محمدباقر شریعتی اردستانی

محمدباقر شریعتی، از شاگردان درس خارج فقه و اصول امام‌خمینی.

محمدباقر شریعتی در سال ۱۳۰۷ ش در روستای فران از توابع اصفهان به دنیا آمد. پدرش شیخ عبدالوهاب شریعتی، از روحانیان سرشناس منطقه اردستان بود که پس از سالیان متمادی تحصیل در حوزه علمیه اصفهان، در روستای فران مقیم شد و به تبلیغ و ارشاد مردم پرداخت. محمدباقر شریعتی خواندن و نوشتن را در زادگاهش آموخت. آنگاه به تحصیل دروس حوزوی روی آورد و در سال ۱۳۲۴ ش به اصفهان رفت و بخشی از مقدمات را در آنجا و نزد استادان آن حوزه خواند. سپس راهی حوزه علمیه قم شد و در آنجا پس از طی دروس مقدماتی، در درس سطح آقایان حسینعلی منتظری، شیخ جواد تبریزی و میرزا علی‌اکبر مشکینی شرکت کرد. سپس به فراگیری دروس خارج فقه و اصول پرداخت و از درس خارج آیات سیدحسین طباطبایی بروجردی، سیدمحمد محقق داماد، امام‌خمینی و منتظری استفاده کرد. او شیفته درس و بیانات امام‌خمینی شد و بیشترین بهره را از محضر ایشان برد و در دهه ۳۰ ش از یاران نزدیک و مورد اعتماد امام‌خمینی شد («درگذشتگان: حجت‌الاسلام‌والمسلمین شریعتی»، ۱۲۱). وی در دوازده بهمن ۱۳۴۰ از ایشان اجازه تصدی در امور شرعیه و حسبیه دریافت کرد (صحیفه امام، ج ۱، ۷۱) و با استناد به این اجازه‌نامه می‌توان گفت که وی از نخستین عالمانی بود که چنین اجازه‌ای را از ایشان دریافت کرد. درباره سال‌های حضور او در درس خارج فقه یا اصول یا هر دو درس امام‌خمینی گزارشی در دست نیست، ولی می‌توان احتمال داد که از اواخر دهه ۱۳۳۰ تا سال ۱۳۴۳ ش که امام‌خمینی از کشور تبعید شد، از آن درس بهره می‌برده است. وی در سال‌های نهضت امام‌خمینی از آن حمایت می‌کرد. در سال ۱۳۴۵ ش و پس از دستگیری برخی از روحانیان ازجمله آقایان منتظری، احمد آذری قمی، عبدالرحیم ربانی شیرازی و شهاب‌الدین اشراقی، همراه با جمعی از محصلان و فضلای حوزه علمیه قم با ارسال نامه‌ای سرگشاده به مراجع تقلید مقیم قم و نجف، از آنان خواستند نسبت به این دستگیری‌ها واکنش نشان دهند و به حکومت پهلوی درباره چنین «اقدامات گستاخانه‌ای» تذکر دادند و آن اعمال را غیرقانونی دانستند (سیر مبارزات یاران امام در آینه اسناد ساواک، ج ۳، ۴۰۸-۴۰۹). شریعتی در سال ۱۳۴۸ ش و پس از درگذشت پدرش و همچنین سیدعلی طباطبایی‌نژاد و شیخ علی مهدوی، از عالمان اردستان، برای تبلیغ دین و ارشاد مردم به اردستان بازگشت و در آن شهر مقیم شد. او از افرادی بود که نام امام‌خمینی را در منطقه اردستان مطرح کرد و با برگزاری جلسات دینی و اخلاقی به تربیت و آگاهی مردم به‌خصوص جوانان همت گماشت. وی پس از پیروزی انقلاب اسلامی و در سال ۱۳۵۸ طی حکمی از سوی امام‌خمینی به‌عنوان امام جمعه منطقه اردستان و زواره منصوب شد و به مدت ۱۸ سال در این سمت بود. هم‌زمان با جنگ تحمیلی، علاوه بر تشویق و ترغیب مردم منطقه به حضور در جبهه‌ها، خود نیز برای تقویت روحیه رزمندگان به جبهه‌های نبرد حق علیه باطل می‌رفت. در یکی از همین سفرها بود که مجروح شد و به افتخار جانبازی نائل آمد.

شریعتی در سال ۱۳۷۶ به دلیل بیماری از امامت جمعه استعفا داد، اما همچنان در تبیین، تبلیغ و گسترش معارف دین می‌کوشید. احداث مدرسه علمیه شهید مدرس و کتابخانه‌ای با بیش از ۱۲ هزار جلد کتاب با کمک خیرین در اردستان، یکی از اقدامات او است. همچنین سال‌ها به برگزاری کلاس‌های تفسیر قرآن در اردستان مبادرت می‌ورزید. از آثار علمی او هم می‌توان به آداب و اعمال مکه و مدینه، سفرنامه کربلا (منظوم)، نوارهای تفسیر قرآن و نوارها و نوشته‌های خطبه‌های نهج‌البلاغه. او پس از طی یک دوره طولانی بیماری، پنجم دی‌ماه ۱۳۸۹ در اردستان از دنیا رفت و پس از اقامه نماز توسط سیدیوسف طباطبایی‌نژاد، در زادگاهش روستای فران و در جوار پدرش به خاک سپرده شد («درگذشتگان: حجت‌الاسلام‌والمسلمین شریعتی»، ۱۲۱-۱۲۲).

منابع: «درگذشتگان: حجت‌الاسلام‌والمسلمین شریعتی» (۱۳۸۹)، دوماهنامه آینه پژوهش، دوره ۲۱، شماره ۱۲۶، زمستان؛ سیر مبارزات یاران امام‌خمینی در آینه اسناد به روایت اسناد ساواک (۱۳۹۳)، ج ۷، تدوین: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی؛ صحیفه امام (۱۳۷۸)، ج ۱، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی.