confirmed، emailconfirmed، templateeditor
۱٬۱۸۸
ویرایش
(اصلاح نویسههای عربی، اصلاح فاصلهٔ مجازی، اصلاح ارقام) |
|||
خط ۱: | خط ۱: | ||
'''مرضیه دباغ'''، مبارز سیاسی، فرمانده سپاه پاسداران همدان، نماینده مجلس شورای اسلامی ایران و عضو هیئت حامل نامه امامخمینی به گورباچف. | '''مرضیه دباغ'''، مبارز سیاسی، فرمانده سپاه پاسداران همدان، نماینده مجلس شورای اسلامی ایران و عضو هیئت حامل نامه امامخمینی به گورباچف. | ||
==زندگینامه== | ==زندگینامه و تحصیلات== | ||
مرضیه حدیدچی، معروف به مرضیه دباغ، در سال ۱۳۱۸ در خانوادهای متوسط و مذهبی در همدان به دنیا آمد ( | مرضیه حدیدچی، معروف به مرضیه دباغ، در سال ۱۳۱۸ در خانوادهای متوسط و مذهبی در همدان به دنیا آمد.<ref>مرادحاصلی خامنه، تاریخ شفاهی مبارزات سیاسی زنان مسلمان (۴۲ ـ ۵۷)، ۶۳.</ref> به علت آزادمردی محمدحسن دباغ، شوهر وی، مرضیه نام خانوادگیاش را از حدیدچی به دباغ تغییر داد. پدر او، علیپاشا حدیدچی که تا پایه ششم درس خوانده بود و معلومات حوزوی نیز داشت، برای جوانان و خویشاوندان جلسات درس و بحث مذهبی برگزار میکرد و به کتابفروشی اشتغال داشت.<ref>حدیدچی، پرواز با نور، ۷۳؛ حدیدچی، خاطرات مرضیه حدیدچی، ۱۹.</ref> فاطمه احمدی مادر مرضیه نیز که اصالتاً تهرانی و از سواد قرآنی برخوردار بود، در خانه، جلسات قرآن برگزار میکرد.<ref>حدیدچی، خاطرات مرضیه حدیدچی، ۲۰.</ref> | ||
از اتفاقات دوران خردسالی دباغ، ورود نیروهای متفقین به همدان در دوران جنگ جهانی دوم است که موجب شد خانواده او برای مصونیت، شهر را ترک و به باغی در خارج شهر نقل مکان کنند.<ref>حدیدچی، خاطرات مرضیه حدیدچی، ۲۱؛ حدیدچی، خواهر طاهره، ۷ ـ ۸.</ref> او تحصیل را از مکتبخانهای در همدان آغاز کرد و به دلیل دختربودن، از پدر خود تنها اجازه خواندن داشت، نه نوشتن؛ بنابراین با استفاده از بریدههای کاغذ صحافی پدر، به نوشتن اقدام کرد.<ref>حدیدچی، پرواز با نور، ۷۶؛ حدیدچی، خاطرات مرضیه حدیدچی، ۲۵.</ref> فضای فرهنگی جامعه آن روز ایران مانع از رفتن وی به مکتبخانه شد؛ به همین دلیل قرآن، نهج البلاغه و مفاتیح الجنان را نزد پدر خواند.<ref>حدیدچی، خاطرات مرضیه حدیدچی، ۲۶؛ مرادحاصلی خامنه، تاریخ شفاهی مبارزات سیاسی زنان مسلمان (۴۲ ـ ۵۷)، ۷۰.</ref> وی در چهاردهسالگی با محمدحسن دباغ که پانزده سال از او بزرگتر بود، ازدواج کرد و به دلیل شغل همسرش که تجارت بود، در آبان ۱۳۳۳ به تهران مهاجرت کرد.<ref>حدیدچی، پرواز با نور، ۷۸ ـ ۷۹.</ref> شوهر وی با حضور در بازار و خواندن اعلامیهها و بیانیهها به مبارزه سیاسی علاقهمند شد و همراه با بازاریان تهران نزد سیدابوالقاسم کاشانی {{ببینید|سیدابوالقاسم کاشانی}} حضور مییافت و در واقعه ۱۵ خرداد میان مبارزان نامهرسانی میکرد.<ref>حدیدچی، طرحی از یک زندگی انقلابی، ۲۷/۳۲۹.</ref> | |||
