پرش به محتوا

ایران: تفاوت میان نسخه‌ها

۳۵ بایت حذف‌شده ،  ‏۱۹ دی ۱۴۰۱
ابرابزار
(اصلاح ارقام)
 
(ابرابزار)
خط ۱: خط ۱:
'''ایران'''، ایران معاصر و ارکان رشد و پیشرفت آن.
'''ایران'''، ایران معاصر و ارکان رشد و پیشرفت آن.


==معرفی اجمالی==
== معرفی اجمالی ==
ایران به معنای سرزمین آریایی‌هاست که نخست به ارن، اران، ایریا، ایرون و سپس به ایران تبدیل شده‌است.<ref>دهخدا، لغتنامه دهخدا، ۳/۳۱۷۳–۳۱۷۵.</ref> در گذشته نام ایران در تلفظ دیگران پرس pers (فرانسوی) و پرشیا persia (انگلیسی) و پرسیس persis (یونانی) بوده‌است (که همه بر گرفته از «پارس» است) و در [[شاهنامه]] و منابع تاریخی و جغرافیایی پس از اسلام نیز ایران، ایران‌زمین و ایرانشهر یا شهر ایران فراوان به‌کار رفته‌است.<ref>دهخدا، لغتنامه دهخدا، ۳/۳۱۷۳–۳۱۷۵؛ مصاحب، دایرةالمعارف فارسی، ۱/۳۲۵؛ خالقی مطلق، ایران در گذشت روزگاران، ۱/۵۳–۵۵.</ref> به پیشنهاد [[سعید نفیسی]] از محققان و نویسندگان معاصر در سال ۱۳۱۳ نام ایران رسمیت یافت و [[رژیم پهلوی]] در اطلاعیه‌ای در سال ۱۹۳۵م/ ۱۳۱۳ش به دولت‌های خارجی اعلام کرد که از آن پس باید در مکاتبات رسمی به جای پرس و پرسیا نام ایران در اشاره به این کشور استفاده شود،<ref>گرانتوسکی، تاریخ ایران از زمان باستان تا امروز، ۱۸؛ نفیسی، روزنامه اطلاعات؛ مصاحب، دایرةالمعارف فارسی، ۱/۳۲۵.</ref> ولی در سال ۱۳۳۶ دولت ایران به کشورهای خارجی اجازه داد نام پرسیا را نیز که در دوران [[رضاشاه پهلوی]] ممنوع شده بود، از نو به کار برند.<ref>آوری، تاریخ معاصر ایران از تأسیس تا انقراض سلسله قاجاریه، ۱/۲۹؛ مصاحب، دایرةالمعارف فارسی، ۱/۳۲۵.</ref>{{سخ}}
ایران بر اساس برخی منابع با ۱۶۵۴۰۰۰ کیلومتر مربع مساحت، هجدهمین کشور جهان از نظر وسعت است که از سمت شرق به [[افغانستان]] و [[پاکستان]] و از سمت شمال شرقی به [[ترکمنستان]] و از شمال به [[دریای خزر]] و از سمت شمال غربی به [[آذربایجان]] و [[ارمنستان]] و از طرف غرب به [[ترکیه]] و [[عراق]] و از جنوب به [[دریای عمان]] و [[خلیج فارس]] محدود است.<ref>دهخدا، لغتنامه دهخدا، ۳/۳۱۷۵؛ بدیعی، جغرافیای مفصل ایران، ۱/۱۹؛ مصاحب، دایرةالمعارف فارسی، ۱/۳۲۵.</ref> ایران دارای آب و هوای مختلف، پستی و بلندی‌های زیاد، دریا و دریاچه‌های متعدد، جنگل و بیابان‌های وسیع است.<ref>مصاحب، دایرةالمعارف فارسی، ۱/۳۲۵–۳۲۶؛ جعفری، ۱–۳.</ref> در ایران اقوام مختلف فارس، ترک، کرد، لر، بلوچ، ترکمن و عرب زندگی می‌کنند. زبان رسمی ایرانی‌ها فارسی است؛ ولی زبان‌ها و گویش‌های مهم ترکی، عربی، کردی، گیلکی، لری و بلوچی نیز رایج است.<ref>مقصودی، قومیت‌ها و نقش آنان در تحولات سیاسی سلطنت محمدرضا پهلوی، ۴۵.</ref> ایران از کشورهای بزرگ اسلامی است که مذهب رسمی آن [[شیعه]] است و بزرگ‌ترین جمعیت شیعی جهان را دربردارد.<ref>گلی زواره، سرزمین اسلام، شناخت کشورهای اسلامی و نواحی مسلمان‌نشین جهان، ۱۹۰؛ مصاحب، دایرةالمعارف فارسی، ۱/۳۲۷.</ref> بر پایه سرشماری سال ۱۳۹۵ ایران ۷۹ میلیون تن جمعیت داشته که بیش از ۹۹ درصد آن مسلمان و ۹۱ درصد شیعه‌اند.<ref>مرکز آمار ایران.</ref>


