نگاشته شده‌اند؛
'''رساله توضیح المسائل'''، رساله عملیه [[امام‌خمینی]] برای عموم مردم؛ فارسی.
20. مرکز اسناد انقلاب اسلامی، کتاب‌شناسی 15 خرداد، تهران، چاپ اول، 1375، 214ص. معرفی 195 کتاب و 1116 مقاله درباره قیام 15 خرداد و امام‌خمینی است؛
 
21. مرکز مشارکت امور زنان ریاست جمهوری، کتاب‌شناسی جایگاه زن در اندیشه حضرت امام‌خمینی، تهران، برگ زیتون، چاپ اول، 1380، 206ص. فهرست 622 کتاب و مقاله درباره دیدگاه‌های امام‌خمینی درباره زنان که تا سال 1378 به زبان فارسی نگاشته شده‌اند؛
در گذشته نوعاً رساله‌های احکام شرعی به زبان عربی نگاشته می‌شده است، اما با فزونی [[شیعیان]] فارسی‌زبان، برخی [[مراجع دینی]] بر آن شدند که فتاوای خود را به زبان فارسی در اختیار آنان قرار دهند. جامع [[عباسی شیخ بهایی]] (م۱۰۳۰ق) نخستین رساله از این دست است.<ref>(جناتی، ادوار فقه و کیفیت بیان آن، ۲۳۴)</ref> از آن پس کتاب‌های بسیاری با عنوان «رساله عملیه» نگاشته شده که دربردارنده احکام مورد نیاز مقلدان بوده است. این رساله‌ها عمدتاً دربردارنده احکام [[طهارت]]، [[نماز]] و [[روزه]] و گاه احکام [[خمس]]، [[زکات]] و [[حج]] بوده است. از قرن چهاردهم هجری، مراجع تقلید بر رساله‌های فقهای سابق حاشیه می‌نوشتند اما پس از آن [[سیدحسین بروجردی]] رساله عملیه‌ای با عنوان «توضیح المسائل» منتشر کرد و مراجع تقلید پس از او نیز با مبنا قراردادن آن، فتاوای خود را عرضه می‌کردند.<ref>(دوانی، مفاخر اسلام، ۱۲/۲۲۲ ـ ۲۲۳)</ref>
22. مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، کتاب‌شناسی مجموعه آثار امام‌خمینی، تهران، چاپ و نشر عروج، 1387، 68ص. معرفی آثار امام‌خمینی شرح‌ها و تقریرات آثار ایشان است؛
 
