Image-reviewer، confirmed، templateeditor
۷۲۱
ویرایش
کاربر:E.shahabi: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
←قلمرو تجاوز
جز (←قلمرو تجاوز) |
|||
| خط ۲۱: | خط ۲۱: | ||
==قلمرو تجاوز== | ==قلمرو تجاوز== | ||
رژیم عراق در ۳۱ شهریور از زمین و هوا و دریا به ایران حمله کرد.<ref>رضایی، جنگ به روایت، ۵۸.</ref> در حملات هوایی عراق ۱۹۲ فروند هواپیمای جنگنده به مراکز نظامی و فرودگاه‌های چندین شهر ازجمله پالایشگاه و [[فرودگاه مهرآباد]] تهران حمله کردند.<ref>داوری، گزارش هجوم هوایی عراق، ۹۹؛ سامرائی، ویرانی دروازه شرقی، ۶۵، هاشمی رفسنجانی، انقلاب در بحران، ۲۱۶.</ref> [[سیدعلی خامنه‌ای]] که نماینده امام‌خمینی در [[شورای عالی دفاع]] و [[امام‌جمعه]] تهران بود، با خواندن اطلاعیه‌ای در تلویزیون مردم را در جریان تجاوز عراق قرار داد.<ref>خامنه‌ای، پایگاه اطلاع‌رسانی مشرق؛ رضایی، جنگ به روایت، ۶۴.</ref> | رژیم عراق در ۳۱ شهریور از زمین و هوا و دریا به ایران حمله کرد.<ref>رضایی، جنگ به روایت، ۵۸.</ref> در حملات هوایی عراق ۱۹۲ فروند هواپیمای جنگنده به مراکز نظامی و فرودگاه‌های چندین شهر ازجمله پالایشگاه و [[فرودگاه مهرآباد]] تهران حمله کردند.<ref>داوری، گزارش هجوم هوایی عراق، ۹۹؛ سامرائی، ویرانی دروازه شرقی، ۶۵، هاشمی رفسنجانی، انقلاب در بحران، ۲۱۶.</ref> [[سیدعلی خامنه‌ای]] که نماینده امام‌خمینی در [[شورای عالی دفاع]] و [[امام‌جمعه]] تهران بود، با خواندن اطلاعیه‌ای در تلویزیون مردم را در جریان تجاوز عراق قرار داد.<ref>خامنه‌ای، پایگاه اطلاع‌رسانی مشرق؛ رضایی، جنگ به روایت، ۶۴.</ref>{{سخ}} | ||
در تهاجم عراق نیروی زمینی این کشور از سه محور شمالی، جنوبی و میانی وارد ایران شد. سپاه یکم عراق از محور کردستان و آذربایجان غربی حمله کرد و ارتفاعات مشرف بر شهرهای [[مریوان]] و [[بانه]] و [[پیرانشهر]] و [[سردشت]] و [[پاوه]] را به اشغال خود درآورد.<ref>شیرزادی، سیری بر مجاهدتهای شهید مرادعلی، ۱۱۵ـ۱۱۷.</ref> سپاه دوم عراق از سمت [[کرمانشاه]] و [[ایلام]] وارد ایران شد و سپاه سوم که نیمی از ارتش عراق را تشکیل می‌داد از خوزستان وارد کشورگردید.<ref>رضایی، جنگ به روایت، ۶۰ـ۶۱.</ref> و در همان روزهای نخست، بخش‌هایی از پنج استان مرزی کشور (خوزستان، ایلام، کرمانشاه، آذربایجان غربی وکردستان) و ده تا پانزده هزار کیلومتر مربع از سرزمین ایران به اشغال عراق درآمد.<ref>رضایی، جنگ به روایت، ۲۴؛ صیاد شیرازی، ناگفته‌های جنگ، ۹۴؛ بهزاد و علی‌بابایی، همپای صاعقه، ۳۴ـ۳۶.</ref> همچنین شهرهای [[نفت‌شهر]]، [[قصر شیرین]]، [[مهران]]، [[سومار]]، [[فکه]]، [[بستان]]، [[هویزه]]، [[موسیان]]، نوسود و بیش از سه هزار روستا اشغال شدند.<ref>درویشی، جنگ ایران و عراق، ۷۸.</ref> | در تهاجم عراق نیروی زمینی این کشور از سه محور شمالی، جنوبی و میانی وارد ایران شد. سپاه یکم عراق از محور کردستان و آذربایجان غربی حمله کرد و ارتفاعات مشرف بر شهرهای [[مریوان]] و [[بانه]] و [[پیرانشهر]] و [[سردشت]] و [[پاوه]] را به اشغال خود درآورد.<ref>شیرزادی، سیری بر مجاهدتهای شهید مرادعلی، ۱۱۵ـ۱۱۷.</ref> سپاه دوم عراق از سمت [[کرمانشاه]] و [[ایلام]] وارد ایران شد و سپاه سوم که نیمی از ارتش عراق را تشکیل می‌داد از خوزستان وارد کشورگردید.<ref>رضایی، جنگ به روایت، ۶۰ـ۶۱.</ref> و در همان روزهای نخست، بخش‌هایی از پنج استان مرزی کشور (خوزستان، ایلام، کرمانشاه، آذربایجان غربی وکردستان) و ده تا پانزده هزار کیلومتر مربع از سرزمین ایران به اشغال عراق درآمد.<ref>رضایی، جنگ به روایت، ۲۴؛ صیاد شیرازی، ناگفته‌های جنگ، ۹۴؛ بهزاد و علی‌بابایی، همپای صاعقه، ۳۴ـ۳۶.</ref> همچنین شهرهای [[نفت‌شهر]]، [[قصر شیرین]]، [[مهران]]، [[سومار]]، [[فکه]]، [[بستان]]، [[هویزه]]، [[موسیان]]، نوسود و بیش از سه هزار روستا اشغال شدند.<ref>درویشی، جنگ ایران و عراق، ۷۸.</ref>{{سخ}} | ||
غافلگیری، کمبود نیرو و جنگ‌افزار و مهمات، به پیشروی مهاجمان سرعت داد.<ref>حسینیا، زندگینامه سرلشکر شهید ولی‌الله فلاحی، ۹۴؛ منصوری، بررسی حقوقی، ۱۳۶.</ref> سران [[حزب بعث عراق]] به گمان خود قدرت ایران را تمام‌شده تلقی کرده و کمر ایران را شکستند.<ref>سامرائی، ویرانی دروازه شرقی، ۶۵؛ خامه‌یار، محمد، اولین‌های دفاع مقدس، ۲۹.</ref> و تبلیغات عراق در تجاوز به ایران در صدر محافل خبری و رسانه‌های غربی جای گرفت.<ref>درودیان، انقلاب اسلامی، ۱۱۹ـ۱۲۱.</ref> [[آبادان]] محاصره شد و [[خرمشهر]] پس از مقاومتی ۳۴ روزه در ۴ آبان ۱۳۵۹ به تصرف ارتش عراق درآمد.<ref>مرکز مطالعات، روزشمار جنگ ایران و عراق، ۴/۵۶۵.</ref> | غافلگیری، کمبود نیرو و جنگ‌افزار و مهمات، به پیشروی مهاجمان سرعت داد.<ref>حسینیا، زندگینامه سرلشکر شهید ولی‌الله فلاحی، ۹۴؛ منصوری، بررسی حقوقی، ۱۳۶.