ایران به معنای سرزمین آریایی‌هاست که نخست به ارن، اران، ایریا، ایرون و سپس به ایران تبدیل شده است. <ref>دهخدا، لغتنامه دهخدا، ۳/۳۱۷۳ـ۳۱۷۵.</ref> در گذشته نام ایران در تلفظ دیگران پرس pers (فرانسوی) و پرشیا persia (انگلیسی) و پرسیس persis (یونانی) بوده است (که همه بر گرفته از «پارس» است) و در [[شاهنامه]] و منابع تاریخی و جغرافیایی پس از اسلام نیز ایران، ایران‌زمین و ایرانشهر یا شهر ایران فراوان به‌کار رفته است. <ref>دهخدا، لغتنامه دهخدا، ۳/۳۱۷۳ـ۳۱۷۵؛ مصاحب، دایرةالمعارف فارسی، ۱/۳۲۵؛ خالقی مطلق، ایران در گذشت روزگاران، ۱/۵۳ـ۵۵.</ref> به پیشنهاد [[سعید نفیسی]] از محققان و نویسندگان معاصر در سال ۱۳۱۳ نام ایران رسمیت یافت و [[رژیم پهلوی]] در اطلاعیه‌ای در سال ۱۹۳۵م/ ۱۳۱۳ش به دولت‌های خارجی اعلام کرد که از آن پس باید در مکاتبات رسمی به جای پرس و پرسیا نام ایران در اشاره به این کشور استفاده شود، <ref>گرانتوسکی، تاریخ ایران از زمان باستان تا امروز، ۱۸؛ نفیسی، روزنامه اطلاعات؛ مصاحب، دایرةالمعارف فارسی، ۱/۳۲۵.</ref> ولی در سال ۱۳۳۶ دولت ایران به کشور‌های خارجی اجازه داد نام پرسیا را نیز که در دوران [[رضاشاه پهلوی]] ممنوع شده بود، از نو به کار برند. <ref>آوری، تاریخ معاصر ایران از تأسیس تا انقراض سلسله قاجاریه، ۱/۲۹؛ مصاحب، دایرةالمعارف فارسی، ۱/۳۲۵.</ref><br>
== پیشینه ==
ایران بر اساس برخی منابع با ۱۶۵۴۰۰۰ کیلومتر مربع مساحت، هجدهمین کشور جهان از نظر وسعت است که از سمت شرق به [[افغانستان]] و [[پاکستان]] و از سمت شمال شرقی به [[ترکمنستان]] و از شمال به [[دریای خزر]] و از سمت شمال غربی به [[آذربایجان]] و [[ارمنستان]] و از طرف غرب به [[ترکیه]] و [[عراق]] و از جنوب به [[دریای عمان]] و [[خلیج فارس]] محدود است. <ref>دهخدا، لغتنامه دهخدا، ۳/۳۱۷۵؛ بدیعی، جغرافیای مفصل ایران، ۱/۱۹؛ مصاحب، دایرةالمعارف فارسی، ۱/۳۲۵.</ref> ایران دارای آب و هوای مختلف، پستی و بلندی‌های زیاد، دریا و دریاچه‌های متعدد، جنگل و بیابان‌های وسیع است. <ref>مصاحب، دایرةالمعارف فارسی، ۱/۳۲۵ـ۳۲۶؛ جعفری، ۱ـ۳.</ref> در ایران اقوام مختلف فارس، ترک، کرد، لر، بلوچ، ترکمن و عرب زندگی می‌کنند. زبان رسمی ایرانی‌ها فارسی است؛ ولی زبان‌ها و گویش‌های مهم ترکی، عربی، کردی، گیلکی، لری و بلوچی نیز رایج است. <ref>مقصودی، قومیت‌ها و نقش آنان در تحولات سیاسی سلطنت محمدرضا پهلوی، ۴۵.</ref> ایران از کشور‌های بزرگ اسلامی است که مذهب رسمی آن [[شیعه]] است و بزرگ‌ترین جمعیت شیعی جهان را دربر دارد. <ref>گلی ‌زواره، سرزمین اسلام، شناخت کشور‌های اسلامی‌ و نواحی مسلمان‌نشین جهان، ۱۹۰؛ مصاحب، دایرةالمعارف فارسی، ۱/۳۲۷.</ref> بر پایه سرشماری سال ۱۳۹۵ ایران ۷۹ میلیون تن جمعیت داشته که بیش از ۹۹ درصد آن مسلمان و ۹۱ درصد شیعه‌اند. <ref>مرکز آمار ایران.</ref>
ایران با تمدنی کهن، قرن‌ها پیش از [[اسلام]] و حتی پیش از [[میلاد مسیح]] به عنوان یک کشور، قلمرو بسیار وسیعی را شامل می‌شده‌است که در دوره‌های مختلف بر گستره و قدرت آن افزوده یا کاسته می‌شده‌است.<ref>زرین‌کوب، ایران: تاریخ ایران در دوره باستان، ۱۰/۵۲۲–۵۳۰.</ref> پیش از اسلام مردم ایران زرتشتی بوده‌اند و ادیان و آیین‌های فراوان دیگری ازجمله زروانی، میترایی، مانوی، مزدکی و مندایی نیز وجود داشته‌است.<ref>ولی و بصیری، ادیان جهان باستان، ۳/۶۱؛ گئوویدن، دین‌های ایران، ۲۴۹–۴۳۸.</ref> با ظهور اسلام و ورود آن در دهه دوم هجری به ایران دینِ بیشتر مردم اسلام شد و در دوره خلافت [[بنی‌امیه]] و سپس دوره طولانی خلافت [[بنی‌عباس]]، سرزمین ایران بخشی از قلمرو سرزمین اسلامی به‌شمار می‌رفت.<ref>افتخارزاده، اسلام و ایران (مذهب و ملیت ایرانی)، ۱۰۸–۱۳۳؛ زرین‌کوب، ایران: تاریخ ایران در عصر اسلامی، ۱۰/۵۳۰–۵۴۰.</ref> ایرانیان بیشتر با عشق و علاقه اسلام را پذیرفتند و با پذیرش اسلام تشتت افکار و عقاید از میان رفت و به جای آن عقیده واحدی برقرار شد،<ref>مطهری، مجموعه آثار استاد شهید مطهری، ۱۴/۳۱۳؛ نصر، ایران پل آسمان و زمین، ۱/۸–۱۲.</ref> حتی در مناطق گسترده‌ای مانند خراسان بزرگ و نیز طبرستان و [[گیلان]] و آذربایجان پیش از ورود سپاه مسلمانان، مردم اسلام را پذیرفتند.<ref>روحانی، اندیشه‌های سیاسی اسلام (مبانی نظری)، ۱/۹۳–۹۴؛ یزدان‌پرست، نامه ایران، ۱/هفده و هفتادوپنجهفتادوهشت.</ref>{{سخ}}
==پیشینه==
اسلام با جلوگیری از نفوذ و توسعه [[مسیحیت]] در ایران این کشور را از تاریکی قرون وسطایی که رهاورد مسیحیت کلیسایی بود، نجات داد،<ref>مطهری، مجموعه آثار استاد شهید مطهری، ۱۴/۳۱۴.</ref> چنان‌که با ورود اسلام فعالیت بودایی‌ها در ایران نیز خاتمه یافت و جاذبه اسلام مانع تداوم آرا و عقاید متفرق در ایران شد.<ref>مطهری، مجموعه آثار استاد شهید مطهری، ۱۴/۱۷۰–۱۸۱ و ۳۳۰.</ref> ایرانیان که صاحب تمدنی بزرگ بودند با نیروی عشق و ایمان توانستند در صحنه [[علم]] و [[فرهنگ]] کارهای بزرگی در راه خدمت به اسلام انجام دهند.<ref>مطهری، مجموعه آثار استاد شهید مطهری، ۱۴/۳۲۹ و ۳۸۴.</ref> در سخنانی از [[پیغمبر اکرم(ص)]]، آمده‌است که بهره اهل فارس در اسلام از همه مردمان دیگر بیشتر است<ref>متقی هندی، کنز العمال فی سنن الاقوال و الافعال، ۱۲/۹۰.</ref> و خوشبخت‌ترین عجم‌ها نسبت به اسلام، اهل فارس‌اند<ref>متقی هندی، کنز العمال فی سنن الاقوال و الافعال، ۱۲/۹۰.</ref> و اگر دانش در ستاره ثریا (دورترین نقطه) باشد، بی‌گمان مردمانی از فارس بدان دست خواهند یافت.<ref>متقی هندی، کنز العمال فی سنن الاقوال و الافعال، ۱۲/۹۱؛ مجلسی، بحار الانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار (ع)، ۶۴/۱۷۴.</ref>{{سخ}}
با حمله [[مغول]] و برافتادن خلافت بنی‌عباس در سال ۶۵۶ق ایران عرصه تاخت و تاز مغول‌ها و سپس [[تیموریان]] قرار گرفت؛ ولی در سال ۹۰۷ق با روی کارآمدن [[صفویه]] و تکیه‌کردن بر مذهب تشیع، ایران به عنوان یک کشور اسلامیِ مستقل و مقتدر هویت جدیدی پیدا کرد.<ref>زرین‌کوب، ایران: تاریخ ایران در عصر اسلامی، ۱۰/۵۴۰–۵۴۱.</ref> {{ببینید|متن=ببینید|صفویه}} پس از فروپاشی صفویه در سال ۱۱۳۷ به دست متجاوزان افغان و حکومت‌های نسبتاً کوتاه‌مدت [[افشاریه]] و [[زندیه]]، سلسله قاجار در سال ۱۲۰۳ق/ ۱۱۶۷ش به قدرت رسید که در دوره نسبتاً طولانی حکومتِ آنان ایران در معرض هجوم فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و نظامی قدرت‌های استکباری قرار گرفت.<ref>فلاح‌زاده، رضاخان و توسعه ایران، ۵۵–۵۶.</ref> سرزمین ایران پیش از [[قاجار]] شامل مناطق وسیعی مانند قفقازیه، ترکستان و ایران کنونی بود؛ ولی پس از شکست در دو جنگ متوالی با روس و پذیرش عهدنامه‌های [[عهدنامه گلستان|گلستان]] و [[عهدنامه ترکمنچای|ترکمنچای]] به امضای [[فتحعلی‌شاه قاجار]]، بخش‌های وسیعی از ایران جدا شد و قدرت‌های استعمارگر به‌ویژه دولت‌های روس و انگلیس برای تسلط بر کشور به تکاپو افتادند.<ref>مصاحب، دایرةالمعارف فارسی، ۱/۳۳۴–۳۳۶.</ref> عصر قاجاریه را به سبب حاکمیت نظام سیاسی منحط و موروثی و ایلیاتی‌بودن آن از یک سو و نفوذ همه‌جانبه استعمار و سلطه خارجی به‌ویژه [[روس]] و [[انگلیس]] از سوی دیگر، جز در مواردی محدود، عصر تاریک و روزگار انحطاط و عقب‌ماندگی ایران شمرده‌اند.<ref>فلاح‌زاده، رضاخان و توسعه ایران، ۵۷.</ref> {{ببینید|متن=ببینید| قاجاریه}}{{سخ}}
در سال ۱۲۸۵ش/ ۱۳۲۴ق با تلاش‌ها و مبارزات ضد استبدادیِ علما و آزادی‌خواهان، [[نهضت مشروطه]] پیروز شد و [[مظفرالدین‌شاه]] فرمان مشروطیت را صادر کرد.<ref>آوری، تاریخ معاصر ایران از تأسیس تا انقراض سلسله قاجاریه، ۱/۲۴۴–۲۴۵.</ref> اگر چه ایران در این نهضت برای نخستین بار دارای [[مجلس شورای ملی]]، قانون اساسی و نهادهای قانونی شد ولی با کارشکنی انگلیس و روسیه و نیز ناهمگونی مشروطه‌خواهان داخلی این نهضت به نتیجه مطلوب خود نرسید.<ref>آوری، تاریخ معاصر ایران از تأسیس تا انقراض سلسله قاجاریه، ۱/۲۶۹.</ref> {{ببینید|متن=ببینید|نهضت مشروطه}} در اسفند ۱۲۹۹ با کودتای مورد حمایت انگلیس، رضاخان میرپنج به قدرت رسید و از سال ۱۳۰۴ به عنوان شاه، سلطنت استبدادی خود را آغاز کرد و پس از پایان [[جنگ جهانی دوم]]، در شهریور ۱۳۲۰ انگلیسی‌ها او را از کار برکنار و تبعید کردند{{ببینید|متن=ببینید| رضا پهلوی}} و محمدرضا پسر ۲۲ ساله او را بر تخت سلطنت نشاندند.<ref>ازغندی، تاریخ تحولات سیاسی اجتماعی ایران، ۲۳۰؛ زرین‌کوب، ایران: تاریخ ایران در عصر اسلامی، ۱۰/۵۴۳.</ref> {{ببینید|متن=ببینید| محمدرضا پهلوی}}{{سخ}}
رژیم پهلوی در آغاز با تکیه بر [[ناسیونالیسم]] افراطی ایرانی، ترویج شعائر مذهبی و انجام برخی اصلاحات توانست توجه ایرانیان را به خود جلب کند<ref>فلاح‌زاده، رضاخان و توسعه ایران، ۱۴۷–۱۴۹.</ref> اما پس از تحکیم پایه‌های حکومت خود، با تقلید از اقدامات غرب‌گرایانه [[مصطفی‌کمال آتاتورک]] در ترکیه و درپیش‌گرفتن سیاست‌های ضد ارزشی و سرکوب‌گرانه در برابر اسلام و روحانیت، هویت ایران را در معرض خطر قرار داد.<ref>کمالی، امام‌خمینی و بازسازی هویت ملی در ایران، ۴۸؛ فلاح‌زاده، رضاخان و توسعه ایران، ۱۶۲–۱۶۵.</ref>