23. منشادی، مرتضی و دیگران، کتاب‌شناسی توصیفی امام‌خمینی، بندرعباس، دانشگاه هرمزگان، چاپ اول، 1378، 442ص. معرفی تفصیلی آثار امام‌خمینی و موضوعات مطرح‌شده در آنهاست؛
امام‌خمینی همانند فقهای معاصر خود نخست بر رساله بروجردی حاشیه نوشت<ref>(عقیقی بخشایشی، فقهای نامدار شیعه، ۵۳۵)</ref> که در دوره مرجعیت ایشان به صورت مستقل به چاپ رسید؛ سپس [[مجتبی تهرانی]] که مورد وثوق امام‌خمینی بود، حاشیه‌های ایشان را در متن درج کرد<ref>(استادی، تألیفات و آثار حضرت امام‌خمینی، ۲۶۷؛ احمدی فقیه، سیری در آثار و تألیفات حضرت‌آیةالله العظمی امام‌خمینی، ۳۴)</ref> و به تایید امام‌خمینی رسید و در خرداد ۱۳۴۲ منتشر گردید.<ref>(روحانی، حاج‌آقامجتبی تهرانی، شاگرد دلباخته مکتب امام، ۳۰ ـ ۳۱)</ref> این رساله جانشین [[رساله نجاة‌ العباد]] امام‌خمینی شد که پیش از آن با اصرار و همت برخی از شاگردان ایشان، تدوین و منتشر شده بود.
24. مهدوی، موسی و جمشید منصور قناعی، کتاب‌شناسی انقلاب اسلامی و امام‌خمینی، تهران، خانه کتاب، چاپ اول، 1388، 574ص؛
:{{ببینید|حاشیه بر رساله توضیح المسائل|رساله نجاة‌ العباد}}
25. نادرپور، محمدرضا و دیگران، کتاب‌شناسی توصیفی امام‌خمینی، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ اول، 1379، 334ص. فهرست آثار قلمی امام‌خمینی یا آثار گردآوری‌شده از بیانات و سخنرانی‌های ایشان، نیز آثار نویسندگان دیگر درباره ابعاد مختلف شخصیت و نهضت امام‌خمینی است که ذیل یازده موضوع تنظیم شده است؛
رساله امام‌خمینی، دربرگیرنده احکام تقلید، طهارت، نماز، روزه، خمس، زکات، حج، خرید و فروش، شرکت، [[صلح]]، اجاره، جعاله، مزارعه، مساقات، محجوران، وکالت، قرض، حواله‌دادن، رهن، ضمان، کفالت، ودیعه، عاریه، [[نکاح]]، [[طلاق]]، [[غصب]]، مال پیداشده، سربریدن و شکار حیوانات، ‌خوردنی‌ها و آشامیدنی‌ها، نذر و عهد و قسم، [[وقف]]، وصیت و ارث می‌باشد و ابوابی چون قضا و شهادات و [[حدود]] و [[دیات]] و [[قصاص]]، مانند توضیح المسائل دیگر مراجع در آن نیامده است. این کتاب افزوده‌هایی با عنوان‌های احکام [[امر به معروف و نهی از منکر]]، دفاع، احکام [[نماز جمعه]]، مسائلی درباره سفته، سرقفلی، معاملات بانکی، بیمه و بخت‌آزمایی، [[تلقیح]] و احکام تشریح، پیوند اعضا و بعضی از استفتائات جدید و یک خاتمه دارد که با عنوان مسائل متفرقه آمده است. این پیوست‌ها در [[کتاب تحریر الوسیله]] امام‌خمینی با عنوان «المسائل‌المستحدثه» آمده و احکامی از آن در این رساله به فارسی برگردانده شده است.<ref>(عماد دشتی، کتابشناسی موضوعی ـ توصیفی آثار امام راحل، ۴۳)</ref> ترتیب این رساله با سایر کتاب‌های فتوایی امام‌خمینی مانند [[نجاة‌ العباد]] فرق می‌کند.<ref>(متین،  مجله، ۲۹۷)</ref> طرح مسائل مورد ابتلا همچون امر به معروف و نهی از منکر و دفاع، آن را از رساله‌های مشابه ممتاز کرده است.<ref>(عماد دشتی، کتابشناسی موضوعی ـ توصیفی آثار امام راحل، ۴۲)</ref>
26. نوری، محمد و علی نصر اصفهانی، امام‌خمینی و حکومت اسلامی، مأخذشناسی اندیشه‌ سیاسی امام‌خمینی، ج9، قم، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، 1378، 515ص. معرفی تفصیلی آثار امام‌خمینی درباره حکومت و آثار چاپی (کتاب، پایان‌نامه، مقاله و پژوهش) است که به زبان‌های مختلف درباره دیدگاه‌های حکومتی ایشان نگاشته شده‌اند.
:{{ببینید|مسائل مستحدثه}}
ب) مقاله: 1. استادی، رضا، کتاب‌ها و آثار علمی امام‌خمینی، مجله حضور، شماره 1، خرداد 1370، ص172 ـ 194. تحصیلات و اساتید امام‌خمینی، موضوعات دهگانه آثار امام‌خمینی، شهرت علمی امام‌خمینی، معرفی 85 اثر عرفانی، اخلاقی، فقهی، اصولی، ادبی و سیاسی از امام‌خمینی همراه با گزارشی از محتوای هر کتاب و مشخصات کتابشناختی آن. این مقاله، با تغییرات مختصری، در منابع زیر بازچاپ شده است: الف) مجله مشکوة، شماره 23 ـ 24، 1368، ص249 ـ 273. این مقاله با تغییر و تکمیل در مجله حضور بازچاپ شده است؛ ب) مجله کیهان اندیشه، شماره 29 فروردین و اردیبهشت 1369، ص143 ـ 161؛ ج) فقهای نامدار شیعه، عبدالرحیم عقیقی بخشایشی، قم، دفتر نشر نوید اسلام، چاپ سوم، 1376، ص 528 ـ 539؛ د) ترجمه عربی آن در قالب کتاب نیز چاپ شده است؛
رساله توضیح المسائل پیش از [[انقلاب اسلامی]]، همانند دیگر آثار امام‌خمینی از کتاب‌های ممنوعه به شمار می‌رفت. در عین حال برخی افراد، ناشران و کتاب‌فروشی‌ها ازجمله [[سید‌محمدرضا سعیدی]] تهیه و نشر و پخش رساله امام‌خمینی را وظیفه خود می‌دانستند.<ref>(مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات، ۱۱/۲۲، ۳۲۰ و ۳۳۴)</ref> سعیدی به مردم نیز توصیه می‌کرد که رساله ایشان را تهیه کنند<ref>(مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات، ۱۱/۱۸ و ۱۳۸)</ref> و خود نیز فتاوای ایشان را از رساله نقل می‌کرد.<ref>(مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات، ۱۱/۱۹ و ۲۰۸)</ref> وی حتی در [[سازمان اطلاعات و امنیت کشور]] ([[ساواک]]) تعهد نداد که در نشر و تشریح مسائل فقهی امام‌خمینی دخالتی نداشته باشد.<ref>(مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات، ۱۱/۲۲ و ۳۶۳)</ref> در جلد سوم، چهارم و پنجم مجموعه اسناد شهربانی درباره امام‌خمینی، اسناد بسیاری وجود دارد که شهربانی به دستور ساواک موظف شده است با ناشرانی که رساله ایشان را چاپ می‌کنند، کتاب‌فروشی‌هایی که رساله را می‌فروشند و افرادی که دارای رساله ایشان هستند، برخورد شود و همه نسخه‌های آن را جمع کند. مأموران افزون بر کتابفروشی‌ها نسخه‌های رساله ایشان را از کتابخانه‌های عمومی و دیگر اماکن شخصی نیز جمع‌آوری کردند.<ref>(مؤسسه تنظیم، امام در آینه اسناد، ۳/۱۳۸، ۴۱۷، ۴۳۴، ۴۴۴، ۵۱۲؛ ۴/۳، ۳۳ ـ ۳۹، ۶۶، ۷۰، ۷۶ ـ ۷۸ و ۵/۵، ۱۹، ۲۴، ۹۸، ۱۰۰، ۱۳۶)</ref> ممنوعیت چاپ و نشر رساله امام‌خمینی سبب شده بود که گاه بدون نام ایشان و گاه با نام مراجع دیگر انتشار یابد؛<ref>(عماد دشتی، کتابشناسی موضوعی ـ توصیفی آثار امام راحل، ۴۳)</ref> چنان‌که نام امام‌خمینی در حواشی ایشان بر رساله توضیح المسائل بروجردی و فتاوای ایشان بر [[العروة‌ الوثقی]] با علامت اختصاری «خ» معین شده بود.
2. امیری، کیومرث، کتاب‌شناسی حضرت امام‌خمینی به زبان‌های غیر فارسی، مجله کتاب ماه، ویژه یکصدمین سال میلاد امام‌خمینی، 30/1/1378، ص72 ـ 78. معرفی برخی از مهم‌ترین کتاب‌های منتشرشده به زبان‌های اردو، انگلیسی، آلمانی، ترکی، سوئدی، اسپانیولی، عربی و فارسی در خارج کشور درباره شخصیت و اندیشه امام‌خمینی است؛
 
3. امینی، خلیل‌الله، معرفی سه کتاب به قلم نویسندگان خارجی درباره امام‌خمینی، مجله کتاب ماه، ویژه یکصدمین سال میلاد امام‌خمینی، 30/1/1378، ص48 ـ 51. معرفی سه کتاب که به بررسی شخصیت امام‌خمینی و انقلاب اسلامی پرداخته‌اند: الف) ولایت فقیه: امام‌خمینی و انقلاب اسلامی، نوشته افضل حیدر؛ ب) خمینی، یک انقلابی به نام خدا، نوشته هاینتس نوس بائومر؛ ج) امام‌خمینی، نیروی الهام‌بخش اسلام، نوشته سیدجعفر السقوف؛
پس از [[پیروزی انقلاب اسلامی]]، مؤسسه‌ها و نهادهای مختلفی به چاپ و انتشار این رساله اقدام کرده‌اند؛ ازجمله: انتشارات راه امام<ref>(تهران، ۱۳۵۹، ۳۳۷ + ۱۱، وزیری.)</ref> و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی (۱۳۶۵، بیش از سیزده بار). مرکز پژوهش‌های علوم اسلامی و جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و ناشران دیگر نیز این رساله را بارها منتشر ساختند. در سال ۱۳۷۸ مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی با بررسی و تطبیق چاپ‌های مختلف آن، متن صحیحی همراه با پاورقی استفتائات، منتشر کرد. همچنین این کتاب در جلد ۲۹ «موسوعة الامام‌الخمینی» در سال ۱۳۹۲ش/ ۱۴۳۴ق منتشر شده است. گزیده‌هایی از رساله توضیح المسائل امام‌خمینی، همراه بعضی از مسائل تحریر الوسیله نیز برای اصناف مختلف تهیه و چاپ شده است؛ ازجمله: فتاوای امام‌خمینی در رابطه با جانبازان،<ref>(تهران، رجا، ۱۳۶۴)</ref> احکام جبهه،<ref>(مرکز بررسی و تحقیقات عقیدتی سیاسی سپاه، تهران، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، ۱۳۶۵)</ref> احکام معلولین و مجروحین،<ref>(حسین مهاجر، قم، بی‌نا)</ref> احکام جبهه،<ref>(علی‌محمد اسدی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۳۶۶)</ref> احکام خانواده،<ref>(عبدالرحیم موگهی، قم دفتر تبلیغات اسلامی، چاپ ۱۳، ۱۳۷۰)</ref> احکام نماز،<ref>(عبدالرحیم موگهی، قم، شفق، ۱۳۷۲)</ref> احکام ازدواج،<ref>(عبدالرحیم موگهی، قم، شفق، ۱۳۷۲)</ref> منتخب توضیح المسائل امام‌خمینی،<ref>(عبدالرحیم موگهی، قم، محدث، بی‌تا، جیبی)</ref> احکام آب‌ها، مطهرات و نجاسات،<ref>(محمد وحیدی، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۵)</ref> روشی در تدریس احکام،<ref>(علی‌محمد اسدی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۳۷۵)</ref> احکام نماز، وقت‌شناسی، قبله‌شناسی،<ref>(محمد وحیدی، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۵)</ref> احکام تقلید و اجتهاد امام‌خمینی،<ref>(عبدالرحیم موگهی، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۶)</ref> احکام بانوان و مادران،<ref>(عبدالرحیم موگهی، قم، شفق، ۱۳۷۷)</ref> منتخب توضیح المسائل،<ref>(کمال‌الدین خدامی، قم، شفق، چاپ دوم، ۱۳۷۷)</ref> رساله آموزشی،<ref>(رضا قربانیان، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۳۷۷)</ref> احکام بانوان<ref>(محمد وحیدی، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۸)</ref> و احکام دختران.<ref>(محمد وحیدی، قم، عصمت، ۱۳۷۸)</ref>
4. انصاری قمی، ناصرالدین، آثار حدیثی امام‌خمینی، مجله علوم حدیث، شماره 14، زمستان 1378، ص232 ـ 249. معرفی توصیفی شش اثر حدیثی امام‌خمینی: شرح چهل حدیث، شرح حدیث جنود عقل و جهل، شرح حدیث رأس الجالوت، التعلیقة علی الفوائد الرضویه، شرح دعاء السحر و بدائع الدرر فی قاعدة نفی الضرر؛
 
