۱٬۶۲۲
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
(۱۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۱: | خط ۱: | ||
'''دهه فجر انقلاب اسلامی'''، فاصله زمانی | {{جعبه اطلاعات واقعه | ||
|عنوان = دهه فجر انقلاب اسلامی | |||
|تصویر = امامخمینی در حال پیاده شدن از هواپیما در بازگشت به ایران.jpg | |||
|اندازه تصویر= | |||
|توضیح تصویر = امامخمینی در حال پیاده شدن از هواپیما در بازگشت به ایران ۱۲ بهمن ۱۳۵۷ش | |||
|نامهای دیگر = دهه فجر | |||
|شرح ماجرا = فاصله [[بازگشت امامخمینی به ایران]] و پیروزی [[انقلاب اسلامی ایران|انقلاب اسلامی]] | |||
|طرفین = | |||
|زمان = ۱۲ تا ۲۲ بهمن | |||
|دوره = قرن ۱۴ش | |||
|مکان = ایران | |||
|علت = | |||
|اهداف = | |||
|عاملان = | |||
|نتایج = سقوط [[رژیم پهلوی]] و تشکیل [[جمهوری اسلامی|نظام جمهوری اسلامی]] | |||
|پیامدها = | |||
|تلفات = | |||
|واکنشها = | |||
|مرتبط = | |||
}} | |||
'''دهه فجر انقلاب اسلامی'''، فاصله زمانی [[بازگشت امامخمینی به ایران|ورود امامخمینی به ایران]] تا سقوط [[نظام سلطنتی|رژیم شاهنشاهی]]؛ ۱۲ تا ۲۲ بهمن ۱۳۵۷. | |||
در این دهه که از سال ۱۳۶۰ به دهۀ فجر شهرت یافت و همراه با جشنهای دهروزه است، رویدادهای مهمی رخ داده است: | |||
[[سخنرانی امامخمینی در بهشت زهرا(س)]]، استقرار ایشان در [[مدرسه رفاه و مدرسه علوی|مدرسه رفاه]] و دیدار با مردم و هیئتهای اعزامی از کشورهای مسلمان، شتاب مذاکرات [[شورای انقلاب اسلامی|شورای انقلاب]] با مقامات ر[[ژیم پهلوی]]، تهدید ارتش به کودتای نظامی و شکست آن، ادامۀ اعتصابات سراسری و استعفای برخی از نمایندگان، مصاحبۀ مطبوعاتی امام خمینی، تعیین [[دولت موقت]] به ریاست [[مهدی بازرگان]] و آغاز تلاشها برای تسلط بر وزارتخانهها، حمایت گروههای مختلف مردم و برخی از مراجع از دولت موقت، تصویب لایحۀ انحلال [[ساواک]] در مجلس، آغاز به کار کانال انقلاب، بیعت همافران با امام خمینی، درگیری پرسنل نیروی هوایی با گارد شاهنشاهی، گسترش درگیریها و تسلط مردم بر مراکز نظامی و سرانجام اعلام بیطرفی ستاد کل ارتش شاهنشاهی که به معنای پیروزی [[انقلاب اسلامی ایران|انقلاب اسلامی]] بود. | |||
==مقدمه== | |||
پس از [[فرار شاه|فرار محمدرضا پهلوی]] از ایران و راهپیمایی میلیونی مردم در اربعین حسینی (۲۹/۱۰/۱۳۵۷)، امامخمینی در پیامی اعلام کرد که بهزودی به [[ایران]] باز خواهد گشت تا در خدمت [[مردم]] باشد.<ref>امامخمینی، صحیفه امام، ۵/۵۰۱–۵۰۲.</ref> دولت [[شاپور بختیار]] در حالیکه برای تحکیم موقعیت خود به رایزنی با اعضای شورای انقلاب مشغول بود، {{ببینید|شورای انقلاب اسلامی}} از طریق سفارت فرانسه در ایران، به امامخمینی پیغام داد از سفر زودهنگام به ایران و موضعگیری علیه دولت خودداری کند؛ زیرا این عمل موجب مشکلها و خطرهای زیادی خواهد شد.<ref>یزدی، آخرین تلاشها در آخرین روزها، ۳۲۶–۳۲۷.</ref> بختیار در این پیام، امامخمینی را تهدید کرد در غیر این صورت حمام خون به راه میافتد.<ref>یزدی، آخرین تلاشها در آخرین روزها، ۳۲۹.</ref> برخی از مقامات [[رژیم پهلوی]] مانند رئیس ستاد ارتش، عباس قرهباغی نیز تنها راه عملی پیشگیری از شورش و خونریزی در کشور را جلوگیری از [[بازگشت امامخمینی به ایران|بازگشت امامخمینی به کشور]] میدانستند؛ بر همین اساس جلسه شورای امنیت ملی که به دعوت بختیار برای ارزیابی موضوع تشکیل شده بود، به بستن فرودگاه و جلوگیری از بازگشت ایشان رأی داد.<ref>قرهباغی، اعترافات ژنرال، ۲۰۸ و ۲۲۵–۲۲۶؛ اطلاعات، ۵/۱۱/۱۳۵۷، ۱.</ref> تشدید [[تظاهرات]] و تهدید مردم به اشغال فرودگاه، تحصن [[روحانیت|روحانیان]] در دانشگاه تهران و موفقنشدن بختیار برای سفر به پاریس و دیدار با امامخمینی، بختیار را مصمم کرد بدون مشورت با [[شورای سلطنت]]، ارتش و شورای امنیت ملی، در مصاحبه مطبوعاتی ۹ بهمن ۱۳۵۷، دستور بازگشایی فرودگاه را صادر کند.<ref>قرهباغی، ۲۴۹–۲۵۰ و ۲۷۷؛ کیهان، ۹/۱۱/۱۳۵۷، ۱.</ref> | پس از [[فرار شاه|فرار محمدرضا پهلوی]] از ایران و راهپیمایی میلیونی مردم در اربعین حسینی (۲۹/۱۰/۱۳۵۷)، امامخمینی در پیامی اعلام کرد که بهزودی به [[ایران]] باز خواهد گشت تا در خدمت [[مردم]] باشد.<ref>امامخمینی، صحیفه امام، ۵/۵۰۱–۵۰۲.</ref> دولت [[شاپور بختیار]] در حالیکه برای تحکیم موقعیت خود به رایزنی با اعضای شورای انقلاب مشغول بود، {{ببینید|شورای انقلاب اسلامی}} از طریق سفارت فرانسه در ایران، به امامخمینی پیغام داد از سفر زودهنگام به ایران و موضعگیری علیه دولت خودداری کند؛ زیرا این عمل موجب مشکلها و خطرهای زیادی خواهد شد.<ref>یزدی، آخرین تلاشها در آخرین روزها، ۳۲۶–۳۲۷.</ref> بختیار در این پیام، امامخمینی را تهدید کرد در غیر این صورت حمام خون به راه میافتد.<ref>یزدی، آخرین تلاشها در آخرین روزها، ۳۲۹.</ref> برخی از مقامات [[رژیم پهلوی]] مانند رئیس ستاد ارتش، عباس قرهباغی نیز تنها راه عملی پیشگیری از شورش و خونریزی در کشور را جلوگیری از [[بازگشت امامخمینی به ایران|بازگشت امامخمینی به کشور]] میدانستند؛ بر همین اساس جلسه شورای امنیت ملی که به دعوت بختیار برای ارزیابی موضوع تشکیل شده بود، به بستن فرودگاه و جلوگیری از بازگشت ایشان رأی داد.<ref>قرهباغی، اعترافات ژنرال، ۲۰۸ و ۲۲۵–۲۲۶؛ اطلاعات، ۵/۱۱/۱۳۵۷، ۱.</ref> تشدید [[تظاهرات]] و تهدید مردم به اشغال فرودگاه، تحصن [[روحانیت|روحانیان]] در دانشگاه تهران و موفقنشدن بختیار برای سفر به پاریس و دیدار با امامخمینی، بختیار را مصمم کرد بدون مشورت با [[شورای سلطنت]]، ارتش و شورای امنیت ملی، در مصاحبه مطبوعاتی ۹ بهمن ۱۳۵۷، دستور بازگشایی فرودگاه را صادر کند.<ref>قرهباغی، ۲۴۹–۲۵۰ و ۲۷۷؛ کیهان، ۹/۱۱/۱۳۵۷، ۱.</ref> | ||
خط ۵۰: | خط ۷۴: | ||