</ref> سران [[حزب بعث عراق]] به گمان خود قدرت ایران را تمام‌شده تلقی کرده و کمر ایران را شکستند.<ref>سامرائی، ویرانی دروازه شرقی، ۶۵؛ خامه‌یار، محمد، اولین‌های دفاع مقدس، ۲۹.</ref> و تبلیغات عراق در تجاوز به ایران در صدر محافل خبری و رسانه‌های غربی جای گرفت.<ref>درودیان، انقلاب اسلامی، ۱۱۹ـ۱۲۱.</ref> [[آبادان]] محاصره شد و [[خرمشهر]] پس از مقاومتی ۳۴ روزه در ۴ آبان ۱۳۵۹ به تصرف ارتش عراق درآمد.<ref>مرکز مطالعات، روزشمار جنگ ایران و عراق، ۴/۵۶۵.</ref> | ||
==مقابله و عملیات ایران== | ==مقابله و عملیات ایران== | ||
تحولات سال نخست جنگ بیشتر به سود عراق پیش رفت و نیروهای ایران در مقابله با دشمن توفیقی نداشتند.<ref>صیاد شیرازی، ناگفته‌های جنگ، ۱۹۵ـ۱۹۷.</ref> بی‌تدبیری [[سیدابوالحسن بنی‌صدر]] نخستین رئیس‌جمهور ایران که جانشین [[فرمانده کل‌قوا]] نیز بود {{ببینید|متن=ببینید|فرماندهی کل نیروهای مسلح}} از دلایل این ناکامی‌ها بود.<ref>خامنه‌ای، روزنامه اطلاعات.</ref> نیروهای رزمنده ایران پس از [[عزل بنی‌صدر]] توسط امام‌خمینی در خرداد ۱۳۶۰ {{ببینید|متن=ببینید|سیدابوالحسن بنی‌صدر}} به‌تدریج سازماندهی شدند و سلسله عملیاتی را علیه متجاوزان آغاز کردند. در مهر ۱۳۶۰ در [[عملیات ثامن‌الائمه|عملیات «ثامن‌الائمه»]] محاصره آبادان شکسته شد.<ref>صیاد شیرازی، ناگفته‌های جنگ، ۱۵۸ـ۱۶۱؛ درودیان، جنگ بازیابی ثبات، ۲/۱۶۰ـ۱۶۱.</ref> {{ببینید|متن=ببینید|شکست حصر آبادان}} در بهار ۱۳۶۱ در [[عملیات فتح‌المبین|عملیات «فتح‌المبین»]] بخش زیادی از زمین‌های اشغالی جنوب و در ۳/۳/۱۳۶۱ در [[عملیات الی بیت‌المقدس|عملیات «الی بیت‌المقدس»]] خرمشهر آزاد شد.<ref>منصوری، بررسی حقوقی، ۸۳؛ خدری، ۱۷۷.</ref> {{ببینید|متن=ببینید|آزادسازی خرمشهر}} [[عملیات رمضان|عملیات «رمضان»]] نیز در مرداد ۱۳۶۱ در منطقه [[کوشک]] و [[شلمچه]] انجام گرفت.<ref>اردستانی، تنبیه متجاوز، ۳/۳۳.</ref> و پس از آن سلسله عملیات مقدماتی والفجر و کربلا آغاز شد. عملیات «مسلم‌بن‌عقیل» در مهر ۱۳۶۱ در سومار و عملیات «محرم» آبان ۱۳۶۱، در موسیان<ref>اردستانی، تنبیه متجاوز، ۳/۳۴.</ref>، [[عملیات مقدماتی والفجر|عملیات مقدماتی «والفجر»]] در بهمن ۱۳۶۱ در فکه،<ref>بهزاد و علی‌بابایی، همپای صاعقه، ۸۳۴.</ref> «والفجر ۱» در شمال فکه در فروردین ۱۳۶۲،<ref>صیاد شیرازی، ناگفته‌های جنگ، ۳۴۳ـ۳۴۵.