5. انصاری قمی، ناصرالدین، تألیفات و تقریرات امام‌خمینی، مجله آینه پژوهش، شماره 58، مهر ـ آبان 1378، ص202 ـ 216. معرفی 95 اثر از تألیفات امام‌خمینی و شرح‌ها، تلخیص‌ها و حاشیه‌های آنها، در زمینه فقه، اصول، قواعد فقهیه، حدیث، عرفان و اخلاق، تفسیر، کلام و عقاید، شعر و ادب، حکومت اسلامی و سخنان موضوعی است؛
رساله توضیح المسائل با حواشی برخی مراجع تقلید معاصر نیز چند گونه و بارها به چاپ رسیده است؛ نمونه معروف آن توضیح المسائل امام‌خمینی، چاپ و نشر انتشارات اسلامی وابسته به [[جامعه مدرسین حوزه علمیه قم]] است که با بیش از ده حاشیه منتشر شده است. این رساله تا کنون به زبان‌های چندی ترجمه شده و ناشران پرشماری در سراسر دنیا آن را چاپ و منتشر ساخته‌اند<ref>(شیرازی، کتابشناسی توصیفی سیری در آثار ارزشمند امام‌خمینی، ۱۰۲)</ref> و از این نظر هیچ رساله عملیه‌ای به اندازه آن، با اقبال عمومی روبه‌رو نشده است.<ref>(عماد دشتی، کتابشناسی موضوعی ـ توصیفی آثار امام راحل، ۴۲)</ref>
6. باقری، معصومه، آشنایی با مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، مجله کتاب ماه، بهار 1369، ص113 ـ 121. معرفی آثار امام‌خمینی و آثار چاپ‌شده به ‌دست مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی است؛
==پانویس==
7. پاسدار اسلام، مجله، درباره مقام امام‌خمینی و تألیفات ایشان، شماره 34، 1363، ص54 ـ 56؛
{{پانویس|۲}}
8. حسینی، سیدرضا، تقریرات درس امام، مجله حضور، ویژه‌نامه هشتمین سالگرد رحلت امام‌خمینی، بهار 1376، ص55 ـ 60. نگاهی به حوزه درس امام‌خمینی، روش ایشان در پرورش شاگردان، تقریرنویسی و اهمیت آن در حوزه‌های علوم دینی و معرفی 39 تقریر انجام‌شده از درس‌های امام‌خمینی به ‌دست شاگردان ایشان، در سه موضوع فقه، اصول، اخلاق و فلسفه و در سه دسته چاپ‌شده، چاپ‌نشده و در دست چاپ است؛
==منابع==
9. حضور، مجله، کتاب‌شناسی حضرت امام‌خمینی، شماره 5 ـ 6، 1371، ص103 ـ 111. معرفی آثار امام‌خمینی و آثاری که مستقیماً به اندیشه‌های ایشان پرداخته‌اند. این کتاب‌نامه در نُه بخش تنظیم شده است: سخنرانی‌ها، پیام‌ها و مصاحبه‌ها؛ مجموعه‌های موضوعی و برگزیده سخنان؛ آثار چاپ‌شده فقهی، عرفانی و اشعار؛ شرح و تفسیر آثار و اشعار؛ زندگی‌نامه امام‌خمینی؛ خاطرات، مقالات و مصاحبه‌های درباره امام‌خمینی؛ اشعار در مدح و رثای ایشان؛ آثار پراکنده؛ کتاب‌شناسی؛
{{منابع}}
10. حوزه، مجله، کتابنامه امام: سیری در تألیفات فقهی و اصولی ـ اخلاقی و عرفانی، شماره 37 ـ 38، فروردین ـ تیر 1369، ص403 ـ 424. بررسی ویژگی‌های کلی آثار مکتوب امام‌خمینی، همراه با معرفی آثار ایشان در زمینه فقه اصول، اخلاق و عرفان است؛
* احمدی فقیه یزدی، محمدحسن، سیری در آثار و تألیفات حضرت‌آیةالله العظمی امام‌خمینی، تهران، مدرس، چاپ اول، ۱۳۶۸ش.
11. دشتی، عمادالدین، کتاب‌شناسی توصیفی مجموعه‌های شعری در سوگ امام راحل، مجله حضور، آن موج آرام، ویژه‌نامه هشتمین سالگرد رحلت امام‌خمینی، خرداد 1376، ص61 ـ 62. معرفی 22 مجموعه شعرِ شاعرانی ایرانی درباره رحلت امام‌خمینی از 1368 ـ 1374 است؛
* استادی، رضا، تألیفات و آثار حضرت امام‌خمینی، مجله مشکوة، شماره ۲۳ ـ ۲۴، ۱۳۶۸ش.
12. ذکایی ساوجی، مرتضی، کتاب‌شناسی امام‌خمینی در غرب، مجله راه دانش، شماره 13 ـ 14، 1377، ص289 ـ 292. به معرفی کتاب‌ها و مقالاتی که درباره امام‌خمینی در خارج از کشور، به‌ویژه اروپا و امریکا و در سال‌های نخستین پیروزی انقلاب اسلامی ایران (1978 ـ 1981م/ 1357 ـ 1360ش) به چاپ رسیده، می‌پردازد. این مقاله در مجله کیهان فرهنگی، شماره 176، خرداد 1380، ص11 نیز انتشار یافته است؛
* امام‌خمینی، سیدروح‌الله، رساله نجاة العباد، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ دوم، ۱۳۸۵ش.
13. رجبی، عباس، کتاب‌شناسی برگزیده امام‌خمینی، حکومت اسلامی و انقلاب اسلامی، پژوهشنامه متین؛ شماره 3 ـ 4، تابستان ـ پاییز 1378، ص374 ـ 402. فهرست کتاب‌ها و مقاله‌ها، پایان‌نامه‌ها و همایش‌های برگزارشده تا پایان آذر 1378 درباره نظریات و اندیشه‌های سیاسی ـ اجتماعی امام‌خمینی، حکومت اسلامی و انقلاب اسلامی است؛
* جناتی، محمدابراهیم، ادوار فقه و کیفیت بیان آن، تهران، کیهان، چاپ اول، ۱۳۷۴ش.
14. رحمتی، حسینعلی، مأخذشناسی سیره فلسفی امام‌خمینی، مجله نامه مفید، شماره 20، زمستان 1378، ص213 ـ 234. معرفی کتاب‌ها و مقالاتی از امام‌خمینی و دیگران است که در آنها مباحثی در حوزه فلسفه محض، فلسفه سیاست و فلسفه تعلیم و تربیت از دیدگاه امام‌خمینی مطرح شده است؛
* دوانی، علی، مفاخر اسلام، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، چاپ چهارم، ۱۳۷۹ش.
15. زرشکی، پریا، فهرست پایان‌نامه‌های دانشجویی داخل کشور درباره امام‌خمینی، مجله کتاب ماه، ویژه یکصدمین سال میلاد امام‌خمینی، 30/1/1378، ص31 ـ 36 و 83 ـ 86. معرفی 130 پایان‌نامه نوشته‌شده در دانشگاه‌های ایران درباره ابعاد سیاسی، عرفانی، تربیتی و... امام‌خمینی است؛
* روحانی، سیدحمید، حاج‌آقامجتبی تهرانی، شاگرد دلباخته مکتب امام، فصلنامه ۱۵ خرداد، شماره ۳۴، ۱۳۹۱ش.
16. شیرازی، علی، کتاب‌شناسی توصیفی: سیری در آثار ارزشمند حضرت امام‌خمینی، مجله معرفت، سال هشتم، شماره 3، آذر ـ دی 1378، ص99 ـ 111. این مقاله در «چهل پرده اشک» ضمیمه روزنامه جمهوری اسلامی، تیر 1368 نیز به چاپ رسیده است. معرفی 104 کتاب و رساله از آثار امام‌خمینی یا کتاب‌هایی است که دیگران با استفاده از آثار ایشان جمع‌آوری و تدوین کرده‌اند. این کتاب‌ها در زمینه اخلاق و سیر و سلوک، فقه، اصول، ادبیات، سیاست و... است؛
* شیرازی، علی، کتابشناسی توصیفی سیری در آثار ارزشمند امام‌خمینی، مجله معرفت، شماره ۳۱، ۱۳۷۸ش.
17. صادق‌پور، محمدحسین، فهرست کتاب‌ها و مقاله‌های منتشرشده درباره امام‌خمینی در سال امام، مجله مشکوة، شماره 62 ـ 65، 1378، ص50 ـ 73. معرفی 436 کتاب و مقاله که در مطبوعات ایران در سال 1378 درباره امام‌خمینی نوشته شده است؛
* عقیقی بخشایشی، عبدالرحیم، فقهای نامدار شیعه، قم، نوید اسلام، چاپ سوم، ۱۳۷۶ش.
18. طالقانی، رضا، بررسی اجمالی آثار عرفانی امام‌خمینی، مجله آشنا، خرداد ـ تیر 1371؛
* عماد دشتی، صدرالدین، کتابشناسی موضوعی ـ توصیفی آثار امام راحل، مجله حضور (ویژه‌نامه هشتمین سالگرد رحلت امام‌خمینی)، ۱۳۷۶ش.
19. عماد دشتی، صدرالدین، کتاب‌شناسی موضوعی توصیفی آثار امام راحل، مجله حضور، ویژه‌نامه هشتمین سالگرد رحلت امام‌خمینی، بهار 1376، ص40 ـ 54. معرفی توصیفی 68 کتاب و رساله از امام‌خمینی در قالب موضوع‌های فلسفه و عرفان، تفسیر، کلام، اخلاق، حدیث، فقه، فتاوی، اصول فقه، حکومت، اجتماع، شعر و ادب و آثار دیگران است؛
* متین، مجله، آشنایی با دفتر مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی در قم، شماره ۲، ۱۳۷۸ش.
20. فهیمی، مهدی، کتاب‌شناسی حضرت امام‌خمینی، مجله کیهان فرهنگی، سال ششم، شماره 3، خرداد 1368، ص12 ـ 15. معرفی اجمالی 24 اثر از آثار امام‌خمینی است؛
* مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، امام‌ در آینه اسناد، سیر مبارزات امام‌خمینی به روایت اسناد شهربانی، تهران، چاپ اول، ۱۳۸۳ش.
21. قاسمی، جواد، فهرست کتاب‌های منتشرشده به زبان انگلیسی درباره امام‌خمینی، مجله مشکوة، شماره 62 ـ 65، 1378، ص74 ـ 75. فهرست سی اثر که به زبان انگلیسی درباره امام‌خمینی نوشته شده‌اند؛
* مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، سیر مبارزات امام‌خمینی در آینه اسناد به روایت ساواک، تهران، چاپ اول، ۱۳۸۶ش.
22. مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی، مجله، کتاب‌های منتشرشده درباره امام‌خمینی، سال سوم، شماره 9 ـ 10، تابستان ـ پاییز 1378، ص172 ـ 178. معرفی 259 اثر از آثار امام‌خمینی یا آثار منتشرشده درباره ایشان است؛
{{پایان}}
23. کتاب ماه، مجله، فهرست کتاب‌های منتشرشده درباره امام‌خمینی، ویژه یکصدمین سال میلاد امام‌خمینی، 30/1/1378، ص72 به بعد. معرفی اجمالی 298 کتاب منتشرشده به زبان فارسی درباره اندیشه و شخصیت امام‌خمینی ویژگی‌های ایشان و... است؛
ابوالفضل یغمایی
24. کتاب ماه، مجله، معرفی چند کتاب درباره امام‌خمینی، ویژه یکصدمین سال میلاد امام‌خمینی، 30/1/1378، ص67 ـ 71. معرفی پانزده کتاب منتشرشده به زبان فارسی درباره ابعاد مختلف شخصیت و اندیشه امام‌خمینی است؛
25. کفایی، امیرحسین، کتاب‌شناسی آثار حضرت امام‌خمینی، مجله کتاب ماه، ویژه یکصدمین سال میلاد امام‌خمینی، 1/30/1378، ص37 ـ 41. معرفی 24 کتاب از مهم‌ترین آثار امام‌خمینی است؛
26. مرادی‌نیا، محمدجواد، معرفی آثار مکتوب امام‌خمینی، روزنامه اطلاعات، 20/3/1378، ش21644؛
27. مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، آشنایی با دفتر مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی در قم، مجله متین، سال اول، شماره 2، بهار 1378، ص295 ـ 301. معرفی کتاب‌ها و تقریرات فقهی و اصولی امام‌خمینی است؛
28. نجف‌زاده بارفروش، محمدباقر، معرفی گذرای آثار امام‌خمینی، مجله اطلاعات هفتگی، شماره 2442، 21 تیر ـ 28 تیر 1368، ص42 ـ 45. معرفی و ارزیابی آثار امام‌خمینی است.
منابع: آقابزرگ طهرانی، محمدمحسن، الذریعة الی تصانیف الشیعه، بیروت، دارالاضواء، چاپ سوم، 1403ق؛ احمدی فقیه یزدی، محمدحسن، الامام‌الخمینی، الآثار و المؤلفات، بیروت، دارالروضه، بی‌تا؛ استادی، رضا، تألیفات و آثار حضرت امام‌خمینی، مجله مشکوة، شماره 23 ـ 24، 1368ش؛ امه‌طلب، فرخ، جریان تعاملی آثار، آرا و رفتار سیاسی امام‌خمینی، مؤلفه‏های اندیشه سیاسی امام‌خمینی، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، چاپ اول، تهران، 1379ش؛ امیری، کیومرث، کتاب‌شناسی حضرت امام‌خمینی به زبانهای غیر فارسی، مجله کتاب ماه، ویژه یکصدمین سال میلاد امام‌خمینی، 30/1/1378ش؛ امینی، خلیل‌الله، معرفی سه کتاب به قلم نویسندگان خارجی درباره امام‌خمینی، مجله کتاب ماه، ویژه یکصدمین سال میلاد امام‌خمینی، 30/1/1378ش؛ انصاری قمی، ناصرالدین، آثار حدیثی امام‌خمینی، مجله علوم حدیث، شماره 14، 1378ش؛ برومند، فیروزه، راهنمای تدوین کتاب‌شناسی، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ـ سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی، چاپ اول، 1368ش؛ حسینی، سیدرضا، تقریرات درس امام، مجله حضور، ویژه‌نامه هشتمین سالگرد امام‌خمینی، 1376ش؛ حوزه، مجله، سیری در تألیفات اخلاقی، عرفانی حضرت امام، شماره 37 ـ 38، 1369ش؛ همان، کتابنامه امام سیری در تألیفات فقهی و اصولی حضرت امام، شماره 37 و 38، 1369ش؛ خمینی، سیداحمد، مصاحبه، چاپ‌شده در سرگذشتهای ویژه از زندگی حضرت امام‌خمینی، تدوین مصطفی وجدانی، تهران، پیام آزادی، چاپ اول، 1367ش؛ دشتی، عمادالدین، کتاب‌شناسی مجموعه‌های شعری در سوگ امام راحل، مجله حضور، ویژه‌نامه هشتمین سالگرد امام‌خمینی، 1376ش؛ دهقان، علی و امیرحسین کفایی، چکیده پایان‏نامه‏های انقلاب اسلامی و امام‌خمینی، کارشناسی ارشد و دکتری دانشگاهها و مراکز آموزش عالی کشور، تهران، پیام آزادی، چاپ اول، 1378ش؛ ذاکری، علی‌اکبر، سال‌شمار زندگی امام‌خمینی، مجله حوزه، شماره 96، 1378ش؛ ذکایی ساوجی، مرتضی، کتاب‌شناسی امام‌خمینی در غرب، مجله کیهان فرهنگی، شماره 176، 1380ش؛ رحمانی، حمید، کتاب‌شناسی توصیفی کتاب‌شناسی‌های امام‌خمینی، مجله حضور، شماره 41، 1381ش؛ رحمتی، حسینعلی، مأخذشناسی سیره فلسفی امام‌خمینی، مجله نامه مفید، شماره 20، 1378ش؛ روحانی، سیدحمید، نهضت امام‌خمینی، تهران، عروج، چاپ پانزدهم، 1381ش؛ ریحان یزدی، علیرضا، آینه دانشوران، مقدمه، تعلیقات و اضافات ناصر باقری بیدهندی، قم، کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی، چاپ سوم، 1372ش؛ سروش، انتشارات، فهرست سخنرانی‏های امام در آرشیوهای سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، تهران، چاپ اول، 1364ش؛ سلیمانی، فرشید و زهره محققی، معرفی سمینارهای برگزار شده در مورد حضرت امام‌خمینی، مجله حضور، ویژه‌نامه هشتمین سالگرد امام‌خمینی، 1376ش؛ شریف رازی، محمد، آثار الحجة و دائرةالمعارف حوزه علمیه قم، قم، دارالکتاب، چاپ سوم، 1332ش؛ شیرازی، علی، کتابشناسی توصیفی، سیری در آثار ارزشمند امام‌خمینی، مجله معرفت، شماره 31، 1378ش؛ صدیقیان، محمدجواد و منصور میرعمادی، فهرست کتابهای مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی و مؤسسه چاپ و نشر عروج، سال 1379 ـ 1368، تهران، مؤسسه تنظیم ...، 1379ش؛ عماد دشتی، صدرالدین، کتاب‌شناسی موضوعی توصیفی آثار امام راحل، مجله حضور، ویژه‌نامه هشتمین سالگرد امام‌خمینی، 1376ش؛ کینن، استلا، فرهنگ فشرده علوم کتاب‌داری و اطلاع‏رسانی، ترجمه فاطمه اسدی گرگانی، تهران، کتابدار، چاپ اول، 1378ش؛ مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، کوثر، مجموعه سخنرانیهای حضرت امام‌خمینی، تهران، مؤسسه تنظیم ...، چاپ اول، 1371ش؛ همو، محضر نور، فهرست دیدارهای امام‌خمینی، تهران، چاپ دوم، 1374ش؛ مرکز اسلامی انگلیس، امام‌خمینی و انقلاب اسلامی در رساله‏های دکتری و نشریات دانشگاهی، ترجمه محمدرضا آهنی، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی دانشگاه امام‌حسین(ع)، چاپ اول، 1378ش؛ مرکز امور مشارکت زنان ریاست جمهوری، کتاب‌شناسی جایگاه زن در اندیشه حضرت امام‌خمینی، تهران، برگ زیتون، چاپ اول، 1380ش؛ مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی، مجله، کتابهای منتشرشده درباره امام‌خمینی، شماره 9 ـ 10، 1378ش؛ معاونت پژوهشی مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، مقاله‌شناسی توصیفی امام‌خمینی، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ اول، 1379ش؛ نادرپور، محمدرضا و دیگران، کتاب‌شناسی موضوعی امام‌خمینی، تهران، مؤسسه تنظیم ...، چاپ اول، 1379ش؛ وهمن، امیر، امام‌خمینی در نگاه دایرةالمعارف‏های غربی، مجله کتاب ماه، ویژه یکصدمین سال میلاد امام‌خمینی، 30/1/1378ش؛ یوسفی فخر، سیدحسین، مأخذشناسی فرمان هشت‌ماده‌ای امام‌خمینی، چاپ‌شده در امام‌خمینی و فرمان هشت‌ماده‌ای، قم، مؤسسه تنظیم ...، چاپ اول، 1392ش.
حسینعلی رحمتی