اشغال پادگانها به دست مردم و قدرتنداشتن ارتش در کنترل اوضاع، سرانجام موجب تشکیل جلسه ستاد ارتش و تصمیمگیری دربارهٔ وضعیت کشور شد.<ref>قرهباغی، اعترافات ژنرال، ۳۳۹–۳۴۸.</ref> نتیجه این جلسه، اعلام بیطرفی ارتش بود که طی اعلامیهای در بخش خبری رادیو، ساعت ۱۴ روز ۲۲ بهمن به صورت رسمی و عمومی اعلام شد و این در واقع به معنای سقوط [[رژیم پهلوی]] و پیروزی [[انقلاب اسلامی ایران|انقلاب اسلامی]] بود.<ref>قرهباغی، اعترافات ژنرال، ۳۴۹–۳۶۲.</ref> {{ببینید|بیست و دو بهمن}} | اشغال پادگانها به دست مردم و قدرتنداشتن ارتش در کنترل اوضاع، سرانجام موجب تشکیل جلسه ستاد ارتش و تصمیمگیری دربارهٔ وضعیت کشور شد.<ref>قرهباغی، اعترافات ژنرال، ۳۳۹–۳۴۸.</ref> نتیجه این جلسه، اعلام بیطرفی ارتش بود که طی اعلامیهای در بخش خبری رادیو، ساعت ۱۴ روز ۲۲ بهمن به صورت رسمی و عمومی اعلام شد و این در واقع به معنای سقوط [[رژیم پهلوی]] و پیروزی [[انقلاب اسلامی ایران|انقلاب اسلامی]] بود.<ref>قرهباغی، اعترافات ژنرال، ۳۴۹–۳۶۲.</ref> {{ببینید|بیست و دو بهمن}} | ||
بزرگداشت دهه فجر | == بزرگداشت دهه فجر == | ||
نخستین بزرگداشت سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی در ایران که با جشنهای پانزدهمین قرن هجرت رسول خدا(ص)، همزمان شده بود، با اجرای ستاد برگزاری جشنهای هجرت و با نام هفته جشنها، در ۱۵/۱۱/۱۳۵۸/ ۱۷ ربیعالاول ۱۴۰۰ق با راهپیمایی میلیونها تن در سراسر کشور آغاز شد.<ref>هاشمی رفسنجانی، کارنامه و خاطرات، ۴۳۴؛ کیهان، ۱۶/۱۱/۱۳۵۸، ۱۱.</ref> این مراسم در تهران، بر مزار شهدای انقلاب در [[بهشت زهرا(س)]] و در کنار مزار [[سیدمحمود طالقانی]] با حضور صدها تن از مردم و مقامات، خبرنگاران و میهمانان داخلی و خارجی و با قرائت پیام امامخمینی توسط [[سیداحمد خمینی]] و سخنرانی [[سیدابوالحسن بنیصدر|سید ابوالحسن بنیصدر]] (رئیسجمهور) برگزار شد؛<ref>کیهان، ۱۶/۱۱/۱۳۵۸، ۵.</ref> چنانکه پیش از آن در نخستین سالگرد [[بازگشت امامخمینی به ایران]]، صدها هزار تن در برابر [[بیمارستان قلب تهران]] که امامخمینی در آن بستری بود، راهپیمایی کردند.<ref>کیهان، ۱۳/۱۱/۱۳۵۸، ۱.</ref> دومین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی نیز به دلیل شرایط جنگی و هزینه زیاد برگزاری جشنهای باشکوه، از یک هفته به سه روز از ۲۲ تا ۲۴ بهمن کاهش یافت<ref>کیهان، ۱۱/۱۱/۱۳۵۹، ۴.</ref> و [[بنیاد شهید انقلاب اسلامی|بنیاد شهید]] آن را در سراسر کشور و با حضور خانوادههای شهدا و [[جانباز|جانبازان]] و میهمانان خارجی برگزار کرد.<ref>کیهان، ۲۵/۱۱/۱۳۵۹، ۲.</ref> | |||
از بهمن ۱۳۶۰ و با ابتکار وزیر وقت ارشاد اسلامی، [[عبدالمجید معادیخواه]]، جشنهای پیروزی انقلاب اسلامی، در ده روز برگزار شد و مسئولیت آن بر عهده «ستاد برگزاری مراسم دهه فجر» بود؛<ref>جمهوری اسلامی، ۱۲/۱۱/۱۳۶۰، ۲.</ref> با این توضیح که در سالهای نخست پیروزی انقلاب و با نگاه تربیتی امامخمینی با برداشت از آیات قرآن،<ref>قرآن کریم، سوره ابراهیم، آیه ۵؛ سوره جاثیه، آیه ۱۴.</ref> روزهای پیروزی انقلاب، «[[ایامالله]]» نام گرفت؛ اما با پیشنهاد معادیخواه، برای نشاندادن اهمیت و عظمت این ده روز که طلیعه پیروزی بر طاغوت بود، فاصله ورود امامخمینی به ایران تا سقوط رژیم پهلوی، با بهرهگرفتن از قرآن کریم وَ الْفَجْرِ وَ لَیالٍ عَشْرٍ؛<ref>قرآن کریم، سوره فجر، آیه ۱–۲.</ref> «دهه فجر انقلاب اسلامی ایران» نامیده شد. آنچه بر حسن قبول این پیشنهاد افزود، تعبیری مشهور و منسوب به امامخمینی است که «انقلاب ما، انفجار نور بود»؛ هرچند این جمله، در متن سخن ایشان نیست و برگرفته از سخن [[یاسر عرفات]] دربارهٔ انقلاب ایران است.