سیدیدالله صدری
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| اطلاعات علمی |
سیدیدالله صدری، از شاگردان درس خارج فقه امام‌خمینی.
سیدیدالله صدری در ۱۰ اسفند ۱۳۰۱ ش در خانواده‌ای روحانی در خرم‌آباد به دنیا آمد [۱] پدرش سیدغلامرضا و جدش سیدصدرالدین از سلسله جلیله سادات منتسب به حضرت امام موسی بن جعفر (ع) و از عالمان خرم‌آباد بودند. سیدیدالله صدری تحت سرپرستی مادرش و همچنین برادر بزرگ‌ترش سیدعبدالله مصطفوی از علما و متنفذان لرستان و از شاگردان آیت‌الله حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی نشو و نما یافت [۲] او در سن ۱۰ سالگی وارد دبستان دولتی خرم‌آباد موسوم به دارالتربیه شد و دوران ابتدایی را آنجا (سیف‌زاده، ۵۳۵) و همچنین مدرسه پهلوی همان شهر گذراند [۳] سپس به تحصیل دروس حوزوی پرداخت و جامع‌المقدمات را نزد آقایان سیدحیدر طاهری و سیدعلی‌اکبر رحیمی خواند. او در سال ۱۳۲۲ ش راهی بروجرد شد و بخشی از سطح را در حوزه علمیه آن شهر نزد استادانی چون آیت‌الله سیدحسین طباطبایی بروجردی، میرزا لطف‌الله فقهی و آقا شیخ احمد فیض خواند. در سال ۱۳۲۴ ش و پس از هجرت آیت‌الله بروجردی به قم، راهی آن شهر شد و مدت هشت سال در آنجا به تحصیل پرداخت. وی دروس شرح لمعه، رسایل، مکاسب، کفایه و تفسیر را نزد بزرگانی چون شیخ محمد صدوقی یزدی، سیدموسی صدر، سیدرضا صدر، سیدمحمدباقر سلطانی طباطبایی، حسینعلی منتظری و علامه سیدمحمدحسین طباطبایی خواند [۴] سپس در درس خارج فقه و اصول آیت‌الله سیدحسین طباطبایی بروجردی شرکت کرد.
او در کنار حضور در درس آیت‌الله بروجردی، در درس خارج فقه امام‌خمینی هم شرکت می‌کرد. صدری در مصاحبه با برزویی، از حضور «چند جلسه‌ای» در درس خارج فقه امام‌خمینی سخن گفته است [۵] ولی درباره مقطع زمانی حضور در آن درس مطلبی نگفته است. با استناد به این گزارش می‌توان گفت که حضور او در درس امام‌خمینی کوتاه بود. همچنین می‌توان احتمال داد که در اواخر دوران حضور در قم و به احتمال زیاد در سال ۱۳۳۰ ش در آن درس در مسجد محمدیه شرکت می‌کرد. در اوایل دهه ۱۳۳۰ ش به همراه جمعی از اهالی لرستان به محضر آیت‌الله بروجردی در قم رسیدو خواستار تأسیس حوزه علمیه خرم‌آباد شد و آیت‌الله بروجردی هم آیت‌الله سیدروح‌الله کمالوند را مأمور تشکیل حوزه در خرم‌آباد کرد [۶] در همان سال‌ها سیدیدالله صدری به خرم‌آباد بازگشت و در این حوزه تازه‌تأسیس به فعالیت پرداخت و بخشی از امور حوزه را بر عهده گرفت. پس از رحلت کمالوند، همراه با جمعی از روحانیان، اداره حوزه علمیه خرم‌آباد را بر عهده گرفت و توطئه‌های ساواک را که بارها و بارها قصد تعطیلی این حوزه را داشت، با تدبیر خنثی کردند [۷]