دباغ | دباغ در حالیکه سه فرزند داشت، نزد آقاکمال مرتضوی در تهران خیابان خراسان درسهای مقدماتی حوزه را فرا گرفت.<ref>حدیدچی، خاطرات مرضیه حدیدچی، ۳۱.</ref> سپس درسهای فقه، اصول و اخلاق را نزد علی خوانساری خواند و به تدریس سطوح پایینتر نیز مشغول شد.<ref>حدیدچی، پرواز با نور، ۹۰؛ مرادحاصلی خامنه، تاریخ شفاهی مبارزات سیاسی زنان مسلمان (۴۲ ـ ۵۷)، ۷۱.</ref> وی پس از درگذشت سیدحسین بروجردی در فروردینماه ۱۳۴۰ در تعیین مرجعیت و در قضیه لایحه انجمنهای ایالتی و ولایتی در سال ۱۳۴۱ با امامخمینی آشنا شد.<ref>حدیدچی، خواهر طاهره، ۱۷؛ حدیدچی، پرواز با نور، ۹.</ref> وی به یاری همسر خود در پخش اعلامیههای امامخمینی درباره انجمنهای ایالتی و ولایتی، وارد فعالیتهای سیاسی شد؛<ref>حدیدچی، پرواز با نور، ۹؛ مرادحاصلی خامنه، تاریخ شفاهی مبارزات سیاسی زنان مسلمان (۴۲ ـ ۵۷)، ۱۳۵.</ref> اما دوست داشت ایشان را از نزدیک ببیند. پس از آزادی امامخمینی در سال ۱۳۴۲ نخستین بار در قم ایشان را ملاقات کرد که مایه تحول زیاد وی شد.<ref>حدیدچی، خاطرات مرضیه حدیدچی، ۴۰؛ حدیدچی، پرواز با نور، ۱۰.</ref> | ||
پس از دستگیری و شهادت سعیدی در خرداد سال ۱۳۴۹ به دست رژیم پهلوی، مرضیه دباغ با مسافرت به شهرهای مختلف به شناسایی افراد و تشکیل پایگاه مبارزه پرداخت (مرادحاصلی، ۱۳۸ ـ ۱۳۹؛ حدیدچی، پرواز با، ۳۳). وی در یکی از این سفرها که به دیدار همسر خود در دزفول رفته بود، به دعوت یکی از درجهداران نیروی هوایی، به مدت دوازده روز در خانه نظامیان سخنرانی کرد | دباغ که به دلیل نقل مکان مجدد از درس استاد دور افتاده بود، به توصیه همسر خود، برای ادامه تحصیل حوزوی به نزد سیدمحمدرضا سعیدی؛ از شاگردان امامخمینی، {{ببینید|سیدمحمدرضا سعیدی}} در مسجد موسیبنجعفر(ع) واقع در تهران میدان خراسان رفت.<ref>حدیدچی، پرواز با نور، ۹۱؛ رنجبر، عروج از زندان (زندگی و مبارزات شهید آیتالله سعیدی)، ۱۶۰.</ref> سعیدی زمینههای ارتباط وی را با روحانیان قم ازجمله حسینعلی منتظری، عبدالرحیم ربانی شیرازی و محمد منتظری فراهم کرد.<ref>مرادحاصلی خامنه، تاریخ شفاهی مبارزات سیاسی زنان مسلمان (۴۲ ـ ۵۷)، ۶۳.</ref> این ارتباطات، دباغ را مستقیماً به عرصه مبارزه کشاند. تکثیر و توزیع اعلامیهها و فتواهای امامخمینی که از نجف میرسید، در تهران و دیگر شهرستانها و نیز رونویسی و تکثیر جزوه «ولایت فقیه» امامخمینی، همچنین برگزاری اردوهای مختلف بانوان در خارج از شهر ازجمله فعالیتهای دباغ بود.<ref>حدیدچی، خواهر طاهره، ۳۰ ـ ۳۱؛ رنجبر، عروج از زندان (زندگی و مبارزات شهید آیتالله سعیدی)، ۱۵۸ ـ ۱۵۹.</ref> | ||
==آغاز مبارزه== | |||
پس از دستگیری و شهادت سعیدی در خرداد سال ۱۳۴۹ به دست رژیم پهلوی، مرضیه دباغ با مسافرت به شهرهای مختلف به شناسایی افراد و تشکیل پایگاه مبارزه پرداخت (مرادحاصلی، ۱۳۸ ـ ۱۳۹؛ حدیدچی، پرواز با، ۳۳). وی در یکی از این سفرها که به دیدار همسر خود در دزفول رفته بود، به دعوت یکی از درجهداران نیروی هوایی، به مدت دوازده روز در خانه نظامیان سخنرانی کرد.<ref>حدیدچی، پرواز با نور، ۲۸؛ حدیدچی، خواهر طاهره، ۵۵.</ref> وی توانست با برخی دانشجویان مبارز دانشگاه صنعتی شریف (آریامهر)، دانشگاه علم و صنعت و دانشگاه شهید بهشتی (ملی) ارتباط برقرار کند و به یاری آنها پایگاههای تشکیلاتی در شمال (تنکابن)، جنوب (آغاجاری) و غرب (همدان) کشور دایر کند. وی در سال ۱۳۵۱ به هدف افزودن پایگاهها و خانههای امن برای مبارزان، طرح ازدواج مبارزان را به اجرا درآورد؛ چنانکه پس از شکلگیری هر ازدواجی، پایگاهی برای مبارزان فراهم میشد.<ref>حدیدچی، پرواز با نور، ۳۴؛ حدیدچی، خاطرات مرضیه حدیدچی، ۶۰ و ۶۲.</ref> | |||