ایران با تمدنی کهن، قرن‌ها پیش از [[اسلام]] و حتی پیش از [[میلاد مسیح]] به عنوان یک کشور، قلمرو بسیار وسیعی را شامل می‌شده است که در دوره‌های مختلف بر گستره و قدرت آن افزوده یا کاسته می‌شده است. <ref>زرین‌کوب، ایران: تاریخ ایران در دوره باستان، ۱۰/۵۲۲ـ۵۳۰.</ref> پیش از اسلام مردم ایران زرتشتی بوده‌اند و ادیان و آیین‌های فراوان دیگری ازجمله زروانی، میترایی، مانوی، مزدکی و مندایی نیز وجود داشته است. <ref>ولی و بصیری، ادیان جهان باستان، ۳/۶۱؛ گئوویدن، دین‌های ایران، ۲۴۹ـ۴۳۸.</ref> با ظهور اسلام و ورود آن در دهه دوم هجری به ایران دینِ بیشتر مردم اسلام شد و در دوره خلافت [[بنی‌امیه]] و سپس دوره طولانی خلافت [[بنی‌عباس]]، سرزمین ایران بخشی از قلمرو سرزمین اسلامی به شمار می‌رفت. <ref>افتخارزاده، اسلام و ایران (مذهب و ملیت ایرانی)، ۱۰۸ـ۱۳۳؛ زرین‌کوب، ایران: تاریخ ایران در عصر اسلامی، ۱۰/۵۳۰ـ۵۴۰.</ref> ایرانیان بیشتر با عشق و علاقه اسلام را پذیرفتند و با پذیرش اسلام تشتت افکار و عقاید از میان رفت و به جای آن عقیده واحدی برقرار شد، <ref>مطهری، مجموعه آثار استاد شهید مطهری، ۱۴/۳۱۳؛ نصر، ایران پل آسمان و زمین، ۱/۸ـ۱۲.</ref> حتی در مناطق گسترده‌ای مانند خراسان بزرگ و نیز طبرستان و [[گیلان]] و آذربایجان پیش از ورود سپاه مسلمانان، مردم اسلام را پذیرفتند. <ref>روحانی، اندیشه‌های سیاسی اسلام (مبانی نظری)، ۱/۹۳ـ۹۴؛ یزدان‌پرست، نامه ایران، ۱/هفده و هفتادوپنجـهفتادوهشت.</ref><br>
[[امام‌خمینی]] که اساسی‌ترین مسئله در شکل‌دهی به هویت ایران را اسلام می‌دانست و بر این باور بود که ایران و ملت ایران باید با دوری از غرب‌زدگی و بر پایه‌های ملی و مذهبی خویش به سوی ترقی و تمدن گام بردارند، با این جریان به مقابله پرداخت.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱/۱۲۲، ۲۸۶، ۲۹۴ و ۴/۱۶۰؛ کمالی، امام‌خمینی و بازسازی هویت ملی در ایران، ۴۸.</ref> ایشان معتقد بود منحرفان و مخالفان اهمیت تعامل مردم و اسلام را نمی‌دانستند و تصور می‌کردند اگر رژیم پهلوی در ایران از میان برود، میان اسلام و ایران فاصله می‌افتد و کشور تجزیه می‌شود و هر دو از میان می‌روند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۶/۷۵–۷۶.</ref> ایشان پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران نیز گام‌های بسیار مؤثری برای بازسازی هویت ملی ایران برداشت<ref>کمالی، امام‌خمینی و بازسازی هویت ملی در ایران، ۴۹–۵۶.</ref> به گونه‌ای که برخی ایشان را از پیشگامان بزرگ بازسازی هویت ملی ایرانی در برابر سیل بنیان‌کن استحاله فرهنگی و ازخودبیگانگی دانسته‌اند.<ref>کمالی، امام‌خمینی و بازسازی هویت ملی در ایران، ۳۷–۴۸.</ref>
اسلام با جلوگیری از نفوذ و توسعه [[مسیحیت]] در ایران این کشور را از تاریکی قرون وسطایی که رهاورد مسیحیت کلیسایی بود، نجات داد، <ref>مطهری، مجموعه آثار استاد شهید مطهری، ۱۴/۳۱۴.</ref> چنان‌که با ورود اسلام فعالیت بودایی‌ها در ایران نیز خاتمه یافت و جاذبه اسلام مانع تداوم آرا و عقاید متفرق در ایران شد. <ref>مطهری، مجموعه آثار استاد شهید مطهری، ۱۴/۱۷۰ـ۱۸۱ و ۳۳۰.</ref> ایرانیان که صاحب تمدنی بزرگ بودند با نیروی عشق و ایمان توانستند در صحنه [[علم]] و [[فرهنگ]] کار‌های بزرگی در راه خدمت به اسلام انجام دهند. <ref>مطهری، مجموعه آثار استاد شهید مطهری، ۱۴/۳۲۹ و ۳۸۴.</ref> در سخنانی از [[پیغمبر اکرم(ص)]]، آمده است که بهره اهل فارس در اسلام از همه مردمان دیگر بیشتر است <ref>متقی هندی، کنز العمال فی سنن الاقوال و الافعال، ۱۲/۹۰.</ref> و خوشبخت‌ترین عجم‌ها نسبت به اسلام، اهل فارس‌اند <ref>متقی هندی، کنز العمال فی سنن الاقوال و الافعال، ۱۲/۹۰.</ref> و اگر دانش در ستاره ثریا (دورترین نقطه) باشد، بی‌گمان مردمانی از فارس بدان دست خواهند یافت. <ref>متقی هندی، کنز العمال فی سنن الاقوال و الافعال، ۱۲/۹۱؛ مجلسی، بحار الانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار(ع)، ۶۴/۱۷۴.</ref><br>
با حمله [[مغول]] و برافتادن خلافت بنی‌عباس در سال ۶۵۶ق ایران عرصه تاخت و تاز مغول‌ها و سپس [[تیموریان]] قرار گرفت؛ ولی در سال ۹۰۷ق با روی کارآمدن [[صفویه]] و تکیه‌کردن بر مذهب تشیع، ایران به عنوان یک کشور اسلامیِ مستقل و مقتدر هویت جدیدی پیدا کرد. <ref>زرین‌کوب، ایران: تاریخ ایران در عصر اسلامی، ۱۰/۵۴۰ـ۵۴۱.</ref> {{ببینید|متن=ببینید|صفویه}} پس از فروپاشی صفویه در سال ۱۱۳۷ به دست متجاوزان افغان و حکومت‌های نسبتاً کوتاه‌مدت [[افشاریه]] و [[زندیه]]، سلسله قاجار در سال ۱۲۰۳ق/ ۱۱۶۷ش به قدرت رسید که در دوره نسبتاً طولانی حکومتِ آنان ایران در معرض هجوم فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و نظامی قدرت‌های استکباری قرار گرفت. <ref>فلاح‌زاده، رضاخان و توسعه ایران، ۵۵ـ۵۶.</ref> سرزمین ایران پیش از [[قاجار]] شامل مناطق وسیعی مانند قفقازیه، ترکستان و ایران کنونی بود؛ ولی پس از شکست در دو جنگ متوالی با روس و پذیرش عهدنامه‌های [[عهدنامه‌ گلستان|گلستان]] و [[عهدنامه‌ ترکمنچای|ترکمنچای]] به امضای [[فتحعلی‌شاه قاجار]]، بخش‌های وسیعی از ایران جدا شد و قدرت‌های استعمارگر به‌ویژه دولت‌های روس و انگلیس برای تسلط بر کشور به تکاپو افتادند. <ref>مصاحب، دایرةالمعارف فارسی، ۱/۳۳۴ـ۳۳۶.</ref> عصر قاجاریه را به سبب حاکمیت نظام سیاسی منحط و موروثی و ایلیاتی‌بودن آن از یک سو و نفوذ همه‌جانبه استعمار و سلطه خارجی به‌ویژه [[روس]] و [[انگلیس]] از سوی دیگر، جز در مواردی محدود، عصر تاریک و روزگار انحطاط و عقب‌ماندگی ایران شمرده‌اند. <ref>فلاح‌زاده، رضاخان و توسعه ایران، ۵۷.</ref> {{ببینید|متن=ببینید| قاجاریه}}<br>
در سال ۱۲۸۵ش/ ۱۳۲۴ق با تلاش‌ها و مبارزات ضد استبدادیِ علما و آزادی‌خواهان، [[نهضت مشروطه]] پیروز شد و [[مظفرالدین‌شاه]] فرمان مشروطیت را صادر کرد. <ref>آوری، تاریخ معاصر ایران از تأسیس تا انقراض سلسله قاجاریه، ۱/۲۴۴ـ۲۴۵.</ref> اگر چه ایران در این نهضت برای نخستین بار دارای [[مجلس شورای ملی]]، قانون اساسی و نهاد‌های قانونی شد ولی با کارشکنی انگلیس و روسیه و نیز ناهمگونی مشروطه‌خواهان داخلی این نهضت به نتیجه مطلوب خود نرسید. <ref>آوری، تاریخ معاصر ایران از تأسیس تا انقراض سلسله قاجاریه، ۱/۲۶۹.</ref> {{ببینید|متن=ببینید|نهضت مشروطه}} در اسفند ۱۲۹۹ با کودتای مورد حمایت انگلیس، رضاخان میرپنج به قدرت رسید و از سال ۱۳۰۴ به عنوان شاه، سلطنت استبدادی خود را آغاز کرد و پس از پایان [[جنگ جهانی دوم]]، در شهریور ۱۳۲۰ انگلیسی‌ها او را از کار برکنار و تبعید کردند{{ببینید|متن=ببینید| رضا پهلوی}} و محمدرضا پسر ۲۲ ساله او را بر تخت سلطنت نشاندند. <ref>ازغندی، تاریخ تحولات سیاسی اجتماعی ایران، ۲۳۰؛ زرین‌کوب، ایران: تاریخ ایران در عصر اسلامی، ۱۰/۵۴۳.</ref> {{ببینید|متن=ببینید| محمدرضا پهلوی}}<br>
رژیم پهلوی در آغاز با تکیه بر [[ناسیونالیسم]] افراطی ایرانی، ترویج شعائر مذهبی و انجام برخی اصلاحات توانست توجه ایرانیان را به خود جلب کند <ref>فلاح‌زاده، رضاخان و توسعه ایران، ۱۴۷ـ۱۴۹.</ref> اما پس از تحکیم پایه‌های حکومت خود، با تقلید از اقدامات غرب‌گرایانه [[مصطفی‌کمال آتاتورک]] در ترکیه و درپیش‌گرفتن سیاست‌های ضد ارزشی و سرکوب‌گرانه‌ در برابر اسلام و روحانیت، هویت ایران را در معرض خطر قرار داد. <ref>کمالی، امام‌خمینی و بازسازی هویت ملی در ایران، ۴۸؛ فلاح‌زاده، رضاخان و توسعه ایران، ۱۶۲ـ۱۶۵.</ref>


[[امام‌خمینی]] که اساسی‌ترین مسئله در شکل‌دهی به هویت ایران را اسلام می‌دانست و بر این باور بود که ایران و ملت ایران باید با دوری از غرب‌زدگی و بر پایه‌های ملی و مذهبی خویش به سوی ترقی و تمدن گام بردارند، با این جریان به مقابله پرداخت. <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱/۱۲۲، ۲۸۶، ۲۹۴ و ۴/۱۶۰؛ کمالی، امام‌خمینی و بازسازی هویت ملی در ایران، ۴۸.</ref> ایشان معتقد بود منحرفان و مخالفان اهمیت تعامل مردم و اسلام را نمی‌دانستند و تصور می‌کردند اگر رژیم پهلوی در ایران از میان برود، میان اسلام و ایران فاصله می‌افتد و کشور تجزیه می‌شود و هر دو از میان می‌روند. <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۶/۷۵ـ۷۶.</ref> ایشان پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران نیز گام‌های بسیار مؤثری برای بازسازی هویت ملی ایران برداشت <ref>کمالی، امام‌خمینی و بازسازی هویت ملی در ایران، ۴۹ـ۵۶.</ref> به ‌گونه‌ای که برخی ایشان را از پیشگامان بزرگ بازسازی هویت ملی ایرانی در برابر سیل بنیان‌کن استحاله فرهنگی و ازخودبیگانگی دانسته‌اند. <ref>کمالی، امام‌خمینی و بازسازی هویت ملی در ایران، ۳۷ـ۴۸.</ref>
== ایران در دوره معاصر ==
==ایران در دوره معاصر==
ایران به خاطر شرایط جغرافیایی و سیاسی و نیز منابع غنی زیستی، همواره مورد طمع قدرتمندان و چپاولگران بوده‌است. {{ببینید|متن=ببینید| استعمار و استثمار}} به اعتقاد امام‌خمینی اقدامات اکتشافی غربیان در ایران نیز برای این بود که به‌طور حساب‌شده به چپاول منابع و ذخایر ایران اقدام کنند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۸/۴۴۹–۴۵۰ و ۱۳/۳۱۷–۳۱۸.</ref> آنان از حدود سیصد سال پیش با راه‌انداختن کاروان‌های اکتشافی در همه جای ایران حتی بیابان‌ها را که احتمال وجود ذخایر و منابع در آنها می‌دادند، عکس‌برداری کرده بودند تا در وقت مناسب به غارت آن بپردازند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۹۷ و ۱۳/۳۱۷–۳۱۸.</ref> به نظر ایشان آنان سعی می‌کردند ایران همیشه نیازمند و وابسته باشد تا دست گدایی پیش آنان دراز کند و منتظر باشد همه چیز از خارج برایش فراهم شود.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۴/۱۱۳–۱۱۴.</ref>{{سخ}}
به صورت مشخص‌تر، پس از انقلاب صنعتی در [[اروپا]] استعمارگران به‌ویژه دولت‌های روس و انگلیس برای تسلط بر ایران و شناسایی و غارت منابع مختلف آن تلاش‌های زیادی کردند و با سیطره بر حاکمان قاجار و بستن قراردادهای متعدد و مختلف استعماری مانند قرارداد «رژی» استقلال ایران را خدشه‌دار ساختند.<ref>کدی، ریشه‌های انقلاب ایران، ۹۷–۹۹؛ رئیس‌نیا، زمینه‌های اقتصادی و اجتماعی مشروطیت، ۲۶؛ تیموری، تحریم تنباکو اولین مقاومت منفی در ایران، ۱۰–۲۲.</ref> {{ببینید|متن=ببینید|نهضت تحریم تنباکو}} امام‌خمینی خاطرنشان کرده‌است که کشورهای استعمارگر تلاش می‌کردند در رأس هر مملکت یکی از نوکرهای خودشان را بگذارند تا ملت‌ها نتوانند توجهی به مسائل خودشان بکنند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۷/۲۲۵.</ref> به گفته ایشان در دوره قاجار ایران گرفتار هرج و مرج بود و اشرار و یاغیان مردم را چپاول می‌کردند،<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۱/۲۵۹.</ref> و [[ظلم]] و ستم خان‌ها و حاکمان محلی هم بیداد می‌کرد و شاهان قاجار ولایت‌ها و استان‌ها را به آنان اجاره می‌دادند تا هر طور می‌خواستند با مردم رفتار کنند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۳/۳۷۹–۳۸۰ و ۱۵/۱۲۱.</ref>{{سخ}}
اوضاع ایران در دوره رژیم پهلوی نیز بسیار آشفته و بدتر از گذشته بود؛ زیرا رضاشاه که فردی بی‌سواد بود و استبداد، خشونت و نظامی‌گری اساس اخلاق و روحیه او را تشکیل می‌داد.<ref>فلاح‌زاده، رضاخان و توسعه ایران، ۸۲.</ref> با اقدامات خودسرانه، استبدادی و ضد ارزشی خود و [[قتل]] و غارت و کنارزدن مخالفان، دستاوردهای انقلاب مشروطه را هم به‌کلی از میان برد و ایران را مانند کشوری ویران و زلزله‌زده کرد.<ref>فلاح‌زاده، رضاخان و توسعه ایران، ۱۴۰؛ امام‌خمینی، صحیفه، ۵/۱۰۰؛ ۶/۱۶۱ و ۹/۶۱، ۷۸.</ref> امام‌خمینی معتقد بود رژیم پهلوی که با کمک انگلیس و با زور سلاح روی کار آمده بود<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۳/۲۹۸–۲۹۹.</ref> همه آزادی‌ها را از میان برد و هیچ‌کس در ایران آزاد نبود و انتخابات آزاد هم اصلاً وجود نداشت<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۱۵۹، ۴۰۱ و ۹/۸۲.</ref> و مجلس ایران پر بود از افرادی با القاب «دوله» ها، «ممالک» ها، «سلطنه» ها، «سلطان» ها، متمکنان، اشراف، طرفدارهای شرق و غرب و نوکران کشورهای بیگانه.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۳/۹۵.</ref> ایشان تأکید کرده‌است که سلسله پهلوی اعم از رضا و [[محمدرضا پهلوی]] به دست بیگانگان بر ایران تحمیل شدند<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۴۲۹.</ref> و حمایت این قدرت‌های بیگانه از محمدرضا پهلوی تأمین منافع خودشان بوده‌است.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۵۱۹.</ref>{{سخ}}
از سوی دیگر، امام‌خمینی خاطرنشان کرده‌است که با روی‌کارآمدن پهلوی سه اصل اسلامی از میان رفت: لزوم عدالت در دادگاه‌های اسلامی، آزادی مسلمانان در رأی به حاکم و تعیین سرنوشت خود و استقلال کشور از دخالت بیگانگان و تسلط آنان بر مقدرات مردم<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۵/۲۳۶.</ref> محمدرضا پهلوی از سویی ساخت قدرت را شدیداً به خود و حلقه درونی محفل دربار وابسته کرده بود و از سوی دیگر، با شعار تمدن و تجدد، برنامه‌های نوسازی اقتصادی و اجتماعی را دنبال می‌کرد.<ref>ازغندی، تاریخ تحولات سیاسی اجتماعی ایران، ۲۳۵.</ref> به نظر امام‌خمینی رژیم پهلوی در حالی از پیشرفت و تمدن بزرگ سخن می‌گفت که ایران نه کشاورزی داشت و نه صنعت، و [[فقر]] و فساد و ظلم هم در همه جای ایران بیداد می‌کرد و پول‌های ایران هم صرف ترویج [[فحشا]] می‌شد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۳/۲۲۹–۲۳۰؛ ۴/۵۷ و ۷/۷۴–۷۷.</ref> این رژیم استقلال را از مردم گرفته بود و ایران را در تمام شئون اقتصادی و نظامی و سیاسی وابسته به [[آمریکا]] کرده بود<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۷/۱۴۶–۱۴۸.</ref> و (در حقیقت) ایران پایگاه نظامی [[اسرائیل]] و آمریکا و بازار مصرف مواد غذایی و کالاهای خارجی شده بود و رژیم صهیونیستی اسرائیل بر اقتصاد ایران مسلط بود.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱/۲۶۷ و ۲/۳۲۴–۳۲۶.</ref>