نسخهٔ کنونی تا ‏۷ بهمن ۱۴۰۱، ساعت ۲۱:۳۱

Salehi/صفحه تمرین۱
اطلاعات کتاب
عنوانرساله توضیح المسائل
نویسندهامام‌خمینی
زبانفارسی
تعداد جلد۱جلد
اطلاعات نشر
ناشرمؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی
محل نشرتهران
تاریخ نشر۱۳۷۸ش


رساله توضیح المسائل، رساله عملیه امام‌خمینی برای عموم مردم؛ فارسی.

در گذشته نوعاً رساله‌های احکام شرعی به زبان عربی نگاشته می‌شده است، اما با فزونی شیعیان فارسی‌زبان، برخی مراجع دینی بر آن شدند که فتاوای خود را به زبان فارسی در اختیار آنان قرار دهند. جامع عباسی شیخ بهایی (م۱۰۳۰ق) نخستین رساله از این دست است.[۱] از آن پس کتاب‌های بسیاری با عنوان «رساله عملیه» نگاشته شده که دربردارنده احکام مورد نیاز مقلدان بوده است. این رساله‌ها عمدتاً دربردارنده احکام طهارت، نماز و روزه و گاه احکام خمس، زکات و حج بوده است. از قرن چهاردهم هجری، مراجع تقلید بر رساله‌های فقهای سابق حاشیه می‌نوشتند اما پس از آن سیدحسین بروجردی رساله عملیه‌ای با عنوان «توضیح المسائل» منتشر کرد و مراجع تقلید پس از او نیز با مبنا قراردادن آن، فتاوای خود را عرضه می‌کردند.[۲]

امام‌خمینی همانند فقهای معاصر خود نخست بر رساله بروجردی حاشیه نوشت[۳] که در دوره مرجعیت ایشان به صورت مستقل به چاپ رسید؛ سپس مجتبی تهرانی که مورد وثوق امام‌خمینی بود، حاشیه‌های ایشان را در متن درج کرد[۴] و به تایید امام‌خمینی رسید و در خرداد ۱۳۴۲ منتشر گردید.[۵] این رساله جانشین رساله نجاة‌ العباد امام‌خمینی شد که پیش از آن با اصرار و همت برخی از شاگردان ایشان، تدوین و منتشر شده بود.