یکی دیگر از فعالیت‌های صدری در خرم‌آباد، تأسیس حسینیه فاطمیه در آن شهر بود که همراه با مهدی قاضی در احداث آن حسینیه نقش داشت [۸] مشارکت در احداث مسجد صاحب‌الزمان (عج) در آن شهر از دیگر فعالیت‌های صدری بود. او با همکاری چند تن از خیّران خرم‌آبادی، زمینی را برای احداث مسجدی در محله گل زرد خرم‌آباد خریداری کرد و پس از احداث مسجدی در آنجا، اولین نماز جماعت را در آن مسجد که به نام صاحب‌الزمان (عج) موسوم شده بود اقامه کرد و از آن پس به مدت ۳۶ سال امامت جماعت آن مسجد را بر عهده داشت. مسجد صاحب‌الزمان (عج) خیلی زود به همت صدری مبدل به یک مرکز فرهنگی اسلامی شد و با ایجاد کتابخانه و نوارخانه، بسیاری از کودکان و نوجوانان را جذب مسجد کرد [۹]
صدری در اردیبهشت ۱۳۴۲ ش همراه با جمعی از روحانیان مبارز خرم‌آباد، با ارسال نامه‌ای به مراجع تقلید، حمایت و پشتیبانی خود را از مبارزات آنان اعلام کردند [۱۰] پس از تبعید امام‌خمینی به خارج از کشور در آبان ۱۳۴۳ هم نامه‌ای دیگر به مراجع تقلید نوشتند و در آن تأثر خود را از تبعید امام‌خمینی به خارج از کشور اعلام و بر ضرورت تلاش مراجع تقلید با هدف بازگرداندن ایشان از تبعید تأکید کردند [۱۱] وی در سال‌های ۱۳۴۳-۱۳۵۷ ش در سازمان‌دهی تظاهرات مردم خرم‌آباد و همچنین تکثیر و توزیع اعلامیه‌های امام‌خمینی در آن شهر نقش داشت. علاوه بر آن، در ترویج مرجعیت امام‌خمینی می‌کوشید. صدری در دهه ۱۳۵۰ ش در انتقال سیداسدالله مدنی به خرم‌آباد نقش داشت و پس از استقرار ایشان در آن شهر، از نزدیکان او بود (دالوند، ج ۲، ۱۰۲ ـ ۱۰۳) و بر اساس گزارش ساواک، برنامه‌های اعلامی از سوی سیداسدالله مدنی را به طلاب ابلاغ می‌کرد [۱۲] در سال ۱۳۵۴ ش و پس از تبعید مدنی از خرم‌آباد، یکی از گردانندگان حوزه علمیه کمالیه بود [۱۳]
صدری در سال‌های نهضت اسلامی، مسجد صاحب‌الزمان (عج) را به یکی از قطب‌ها و کانون‌های انقلاب اسلامی در شهر خرم‌آباد تبدیل کرد. برپایی مراسم سخنرانی و دعوت از شخصیت‌هایی همچون مرتضی مطهری، ناصر مکارم شیرازی، سیدعبدالکریم هاشمی نژاد، محمدتقی فلسفی و... به مسجد صاحب‌الزمان (عج) بخشی از فعالیت‌های صدری در دوران انقلاب اسلامی بود [۱۴] به همین علت فعالیت‌های او زیر نظر ساواک قرار داشت (انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک، ج ۶، ۱۹۰). ساواک در گزارشی در خرداد ۱۳۵۷ اعلام کرد که او «مشغول فعالیت و تبلیغات علیه دستگاه‌های دولتی و رژیم کنونی کشور» است [۱۵]
او که از اعضای جامعه روحانیت مبارز خرم‌آباد بود، در سازمان‌دهی تظاهرات مردم آن شهر نقش داشت (سیف‌زاده، ۵۳۱). در شهریور ۱۳۵۷ و در پی سخنرانی یکی از روحانیان مبارز در خرم‌آباد، نیروهای حکومت پهلوی به آنجا یورش بردند و پس از سرکوب تظاهرات مردم، صدری را دستگیر کردند. پس از آن نیز بارها به ساواک احضار و به خاطر فعالیت‌های سیاسی مورد تهدید قرار گرفت. ساواک در گزارشی دیگر در آذر ۱۳۵۷ اعلام کرد که صدری همراه با جمعی دیگر «مهره‌های حساس و نقش سازنده در رهبری را در تظاهرات ضدملی روز ۱۹/۹/۵۷ به عهده داشته و کلیه طبقات را به همکاری و تشریک مساعی و شرکت در این جشن تحریک می‌نمود (انقلاب اسلامی، ج ۱۹، ۳۷۷). در همان روزها که بیم آن می‌رفت طاغوتیان و چماق‌به‌دستان