ایران به خاطر شرایط جغرافیایی و سیاسی و نیز منابع غنی زیستی، همواره مورد طمع قدرتمندان و چپاولگران بوده است. {{ببینید|متن=ببینید| استعمار و استثمار}} به اعتقاد امام‌خمینی اقدامات اکتشافی غربیان در ایران نیز برای این بود که به طور حساب‌شده به چپاول منابع و ذخایر ایران اقدام کنند. <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۸/۴۴۹ـ۴۵۰ و ۱۳/۳۱۷ـ۳۱۸.</ref> آنان از حدود سیصد سال پیش با راه‌انداختن کاروان‌های اکتشافی در همه جای ایران حتی بیابان‌ها را که احتمال وجود ذخایر و منابع در آنها ‌می‌دادند، عکس‌برداری ‌کرده بودند تا در وقت مناسب به غارت آن بپردازند. <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۹۷ و ۱۳/۳۱۷ـ۳۱۸.</ref> به نظر ایشان آنان سعی می‌کردند ایران همیشه نیازمند و وابسته باشد تا دست گدایی پیش آنان دراز کند و منتظر باشد همه چیز از خارج برایش فراهم شود. <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۴/۱۱۳ـ۱۱۴.</ref><br>
== ایران پس از انقلاب اسلامی ==
به صورت مشخص‌تر، پس از انقلاب صنعتی در [[اروپا]] استعمارگران به‌ویژه دولت‌های روس و انگلیس برای تسلط بر ایران و شناسایی و غارت منابع مختلف آن تلاش‌های زیادی کردند و با سیطره بر حاکمان قاجار و بستن قرارداد‌های متعدد و مختلف استعماری مانند قرارداد «رژی» استقلال ایران را خدشه‌دار ساختند. <ref>کدی، ریشه‌های انقلاب ایران، ۹۷ـ۹۹؛ رئیس‌نیا، زمینه‌های اقتصادی و اجتماعی مشروطیت، ۲۶؛ تیموری، تحریم تنباکو اولین مقاومت منفی در ایران، ۱۰ـ۲۲.</ref> {{ببینید|متن=ببینید|نهضت تحریم تنباکو}} امام‌خمینی خاطرنشان کرده است که کشور‌های استعمارگر تلاش می‌کردند در رأس هر مملکت یکی از نوکرهای خودشان را بگذارند تا ملت‌ها نتوانند توجهی به مسائل خودشان بکنند. <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۷/۲۲۵.</ref> به گفته ایشان در دوره قاجار ایران گرفتار هرج ‌و مرج بود و اشرار و یاغیان مردم را چپاول می‌کردند، <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۱/۲۵۹.</ref> و [[ظلم]] و ستم خان‌ها و حاکمان محلی هم بیداد می‌کرد و شاهان قاجار ولایت‌ها و استان‌ها را به آنان اجاره می‌دادند تا هر طور می‌خواستند با مردم رفتار کنند. <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۳/۳۷۹ـ۳۸۰ و ۱۵/۱۲۱.</ref><br>
با پیروزی [[انقلاب اسلامی]]، تحول عمیق و گسترده‌ای از جهات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی در ایران پدید آمد. {{ببینید|متن=ببینید| انقلاب اسلامی ایران}} پیروزی این انقلاب مهم‌ترین حاصل تلاش ده‌هاساله فکری و جهادی امام‌خمینی در صحنه احیای دیانت و اصلاح جامعه ایرانی بود<ref>خاتمی، ویژگی‌های امام‌خمینی، رستاخیز بزرگ، ۶۴.</ref> که نهادینه‌شدن ارزش‌های معنوی،<ref>شفیعی، انقلاب اسلامی از منظر رهبر معظم انقلاب اسلامی، ۲۲–۲۳.</ref> اتکا به مردم در همه حرکت‌ها،<ref>هاشمی رفسنجانی، ناگفته‌های انقلاب، ۱۸۸.</ref> ارائه الگوی [[مردم‌سالاری دینی]]،<ref>فاضل میبدی، مردم‌سالاری از نگاه امام‌خمینی، ۱/۲۵۲–۲۶۳؛ ملک‌زاده، مردم‌سالاری دینی از نگاه امام‌خمینی، ۱/۳۲۱–۳۳۴.</ref> قطع دست بیگانگان، نهادینه‌سازی [[استقلال]] و آزادی اسلامی، ایجاد [[اعتماد به نفس]]، جسارت در مسائل علمی، پرورش استعدادها و ترویج روحیه خودآگاهی، احیای منزلت زن، وحدت میان فرقه‌های اسلامی، ایجاد انقلاب علمی، تربیت انسان‌های صالح، تنها بخشی از برکات و دستاوردهای انقلاب اسلامی برای ایران بوده‌است.<ref>شفیعی، انقلاب اسلامی از منظر رهبر معظم انقلاب اسلامی، ۲۲–۲۳؛ فارسی، فرهنگ واژه‌های انقلاب اسلامی، ۳۹۲.</ref>
اوضاع ایران در دوره رژیم پهلوی نیز بسیار آشفته و بدتر از گذشته بود؛ زیرا رضاشاه که فردی بی‌سواد بود و استبداد، خشونت و نظامی‌‌گری اساس اخلاق و روحیه او را تشکیل می‌داد. <ref>فلاح‌زاده، رضاخان و توسعه ایران، ۸۲.</ref> با اقدامات خودسرانه، استبدادی و ضد ارزشی خود و [[قتل]] و غارت و کنارزدن مخالفان، دستاورد‌های انقلاب مشروطه را هم به‌کلی از میان برد و ایران را مانند کشوری ویران و زلزله‌زده کرد. <ref>فلاح‌زاده، رضاخان و توسعه ایران، ۱۴۰؛ امام‌خمینی، صحیفه، ۵/۱۰۰؛ ۶/۱۶۱ و ۹/۶۱، ۷۸.</ref> امام‌خمینی معتقد بود رژیم پهلوی که با کمک انگلیس و با زور سلاح روی کار آمده بود <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۳/۲۹۸ـ۲۹۹.</ref> همه آزادی‌ها را از میان برد و هیچ‌کس در ایران آزاد نبود و انتخابات آزاد هم اصلاً وجود نداشت <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۱۵۹، ۴۰۱ و ۹/۸۲.</ref> و مجلس ایران پر بود از افرادی با القاب «دوله»ها، «ممالک»ها، «سلطنه»ها، «سلطان»ها، متمکنان، اشراف، طرفدارهای شرق و غرب و نوکران کشورهای بیگانه. <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۳/۹۵.</ref> ایشان تأکید کرده است که سلسله پهلوی اعم از رضا و [[محمدرضا پهلوی]] به دست بیگانگان بر ایران تحمیل شدند <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۴۲۹.</ref> و حمایت این قدرت‌های بیگانه از محمدرضا پهلوی تأمین منافع خودشان بوده است. <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۵۱۹.</ref><br>
امام‌خمینی باور داشت پس از پیروزی انقلاب اسلامی و تشکیل نظام جمهوری اسلامی دست آمریکا و دیگر کشورهای استعمارگر از ایران کوتاه شد و کشور به معنای واقعی مستقل گردید،<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۸/۳۰۸ و ۱۹/۲۳۶.</ref> چنان‌که انقلاب مردم ایران، از ابعاد گوناگون بر منطقه و جهان اثر گذاشت و تجربه ایران الگویی برای مستضعفان و ستمدیدگان سراسر دنیا گردید.<ref>اسپوزیتو، انقلاب ایران و بازتاب جهانی آن، ۸۶.</ref> کارنامه انقلاب اسلامی در حوزه مسائل اجتماعی و اقتصادی داخلی نیز با وجود کارشکنی‌های همه‌جانبه گروه‌های مخالف داخلی و محاصره و فشارهای اقتصادی غرب و هجوم دشمن خارجی، کارآمد و در میان دیگر انقلاب‌های بزرگ ممتاز است؛ چنان‌که جمهوری اسلامی در حوزه قانون‌گذاری و تحول [[قوه مجریه]] و [[قوه قضاییه]] و رشد علمی و آموزشی، کشاورزی و دامداری، صنایع و فرهنگ و هنر و خدمت‌رسانی و تأمین اجتماعی و خاتمه‌دادن به غارت منابع طبیعی به دست بیگانگان نیز شاهد تحولات بزرگی بوده‌است.<ref>فارسی، فرهنگ واژه‌های انقلاب اسلامی، ۳۹۱–۴۱۹؛ جمعی از نویسندگان، انقلاب اسلامی ایران، ۲۱۹–۲۳۲.</ref>{{سخ}}
از سوی دیگر، امام‌خمینی خاطرنشان کرده است که با روی‌کارآمدن پهلوی سه اصل اسلامی از میان رفت: لزوم عدالت در دادگاه‌های اسلامی، آزادی مسلمانان در رأی به حاکم و تعیین سرنوشت خود و استقلال کشور از دخالت بیگانگان و تسلط آنان بر مقدرات مردم <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۵/۲۳۶.</ref> محمدرضا پهلوی از سویی ساخت قدرت را شدیداً به خود و حلقه درونی محفل دربار وابسته کرده بود و از سوی دیگر، با شعار تمدن و تجدد، برنامه‌های نوسازی اقتصادی و اجتماعی را دنبال می‌کرد. <ref>ازغندی، تاریخ تحولات سیاسی اجتماعی ایران، ۲۳۵.</ref> به نظر امام‌خمینی رژیم پهلوی در حالی از پیشرفت و تمدن بزرگ سخن می‌گفت که ایران نه کشاورزی داشت و نه صنعت، و [[فقر]] و فساد و ظلم هم در همه جای ایران بیداد می‌کرد و پول‌های ایران هم صرف ترویج [[فحشا]] می‌شد. <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۳/۲۲۹ـ۲۳۰؛ ۴/۵۷ و ۷/۷۴ـ۷۷.</ref> این رژیم استقلال را از مردم گرفته بود و ایران را در تمام شئون اقتصادی و نظامی و سیاسی وابسته به [[امریکا]] کرده بود <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۷/۱۴۶ـ۱۴۸.</ref> و (در حقیقت) ایران پایگاه نظامی [[اسرائیل]] و امریکا و بازار مصرف مواد غذایی و کالاهای خارجی شده بود و رژیم صهیونیستی اسرائیل بر اقتصاد ایران مسلط بود. <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱/۲۶۷ و ۲/۳۲۴ـ۳۲۶.</ref>
در عین حال ابرقدرت‌ها که از نفوذ و حاکمیت اسلام در ایران به هراس افتاده‌اند، در جهت آشفته‌کردن کشور و خنثی کردن آثار انقلاب اسلامی تلاش‌های زیادی انجام دادند. آنان با شایعه‌سازی و ایجاد [[جنگ روانی]] میان مردم و ایجاد [[تفرقه]] و دامن‌زدن به اختلافات قومی به ظلم و ستم، انفجار، کشتار، [[ترور]] و غارت اموال مردم می‌پرداختند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۵/۳۶۴–۳۷۰.</ref> آنان همچنین برای اینکه اسلام محرک مردم است، به تخریب و تضعیف [[مذهب]] می‌پرداختند و دین را افیون جامعه معرفی می‌کردند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۷/۳۸۸ و ۸/۲۹۱، ۲۹۵، ۴۵۵.</ref>{{سخ}}
==ایران پس از انقلاب اسلامی==
با توطئه و تحریک آمریکا و در شرایطی که هنوز نظام جمهوری اسلامی تازه پا گرفته بود و درگیر سامان‌دادن امور کشور بود، [[رژیم بعثی عراق]] در ۳۱ شهریور سال ۱۳۵۹ از چندین محور به ایران حمله کرد.<ref>فارسی، فرهنگ واژه‌های انقلاب اسلامی، ۲۷۳.</ref> به نظر امام‌خمینی رژیم عراق به دستور آمریکا و به اسم اینکه ایرانی‌ها فارس و مجوس‌اند، به ایران حمله کرد<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۶/۳۹۰ و ۴۸۹.</ref> و می‌خواست اسلام را به [[کفر]] و الحاد برگرداند؛ زیرا در حقیقت معارضه و ضدیت وی با اسلام و نظام اسلامی بود<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۹/۲۱۴–۲۱۵.</ref> اما مردم ایران علی‌رغم همه توطئه‌ها با قدرتی که از اسلام گرفته بودند و با اینکه کشور از هر جهت در محاصره بود و مردم با مشکلات فراوانی مواجه بودند، با تلاش و حمایت از دولت، جنگ را به‌خوبی پیش بردند؛ به گونه‌ای که ایران به عنوان یک کشور بزرگ و قدرتمند مطرح شد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۶/۲۷۰.</ref> {{ببینید|متن=ببینید|جنگ تحمیلی}}


با پیروزی [[انقلاب اسلامی]]، تحول عمیق و گسترده‌ای از جهات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی در ایران پدید آمد. {{ببینید|متن=ببینید| انقلاب اسلامی ایران}} پیروزی این انقلاب مهم‌ترین حاصل تلاش دههاساله فکری و جهادی امام‌خمینی در صحنه احیای دیانت و اصلاح جامعه ایرانی بود <ref>خاتمی، ویژگی‌های امام‌خمینی، رستاخیز بزرگ، ۶۴.</ref> که نهادینه‌شدن ارزش‌های معنوی، <ref>شفیعی، انقلاب اسلامی از منظر رهبر معظم انقلاب اسلامی، ۲۲ـ۲۳.</ref> اتکا به مردم در همه حرکت‌ها، <ref>هاشمی رفسنجانی، ناگفته‌های انقلاب، ۱۸۸.</ref> ارائه الگوی [[مردم‌سالاری دینی]]، <ref>فاضل میبدی، مردم‌سالاری از نگاه امام‌خمینی، ۱/۲۵۲ـ۲۶۳؛ ملک‌زاده، مردم‌سالاری دینی از نگاه امام‌خمینی، ۱/۳۲۱ـ۳۳۴.</ref> قطع دست بیگانگان، نهادینه‌سازی [[استقلال]] و آزادی اسلامی، ایجاد [[اعتماد به نفس]]، جسارت در مسائل علمی، پرورش استعدادها و ترویج روحیه خودآگاهی، احیای منزلت زن، وحدت میان فرقه‌های اسلامی، ایجاد انقلاب علمی، تربیت انسان‌های صالح، تنها بخشی از برکات و دستاورد‌های انقلاب اسلامی برای ایران بوده است. <ref>شفیعی، انقلاب اسلامی از منظر رهبر معظم انقلاب اسلامی، ۲۲ـ۲۳؛ فارسی، فرهنگ واژه‌های انقلاب اسلامی، ۳۹۲.</ref>
== ارکان پیشرفت ایران ==
امام‌خمینی باور داشت پس از پیروزی انقلاب اسلامی و تشکیل نظام جمهوری اسلامی‌ دست امریکا و دیگر کشورهای استعمارگر از ایران کوتاه شد و کشور به معنای واقعی مستقل گردید، <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۸/۳۰۸ و ۱۹/۲۳۶.</ref> چنان‌که انقلاب مردم ایران، از ابعاد گوناگون بر منطقه و جهان اثر گذاشت و تجربه ایران الگویی برای مستضعفان و ستمدیدگان سراسر دنیا گردید. <ref>اسپوزیتو، انقلاب ایران و بازتاب جهانی آن، ۸۶.</ref> کارنامه انقلاب اسلامی در حوزه مسائل اجتماعی و اقتصادی داخلی نیز با وجود کارشکنی‌های همه‌جانبه گروه‌های مخالف داخلی و محاصره و فشارهای اقتصادی غرب و هجوم دشمن خارجی، کارآمد و در میان دیگر انقلاب‌های بزرگ ممتاز است؛ چنان‌که جمهوری اسلامی در حوزه قانون‌گذاری و تحول [[قوه مجریه]] و [[قوه قضاییه]] و رشد علمی و آموزشی، کشاورزی و دامداری، صنایع و فرهنگ و هنر و خدمت‌رسانی و تأمین اجتماعی و خاتمه‌دادن به غارت منابع طبیعی به دست بیگانگان نیز شاهد تحولات بزرگی بوده است. <ref>فارسی، فرهنگ واژه‌های انقلاب اسلامی، ۳۹۱ـ۴۱۹؛ جمعی از نویسندگان، انقلاب اسلامی ایران، ۲۱۹ـ۲۳۲.</ref><br>
امام‌خمینی که خود را اهل ایران و متعلق به همه کشور می‌دانست و نه [[قم]] یا [[تهران]] یا جای دیگر<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۶/۷۶.</ref> و این علاقه را به دلیل اسلام و اینکه ایران یک کشور اسلامی است می‌شمرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۶/۴۸۱.</ref> باور داشت با پیروزی انقلاب اسلامی زمینه استقلال و پیشرفت ایران اسلامی فراهم شده‌است،<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲۱/۹۶ و ۴۰۲–۴۰۳.</ref> اما برای پیشرفت کشور و تحقق ایرانِ مطلوب و به‌بارنشستن آرمان‌های اسلام و انقلاب، مجاهدت‌ها و تلاش‌های زیادی باید صورت گیرد و به ارکان و مؤلفه‌های زیادی توجه شود که برخی از مهم‌ترینِ آنها عبارت‌اند:
در عین حال ابرقدرت‌ها که از نفوذ و حاکمیت اسلام در ایران به هراس افتاده‌اند، در جهت آشفته‌کردن کشور و خنثی کردن آثار انقلاب اسلامی تلاش‌های زیادی انجام دادند. آنان با شایعه‌سازی و ایجاد [[جنگ روانی]] میان مردم و ایجاد [[تفرقه]] و دامن‌زدن به اختلافات قومی به ظلم و ستم، انفجار، کشتار، [[ترور]] و غارت اموال مردم می‌پرداختند. <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۵/۳۶۴ـ۳۷۰.</ref> آنان همچنین برای اینکه اسلام محرک مردم است، به تخریب و تضعیف [[مذهب]] می‌پرداختند و دین را افیون جامعه معرفی می‌کردند. <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۷/۳۸۸ و ۸/۲۹۱، ۲۹۵، ۴۵۵.</ref><br>
با توطئه و تحریک امریکا و در شرایطی که هنوز نظام جمهوری اسلامی تازه پا گرفته بود و درگیر سامان‌دادن امور کشور بود، [[رژیم بعثی عراق]] در ۳۱ شهریور سال ۱۳۵۹ از چندین محور به ایران حمله کرد. <ref>فارسی، فرهنگ واژه‌های انقلاب اسلامی، ۲۷۳.</ref> به نظر امام‌خمینی رژیم عراق به دستور امریکا و به اسم اینکه ایرانی‌ها فارس و مجوس‌اند، به ایران حمله کرد <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۶/۳۹۰ و ۴۸۹.</ref> و می‌خواست اسلام را به [[کفر]] و الحاد برگرداند؛ زیرا در حقیقت معارضه و ضدیت وی با اسلام و نظام اسلامی بود <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۹/۲۱۴ـ۲۱۵.</ref> اما مردم ایران علی‌رغم همه توطئه‌ها با قدرتی که از اسلام گرفته بودند و با اینکه کشور از هر جهت در محاصره بود و مردم با مشکلات فراوانی مواجه بودند، با تلاش و حمایت از دولت، جنگ را به‌خوبی پیش بردند؛ به‌ گونه‌ای که ایران به عنوان یک کشور بزرگ و قدرتمند مطرح شد. <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۶/۲۷۰.</ref> {{ببینید|متن=ببینید|جنگ تحمیلی}}
==ارکان پیشرفت ایران==


