۱۹٬۱۶۴
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
جز (removed Category:مقاله های نیازمند ارزیابی; added Category:مقالههای دارای شناسه using HotCat) |
||
(۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۱: | خط ۱: | ||
'''مشورت''' رایزنی در امور فردی، اجتماعی و سیاسی. | '''مشورت''' رایزنی در امور فردی، اجتماعی و سیاسی. | ||
مشورت از ریشه «شور» به معنای رایزنی و کنکاش است و در اصطلاح به معنای همفکری در کارها و استفاده از [[علم]] و [[عقل (قوه ادراک)|عقل]] دیگران برای دستیابی به نتیجه اصلح است. در آموزههای دینی، نظرخواهی از دیگران و مشورت با آنان، اهمیت ویژهای دارد و همگان به بهرهگیری از نظر و تجربه دیگران فراخوانده شدهاند. | |||
در سیره عملی [[امامخمینی]]، موارد بسیاری از مشورت در مسائل گوناگون، پیش از پیروزی [[انقلاب اسلامی ایران|انقلاب اسلامی]] و پس از آن مشاهده میشود. ایشان افزون بر مشورت با مشاوران مورد اعتماد خود، در بسیاری از تصمیمگیریهای مهم، به تشکیل یا پذیرش شوراهای مختلف اقدام میکرد. | |||
امامخمینی در آستانه پیروزی انقلاب اسلامی برای هدایت امور و ساماندهی مبارزه، افرادی را با عنوان [[شورای انقلاب اسلامی|شورای انقلاب]] مشخص کرد و با تشکیل [[جمهوری اسلامی|نظام جمهوری اسلامی]] در ایران، نخست خواهان تشکیل شوراها در شهرها و روستاها شد و در نهم اردیبهشت ۱۳۵۸با فرمان تاریخی خود به [[شورای انقلاب اسلامی|شورای انقلاب]] بر نهادینهکردن [[شورا|شوراها]] در جامعه تأکید کرد. | |||
== مفهومشناسی == | == مفهومشناسی == | ||
مشورت از ریشه «شور» به معنای رایزنی است و در اصل، به معنای استخراج عسل از کندو و عرضهکردن و نشاندادن چیز نفیسی است که پنهان باشد.<ref>جوهری، صحاح تاج اللغه، ۲/۷۰۵؛ ابنفارس، معجم مقاییس اللغه، ۳/۲۲۶–۲۲۷؛ ابنمنظور، لسان العرب، ۴/۴۳۴.</ref> در فارسی نیز مشورت به معنای رأیزدن با هم و کنکاش آمدهاست.<ref>دهخدا، فرهنگلغت دهخدا، ۱۲/۱۸۵۲۶–۱۸۵۲۷.</ref> مشورت در اصطلاح به معنای همفکری در کارها و استفاده از [[علم]] و [[عقل]] دیگران و کسب اطلاع از رأی [[اهل خبره]] برای دستیابی به نتیجه اصلح است.<ref>سامانی، مشورت و مشاوران در سنت و سیره پیشوایان، ۱۷.</ref> با مشورتکردن، رأی ناب از میان آرای گوناگون شناسایی و برگزیده میشود و در حقیقت همچنانکه عسل صاف و خالص از میان موم استخراج میشود، انسان از میان اشیای متعدد چیز خاصی انتخاب و عصارهگیری میکند.<ref>راغب، مفردات راغب، ۴۷۰؛ جوادی آملی، تسنیم، ۱۶/۱۳۸.</ref> بر این اساس، مشورت برابر استبداد به رأی است و شخصی که در کاری که شایسته مشورت است بر رأی و نظر خویش اصرار ورزد، [[استبداد|مستبد]] خوانده میشود.<ref>کواکبی، طبایع الاستبداد یا سرشتهای خودکامگی، ۸۳.</ref> | مشورت از ریشه «شور» به معنای رایزنی است و در اصل، به معنای استخراج عسل از کندو و عرضهکردن و نشاندادن چیز نفیسی است که پنهان باشد.<ref>جوهری، صحاح تاج اللغه، ۲/۷۰۵؛ ابنفارس، معجم مقاییس اللغه، ۳/۲۲۶–۲۲۷؛ ابنمنظور، لسان العرب، ۴/۴۳۴.</ref> در فارسی نیز مشورت به معنای رأیزدن با هم و کنکاش آمدهاست.<ref>دهخدا، فرهنگلغت دهخدا، ۱۲/۱۸۵۲۶–۱۸۵۲۷.