(ببینید: حاشیه بر رساله توضیح المسائل و رساله نجاة‌ العباد)

رساله امام‌خمینی، دربرگیرنده احکام تقلید، طهارت، نماز، روزه، خمس، زکات، حج، خرید و فروش، شرکت، صلح، اجاره، جعاله، مزارعه، مساقات، محجوران، وکالت، قرض، حواله‌دادن، رهن، ضمان، کفالت، ودیعه، عاریه، نکاح، طلاق، غصب، مال پیداشده، سربریدن و شکار حیوانات، ‌خوردنی‌ها و آشامیدنی‌ها، نذر و عهد و قسم، وقف، وصیت و ارث می‌باشد و ابوابی چون قضا و شهادات و حدود و دیات و قصاص، مانند توضیح المسائل دیگر مراجع در آن نیامده است. این کتاب افزوده‌هایی با عنوان‌های احکام امر به معروف و نهی از منکر، دفاع، احکام نماز جمعه، مسائلی درباره سفته، سرقفلی، معاملات بانکی، بیمه و بخت‌آزمایی، تلقیح و احکام تشریح، پیوند اعضا و بعضی از استفتائات جدید و یک خاتمه دارد که با عنوان مسائل متفرقه آمده است. این پیوست‌ها در کتاب تحریر الوسیله امام‌خمینی با عنوان «المسائل‌المستحدثه» آمده و احکامی از آن در این رساله به فارسی برگردانده شده است.[۶] ترتیب این رساله با سایر کتاب‌های فتوایی امام‌خمینی مانند نجاة‌ العباد فرق می‌کند.[۷] طرح مسائل مورد ابتلا همچون امر به معروف و نهی از منکر و دفاع، آن را از رساله‌های مشابه ممتاز کرده است.[۸]

(ببینید: مسائل مستحدثه)

رساله توضیح المسائل پیش از انقلاب اسلامی، همانند دیگر آثار امام‌خمینی از کتاب‌های ممنوعه به شمار می‌رفت. در عین حال برخی افراد، ناشران و کتاب‌فروشی‌ها ازجمله سید‌محمدرضا سعیدی تهیه و نشر و پخش رساله امام‌خمینی را وظیفه خود می‌دانستند.[۹] سعیدی به مردم نیز توصیه می‌کرد که رساله ایشان را تهیه کنند[۱۰] و خود نیز فتاوای ایشان را از رساله نقل می‌کرد.[۱۱] وی حتی در سازمان اطلاعات و امنیت کشور (ساواک) تعهد نداد که در نشر و تشریح مسائل فقهی امام‌خمینی دخالتی نداشته باشد.[۱۲] در جلد سوم، چهارم و پنجم مجموعه اسناد شهربانی درباره امام‌خمینی، اسناد بسیاری وجود دارد که شهربانی به دستور ساواک موظف شده است با ناشرانی که رساله ایشان را چاپ می‌کنند، کتاب‌فروشی‌هایی که رساله را می‌فروشند و افرادی که دارای رساله ایشان هستند، برخورد شود و همه نسخه‌های آن را جمع کند. مأموران افزون بر کتابفروشی‌ها نسخه‌های رساله ایشان را از کتابخانه‌های عمومی و دیگر اماکن شخصی نیز جمع‌آوری کردند.[۱۳] ممنوعیت چاپ و نشر رساله امام‌خمینی سبب شده بود که گاه بدون نام ایشان و گاه با نام مراجع دیگر انتشار یابد؛[۱۴] چنان‌که نام امام‌خمینی در حواشی ایشان بر رساله توضیح المسائل بروجردی و فتاوای ایشان بر العروة‌ الوثقی با علامت اختصاری «خ» معین شده بود.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی، مؤسسه‌ها و نهادهای مختلفی به چاپ و انتشار این رساله اقدام کرده‌اند؛ ازجمله: انتشارات راه امام[۱۵] و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی (۱۳۶۵، بیش از سیزده بار). مرکز پژوهش‌های علوم اسلامی و جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و ناشران دیگر نیز این رساله را بارها منتشر ساختند. در سال ۱۳۷۸ مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی با بررسی و تطبیق چاپ‌های مختلف آن، متن صحیحی همراه با پاورقی استفتائات، منتشر کرد. همچنین این کتاب در جلد ۲۹ «موسوعة الامام‌الخمینی» در سال ۱۳۹۲ش/ ۱۴۳۴ق منتشر شده است. گزیده‌هایی از رساله توضیح المسائل امام‌خمینی، همراه بعضی از مسائل تحریر الوسیله نیز برای اصناف مختلف تهیه و چاپ شده است؛ ازجمله: فتاوای امام‌خمینی در رابطه با جانبازان،[۱۶] احکام جبهه،[۱۷] احکام معلولین و مجروحین،[۱۸] احکام جبهه،[۱۹] احکام خانواده،[۲۰] احکام نماز،[۲۱] احکام ازدواج،[۲۲] منتخب توضیح المسائل امام‌خمینی،[۲۳] احکام آب‌ها، مطهرات و نجاسات،[۲۴] روشی در تدریس احکام،[۲۵] احکام نماز، وقت‌شناسی، قبله‌شناسی،[۲۶] احکام تقلید و اجتهاد امام‌خمینی،[۲۷] احکام بانوان و مادران،[۲۸] منتخب توضیح المسائل،[۲۹] رساله آموزشی،[۳۰] احکام بانوان[۳۱] و احکام دختران.[۳۲]

