۲۱٬۲۱۷
ویرایش
(صفحهای تازه حاوی «{{جعبه اطلاعات شخصیت سیاسی مذهبی | عنوان = محمد حسنین هیکل | تصویر = محمد حسنین هیکل.jpeg | اندازه تصویر = | توضیح تصویر = |سرشناسی = |نام کامل = محمد حسنین هیکل |لقب = |نسب = |زادروز = ۲۳ سپتامبر ۱۹۲۳م/ ۱۳۰۲ش |شهر تولد...» ایجاد کرد) |
(ابرابزار) |
||
خط ۲: | خط ۲: | ||
| عنوان = محمد حسنین هیکل | | عنوان = محمد حسنین هیکل | ||
| تصویر = محمد حسنین هیکل.jpeg | | تصویر = محمد حسنین هیکل.jpeg | ||
| اندازه تصویر = | | اندازه تصویر = | ||
| توضیح تصویر = | | توضیح تصویر = | ||
|سرشناسی = | |سرشناسی = | ||
|نام کامل = محمد حسنین هیکل | |نام کامل = محمد حسنین هیکل | ||
|لقب = | |لقب = | ||
|نسب = | |نسب = | ||
|زادروز = ۲۳ سپتامبر ۱۹۲۳م/ ۱۳۰۲ش | |زادروز = ۲۳ سپتامبر ۱۹۲۳م/ ۱۳۰۲ش | ||
|شهر تولد = شهرستان باسوس | |شهر تولد = شهرستان باسوس | ||
|کشور تولد = [[مصر]] | |کشور تولد = [[مصر]] | ||
|تاریخ درگذشت = | |تاریخ درگذشت = ۱۳۹۴ش | ||
|شهر درگذشت = | |شهر درگذشت = | ||
|کشور درگذشت = مصر | |کشور درگذشت = مصر | ||
|آرامگاه = | |آرامگاه = | ||
|نام همسر = | |نام همسر = | ||
|فرزندان = | |فرزندان = | ||
|خویشاوند سرشناس= | |خویشاوند سرشناس= | ||
|دین = [[اسلام]] | |دین = [[اسلام]] | ||
|مذهب = [[اهل سنت]] | |مذهب = [[اهل سنت]] | ||
|پیشه = روزنامهنگار و تاریخنگار | |پیشه = روزنامهنگار و تاریخنگار | ||
|مناصب = | |مناصب = | ||
|پس از = | |پس از = | ||
|پیش از = | |پیش از = | ||
|اساتید = | |اساتید = | ||
|شاگردان = | |شاگردان = | ||
|تالیفات = ایران فوق برکان، ایران: روایتی که ناگفته ماند، مدافع آیتالله: قصه ایران و الثوره، دیداری تازه با تاریخ و حیات محمد | |تالیفات = ایران فوق برکان، ایران: روایتی که ناگفته ماند، مدافع آیتالله: قصه ایران و الثوره، دیداری تازه با تاریخ و حیات محمد | ||
|وبگاه رسمی = | |وبگاه رسمی = | ||
|امضا = | |امضا = | ||
}} | }} | ||
'''محمد حسنین هیکل'''، روزنامهنگار و تاریخنگار نامدار مصری و شخصیت علاقهمند به [[امامخمینی]] و [[انقلاب اسلامی]]. | '''محمد حسنین هیکل'''، روزنامهنگار و تاریخنگار نامدار مصری و شخصیت علاقهمند به [[امامخمینی]] و [[انقلاب اسلامی]]. | ||
== معرفی اجمالی == | |||
محمد حسنین هیکل، در ۲۳ سپتامبر ۱۹۲۳م/ ۱۳۰۲ش، در شهرستان باسوس، از توابع استان قلیوبیه [[مصر]] به دنیا آمد.<ref>شلبی، محمد حسنین هیکل استمراریة، ۱۱</ref> او شاهد تحولات اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی مصر در دوران پادشاهی فاروق و ریاستجمهوری [[محمد نجیب]]، [[جمال عبدالناصر]]، [[محمد انور سادات]]، [[حسنی مبارک]]، محمد مرسی و عبدالفتاح سیسی بوده است. هیکل در روزگار پادشاهی فاروق بر مصر، در سال ۱۹۴۲م/ ۱۳۲۱ش در نوزدهسالگی به کار روزنامهنگاری در The Egyptian Gazette که بزرگترین روزنامه انگلیسیزبان