</ref> مشورت در اصطلاح به معنای همفکری در کارها و استفاده از [[علم]] و [[عقل]] دیگران و کسب اطلاع از رأی [[اهل خبره]] برای دستیابی به نتیجه اصلح است.<ref>سامانی، مشورت و مشاوران در سنت و سیره پیشوایان، ۱۷.</ref> با مشورتکردن، رأی ناب از میان آرای گوناگون شناسایی و برگزیده میشود و در حقیقت همچنانکه عسل صاف و خالص از میان موم استخراج میشود، انسان از میان اشیای متعدد چیز خاصی انتخاب و عصارهگیری میکند.<ref>راغب، مفردات راغب، ۴۷۰؛ جوادی آملی، تسنیم، ۱۶/۱۳۸.</ref> بر این اساس، مشورت برابر استبداد به رأی است و شخصی که در کاری که شایسته مشورت است بر رأی و نظر خویش اصرار ورزد، [[استبداد|مستبد]] خوانده میشود.<ref>کواکبی، طبایع الاستبداد یا سرشتهای خودکامگی، ۸۳.</ref> | ||
اهل لغت، مشورت و شورا را به یک معنا دانستهاند.<ref>جوهری، صحاح التاج اللغه، ۲/۷۰۵.</ref> در لغتنامههای فارسی نیز شورا به معنای مشورتکردن و رأیزدن با هم و کنکاش آمدهاست؛<ref>دهخدا، فرهنگلغت، ۹/۱۲۸۲۶–۱۲۸۲۷.</ref> اما برخی، میان مشورت و شورا تفاوت قائل شده، گفتهاند مشورت به معنای نظرخواهی از فرد یا افراد آگاه است، ولی شورا معنای وسیعتر و گستردهتری دارد؛ زیرا هم در نظرخواهی از فرد یا افراد آگاه و هم در معنای با یکدیگر مشورتکردن و تصمیم جمعی گرفتن در امری، به کار میرود<ref>شهریاری، شورا در فتوا، ۳۲.</ref> و همین تفکیک، امروزه متداول و متبادر از این دو واژه است.<ref>شهریاری، شورا در فتوا، | اهل لغت، مشورت و شورا را به یک معنا دانستهاند.<ref>جوهری، صحاح التاج اللغه، ۲/۷۰۵.</ref> در لغتنامههای فارسی نیز شورا به معنای مشورتکردن و رأیزدن با هم و کنکاش آمدهاست؛<ref>دهخدا، فرهنگلغت، ۹/۱۲۸۲۶–۱۲۸۲۷.</ref> اما برخی، میان مشورت و شورا تفاوت قائل شده، گفتهاند مشورت به معنای نظرخواهی از فرد یا افراد آگاه است، ولی شورا معنای وسیعتر و گستردهتری دارد؛ زیرا هم در نظرخواهی از فرد یا افراد آگاه و هم در معنای با یکدیگر مشورتکردن و تصمیم جمعی گرفتن در امری، به کار میرود<ref>شهریاری، شورا در فتوا، ۳۲.</ref> و همین تفکیک، امروزه متداول و متبادر از این دو واژه است.<ref>شهریاری، شورا در فتوا، ۲۱.</ref> | ||
== پیشینه == | == پیشینه == | ||
مشورت از ریشهدارترین اصول عرفی و مقررات سنتی و از بارزترین شیوههای عقلایی در زندگی جمعی است. انسانها در حل مشکلات و رسیدن به نظرهای درست، در قلمرو زندگی فردی و اجتماعی همواره از مشورت استفاده کردهاند. اشاره [[قرآن]] به نمونههایی از این مشورتها، بیانگر آن است که پیش از [[اسلام]] عمل بر اساس مشورت رایج بودهاست؛ برای نمونه [[فرعون]] برای چگونگی مقابله با [[حضرت موسی(ع)]] با اطرافیان خود مشورت کرد<ref>شعرا، ۳۵–۳۶؛ اعراف، ۱۱۰.</ref> و [[ملکه سبا]] با بزرگان قوم خود هنگام دریافت نامه [[حضرت سلیمان(ع)]] که او را به اطاعت خود فراخوانده بود، مشورت کرد.<ref>نمل، ۲۹–۳۲.</ref> براساس برخی [[روایات]]، کسانی که طرف مشورت وی بودند ۳۱۲ قبیله بودند و هر قبیله هزار جنگجو داشت<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴/۱۱۷.</ref> کفار قریش پیش از اسلام در [[مکه]]، در محلی به نام [[دارالندوه]] برای اجتماع و مشورت گرد هم میآمدند.