رساله توضیح المسائل با حواشی برخی مراجع تقلید معاصر نیز چند گونه و بارها به چاپ رسیده است؛ نمونه معروف آن توضیح المسائل امام‌خمینی، چاپ و نشر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم است که با بیش از ده حاشیه منتشر شده است. این رساله تا کنون به زبان‌های چندی ترجمه شده و ناشران پرشماری در سراسر دنیا آن را چاپ و منتشر ساخته‌اند[۳۳] و از این نظر هیچ رساله عملیه‌ای به اندازه آن، با اقبال عمومی روبه‌رو نشده است.[۳۴]

پانویس

  1. (جناتی، ادوار فقه و کیفیت بیان آن، ۲۳۴)
  2. (دوانی، مفاخر اسلام، ۱۲/۲۲۲ ـ ۲۲۳)
  3. (عقیقی بخشایشی، فقهای نامدار شیعه، ۵۳۵)
  4. (استادی، تألیفات و آثار حضرت امام‌خمینی، ۲۶۷؛ احمدی فقیه، سیری در آثار و تألیفات حضرت‌آیةالله العظمی امام‌خمینی، ۳۴)
  5. (روحانی، حاج‌آقامجتبی تهرانی، شاگرد دلباخته مکتب امام، ۳۰ ـ ۳۱)
  6. (عماد دشتی، کتابشناسی موضوعی ـ توصیفی آثار امام راحل، ۴۳)
  7. (متین، مجله، ۲۹۷)
  8. (عماد دشتی، کتابشناسی موضوعی ـ توصیفی آثار امام راحل، ۴۲)
  9. (مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات، ۱۱/۲۲، ۳۲۰ و ۳۳۴)
  10. (مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات، ۱۱/۱۸ و ۱۳۸)
  11. (مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات، ۱۱/۱۹ و ۲۰۸)
  12. (مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات، ۱۱/۲۲ و ۳۶۳)
  13. (مؤسسه تنظیم، امام در آینه اسناد، ۳/۱۳۸، ۴۱۷، ۴۳۴، ۴۴۴، ۵۱۲؛ ۴/۳، ۳۳ ـ ۳۹، ۶۶، ۷۰، ۷۶ ـ ۷۸ و ۵/۵، ۱۹، ۲۴، ۹۸، ۱۰۰، ۱۳۶)
  14. (عماد دشتی، کتابشناسی موضوعی ـ توصیفی آثار امام راحل، ۴۳)
  15. (تهران، ۱۳۵۹، ۳۳۷ + ۱۱، وزیری.)
  16. (تهران، رجا، ۱۳۶۴)
  17. (مرکز بررسی و تحقیقات عقیدتی سیاسی سپاه، تهران، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، ۱۳۶۵)
  18. (حسین مهاجر، قم، بی‌نا)
  19. (علی‌محمد اسدی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۳۶۶)
  20. (عبدالرحیم موگهی، قم دفتر تبلیغات اسلامی، چاپ ۱۳، ۱۳۷۰)
  21. (عبدالرحیم موگهی، قم، شفق، ۱۳۷۲)
  22. (عبدالرحیم موگهی، قم، شفق، ۱۳۷۲)
  23. (عبدالرحیم موگهی، قم، محدث، بی‌تا، جیبی)
  24. (محمد وحیدی، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۵)
  25. (علی‌محمد اسدی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۳۷۵)
  26. (محمد وحیدی، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۵)
  27. (عبدالرحیم موگهی، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۶)
  28. (عبدالرحیم موگهی، قم، شفق، ۱۳۷۷)
  29. (کمال‌الدین خدامی، قم، شفق، چاپ دوم، ۱۳۷۷)
  30. (رضا قربانیان، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۳۷۷)
  31. (محمد وحیدی، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۸)
  32. (محمد وحیدی، قم، عصمت، ۱۳۷۸)
  33. (شیرازی، کتابشناسی توصیفی سیری در آثار ارزشمند امام‌خمینی، ۱۰۲)
  34. (عماد دشتی، کتابشناسی موضوعی ـ توصیفی آثار امام راحل، ۴۲)

منابع

  • احمدی فقیه یزدی، محمدحسن، سیری در آثار و تألیفات حضرت‌آیةالله العظمی امام‌خمینی، تهران، مدرس، چاپ اول، ۱۳۶۸ش.
  • استادی، رضا، تألیفات و آثار حضرت امام‌خمینی، مجله مشکوة، شماره ۲۳ ـ ۲۴، ۱۳۶۸ش.
  • امام‌خمینی، سیدروح‌الله، رساله نجاة العباد، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ دوم، ۱۳۸۵ش.
  • جناتی، محمدابراهیم، ادوار فقه و کیفیت بیان آن، تهران، کیهان، چاپ اول، ۱۳۷۴ش.
  • دوانی، علی، مفاخر اسلام، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، چاپ چهارم، ۱۳۷۹ش.
  • روحانی، سیدحمید، حاج‌آقامجتبی تهرانی، شاگرد دلباخته مکتب امام، فصلنامه ۱۵ خرداد، شماره ۳۴، ۱۳۹۱ش.
  • شیرازی، علی، کتابشناسی توصیفی سیری در آثار ارزشمند امام‌خمینی، مجله معرفت، شماره ۳۱، ۱۳۷۸ش.
  • عقیقی بخشایشی، عبدالرحیم، فقهای نامدار شیعه، قم، نوید اسلام، چاپ سوم، ۱۳۷۶ش.
  • عماد دشتی، صدرالدین، کتابشناسی موضوعی ـ توصیفی آثار امام راحل، مجله حضور (ویژه‌نامه هشتمین سالگرد رحلت امام‌خمینی)، ۱۳۷۶ش.
  • متین، مجله، آشنایی با دفتر مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی در قم، شماره ۲، ۱۳۷۸ش.
  • مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، امام‌ در آینه اسناد، سیر مبارزات امام‌خمینی به روایت اسناد شهربانی، تهران، چاپ اول، ۱۳۸۳ش.
  • مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، سیر مبارزات امام‌خمینی در آینه اسناد به روایت ساواک، تهران، چاپ اول، ۱۳۸۶ش.

ابوالفضل یغمایی