در مصر بود، مشغول<ref>صیداوی، هیکل او الملف، ۳۱ و ۳۳</ref> و از نویسندگان و گردانندگان آن متأثر شد؛ سپس مدتی با محمد تابعی، مدیرمسئول مجله آخر الساعه، کار کرد و شیفته شیوایی قلم وی شد. وی از سال ۱۹۴۶–۱۹۵۶م/ ۱۳۲۵–۱۳۳۵ش، با نشریه اخبار الیوم که گرایش لیبرال داشت<ref>صیداوی، هیکل او الملف، ۳۳–۳۴، ۳۷ و ۴۹</ref> همکاری کرد و شهرت وی به عنوان نویسنده در حوزه روزنامهنگاری از این نشریه آغاز شد. او نخستین جایزه روزنامهنگاری خود را در این سالها گرفت.<ref>صیداوی، هیکل او الملف، ۴۱–۴۲</ref> | |||
هیکل که با جمال عبدالناصر، پیش از کودتای ۱۹۵۲م/ ۱۳۳۱ش آشنا بود، پس از رویکارآمدن وی از یاران نزدیک او شد<ref>صیداوی، هیکل او الملف، ۴۶؛ شلبی، محمد حسنین هیکل استمراریة، ۱۰ و ۱۳</ref> و نقش پُررنگی در سیاست داخلی و خارجی مصر بازی کرد.<ref>هیکل، لمصر، ۱۰–۱۲</ref> او از سال ۱۹۵۷–۱۹۷۴م/ ۱۳۳۶–۱۳۵۳ش به مدت هفده سال، مدیرمسئولی روزنامه الاهرام را عهدهدار بود<ref>صیداوی، هیکل او الملف، ۵۱</ref> و در همین سالها، با درک ضرورت بررسی تحولات گوناگون منطقهای و جهانی، مرکز مطالعات سیاسی و استراتژیک را تأسیس کرد.<ref>صیداوی، هیکل او الملف، ۶۲</ref> این مرکز در بررسی تحولات گوناگون منطقهای و جهانی به اطلاعاتی دست یافت که دولت مصر از آنها بیاطلاع بود. الاهرام به سبب انتشار این اطلاعات به قلم هیکل، در میان نشریات مصری و عربی، مقام نخست را کسب کرد<ref>صیداوی، هیکل او الملف، ۶۲</ref>؛ در نتیجه وی با توجه به روابط گسترده و اطلاعات خود، عبدالناصر را تغذیه اطلاعاتی میکرد.<ref>صیداوی، هیکل او الملف، ۸۷</ref> طرح عبدالناصر مبنی بر استفاده از [[نفت]] به عنوان [[سلاح جنگی]] در برابر [[اسرائیل]]، اندیشه هیکل بود.<ref>صیداوی، هیکل او الملف، ۹۴</ref> اطلاعات فراوان وی سبب شهرت و رشد وی در سالهای ۱۹۵۲–۱۹۸۱م/ ۱۳۳۱–۱۳۶۰ش به عنوان روزنامهنگار در حوزههای سیاسی مصر و بینالملل شد.<ref>صیداوی، هیکل او الملف، ۱۵ و ۱۰۳</ref> | |||
در دهه ۱۹۷۰م/ ۱۳۴۹ش با تغییر نظام سیاسی در مصر و رویکارآمدن محمد انور سادات، هیکل در حلقه نزدیکان او قرار گرفت؛ اما پس از [[معاهده کمپدیوید]]، با وی اختلاف نظر پیدا کرد و به زندان افتاد.<ref>هیکل، خریف الغضب، ۱۷–۱۸</ref> پس از [[ترور]] انور سادات در سال ۱۹۸۱م/ ۱۳۶۰ش حسنی مبارک، رئیسجمهور وقت وی را آزاد کرد.<ref>هیکل، خریف الغضب، ۱۷–۱۸</ref> او پس از آزادی از زندان، با تأثیرپذیری از برخورد [[امامخمینی]] با خیانت سادات و زشتی رفتار او،<ref>امامخمینی، ۱۱/۳۲۷–۳۲۸</ref> در نکوهش سیاستهای سادات، کتاب خریف الغضب (پاییز خشم) را نوشت.<ref>هیکل، خریف الغضب، ۶، ۱۴ و ۱۶</ref> هیکل روزنامهنگاری واقعگرا و حرفهای است<ref>صیداوی، هیکل او الملف، ۱۰ و ۲۰۷؛ هیکل، ایران روایتی که، ۱۱</ref>؛ اما در تحلیل رخدادهای گوناگون نگاهی چپگرایانه دارد.<ref>صیداوی، هیکل او الملف، ۲۰۷</ref> | |||
هیکل | |||