امام‌خمینی که خود را اهل ایران و متعلق به همه کشور می‌دانست و نه [[قم]] یا [[تهران]] یا جای دیگر <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۶/۷۶.</ref> و این علاقه را به دلیل اسلام و اینکه ایران یک کشور اسلامی است می‌شمرد. <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۶/۴۸۱.</ref> باور داشت با پیروزی انقلاب اسلامی زمینه استقلال و پیشرفت ایران اسلامی فراهم شده است، <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲۱/۹۶ و ۴۰۲ـ۴۰۳.</ref> اما برای پیشرفت کشور و تحقق ایرانِ مطلوب و به‌بارنشستن آرمان‌های اسلام و انقلاب، مجاهدت‌ها و تلاش‌های زیادی باید صورت گیرد و به ارکان و مؤلفه‌های زیادی توجه شود که برخی از مهم‌ترینِ آنها عبارت‌اند:
=== استقلال ===
===استقلال===
استقلال خواسته مهم و اساسی مردم ایران در طول دوران نهضت امام‌خمینی بر ضد رژیم پهلوی بود؛ زیرا تسلط بیگانگان به‌ویژه آمریکا بر همه مقدرات کشور و حاکمیت استبدادی رژیم پهلوی به‌طور کلی استقلال ایران را از میان برده بود. امام‌خمینی یادآور شده‌است پیروزی انقلاب و استقرار نظام جمهوری اسلامی موجب شد که خواسته‌های مردم ایران تحقق یابد و دست ابرقدرت‌ها از کشور کوتاه شود و ایران استقلال کامل خود را به دست آورد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۴/۲۳–۲۴.</ref>{{سخ}}
از سوی دیگر، امام‌خمینی تحقق استقلال بدون تحول عمیق فکری، فرهنگی، اخلاقی و اعتقادی و بدون رهایی غرب‌زدگی و بازگشت به اسلام و فرهنگ غنی و توحیدی آن را ممکن نمی‌داند و معتقد است استقلال فکری شرط اول استقلال است<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۱/۲۲۳.</ref> و تا ملت ایران دست از تقلید غرب برندارد، استقلال پیدا نمی‌کند،<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۱/۱۹۶.</ref> همچنین تا ملت متحول نشود و ترس از دشمن را از خود دور نکند، کشور ایران استقلال پیدا نمی‌کند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۸/۴۲۴–۴۲۶.</ref> به نظر ایشان ملت ایران باید از ابزار، ذخایر و منابع سرزمین خود مانند [[نفت]]، مراتع و معادن در هر جا که مصالح و منافع کشور ایجاب می‌کند، هزینه کند تا از نظر اقتصادی نیز استقلالِ به دست‌آمده حفظ شود<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۵/۱۹۴–۱۹۶.</ref> و نیاز به دشمن تلخ‌ترین چیز در ذائقه انسان است و کشور اگر نیازمند باشد، نمی‌تواند مستقل باشد؛ زیرا نیازمندی خودش نوعی وابستگی است<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۰/۴۴۲–۴۴۳.</ref> و ثبات ایران تابع استقلال و قدرتمندی ایران است و هدف حکومت اسلامی به دست آوردن قدرتمندی و استقلال ایران است.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۵/۹۶–۹۷.</ref> ایشان تأکید می‌کند برای کسب استقلال و حفظ آن باید به قوای مسلح که استقلال کشور را حفظ می‌کنند، توجه کرد و این قوا باید در رأس امور قرار گیرند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۲/۴۴۳.</ref> {{ببینید|متن=ببینید| استقلال}}


استقلال خواسته مهم و اساسی مردم ایران در طول دوران نهضت امام‌خمینی بر ضد رژیم پهلوی بود؛ زیرا تسلط بیگانگان به‌ویژه امریکا بر همه مقدرات کشور و حاکمیت استبدادی رژیم پهلوی به طور کلی استقلال ایران را از میان برده بود. امام‌خمینی یادآور شده است پیروزی انقلاب و استقرار نظام جمهوری اسلامی موجب شد که خواسته‌های مردم ایران تحقق یابد و دست ابرقدرت‌ها از کشور کوتاه شود و ایران استقلال کامل خود را به دست آورد. <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۴/۲۳ـ۲۴.</ref><br>
=== آزادی ===
از سوی دیگر، امام‌خمینی تحقق استقلال بدون تحول عمیق فکری، فرهنگی، اخلاقی و اعتقادی و بدون رهایی غرب‌زدگی و بازگشت به اسلام و فرهنگ غنی و توحیدی آن را ممکن نمی‌داند و معتقد است استقلال فکری شرط اول استقلال است <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۱/۲۲۳.</ref> و تا ملت ایران دست از تقلید غرب برندارد، استقلال پیدا نمی‌کند، <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۱/۱۹۶.</ref> همچنین تا ملت متحول نشود و ترس از دشمن را از خود دور نکند، کشور ایران استقلال پیدا نمی‌کند. <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۸/۴۲۴ـ۴۲۶.</ref> به نظر ایشان ملت ایران باید از ابزار، ذخایر و منابع سرزمین خود مانند [[نفت]]، مراتع و معادن در هر جا که مصالح و منافع کشور ایجاب می‌کند، هزینه کند تا از نظر اقتصادی نیز استقلالِ به‌ دست‌آمده حفظ شود <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۵/۱۹۴ـ۱۹۶.</ref> و نیاز به دشمن تلخ‌ترین چیز در ذائقه انسان است و کشور اگر نیازمند باشد، نمی‌تواند مستقل باشد؛ زیرا نیازمندی خودش نوعی وابستگی است <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۰/۴۴۲ـ۴۴۳.</ref> و ثبات ایران تابع استقلال و قدرتمندی ایران است و هدف حکومت اسلامی به ‌دست‌ آوردن قدرتمندی و استقلال ایران است. <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۵/۹۶ـ۹۷.</ref> ایشان تأکید می‌کند برای کسب استقلال و حفظ آن باید به قوای مسلح که استقلال کشور را حفظ می‌کنند، توجه کرد و این قوا باید در رأس امور قرار گیرند. <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۲/۴۴۳.</ref> {{ببینید|متن=ببینید| استقلال}}
[[آزادی]] نیز برای رشد و تعالی فرد و [[جامعه]] و دست‌یافتن به ایرانِ مطلوب لازم است و باید برای تحقق آن موانع سیاسی مانند سلطه استبداد و استعمار و نیز موانع فرهنگی و قانونی وجود نداشته باشد،<ref>فارسی، فرهنگ واژه‌های انقلاب اسلامی، ۳۷.</ref> بنابراین حاکم اسلامی موظف است با اقدامات اجرایی مناسب و وضع قوانین و مقررات لازم، هر گونه مانعی را از سر راه رشد و تعالی مردم بردارد و شرایط و امکانات لازم را برای آن فراهم کند.<ref>فارسی، فرهنگ واژه‌های انقلاب اسلامی، ۳۸.</ref> پیش از پیروزی انقلاب اسلامی مردم آزادی نداشتند و به گفته امام‌خمینی در واقع جمعیت ۳۵ میلیون نفری ایران در زندانی بزرگ به نام ایران زندانی بودند و شکنجه روحی می‌شدند<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۷/۲۹.</ref> و هر کس در مقابل رژیم پهلوی ایستادگی می‌کرد، تنبیه و مجازات می‌شد؛ بنابراین روحانیان که در جهت بیداری مردم تلاش می‌کردند، یا به وسیله اراذل و اوباش رژیم به آنان اهانت می‌شد یا با [[زندان]] و [[شکنجه]] و کشته‌شدن مجازات می‌شدند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱/۱۴۱–۱۴۳.</ref> ایشان با اشاره به آزادی مردم پس از پیروزی انقلاب معتقد بود مردم این آزادی را که با عنایت [[خداوند]] به دست آورده‌اند، باید وسیله‌ای برای خدمت به خلق و خدا قرار دهند و در جهت صحیح از آن استفاده کنند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۸/۳۷–۳۸.</ref> در بیش از دوازده اصل [[قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران]] ازجمله اصول ۲۲، ۲۳، ۲۴، ۲۶، ۲۷، ۴۰ به جنبه‌های مختلف آزادی و وظایف حکومت اسلامی در این زمینه پرداخته‌است. {{ببینید|متن=ببینید| آزادی}}
===آزادی===


[[آزادی]] نیز برای رشد و تعالی فرد و [[جامعه]] و دست‌یافتن به ایرانِ مطلوب لازم است و باید برای تحقق آن موانع سیاسی مانند سلطه استبداد و استعمار و نیز موانع فرهنگی و قانونی وجود نداشته باشد، <ref>فارسی، فرهنگ واژه‌های انقلاب اسلامی، ۳۷.</ref> بنابراین حاکم اسلامی موظف است با اقدامات اجرایی مناسب و وضع قوانین و مقررات لازم، هر گونه مانعی را از سر راه رشد و تعالی مردم بردارد و شرایط و امکانات لازم را برای آن فراهم کند. <ref>فارسی، فرهنگ واژه‌های انقلاب اسلامی، ۳۸.</ref> پیش از پیروزی انقلاب اسلامی مردم آزادی نداشتند و به گفته امام‌خمینی در واقع جمعیت ۳۵ میلیون نفری ایران در زندانی بزرگ به نام ایران زندانی بودند و شکنجه روحی می‌شدند <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۷/۲۹.</ref> و هر کس در مقابل رژیم پهلوی ایستادگی می‌کرد، تنبیه و مجازات می‌شد؛ بنابراین روحانیان که در جهت بیداری مردم تلاش می‌کردند، یا به وسیله اراذل و اوباش رژیم به آنان اهانت می‌شد و یا با [[زندان]] و [[شکنجه]] و کشته‌شدن مجازات می‌شدند. <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱/۱۴۱ـ۱۴۳.</ref> ایشان با اشاره به آزادی مردم پس از پیروزی انقلاب معتقد بود مردم این آزادی را که با عنایت [[خداوند]] به دست آورده‌اند، باید وسیله‌ای برای خدمت به خلق و خدا قرار دهند و در جهت صحیح از آن استفاده کنند. <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۸/۳۷ـ۳۸.</ref> در بیش از دوازده اصل [[قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران]] ازجمله اصول ۲۲، ۲۳، ۲۴، ۲۶، ۲۷، ۴۰ به جنبه‌های مختلف آزادی و وظایف حکومت اسلامی در این زمینه پرداخته است. {{ببینید|متن=ببینید| آزادی}}
=== برقراری حکومت صالح ===
===برقراری حکومت صالح===
برقراری حکومت صالح مهم‌ترین مسئله در تحقق ایران مطلوب است. به نظر امام‌خمینی ایران قدرتمند و سعادتمند، وقتی تحقق پیدا می‌کند که قدرت در دست افراد پاکدامن باشد و حکومت عدل تشکیل شود،<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۵/۳۷۶–۳۷۷ و ۶/۴۲۰.</ref> زیرا وقتی حکومتی الهی با همکاری همه مردم و مسئولان مستقر شد، پلیدی‌ها رخت بر می‌بندد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۷/۵۲۷ و ۱۱/۱۸۲–۱۸۳.</ref>


برقراری حکومت صالح مهم‌ترین مسئله در تحقق ایران مطلوب است. به نظر امام‌خمینی ایران قدرتمند و سعادتمند، وقتی تحقق پیدا می‌کند که قدرت در دست افراد پاکدامن باشد و حکومت عدل تشکیل شود، <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۵/۳۷۶ـ۳۷۷ و ۶/۴۲۰.</ref> زیرا وقتی حکومتی الهی با همکاری همه مردم و مسئولان مستقر شد، پلیدی‌ها رخت بر می‌بندد. <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۷/۵۲۷ و ۱۱/۱۸۲ـ۱۸۳.</ref>
ایشان با اشاره به سخنان جیمی کارتر رئیس‌جمهور وقت آمریکا که گفته بود اگر رژیم پهلوی سقوط کند، ثبات ایران و منطقه از میان می‌رود، اظهار کرد ثبات کشور تابع قدرتمندی ایران است و هدف از برقراری حکومت اسلامی به دست آوردن قدرتمندی و استقلال است و این منافع آمریکا بود که با رفتن محمدرضا پهلوی به خطر افتاده بود.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۵/۹۴–۹۸.</ref> به نظر ایشان ثبات و آرامش در کشور بسیار مهم است و حکومت مقتدر و مستقل (صالح) در ایران باید ثبات و آرامش داشته باشد،<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۸/۱۷ و ۱۰/۳۲۳.</ref> بنابراین مسئولان کشور در هر مقامی هستند باید آرامش را به هر شکل ایجاد کنند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۴/۳۹۲–۳۹۳.</ref> {{ببینید|متن=ببینید| جمهوری اسلامی}}