<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۹/۵۱–۵۲.</ref> | مشورت از ریشهدارترین اصول عرفی و مقررات سنتی و از بارزترین شیوههای عقلایی در زندگی جمعی است. انسانها در حل مشکلات و رسیدن به نظرهای درست، در قلمرو زندگی فردی و اجتماعی همواره از مشورت استفاده کردهاند. اشاره [[قرآن]] به نمونههایی از این مشورتها، بیانگر آن است که پیش از [[اسلام]] عمل بر اساس مشورت رایج بودهاست؛ برای نمونه [[فرعون]] برای چگونگی مقابله با [[حضرت موسی(ع)]] با اطرافیان خود مشورت کرد<ref>شعرا، ۳۵–۳۶؛ اعراف، ۱۱۰.</ref> و [[ملکه سبا]] با بزرگان قوم خود هنگام دریافت نامه [[حضرت سلیمان(ع)]] که او را به اطاعت خود فراخوانده بود، مشورت کرد.<ref>نمل، ۲۹–۳۲.</ref> براساس برخی [[روایات]]، کسانی که طرف مشورت وی بودند ۳۱۲ قبیله بودند و هر قبیله هزار جنگجو داشت<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴/۱۱۷.</ref> کفار قریش پیش از اسلام در [[مکه]]، در محلی به نام [[دارالندوه]] برای اجتماع و مشورت گرد هم میآمدند.<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۹/۵۱–۵۲.</ref> | ||
در [[قرآن|قرآن کریم]] دو آیه بهصراحت دربارهٔ شورا و مشورت وجود دارد<ref>شورا، ۳۸؛ آل عمران، ۱۵۹.</ref> و سوره شورا نیز به مناسبت آیه یادشده به این نام شهرت یافتهاست. روایات بسیاری نیز دربارهٔ مشورت آمدهاست.<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۷۲/۹۷–۱۰۵.</ref> [[پیامبر اکرم(ص)]] و [[امیرالمؤمنین علی(ع)]] و دیگر [[امامان معصوم(ع)]] هم خود در مسائل مختلف اجتماعی، سیاسی و نظامی با یاران مشورت میکردند و [[مسلمانان]] را نیز به مشورت در کارها سفارش میکردند.<ref>نهج البلاغه، ن۵۳، ۴۵۶ و ح۵۱، ۵۱۲؛ برقی، ۱/۶۰۱–۶۰۲؛ حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۲/۳۹–۴۰؛ مجلسی، بحار الانوار، ۷۲/۹۷–۱۰۵.</ref> [[امامخمینی]] نیز خود اهل مشورت بود<ref>نوروزی، روزنامه جمهوری اسلامی، ۱۲.</ref> و در سالهای مبارزه با [[رژیم پهلوی]] و دوران نهضت اسلامی، گاهی با [[مراجع تقلید]] و برخی شخصیتهای تأثیرگذار دربارهٔ چگونگی موضعگیری و صدور اعلامیه، مشورت میکرد.<ref>ذاکری، طلوع خورشید، سالشمار زندگانی امامخمینی قدس سره، ۱۵۲؛ روحانی، نهضت امامخمینی، ۱/۱۷۲.</ref> ایشان پس از [[پیروزی انقلاب اسلامی]] نیز در همه کارهای مهم سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی با مشاوران و [[مسئولان]] مشورت میکرد. | در [[قرآن|قرآن کریم]] دو آیه بهصراحت دربارهٔ شورا و مشورت وجود دارد<ref>شورا، ۳۸؛ آل عمران، ۱۵۹.</ref> و سوره شورا نیز به مناسبت آیه یادشده به این نام شهرت یافتهاست. روایات بسیاری نیز دربارهٔ مشورت آمدهاست.<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۷۲/۹۷–۱۰۵.</ref> [[پیامبر اکرم(ص)]] و [[امیرالمؤمنین علی(ع)]] و دیگر [[امامان معصوم(ع)]] هم خود در مسائل مختلف اجتماعی، سیاسی و نظامی با یاران مشورت میکردند و [[مسلمانان]] را نیز به مشورت در کارها سفارش میکردند.<ref>نهج البلاغه، ن۵۳، ۴۵۶ و ح۵۱، ۵۱۲؛ برقی، ۱/۶۰۱–۶۰۲؛ حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۲/۳۹–۴۰؛ مجلسی، بحار الانوار، ۷۲/۹۷–۱۰۵.