به باور هیکل، [[ایران]] و مصر دو قدرت بزرگ منطقه [[خاورمیانه]] هستند. وی که به ایران نگاهی ویژه داشت،<ref>شئون الاوسط، مجله، ۵۳</ref> نخستین کتاب خود را به نام ایران فوق برکان<ref>ایران بر قله آتشفشان</ref> در سالهای ۱۹۵۰–۱۹۵۱م/ ۱۳۲۹–۱۳۳۰ش دربارهٔ ایران نوشت.<ref>امامخمینی، ۵/۲۶۷، پانوشت</ref> او پس از جنگهای ۱۹۶۷م/ ۱۳۴۶ش با اسرائیل کوشید روابط سیاسی مصر و ایران را دوباره برقرار کند.<ref>هیکل، مدافع آیتالله، ۱۸؛ موسم، مجله، ۱۰۷</ref> او در سال ۱۹۷۵م/ ۱۳۵۴ش، در دیدار با [[محمدرضا پهلوی]] از وی انتقاد کرد.<ref>امامخمینی، ۵/۲۷۰؛ شئون الاوسط، مجله، ۵۳</ref> به باور هیکل، ایران در روزگار محمدرضا پهلوی، قویترین همپیمان اسرائیل در منطقه خاورمیانه بود و اسرائیل با همه امکانات و ابزارهای خود از او حمایت میکرد، اما [[انقلاب اسلامی]]، همپیمان قدرتمندی را از اسرائیل گرفت و بزرگترین آسیب را به اسرائیل وارد کرد.<ref>شئون الاوسط، مجله، ۵۶</ref> به نظر او این انقلاب تیری است که از قرن هفتم میلادی شلیک شده و بر سینه قرن بیستم میلادی نشسته است<ref>موسم، مجله، ۱۰۸</ref> و با انقلاب اسلامی، فصل جدیدی در تاریخ ایران گشوده خواهد شد.<ref>هیکل، ایران روایتی که، ۳۱۷</ref> | |||
== دیدار با امامخمینی == | |||
هیکل دو بار با امامخمینی دیدار و گفتگو کرد. نخست در [[نوفل لوشاتو]] در ۲/۱۰/۱۳۵۷<ref>امامخمینی، صحیفه، ۵/۲۶۶</ref> و بار دیگر در [[قم]] در ۲۸/۹/۱۳۵۸.<ref>امامخمینی، صحیفه، ۱۱/۳۲۲</ref> پس از نخستین دیدار، او به امامخمینی علاقهمند شد و تحت تأثیر وی قرار گرفت و احساس کرد در برابر تجربهای منحصربهفرد در تاریخ معاصر جهان قرار گرفته است<ref>هیکل، مدافع آیتالله، ۷</ref>؛ از اینرو حرکت اسلامی را در مقایسه با زمان [[پیامبر(ص)]] مطرح کرد و امامخمینی در پاسخ به وی [[نهضت اسلامی ایران]] را ناشی از حرکت انقلابی صدر اسلام دانست که در عصر حاضر تأثیر بسیار عمیق و طولانی بر جای خواهد گذاشت.<ref>امامخمینی، صحیفه، ۵/۲۶۶</ref> به باور امامخمینی، انقلاب مردم ایران الگوگرفته از صدر اسلام است که هراسی از شکست ندارد؛ چون اعتقاد دارد به [[تکلیف]] خود عمل میکند و چه کشته شود و چه بکشد، به [[بهشت]] میرود.<ref>امامخمینی، صحیفه، ۵/۲۶۷–۲۶۹</ref> به گمان هیکل، امامخمینی بیآنکه پیوندی با این روزگار و اندیشههای آن داشته باشد، شخصیت جدیدی در صحنه بینالمللی است که در هیچیک از جنبشهای انقلابی، کسی از جهتهای گوناگون، ازجمله در هوش و اندیشه قابل قیاس با ایشان یافت نمیشود.<ref>هیکل، ایران روایتی که، ۲۵۰، ۲۵۴ و ۳۱۷؛ هیکل، مدافع آیتالله، ۸ و ۱۸۱</ref> | |||