ایشان با اشاره به سخنان جیمی کارتر رئیس‌جمهور وقت امریکا که گفته بود اگر رژیم پهلوی سقوط کند، ثبات ایران و منطقه از میان می‌رود، اظهار کرد ثبات کشور تابع قدرتمندی ایران است و هدف از برقراری حکومت اسلامی به ‌دست ‌آوردن قدرتمندی و استقلال است و این منافع امریکا بود که با رفتن محمدرضا پهلوی به خطر افتاده بود. <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۵/۹۴ـ۹۸.</ref> به نظر ایشان ثبات و آرامش در کشور بسیار مهم است و حکومت مقتدر و مستقل (صالح) در ایران باید ثبات و آرامش داشته باشد، <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۸/۱۷ و ۱۰/۳۲۳.</ref> بنابراین مسئولان کشور در هر مقامی هستند باید آرامش را به هر شکل ایجاد کنند. <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۴/۳۹۲ـ۳۹۳.</ref> {{ببینید|متن=ببینید| جمهوری اسلامی}}
=== بازسازی هویت ملی ایران ===
===بازسازی هویت ملی ایران===
یکی از دستاوردهای مهم انقلاب اسلامی بازسازی هویت ملی ایران است. امام‌خمینی که بر غنای فرهنگ و ادب ایران اسلامی تأکید داشت<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۸/۲۱۸.</ref> به‌خوبی مشکل هویت ملی ایران در عصر حاضر را دریافته بود و بر ضرورت بازسازی آن تأکید می‌کرد. ایشان در وصیت‌نامه خود با اشاره به نقشه‌های استعمارگران در بیگانه‌کردن کشورهای منطقه از خویش تصریح کرده‌است که نژاد آریا و عرب از نژاد اروپا و آمریکا و شوروی کم ندارد و اگر خودی خود را بیابد و یأس را از خود دور کند و چشم‌داشت به غیر خود نداشته باشد، در درازمدت قدرت همه کار و ساختن همه چیز را دارد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲۱/۴۱۴–۴۱۷.</ref>


یکی از دستاورد‌های مهم انقلاب اسلامی بازسازی هویت ملی ایران است. امام‌خمینی که بر غنای فرهنگ و ادب ایران اسلامی تأکید داشت <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۸/۲۱۸.</ref> به‌خوبی مشکل هویت ملی ایران در عصر حاضر را دریافته بود و بر ضرورت بازسازی آن تأکید می‌کرد. ایشان در وصیت‌نامه خود با اشاره به نقشه‌های استعمارگران در بیگانه‌کردن کشور‌های منطقه از خویش تصریح کرده است که نژاد آریا و عرب از نژاد اروپا و امریکا و شوروی کم ندارد و اگر خودی خود را بیابد و یأس را از خود دور کند و چشم‌داشت به غیر خود نداشته باشد، در درازمدت قدرت همه کار و ساختن همه چیز را دارد. <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲۱/۴۱۴ـ۴۱۷.</ref>
ایشان تأکید دارد که همه افرادی که دلشان برای ایران می‌سوزد، باید برای سازندگی ایران دست به کار شوند<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۶/۱۳۰–۱۳۳.</ref> تا عقب‌افتادگی‌ها و خرابی‌ها برطرف شود و برای آبادانی ایران و جبران خسارت‌ها مخازن و ذخایر حفظ و بهره‌برداری درست شود.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۵/۵۳۴–۵۳۵.</ref> ایشان بازگشت به اصالت ملی و اسلامی را برای همه مسلمانان ضروری می‌دانست؛ زیرا تا هویت و خودِ گم‌کرده خود را نیابند، نمی‌توانند در برابر سلطه همه‌جانبه غرب به استقلال واقعی دست یابند<ref>کمالی، امام‌خمینی و بازسازی هویت ملی در ایران، ۵۲.</ref> و ایشان همان گونه که به تحقق حکومت اسلامی و احیای هویت اسلامی ایران می‌اندیشید، به مقوله توسعه و پیشرفت در چارچوب هویت اسلامی هم توجه داشت.<ref>ولایتی، پویایی فرهنگ و تمدن اسلام و ایران، ۲۲۲–۲۲۳.</ref> {{ببینید|متن=ببینید| هویت}}


ایشان تأکید دارد که همه افرادی که دلشان برای ایران می‌سوزد، باید برای سازندگی ایران دست به کار شوند <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۶/۱۳۰ـ۱۳۳.</ref> تا عقب‌افتادگی‌ها و خرابی‌ها برطرف شود و برای آبادانی ایران و جبران خسارت‌ها مخازن و ذخایر حفظ و بهره‌برداری درست شود. <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۵/۵۳۴ـ۵۳۵.</ref> ایشان بازگشت به اصالت ملی و اسلامی را برای همه مسلمانان ضروری می‌دانست؛ زیرا تا هویت و خودِ گم‌کرده خود را نیابند، نمی‌توانند در برابر سلطه همه‌جانبه غرب به استقلال واقعی دست یابند <ref>کمالی، امام‌خمینی و بازسازی هویت ملی در ایران، ۵۲.</ref> و ایشان همان ‌گونه که به تحقق حکومت اسلامی و احیای هویت اسلامی ایران می‌اندیشید، به مقوله توسعه و پیشرفت در چارچوب هویت اسلامی هم توجه داشت. <ref>ولایتی، پویایی فرهنگ و تمدن اسلام و ایران، ۲۲۲ـ۲۲۳.</ref> {{ببینید|متن=ببینید| هویت}}
=== تعهد به اسلام و تحقق آرمان‌ها ===
===تعهد به اسلام و تحقق آرمان‌ها===
امام‌خمینی آرزوی خود و همه ملت را در این می‌دانست که ایران یک مملکت اسلامی بشود و همه احکام اسلام در آن جاری شود<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۵/۵۱۴.</ref> زیرا به عقیده ایشان اسلام دین ترقی و [[قرآن]] روش ترقی و شکوفایی [[انسان]] است<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۱۵۹.</ref> و پیشرفت تنها در پرتو توجه اسلام و اتکال به خدا و کار و تلاش و سازندگی با حضور همه اقشار مردم و دوری از منفعت‌طلبی حاصل می‌شود.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۷/۳۶۴–۳۶۷.</ref>


امام‌خمینی آرزوی خود و همه ملت را در این می‌دانست که ایران یک مملکت اسلامی بشود و همه احکام اسلام در آن جاری شود <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۵/۵۱۴.</ref> زیرا به عقیده ایشان اسلام دین ترقی و [[قرآن]] روش ترقی و شکوفایی [[انسان]] است <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۱۵۹.</ref> و پیشرفت تنها در پرتو توجه اسلام و اتکال به خدا و کار و تلاش و سازندگی با حضور همه اقشار مردم و دوری از منفعت‌طلبی حاصل می‌شود. <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۷/۳۶۴ـ۳۶۷.</ref>
ایشان تأکید می‌کرد مملکت ایران وقتی اسلامی می‌شود که احکام و تعالیم اسلامی در کشور جاری شود و بدون آن جمهوری اسلامی تحقق پیدا نمی‌کند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۷/۵۳۲.</ref> ایشان خاطرنشان کرده‌است که تنها با جریان قانون اساسی و مجلس شورای اسلامی، مملکت اسلامی درست نمی‌شود و وقتی کشور اسلامی است که همه مردم و همه اقشار [[مرد]] و [[زن]] اسلامی باشند که [[احکام]] و معارف اسلامی تحقق پیدا کند<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۷/۵۳۳.</ref> هدف اصلی و نهایی نظام اسلامی استقرار حکومت قرآن تحت رهبری قرآن و [[پیامبر اکرم(ص)]]، است و دیگر امور مانند مبارزه با ظلم و [[استکبار]] و استبداد همه مقدمه‌اند<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۷/۵۳۰–۵۳۱.</ref> و کشور ایران وقتی اسلامی است که همه محتوای مترقی اسلام به تمام معنا اجرا شده باشد و همه قشرهای مردم و دولت، اسلامی باشند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۰/۴۴۱ و ۱۱/۱۸۲.</ref> ایشان تأکید داشت باید راه نفوذ دشمن به مراکز تصمیم‌گیری مثل مجلس شورای اسلامی بسته شود و ملت ایران در این زمینه مسئولیت بزرگی بر عهده دارد و باید کسانی را برای خدمت به کشور انتخاب کنند که مؤمن و متعهد باشند و هیچ‌گونه وابستگی فکری و عملی به شرق و غرب نداشته باشند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۲/۱۸۱–۱۸۴.</ref> حفظ کشور و نظام اسلامی نیز بر همه لازم است و مردم باید مواظب توطئه‌ها باشند و آنها را خنثی کنند و با ایستادگی در برابر دشمنان، از حریم نظام اسلامی ایران پاسداری کنند<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۷/۲۱۲–۲۱۴.</ref> و با گفتار و کردار حساب‌شده خود نگذارند لکه سیاهی بر دامن نظام نوپای جمهوری اسلامی ایران بیفتد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۸/۴۰۷–۴۲۲.</ref> {{ببینید|متن=ببینید|حفظ نظام}}


ایشان تأکید می‌کرد مملکت ایران وقتی اسلامی‌ می‌شود که احکام و تعالیم اسلامی در کشور جاری شود و بدون آن جمهوری اسلامی تحقق پیدا نمی‌کند. <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۷/۵۳۲.</ref> ایشان خاطرنشان کرده است که تنها با جریان قانون اساسی و مجلس شورای اسلامی، مملکت اسلامی درست نمی‌شود و وقتی کشور اسلامی است که همه مردم و همه اقشار [[مرد]] و [[زن]] اسلامی باشند که [[احکام]] و معارف اسلامی تحقق پیدا کند <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۷/۵۳۳.</ref> هدف اصلی و نهایی نظام اسلامی استقرار حکومت قرآن تحت رهبری قرآن و [[پیامبر اکرم(ص)]]، است و دیگر امور مانند مبارزه با ظلم و [[استکبار]] و استبداد همه مقدمه‌اند <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۷/۵۳۰ـ۵۳۱.</ref> و کشور ایران وقتی اسلامی ‌است که همه محتوای مترقی اسلام به تمام معنا اجرا شده باشد و همه قشر‌های مردم و دولت، اسلامی باشند. <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۰/۴۴۱ و ۱۱/۱۸۲.</ref> ایشان تأکید داشت باید راه نفوذ دشمن به مراکز تصمیم‌گیری مثل مجلس شورای اسلامی بسته شود و ملت ایران در این زمینه مسئولیت بزرگی بر عهده دارد و باید کسانی را برای خدمت به کشور انتخاب کنند که مؤمن و متعهد باشند و هیچ‌گونه وابستگی فکری و عملی به شرق و غرب نداشته باشند. <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۲/۱۸۱ـ۱۸۴.</ref> حفظ کشور و نظام اسلامی نیز بر همه لازم است و مردم باید مواظب توطئه‌ها باشند و آنها را خنثی کنند و با ایستادگی در برابر دشمنان، از حریم نظام اسلامی ایران پاسداری کنند <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۷/۲۱۲ـ۲۱۴.</ref> و با گفتار و کردار حساب‌شده خود نگذارند لکه سیاهی بر دامن نظام نوپای جمهوری اسلامی ایران بیفتد. <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۸/۴۰۷ـ۴۲۲.</ref> {{ببینید|متن=ببینید|حفظ نظام}}
== پانویس ==
==پانویس==
{{پانویس}}
{{پانویس}}
 