دباغ برای معالجه بیماری قلبی فرزندش سفری به انگلستان کرد. این سفر فرصتی برای وی فراهم آورد که با اتحادیه انجمنهای اسلامی دانشجویان اروپا و امریکا آشنا شود (همو، خاطرات، ۶۱ ـ ۶۲). این فعالیتها تحت نظر و تعقیب سازمان اطلاعات و امنیت کشور (ساواک) قرار گرفت و سرانجام وی در سال ۱۳۵۲ دستگیر و به دلیل سکوت در بازجوییها، متحمل شکنجههای فراوانی شد (همو، پرواز با، ۳۸؛ مرادحاصلی، ۲۲۲ ـ ۲۲۳)؛ اما ساواک به دستگیری و شکنجه او بسنده نکرد و دختر وی «رضوانه دبّاغ» را به علت جمعآوری اخبار، اشعار و سرودهایی که از رادیو مبارزان در عراق برای بزرگداشت شهدا پخش میشد، دستگیر و در کنار مادرش شکنجه کرد (حدیدچی، پرواز با، ۳۸ ـ ۴۱). شکنجه دختر چهاردهساله وی نیز نتوانست سکوت او را بشکند (همو، خاطرات، ۷۴ ـ ۸۰). سرانجام به دلیل عفونیشدن زخمهای ناشی از شکنجه، مرضیه دباغ با دستور نعمتالله نصیری، رئیس ساواک، برای مداوا از زندان آزاد شد (همو، خواهر طاهره، ۷۴؛ همو، خاطرات، ۸۳ ـ ۸۵). | دباغ برای معالجه بیماری قلبی فرزندش سفری به انگلستان کرد. این سفر فرصتی برای وی فراهم آورد که با اتحادیه انجمنهای اسلامی دانشجویان اروپا و امریکا آشنا شود (همو، خاطرات، ۶۱ ـ ۶۲). این فعالیتها تحت نظر و تعقیب سازمان اطلاعات و امنیت کشور (ساواک) قرار گرفت و سرانجام وی در سال ۱۳۵۲ دستگیر و به دلیل سکوت در بازجوییها، متحمل شکنجههای فراوانی شد (همو، پرواز با، ۳۸؛ مرادحاصلی، ۲۲۲ ـ ۲۲۳)؛ اما ساواک به دستگیری و شکنجه او بسنده نکرد و دختر وی «رضوانه دبّاغ» را به علت جمعآوری اخبار، اشعار و سرودهایی که از رادیو مبارزان در عراق برای بزرگداشت شهدا پخش میشد، دستگیر و در کنار مادرش شکنجه کرد (حدیدچی، پرواز با، ۳۸ ـ ۴۱). شکنجه دختر چهاردهساله وی نیز نتوانست سکوت او را بشکند (همو، خاطرات، ۷۴ ـ ۸۰). سرانجام به دلیل عفونیشدن زخمهای ناشی از شکنجه، مرضیه دباغ با دستور نعمتالله نصیری، رئیس ساواک، برای مداوا از زندان آزاد شد (همو، خواهر طاهره، ۷۴؛ همو، خاطرات، ۸۳ ـ ۸۵). | ||
خط ۲۶: | خط ۲۷: | ||
دباغ پس از دورهای بیماری در ۲۷/۸/۱۳۹۵ در ۷۷سالگی درگذشت و پس از تشییع جنازه در حرم امامخمینی بهخاک سپرده شد (شرق، ۱۹). خاطرات چندی از دباغ در قالب کتابهایی، مانند پرواز با نور، خاطرات مرضیه حدیدچی و خواهر طاهره و گفتگو با نشریات منتشر شدهاست. | دباغ پس از دورهای بیماری در ۲۷/۸/۱۳۹۵ در ۷۷سالگی درگذشت و پس از تشییع جنازه در حرم امامخمینی بهخاک سپرده شد (شرق، ۱۹). خاطرات چندی از دباغ در قالب کتابهایی، مانند پرواز با نور، خاطرات مرضیه حدیدچی و خواهر طاهره و گفتگو با نشریات منتشر شدهاست. | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس|۲}} | {{پانویس|۲}} |