۲۱٬۱۷۵
ویرایش
تسخیر لانه جاسوسی امریکا: تفاوت میان نسخه‌ها
ابرابزار
A.sharefat (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
(ابرابزار) |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''تسخیر لانه جاسوسی آمریکا'''، تصرف [[سفارتخانه آمریکا]] در [[ایران]] به دست گروهی از دانشجویان [[مسلمان]]، ۱۳ آبان ۱۳۵۸. | |||
== مقدمه == | |||
پس از [[پیروزی انقلاب اسلامی]] در [[۲۲ بهمن ۱۳۵۷]] سفارتخانه امریکا در | |||
# آزادشدن دارایی‌های ایران؛ | # آزادشدن دارایی‌های ایران؛ | ||
# ختم همه دعاوی و قرار توقیف‌ها علیه ایران؛ | # ختم همه دعاوی و قرار توقیف‌ها علیه ایران؛ | ||
# برگرداندن اموال محمدرضا پهلوی و خانواده او؛ | # برگرداندن اموال محمدرضا پهلوی و خانواده او؛ | ||
# دخالت‌نکردن امریکا در امور داخلی ایران <ref>محبی، بیانیه الجزایر و دیوان داوری، | # دخالت‌نکردن امریکا در امور داخلی ایران.<ref>محبی، بیانیه الجزایر و دیوان داوری، ۲۵–۲۶؛ جمهوری اسلامی، روزنامه، ۱۲/۸/۱۳۵۹، ۷</ref> | ||
هیئت دولت وقت به ریاست [[محمدعلی رجایی]] برای اجرای قطعنامه وارد عمل شد. به دلیل قطع رابطه ایران و | هیئت دولت وقت به ریاست [[محمدعلی رجایی]] برای اجرای قطعنامه وارد عمل شد. به دلیل قطع رابطه ایران و آمریکا، دولت الجزایر مبادله نظر دو دولت را بر عهده گرفت.<ref>محبی، بیانیه الجزایر و دیوان داوری، ۲۶۷</ref> از سوی [[آمریکا]] [[وارن کریستوفر]]، معاون وزیر خارجه و از طرف ایران [[بهزاد نبوی]] وزیر مشاور در امور اجرایی با گروهی از کارشناسان [[بانک مرکزی]] و وزارت خارجه و مشاوران حقوقی، مذاکرات غیر مستقیمی را با نظارت دولت الجزایر میان دولت ایران و امریکا آغاز کردند که حدود دو ماه به درازا کشید و در ۲۹ دی ۱۳۵۹، به انتشار بیانیه الجزایر انجامید و ایران و امریکا آن را به‌طور جداگانه پذیرفتند. در این مذاکرات شرایط چهارگانه مجلس ایران مبنای گفتگو قرار گرفت و برای اجرای هر شرط راهکارهایی در نظر گرفته شد و قرار شد هم‌زمان با اجرای بیانیه گروگان‌ها آزاد شوند.<ref>باقی، انقلاب و تنازع بقا، ۱۰۰؛ محبی، بیانیه الجزایر و دیوان داوری، ۲۶</ref> به علت حاضرنبودن ایران بر سر میز مذاکره با امریکا به جای [[قرارداد]] از کلمه [[بیانیه]] استفاده شد و دولت الجزایر گفتگوهای مورد توافق را به صورت بیانیه‌ای منتشر کرد و دو طرف آن را امضا کردند.<ref>باقی، انقلاب و تنازع بقا، ۱۰۰</ref> | ||
{{سخ}} | |||
[[بیانیه الجزایر]] حاوی سه سند بود: اصول کلی، بیانیه | [[بیانیه الجزایر]] حاوی سه سند بود: اصول کلی، بیانیه دربارهٔ حل و فصل دعاوی و سند تعهدات. سند اخیر ناظر به تعهدات مالی خاصی بود که باید هم‌زمان با اجرای بیانیه اجرا می‌شد.<ref>محبی، بیانیه الجزایر و دیوان داوری، ۲۶۹–۲۷۰</ref> اصول کلی شیوه اجرای چهار شرط مجلس را مشخص می‌کرد. بیانیه حل و فصل دعاوی نیز بیان‌کننده ضوابط اجرایی شرایط و ارجاع دعاوی ایران و امریکا به [[حکمیت بین‌المللی]] بود. متن رسمی بیانیه به زبان انگلیسی صادر شد و ترجمه فارسی آن به امضای نماینده دولت ایران رسید. | ||
{{سخ}} | |||