==منابع==
== منابع ==
{{منابع}}
{{منابع}}
* آوری، پیتر، تاریخ معاصر ایران از تأسیس تا انقراض سلسله قاجاریه، ترجمه محمد رفیعی مهرآبادی، تهران، عطائی، چاپ چهارم ۱۳۷۷ش.
* آوری، پیتر، تاریخ معاصر ایران از تأسیس تا انقراض سلسله قاجاریه، ترجمه محمد رفیعی مهرآبادی، تهران، عطائی، چاپ چهارم ۱۳۷۷ش.
خط ۶۵: خط ۶۶:
* جعفری، عباس، شناسنامه جغرافیای ایران، تهران، گیتاشناسی، چاپ اول، ۱۳۶۳ش.
* جعفری، عباس، شناسنامه جغرافیای ایران، تهران، گیتاشناسی، چاپ اول، ۱۳۶۳ش.
* جمعی از نویسندگان، انقلاب اسلامی ایران، قم، معارف، چاپ دوم، ۱۳۸۴ش.
* جمعی از نویسندگان، انقلاب اسلامی ایران، قم، معارف، چاپ دوم، ۱۳۸۴ش.
* خاتمی، سیدمحمد، ویژگی‌های امام‌خمینی، رستاخیز بزرگ، چاپ‌شده در رسول آفتاب، تهران، مؤسسه تنظیم ...، چاپ اول، ۱۳۸۹ش.
* خاتمی، سیدمحمد، ویژگی‌های امام‌خمینی، رستاخیز بزرگ، چاپ‌شده در رسول آفتاب، تهران، مؤسسه تنظیم …، چاپ اول، ۱۳۸۹ش.
* خالقی مطلق، جلال، ایران در گذشت روزگاران، چاپ‌شده در نامه ایران، به کوشش حمید یزدان‌پرست، تهران، اطلاعات، چاپ اول، ۱۳۸۴ش.
* خالقی مطلق، جلال، ایران در گذشت روزگاران، چاپ‌شده در نامه ایران، به کوشش حمید یزدان‌پرست، تهران، اطلاعات، چاپ اول، ۱۳۸۴ش.
* دهخدا، علی‌اکبر، لغتنامه دهخدا، تهران، دانشگاه تهران، چاپ اول، ۱۳۷۳ش.
* دهخدا، علی‌اکبر، لغتنامه دهخدا، تهران، دانشگاه تهران، چاپ اول، ۱۳۷۳ش.
* روحانی، حسن، اندیشه‌های سیاسی اسلام (مبانی نظری)، تهران، ‌کمیل، چاپ اول، ‌۱۳۸۸ش.
* روحانی، حسن، اندیشه‌های سیاسی اسلام (مبانی نظری)، تهران، کمیل، چاپ اول، ۱۳۸۸ش.
* رئیس‌نیا، رحیم، زمینه‌های اقتصادی و اجتماعی مشروطیت، تبریز، ابن‌سینا، چاپ اول، ۱۳۵۲ش.
* رئیس‌نیا، رحیم، زمینه‌های اقتصادی و اجتماعی مشروطیت، تبریز، ابن‌سینا، چاپ اول، ۱۳۵۲ش.
* زرین‌کوب، روزبه، ایران: تاریخ ایران در دوره باستان، چاپ‌شده در دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر سیدکاظم موسوی بجنوردی، تهران، انتشارات مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ اول، ۱۳۸۰ش.
* زرین‌کوب، روزبه، ایران: تاریخ ایران در دوره باستان، چاپ‌شده در دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر سیدکاظم موسوی بجنوردی، تهران، انتشارات مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ اول، ۱۳۸۰ش.
* زرین‌کوب، عبدالحسین، ایران: تاریخ ایران در عصر اسلامی، چاپ‌شده در دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر سیدکاظم موسوی بجنوردی، تهران، انتشارات مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ اول، ۱۳۸۰ش.
* زرین‌کوب، عبدالحسین، ایران: تاریخ ایران در عصر اسلامی، چاپ‌شده در دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر سیدکاظم موسوی بجنوردی، تهران، انتشارات مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ اول، ۱۳۸۰ش.
* شفیعی، احمد، انقلاب اسلامی از منظر رهبر معظم انقلاب اسلامی، مجله حصون، شماره ۷، ۱۳۸۵ش.
* شفیعی، احمد، انقلاب اسلامی از منظر رهبر معظم انقلاب اسلامی، مجله حصون، شماره ۷، ۱۳۸۵ش.
* فارسی، جلال‌الدین، فرهنگ واژه‌های انقلاب اسلامی، تهران، بنیاد فرهنگی امام‌رضا(ع)، چاپ اول، ۱۳۷۴ش.
* فارسی، جلال‌الدین، فرهنگ واژه‌های انقلاب اسلامی، تهران، بنیاد فرهنگی امام‌رضا (ع)، چاپ اول، ۱۳۷۴ش.
* فاضل میبدی، محمد تقی، مردم‌سالاری از نگاه امام‌خمینی، چاپ‌شده در مردم‌سالاری دینی، به کوشش کاظم قاضی‌زاده، تهران، مؤسسه تنظیم ...، چاپ اول، ۱۳۸۵ش.
* فاضل میبدی، محمد تقی، مردم‌سالاری از نگاه امام‌خمینی، چاپ‌شده در مردم‌سالاری دینی، به کوشش کاظم قاضی‌زاده، تهران، مؤسسه تنظیم …، چاپ اول، ۱۳۸۵ش.
* فلاح‌زاده، سیدحسین، رضاخان و توسعه ایران، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و ‌اندیشه اسلامی، چاپ اول، ۱۳۹۱ش.
* فلاح‌زاده، سیدحسین، رضاخان و توسعه ایران، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، چاپ اول، ۱۳۹۱ش.
* کدی، نیکی آر، ریشه‌های انقلاب ایران، ترجمه عبدالرحیم گواهی، تهران، قلم، چاپ اول، ۱۳۶۹ش.
* کدی، نیکی آر، ریشه‌های انقلاب ایران، ترجمه عبدالرحیم گواهی، تهران، قلم، چاپ اول، ۱۳۶۹ش.
* کمالی اردکانی، علی‌اکبر، امام‌خمینی و بازسازی هویت ملی در ایران، مجله حضور، شماره ۵۴، ۱۳۸۴ش.
* کمالی اردکانی، علی‌اکبر، امام‌خمینی و بازسازی هویت ملی در ایران، مجله حضور، شماره ۵۴، ۱۳۸۴ش.
* گرانتوسکی، اـآ، تاریخ ایران از زمان باستان تا امروز، ترجمه کیخسرو کشاورزی، تهران، پویش، چاپ اول، ۱۳۵۹ش.
* گرانتوسکی، اآ، تاریخ ایران از زمان باستان تا امروز، ترجمه کیخسرو کشاورزی، تهران، پویش، چاپ اول، ۱۳۵۹ش.
* گلی ‌زواره، غلامرضا، سرزمین اسلام، شناخت کشور‌های اسلامی‌ و نواحی مسلمان‌نشین جهان، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، چاپ دوم، ۱۳۷۷ش.
* گلی زواره، غلامرضا، سرزمین اسلام، شناخت کشورهای اسلامی و نواحی مسلمان‌نشین جهان، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، چاپ دوم، ۱۳۷۷ش.
* گئوویدن، گرن، دین‌های ایران، ترجمه منوچهر فرهنگ، تهران، آگاهان‌ایده، چاپ اول، ۱۳۷۷ش.
* گئوویدن، گرن، دین‌های ایران، ترجمه منوچهر فرهنگ، تهران، آگاهان‌ایده، چاپ اول، ۱۳۷۷ش.
* متقی هندی، علاءالدین، کنز العمال فی سنن الاقوال و الافعال، تصحیح بکری حیانی و صفوة السقاء، بیروت، الرساله، چاپ پنجم، ۱۴۰۹ق.
* متقی هندی، علاءالدین، کنز العمال فی سنن الاقوال و الافعال، تصحیح بکری حیانی و صفوة السقاء، بیروت، الرساله، چاپ پنجم، ۱۴۰۹ق.
* مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار(ع)، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.
* مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار (ع)، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.
* مرکز آمار ایران، پایگاه اطلاع‌رسانی، ۱۳۹۵/۱۲/۲۳ش.
* مرکز آمار ایران، پایگاه اطلاع‌رسانی، ۱۳۹۵/۱۲/۲۳ش.
* مصاحب، غلامحسین، دایرةالمعارف فارسی، تهران، امیرکبیر، چاپ چهارم، ۱۳۸۳ش.
* مصاحب، غلامحسین، دایرةالمعارف فارسی، تهران، امیرکبیر، چاپ چهارم، ۱۳۸۳ش.
* مطهری، مرتضی، مجموعه آثار استاد شهید مطهری، ج۱۴، تهران، صدرا، چاپ دهم، ۱۳۸۶ش.
* مطهری، مرتضی، مجموعه آثار استاد شهید مطهری، ج۱۴، تهران، صدرا، چاپ دهم، ۱۳۸۶ش.
* مقصودی، مجتبی، قومیت‌ها و نقش آنان در تحولات سیاسی سلطنت محمدرضا پهلوی، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، چاپ اول، ۱۳۸۲ش.
* مقصودی، مجتبی، قومیت‌ها و نقش آنان در تحولات سیاسی سلطنت محمدرضا پهلوی، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، چاپ اول، ۱۳۸۲ش.
* ملک‌زاده، محمد، مردم‌سالاری دینی از نگاه امام‌خمینی، چاپ‌شده در مردم‌سالاری دینی، به کوشش کاظم قاضی‌زاده، تهران، مؤسسه تنظیم ...، چاپ اول، ۱۳۸۵ش.
* ملک‌زاده، محمد، مردم‌سالاری دینی از نگاه امام‌خمینی، چاپ‌شده در مردم‌سالاری دینی، به کوشش کاظم قاضی‌زاده، تهران، مؤسسه تنظیم …، چاپ اول، ۱۳۸۵ش.
* نصر، سیدحسین، ایران پل آسمان و زمین، چاپ‌شده در نامه ایران، به کوشش حمید یزدان‌پرست، تهران، اطلاعات، چاپ اول، ۱۳۸۴ش.
* نصر، سیدحسین، ایران پل آسمان و زمین، چاپ‌شده در نامه ایران، به کوشش حمید یزدان‌پرست، تهران، اطلاعات، چاپ اول، ۱۳۸۴ش.
* نفیسی، سعید، روزنامه اطلاعات، ۱۳۱۳/۱۰/۱ش.
* نفیسی، سعید، روزنامه اطلاعات، ۱۳۱۳/۱۰/۱ش.
* ولایتی، علی‌اکبر، پویایی فرهنگ و تمدن اسلام و ایران، قم، معارف، چاپ چهارم، ۱۳۸۴ش.
* ولایتی، علی‌اکبر، پویایی فرهنگ و تمدن اسلام و ایران، قم، معارف، چاپ چهارم، ۱۳۸۴ش.
* هاشمی رفسنجانی، اکبر، ناگفته‌های انقلاب، چاپ‌شده در رسول آفتاب، تهران، مؤسسه تنظیم ...، چاپ اول، ۱۳۸۹ش.
* هاشمی رفسنجانی، اکبر، ناگفته‌های انقلاب، چاپ‌شده در رسول آفتاب، تهران، مؤسسه تنظیم …، چاپ اول، ۱۳۸۹ش.
* یزدان‌‌پرست، حمید، نامه ایران، تهران، اطلاعات، چاپ اول، ۱۳۸۴ش.
* یزدان‌پرست، حمید، نامه ایران، تهران، اطلاعات، چاپ اول، ۱۳۸۴ش.


{{پایان}}
{{پایان}}
==پیوند به بیرون==
 
ابوالفضل یغمایی، «[https://books.khomeini.ir/books/10002/511/ ایران]»، دانشنامه امام خمینی، ج۲، ص۵۱۱-۵۱۸.
== پیوند به بیرون ==
ابوالفضل یغمایی، «[https://books.khomeini.ir/books/10002/511/ ایران]»، دانشنامه امام خمینی، ج۲، ص۵۱۱–۵۱۸.
[[رده:مقاله‌های آماده ارزیابی]]
[[رده:مقاله‌های آماده ارزیابی]]
confirmed، templateeditor
۶۲۹

ویرایش