</ref> «والفجر ۲» در منطقه پیرانشهر، «والفجر۳» و آزادسازی مهران در مرداد ۱۳۶۲<ref>هاشمی رفسنجانی، آرامش و چالش، ۱۸۸ـ۲۰۰ و ۲۰۸.</ref>، «والفجر ۴» در مهر ۱۳۶۲ در منطقه پنجوین عراق،<ref>هاشمی رفسنجانی، آرامش و چالش، ۳۴۱.</ref> [[عملیات خیبر|عملیات «خیبر»]] در اسفند ۱۳۶۲ در [[هورالهویزه]] و [[جزایر مجنون]]<ref>هاشمی رفسنجانی، آرامش و چالش، ۵۰۱ـ۵۱۲.</ref>، عملیات «بدر» در اسفند ۱۳۶۳ در هورالهویزه و شرق رود دجله<ref>اردستانی، تنبیه متجاوز، ۳/۱۰۹.</ref>، [[عملیات والفجر ۸|«والفجر ۸»]] در ۲۰ بهمن ۱۳۶۴ در [[فاو]]<ref>اردستانی، تنبیه متجاوز، ۳/۱۷۴.</ref>، [[عملیات کربلای ۱|«کربلای ۱»]] در تیر ۱۳۶۵ در مهران، [[عملیات کربلای ۲|«کربلای ۲»]] در منطقه پیرانشهر و حاج‌عمران و [[عملیات کربلای ۳|«کربلای ۳»]] در شهریور ۱۳۶۵، در دریا و سکو‌های [[البکر و الامیّه]]<ref>اردستانی، تنبیه متجاوز، ۳/۲۲۱ـ۲۲۲.</ref>، [[عملیات کربلای ۴|«کربلای ۴»]] و [[عملیات کربلای ۵|«کربلای ۵»]] در زمستان ۱۳۶۵ در منطقه شلمچه<ref>بهزاد و علی‌بابایی، همپای صاعقه، ۸۳۴.</ref>، [[عملیات کربلای ۸|«کربلای ۸»]] در فروردین ۱۳۶۵ در شرق [[بصره]]<ref>اردستانی، تنبیه متجاوز، ۳/۲۸۸.</ref>، [[عملیات کربلای ۱۰|«کربلای ۱۰»]] در ماووت عراق و سلسله [[عملیات بیت‌المقدس|عملیات «بیت‌المقدس»]] در سال ۱۳۶۶<ref>اردستانی، تنبیه متجاوز، ۳/۳۱۹ و۳۶۰.</ref> به آزادی بیشتر مناطق اشغال‌شده انجامید و دولت بعثی عراق را در وضعیت نامناسبی قرار داد. | تحولات سال نخست جنگ بیشتر به سود عراق پیش رفت و نیروهای ایران در مقابله با دشمن توفیقی نداشتند.<ref>صیاد شیرازی، ناگفته‌های جنگ، ۱۹۵ـ۱۹۷.</ref> بی‌تدبیری [[سیدابوالحسن بنی‌صدر]] نخستین رئیس‌جمهور ایران که جانشین [[فرمانده کل‌قوا]] نیز بود {{ببینید|متن=ببینید|فرماندهی کل نیروهای مسلح}} از دلایل این ناکامی‌ها بود.<ref>خامنه‌ای، روزنامه اطلاعات.</ref> نیروهای رزمنده ایران پس از [[عزل بنی‌صدر]] توسط امام‌خمینی در خرداد ۱۳۶۰ {{ببینید|متن=ببینید|سیدابوالحسن بنی‌صدر}} به‌تدریج سازماندهی شدند و سلسله عملیاتی را علیه متجاوزان آغاز کردند. در مهر ۱۳۶۰ در [[عملیات ثامن‌الائمه|عملیات «ثامن‌الائمه»]] محاصره آبادان شکسته شد.<ref>صیاد شیرازی، ناگفته‌های جنگ، ۱۵۸ـ۱۶۱؛ درودیان، جنگ بازیابی ثبات، ۲/۱۶۰ـ۱۶۱.