امامخمینی در دومین دیدار هیکل با ایشان که پس از پیروزی انقلاب در قم صورت گرفت، وی را نویسندهای توانا خواند و از او خواست در جهت روشنگری افکار عمومی و پشتیبانی از قیام مردم ایران جهت ادای دین خود کتابی | هیکل پس از دیدار با امامخمینی<ref>امامخمینی، صحیفه، ۵/۲۶۷</ref> و مشاهده اطمینان ایشان به پیروزی انقلاب به شکست [[نظام شاهنشاهی]] یقین پیدا کرد.<ref>هیکل، مدافع آیتالله، ۲۳۵</ref> او به این باور رسید که امامخمینی، شخصیتی از مردان قرن اول هجری قمری است که گویا با معجزهای به دنیا بازگشته است تا پس از به خون غلتیدن شهدای [[اهل بیت(ع)]]، سپاه [[علی(ع)]] را رهبری کند.<ref>هیکل، مدافع آیتالله، ۸</ref> پس از این دیدار، هیکل خود را دوست امامخمینی و ایران میدانست<ref>شئون الاوسط، مجله، ۵۳</ref>؛ این بود که با توجه به پایان اجازه اقامت اولیه امامخمینی در [[فرانسه]]، هیکل با دوستان خود در [[الجزایر]] تماس گرفت و برای ایشان تقاضای پناهندگی سیاسی کرد.<ref>هیکل، مدافع آیتالله، ۲۰۷</ref> | ||
==درگذشت== | |||
محمد حسنین هیکل در | هیکل، امامخمینی را در مسائل راهبردی انقلاب خبره میداند<ref>هیکل، مدافع آیتالله، ۲۴۴</ref>؛ زیرا ایشان در برخورد با محمدرضا پهلوی، [[تقیه]] را تحریم کرد، از آیینهای سوگواری و [[عزاداری]] بهخوبی در راستای انقلاب استفاده کرد،<ref>هیکل، مدافع آیتالله، ۱۱۶ و ۱۱۸</ref> خود را محدود به ایران نکرد و همه مسلمانها را مخاطب قرار داد، از جایگاه [[خطابه]] بهترین استفاده را کرد و از تأثیر اطلاعیههایش کاملاً آگاه بود،<ref>هیکل، مدافع آیتالله، ۱۸۹</ref> اسلام را به عنوان یک کل معرفی کرد<ref>هیکل، مدافع آیتالله، ۱۸۱</ref> و دین و سیاست را همزمان خواستار شد.<ref>امامخمینی، صحیفه، ۵/۲۶۷–۲۶۸</ref> | ||
==پانویس == | |||
{{پانویس}} | امامخمینی در دومین دیدار هیکل با ایشان که پس از پیروزی انقلاب در قم صورت گرفت، وی را نویسندهای توانا خواند و از او خواست در جهت روشنگری افکار عمومی و پشتیبانی از قیام مردم ایران جهت ادای دین خود کتابی دربارهٔ انقلاب ایران بنویسد.<ref>امامخمینی، صحیفه، ۵/۲۶۶–۲۷۰</ref> کتاب هیکل با عنوان؛ ایران: روایتی که ناگفته ماند، در پاسخ به این درخواست بود.<ref>هیکل، ایران روایتی که، ۳۱</ref> ایشان در پاسخ به سؤال هیکل دربارهٔ کادرسازی پس از پیروزی انقلاب<ref>هیکل، ایران روایتی که، ۳۱۸؛ هیکل، مدافع آیتالله، ۱۱–۱۲ و ۲۳۵–۲۳۶</ref> تأکید کرد از علمای آگاه از سیاست، مدیران سالم و دانشمند استفاده خواهد شد.<ref>امامخمینی، صحیفه، ۵/۲۷۱</ref> در این دیدار، هیکل بر اساس درخواست هارولد ساندرز، معاون وزارت خارجه [[آمریکا]]، خواستار میانجیگری در خصوص گروگانهای آمریکایی سفارت آمریکا و دولت ایران شد<ref>هیکل، دیداری تازه، ۱۸۱</ref>؛ امامخمینی در اسفند ۱۳۵۸ طی نامهای به هیکل تأکید کرد مسائل میان آمریکا و ملت ایران بهسادگی حلشدنی نیست و کشورهای اسلامی برای حفظ [[استقلال]] خود باید در برابر [[کشورهای استعمارگر]] مقاومت کنند.<ref>امامخمینی، صحیفه، ۱۲/۱۹۰</ref> وی از پاسخ [[امامخمینی]] به این نتیجه رسید که ایشان با برداشت تاریخی خود از تشیع، ازجمله مظلومیت [[شیعیان]] پس از [[جنگ صفین]]، به هر گونه میانجیگری و سازشی با آمریکا سوء ظن دارد.<ref>هیکل، ایران روایتی که، ۳۳۰</ref> | ||