<ref>معادیخواه، جام شکسته، ۳/۵۰۳؛ امامجمارانی، مصاحبه، ۳/۲۵۳؛ ← امامخمینی، صحیفه امام، ۶/۱۸۱، پاورقی.</ref> | از بهمن ۱۳۶۰ و با ابتکار وزیر وقت ارشاد اسلامی، [[عبدالمجید معادیخواه]]، جشنهای پیروزی انقلاب اسلامی، در ده روز برگزار شد و مسئولیت آن بر عهده «ستاد برگزاری مراسم دهه فجر» بود؛<ref>جمهوری اسلامی، ۱۲/۱۱/۱۳۶۰، ۲.</ref> با این توضیح که در سالهای نخست پیروزی انقلاب و با نگاه تربیتی امامخمینی با برداشت از آیات قرآن،<ref>قرآن کریم، سوره ابراهیم، آیه ۵؛ سوره جاثیه، آیه ۱۴.</ref> روزهای پیروزی انقلاب، «[[ایامالله]]» نام گرفت؛ اما با پیشنهاد معادیخواه، برای نشاندادن اهمیت و عظمت این ده روز که طلیعه پیروزی بر طاغوت بود، فاصله ورود امامخمینی به ایران تا سقوط رژیم پهلوی، با بهرهگرفتن از قرآن کریم وَ الْفَجْرِ وَ لَیالٍ عَشْرٍ؛<ref>قرآن کریم، سوره فجر، آیه ۱–۲.</ref> «دهه فجر انقلاب اسلامی ایران» نامیده شد. آنچه بر حسن قبول این پیشنهاد افزود، تعبیری مشهور و منسوب به امامخمینی است که «انقلاب ما، انفجار نور بود»؛ هرچند این جمله، در متن سخن ایشان نیست و برگرفته از سخن [[یاسر عرفات]] دربارهٔ انقلاب ایران است.<ref>معادیخواه، جام شکسته، ۳/۵۰۳؛ امامجمارانی، مصاحبه، ۳/۲۵۳؛ ← امامخمینی، صحیفه امام، ۶/۱۸۱، پاورقی.</ref> | ||
خط ۷۲: | خط ۹۷: | ||
* قرهباغی، عباس، اعترافات ژنرال، خاطرات ارتشبدعباس قرهباغی، تهران، نشر نی، چاپ اول، ۱۳۶۴ش. | * قرهباغی، عباس، اعترافات ژنرال، خاطرات ارتشبدعباس قرهباغی، تهران، نشر نی، چاپ اول، ۱۳۶۴ش. | ||
* کرباسچی، غلامرضا، هفتهزار روز تاریخ ایران و انقلاب اسلامی، تهران، بنیاد تاریخ انقلاب اسلامی ایران، چاپ اول، ۱۳۷۱ش. | * کرباسچی، غلامرضا، هفتهزار روز تاریخ ایران و انقلاب اسلامی، تهران، بنیاد تاریخ انقلاب اسلامی ایران، چاپ اول، ۱۳۷۱ش. | ||
* کیهان، روزنامه، ۹، ۱۲، ۱۴، ۱۵، ۱۶، ۱۷، ۱۸، ۱۹، ۲۱، ۲۲/۱۱/۱۳۵۷، ۱۳، ۱۶/۱۱/ | * کیهان، روزنامه، ۹، ۱۲، ۱۴، ۱۵، ۱۶، ۱۷، ۱۸، ۱۹، ۲۱، ۲۲/۱۱/۱۳۵۷، ۱۳، ۱۶/۱۱/۱۳۵۸٫۱۱، ۲۵/۱۱/۱۳۵۹ش. | ||
* مرکز اسناد انقلاب اسلامی، اسناد انقلاب اسلامی، تهران، چاپ دوم، ۱۳۷۴ش. | * مرکز اسناد انقلاب اسلامی، اسناد انقلاب اسلامی، تهران، چاپ دوم، ۱۳۷۴ش. | ||
* مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک، تهران، چاپ اول، ۱۳۸۷ش. | * مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک، تهران، چاپ اول، ۱۳۸۷ش. | ||
خط ۸۸: | خط ۱۱۳: | ||
[[رده:زمانها]] | [[رده:زمانها]] | ||
[[رده:مبارزات | [[رده:مبارزات امامخمینی]] | ||
[[رده:مقالههای | [[رده:مقالههای تأییدشده]] | ||
[[رده:مقالههای بینیاز از جعبه اطلاعات]] | [[رده:مقالههای بینیاز از جعبه اطلاعات]] | ||
[[رده:مقالههای جلد پنجم دانشنامه امامخمینی]] | |||
[[رده:مقالههای جلد پنجم دانشنامه]] | |||
[[رده:مقالههای دارای لینک دانشنامه]] | [[رده:مقالههای دارای لینک دانشنامه]] | ||
[[رده:مقالههای دارای شناسه]] |