</ref> [[امامخمینی]] نیز خود اهل مشورت بود<ref>نوروزی، روزنامه جمهوری اسلامی، ۱۲.</ref> و در سالهای مبارزه با [[رژیم پهلوی]] و دوران نهضت اسلامی، گاهی با [[مراجع تقلید]] و برخی شخصیتهای تأثیرگذار دربارهٔ چگونگی موضعگیری و صدور اعلامیه، مشورت میکرد.<ref>ذاکری، طلوع خورشید، سالشمار زندگانی امامخمینی قدس سره، ۱۵۲؛ روحانی، نهضت امامخمینی، ۱/۱۷۲.</ref> ایشان پس از [[پیروزی انقلاب اسلامی]] نیز در همه کارهای مهم سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی با مشاوران و [[مسئولان]] مشورت میکرد. | ||
== اهمیت و جایگاه == | == اهمیت و جایگاه == | ||
خط ۲۹: | خط ۳۵: | ||
== سیره عملی امامخمینی == | == سیره عملی امامخمینی == | ||
در [[اخلاق و سیره امامخمینی|سیره عملی امامخمینی]]، موارد بسیاری از مشورت در مسائل گوناگون پیش از [[پیروزی انقلاب اسلامی]] و پس از آن مشاهده میشود؛ ازجمله در مبارزه با [[لایحه انجمنهای ایالتی و ولایتی]] و مبارزه علیه [[انقلاب سفید]] با برخی علمای قم مشورت و دربارهٔ چگونگی مبارزه تصمیمگیری شد. یکی از مصوبههای جلسه نخست، آن بود که هفتهای یکبار و در صورت لزوم بیشتر میان علما جلسه مشورتی برگزار شود. ایشان در [[هجرت امامخمینی به پاریس|هجرت از نجف به پاریس]] با [[سیداحمد | در [[اخلاق و سیره امامخمینی|سیره عملی امامخمینی]]، موارد بسیاری از مشورت در مسائل گوناگون پیش از [[پیروزی انقلاب اسلامی]] و پس از آن مشاهده میشود؛ ازجمله در مبارزه با [[لایحه انجمنهای ایالتی و ولایتی]] و مبارزه علیه [[انقلاب سفید]] با برخی علمای قم مشورت و دربارهٔ چگونگی مبارزه تصمیمگیری شد. یکی از مصوبههای جلسه نخست، آن بود که هفتهای یکبار و در صورت لزوم بیشتر میان علما جلسه مشورتی برگزار شود. ایشان در [[هجرت امامخمینی به پاریس|هجرت از نجف به پاریس]] با [[سیداحمد خمینی|سیداحمد]]<ref>امامخمینی، صحیفه، ۲۱/۴۵۲.</ref> و در [[بازگشت امامخمینی به ایران|بازگشت به ایران]] نیز با وی و دیگران مشورت کرد و سپس تصمیم نهایی را گرفت.<ref>طباطبایی، سیدصادق، خاطرات سیاسی ـ اجتماعی دکتر سیدصادق طباطبایی، ۳/۲۰۲؛ خمینی، دلیل آفتاب، خاطرات یادگار امام، ۷۹.</ref> | ||
{{ببینید|انجمنهای ایالتی و ولایتی|انقلاب سفید|اخلاق و سیره امامخمینی}} | {{ببینید|انجمنهای ایالتی و ولایتی|انقلاب سفید|اخلاق و سیره امامخمینی}} | ||
خط ۱۰۴: | خط ۱۱۰: | ||
== پیوند به بیرون == | == پیوند به بیرون == | ||
* اسماعیل اسماعیلی، [https://books.khomeini.ir/books/10009/322/ مشورت]، [[دانشنامه امامخمینی]]، ج۹، ص۳۲۲–۳۲۹. | * اسماعیل اسماعیلی، [https://books.khomeini.ir/books/10009/322/ مشورت]، [[دانشنامه امامخمینی]]، ج۹، ص۳۲۲–۳۲۹. | ||
[[رده:مقالههای | [[رده:مقالههای تأییدشده]] | ||
[[رده:مقالههای جلد نهم دانشنامه]] | [[رده:مقالههای جلد نهم دانشنامه امامخمینی]] | ||
[[رده:مقالههای بینیاز از جعبه اطلاعات]] | |||
[[رده:مقالههای دارای لینک دانشنامه]] | |||
[[رده:مفاهیم سیاسی]] | |||
[[رده:مفاهیم اجتماعی]] | |||
[[رده:مقالههای دارای شناسه]] |