==منابع== | |||
== درگذشت == | |||
محمد حسنین هیکل در ۹۳سالگی در ۲۸/۱۱/۱۳۹۴ پس از مدتها بیماری در [[مصر]] درگذشت.<ref>اطلاعات، روزنامه، ۱۶</ref> وی کتابهای بسیاری نوشته است؛ ازجمله ایران فوق برکان، ایران: روایتی که ناگفته ماند ترجمه حمید احمدی، مدافع آیتالله: قصه ایران و الثوره (دربارهٔ انقلاب ایران و دفاع از رهبری امامخمینی)، دیداری تازه با تاریخ ترجمه حسن فرامرزی و حیات محمد.<ref>مرکز دائرةالمعارف اسلامی، پایگاه اطلاعرسانی ۶/۵/۱۳۹۷ش؛ مجمع جهانی اهلبیت(ع)، پایگاه اطلاعرسانی، ۶/۵/۱۳۹۷ش</ref> | |||
== پانویس == | |||
{{پانویس|۲}} | |||
== منابع == | |||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
* اطلاعات، روزنامه، ۲۹/۱۱/۱۳۹۴ش. | * اطلاعات، روزنامه، ۲۹/۱۱/۱۳۹۴ش. | ||
خط ۵۸: | خط ۶۳: | ||
* شئون الاوسط، مجله، شماره ۱۳۳، ۱۴۳۰ق. | * شئون الاوسط، مجله، شماره ۱۳۳، ۱۴۳۰ق. | ||
* مجمع جهانی اهلبیت(ع)، پایگاه اطلاعرسانی، ۶/۵/۱۳۹۷ش. | * مجمع جهانی اهلبیت(ع)، پایگاه اطلاعرسانی، ۶/۵/۱۳۹۷ش. | ||
* مرکز | * مرکز دائرةالمعارف اسلامی، پایگاه اطلاعرسانی ۶/۵/۱۳۹۷ش. | ||
* موسم، مجله، شماره ۶۰، ۱۴۲۸ق. | * موسم، مجله، شماره ۶۰، ۱۴۲۸ق. | ||
* هیکل، محمد حسنین، ایران، روایتی که ناگفته ماند، ترجمه حمید احمدی، تهران، الهام، چاپ دوم، ۱۳۶۲ش. | * هیکل، محمد حسنین، ایران، روایتی که ناگفته ماند، ترجمه حمید احمدی، تهران، الهام، چاپ دوم، ۱۳۶۲ش. | ||
* هیکل، محمد حسنین، خریف | * هیکل، محمد حسنین، خریف الغضب، مصر، مرکز الاهرام للترجمة و النشر، چاپ اول، ۱۴۰۸ق. | ||
* هیکل، محمد حسنین، دیداری تازه با تاریخ، ترجمه حسن فرامرزی، تهران، هفته، چاپ اول، ۱۳۶۵ش. | * هیکل، محمد حسنین، دیداری تازه با تاریخ، ترجمه حسن فرامرزی، تهران، هفته، چاپ اول، ۱۳۶۵ش. | ||
* هیکل، محمد حسنین، لمصر لا لعبدالناصر، مصر، شرکة المطبوعات للتوزیع و النشر، چاپ دوم، ۱۴۰۸ق. | * هیکل، محمد حسنین، لمصر لا لعبدالناصر، مصر، شرکة المطبوعات للتوزیع و النشر، چاپ دوم، ۱۴۰۸ق. | ||
* هیکل، محمد حسنین، مدافع آیتالله، قصة ایران و الثوره، مصر، دارالشروق، چاپ ششم، ۲۰۰۲م. | * هیکل، محمد حسنین، مدافع آیتالله، قصة ایران و الثوره، مصر، دارالشروق، چاپ ششم، ۲۰۰۲م. | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
==پیوند به بیرون== | |||
ابراهیم ربانی، مقاله «[https://books.khomeini.ir/books/10010/496/ هیکل، محمد حسنین]»، دانشنامه امامخمینی | == پیوند به بیرون == | ||
*ابراهیم ربانی، مقاله «[https://books.khomeini.ir/books/10010/496/ هیکل، محمد حسنین]»، [[دانشنامه امامخمینی]]، ج۱۰، ص۴۹۶–۴۹۹. | |||
[[رده:مقالههای آماده ارزیابی]] | [[رده:مقالههای آماده ارزیابی]] | ||
[[رده:مقالههای جلد دهم دانشنامه]] | [[رده:مقالههای جلد دهم دانشنامه]] |