به خانه‌ها و مغازه‌های مردم هجوم آورند و به غارت اموال آنان بپردازند، در این مسجد هسته‌های مقاومت ایجاد شد و شب‌ها به پاسداری و حفاظت از محله‌های اطراف مسجد می‌پرداختند. اعضای این گروه‌ها پس از انقلاب به کمیته‌های انقلاب اسلامی و سپس به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی پیوستند و این مسجد توانست نقش محوری خود را در انقلاب اسلامی و پس از آن حفظ کند [۱۶] در همان زمان مسئولیت مدرسه علمیه فاطمیه را در کنار مدرسه کمالیه که برای بانوان تأسیس شده بود، بر عهده گرفت [۱۷]
او پس از پیروزی انقلاب اسلامی اداره حوزه علمیه کمالیه را بر عهده گرفت. مجهز کردن حوزه به تجهیزات رایانه، دستگاه‌های تایپ و تکثیر، تقاضا جهت فرش و سیستم صوتی مسجد جامع، رایزنی با برخی متمکنان برای عمران و بازسازی ساختمان حوزه بخشی از خدمات او در سالیان مدیریت آن حوزه است [۱۸] صدری در سال ۱۳۵۸ ش برای خدمت‌رسانی بیشتر به محرومین فاقد سرپناه فعالیت گسترده‌ای به‌منظور راه‌اندازی حساب ۱۰۰ امام‌خمینی در استان لرستان به کار بست و از آن پس تا آخر عمر به‌عنوان نماینده حضرت امام‌خمینی و مقام معظم رهبری و به‌طور افتخاری در بنیاد مسکن انقلاب اسلامی به خدمت پرداخت [۱۹] سیدیدالله صدری اول مردادماه ۱۳۸۷ از دنیا رفت و در کنار پدر، برادر و جدش در خرم‌آباد به خاک سپرده شد [۲۰]
پانویس
- ↑ (برزویی، ۵۱۷).
- ↑ («زندگی‌نامه فقیه وارسته حضرت آیت‌الله حاج سیدیدالله صدری»).
- ↑ (همان، ۵۳۶).
- ↑ («زندگی‌نامه فقیه وارسته حضرت آیت‌الله حاج سیدیدالله صدری»).
- ↑ (برزویی، ۵۷۳)
- ↑ (سیف‌زاده، ۵۲۲-۵۲۳).
- ↑ (همان، ۵۲۶).
- ↑ (برزویی، ۵۲۷).
- ↑ («زندگی‌نامه فقیه وارسته حضرت آیت‌الله حاج سیدیدالله صدری».)
- ↑ (اسناد انقلاب اسلامی، ج ۳، ۷۴).
- ↑ (همان، ۱۲۶).
- ↑ (یاران امام به روایت اسناد ساواک، کتاب چهارم، ۲۵۰).
- ↑ (همان، کتاب ۲۳، ۳۸۰).
- ↑ («زندگی‌نامه فقیه وارسته حضرت آیت‌الله حاج سیدیدالله صدری»).
- ↑ (همان، ۳۳۸).
- ↑ («زندگی‌نامه فقیه وارسته حضرت آیت‌الله حاج سیدیدالله صدری»).
- ↑ (سیف‌زاده، ۵۲۹).
- ↑ («زندگی‌نامه فقیه وارسته حضرت آیت‌الله حاج سیدیدالله صدری»).
- ↑ (سیف‌زاده، ۵۳۲-۵۳۴).
- ↑ («زندگی‌نامه فقیه وارسته حضرت آیت‌الله حاج سیدیدالله صدری»).
منابع
- اسناد انقلاب اسلامی (۱۳۷۴)، ج۳، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- «زندگی‌نامه فقیه وارسته حضرت آیت‌الله حاج سیدیدالله صدری»، http://sadri87.blogfa.com/post/9.
- سیف‌زاده، سیدمحمد (۱۳۹۲)، علما در روشنای تاریخ: خاطرات روحانیت لرستان از روزگار قاجار تا ظهور انقلاب اسلامی، خرم‌آباد، سیفا.
- یاران امام به روایت اسناد ساواک (۱۳۸۹)، کتاب چهارم: شهید آیت‌الله سیداسدالله مدنی، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.
- یاران امام به روایت اسناد ساواک: کتاب ۲۳، برادران شهید رحیمی (۱۳۸۱)، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.