</ref> {{ببینید|متن=ببینید|شکست حصر آبادان}} در بهار ۱۳۶۱ در [[عملیات فتح‌المبین|عملیات «فتح‌المبین»]] بخش زیادی از زمین‌های اشغالی جنوب و در ۳/۳/۱۳۶۱ در [[عملیات الی بیت‌المقدس|عملیات «الی بیت‌المقدس»]] خرمشهر آزاد شد.<ref>منصوری، بررسی حقوقی، ۸۳؛ خدری، ۱۷۷.</ref> {{ببینید|متن=ببینید|آزادسازی خرمشهر}} [[عملیات رمضان|عملیات «رمضان»]] نیز در مرداد ۱۳۶۱ در منطقه [[کوشک]] و [[شلمچه]] انجام گرفت.<ref>اردستانی، تنبیه متجاوز، ۳/۳۳.</ref> و پس از آن سلسله عملیات مقدماتی والفجر و کربلا آغاز شد. عملیات «مسلم‌بن‌عقیل» در مهر ۱۳۶۱ در سومار و عملیات «محرم» آبان ۱۳۶۱، در موسیان<ref>اردستانی، تنبیه متجاوز، ۳/۳۴.</ref>، [[عملیات مقدماتی والفجر|عملیات مقدماتی «والفجر»]] در بهمن ۱۳۶۱ در فکه،<ref>بهزاد و علی‌بابایی، همپای صاعقه، ۸۳۴.</ref> «والفجر ۱» در شمال فکه در فروردین ۱۳۶۲،<ref>صیاد شیرازی، ناگفته‌های جنگ، ۳۴۳ـ۳۴۵.</ref> «والفجر ۲» در منطقه پیرانشهر، «والفجر۳» و آزادسازی مهران در مرداد ۱۳۶۲<ref>هاشمی رفسنجانی، آرامش و چالش، ۱۸۸ـ۲۰۰ و ۲۰۸.</ref>، «والفجر ۴» در مهر ۱۳۶۲ در منطقه پنجوین عراق،<ref>هاشمی رفسنجانی، آرامش و چالش، ۳۴۱.</ref> [[عملیات خیبر|عملیات «خیبر»]] در اسفند ۱۳۶۲ در [[هورالهویزه]] و [[جزایر مجنون]]<ref>هاشمی رفسنجانی، آرامش و چالش، ۵۰۱ـ۵۱۲.</ref>، عملیات «بدر» در اسفند ۱۳۶۳ در هورالهویزه و شرق رود دجله<ref>اردستانی، تنبیه متجاوز، ۳/۱۰۹.</ref>، [[عملیات والفجر ۸|«والفجر ۸»]] در ۲۰ بهمن ۱۳۶۴ در [[فاو]]<ref>اردستانی، تنبیه متجاوز، ۳/۱۷۴.</ref>، [[عملیات کربلای ۱|«کربلای ۱»]] در تیر ۱۳۶۵ در مهران، [[عملیات کربلای ۲|«کربلای ۲»]] در منطقه پیرانشهر و حاج‌عمران و [[عملیات کربلای ۳|«کربلای ۳»]] در شهریور ۱۳۶۵، در دریا و سکو‌های [[البکر و الامیّه]]<ref>اردستانی، تنبیه متجاوز، ۳/۲۲۱ـ۲۲۲.</ref>، [[عملیات کربلای ۴|«کربلای ۴»]] و [[عملیات کربلای ۵|«کربلای ۵»]] در زمستان ۱۳۶۵ در منطقه شلمچه<ref>بهزاد و علی‌بابایی، همپای صاعقه، ۸۳۴.</ref>، [[عملیات کربلای ۸|«کربلای ۸»]] در فروردین ۱۳۶۵ در شرق [[بصره]]<ref>اردستانی، تنبیه متجاوز، ۳/۲۸۸.</ref>، [[عملیات کربلای ۱۰|«کربلای ۱۰»]] در ماووت عراق و سلسله [[عملیات بیت‌المقدس|عملیات «بیت‌المقدس»]] در سال ۱۳۶۶<ref>اردستانی، تنبیه متجاوز، ۳/۳۱۹ و۳۶۰.</ref> به آزادی بیشتر مناطق اشغال‌شده انجامید و دولت بعثی عراق را در وضعیت نامناسبی قرار داد. | ||