مهم‌ترین موضوعاتی که در بندهای اصول کلی آمد عبارت بودند از: آزادی ۵۲ گروگان، پس‌گرفتن دعوای امریکا علیه ایران از دیوان لاهه، لغو و حل و فصل دعاوی مطروح علیه ایران در محکمه‌های | مهم‌ترین موضوعاتی که در بندهای اصول کلی آمد عبارت بودند از: آزادی ۵۲ گروگان، پس‌گرفتن دعوای امریکا علیه ایران از دیوان لاهه، لغو و حل و فصل دعاوی مطروح علیه ایران در محکمه‌های آمریکایی یا سایر دیگر کشورها از طریق ارجاع آن به یک داوری بین‌المللی، لغو تحریم‌های تجاری امریکا علیه ایران، تشکیل دیوان داوری ایران-امریکا برای رسیدگی به دعاوی اتباع هر یک از دو دولت علیه دولت مقابل، همچنین دعاوی دو دولت علیه یکدیگر. در بیانیه «حلّ و فصل دعاوی» نیز توافق گردید که هیئت داوری نُه‌نفره به نام دیوان داوری ایران-امریکا در شهر لاهه هلند تشکیل شود تا به دعاوی طرفین شامل دعاوی اتباع طرفین، دعاوی تجاری طرفین، دعاوی ناشی از تفسیر و اجرای بیانیه الجزایر و غیره رسیدگی کند.<ref>محبی، بیانیه الجزایر و دیوان داوری، ۲۷۰–۲۷۱</ref> | ||
{{سخ}} | |||
برابر بیانیه الجزایر، در مقابل آزادکردن گروگان‌ها، باید دولت امریکا حساب‌های مسدودشده ایران را آزاد می‌کرد و امریکا شکایتی | برابر بیانیه الجزایر، در مقابل آزادکردن گروگان‌ها، باید دولت امریکا حساب‌های مسدودشده ایران را آزاد می‌کرد و امریکا شکایتی درباره اسارت گروگان‌ها و ایران شکایتی در مورد بستن حساب‌های خود اظهار نمی‌کرد.<ref>بازرگان، انقلاب ایران، ۹۹–۱۰۰</ref> علی‌رغم خواسته کارتر، گروگان‌ها ۳۰ دی ۱۳۵۹ پس از برگزاری مراسم تحلیف رئیس‌جمهور جدید امریکا آزاد شدند.<ref>شاه‌علی، انقلاب دوم، ۳۰۵–۳۰۶؛ ولز، ۴۴۴ روز خاطرات گروگان‌ها، ۶۱۸–۶۱۹</ref> دولت رجایی از هیچ تلاشی برای خنثی‌کردن پیامدهای منفی این جریان فروگذار نکرد و سعی کرد از امکانات حقوقی موجود استفاده بهینه کند.<ref>افتخار جهرمی، دیوان داوری دعاوی ایران، ۶۹–۷۰</ref> می‌توان گفت بیانیه الجزایر در مجموع دستاوردی مثبت برای ایران بود و برخی از ضعف‌های آن ناشی از ناهماهنگی‌های دوران اولیه انقلاب، کمبود نیروی متخصص در عرصه [[حقوق بین‌الملل]] و کارشکنی‌های رئیس‌جمهور وقت، [[سیدابوالحسن بنی‌صدر]] و [[رئیس بانک مرکزی]] در برابر دولت رجایی بود<ref>شاه‌علی، انقلاب دوم، ۲۴۹</ref>؛ ولی برخی از گروه‌های داخلی مخالفِ دولت رجایی و برخی از مطبوعات ازجمله روزنامه «میزان» نشریه نهضت آزادی، امضای بیانیه الجزایر را خیانتی جبران‌ناپذیر خواندند؛ اما امام‌خمینی به دلیل شرایط جنگی کشور اجازه مقابله با آنها را به رجایی نداد. [[محمدعلی رجایی|رجایی]] در گزارش به مجلس شورای اسلامی آثار معنوی این قرارداد را به‌مراتب بیشتر از آثار مادی آن شمرد و تعهد امریکا به دخالت‌نکردن در امور ایران را پیروزی بزرگ خواند.<ref>رجایی، روزنامه اطلاعات</ref> بهزاد نبوی از اعضای تیم مذاکره‌کننده عمل‌نکردن امریکا به بیشتر تعهدات خود و [[مصادره]] بسیاری از سپرده‌های ایران به نفع شرکت‌ها و مؤسسه‌های آمریکایی را مربوط به تخلف امریکا و نه نقص بیانیه شمرده است.<ref>نبوی، پاسخ به نقد بیانیه عمومی الجزایر، ۶۹۲–۶۹۴؛ شاه‌علی، انقلاب دوم، ۲۴۵–۲۴۸</ref> | ||
==پانویس== | |||
{{پانویس}} | == پانویس == | ||
==منابع== | {{پانویس|۲}} | ||
== منابع == | |||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
* آقایی، عباس، عقاب در آتش، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ۱۳۸۵ش. | * آقایی، عباس، عقاب در آتش، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ۱۳۸۵ش. | ||
| خط ۷۵: | خط ۸۸: | ||
* افتخار جهرمی، گودرز، دیوان داوری دعاوی ایران، ایلات متحده و عملکرد آن در قلمرو حقوق بین‌الملل، مجله تحقیقات حقوقی، شماره ۱۵, ۱۳۷۳ش. | * افتخار جهرمی، گودرز، دیوان داوری دعاوی ایران، ایلات متحده و عملکرد آن در قلمرو حقوق بین‌الملل، مجله تحقیقات حقوقی، شماره ۱۵, ۱۳۷۳ش. | ||
* امام‌خمینی، سیدروح‌الله، صحیفه امام، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ پنجم، ۱۳۸۹ش. | * امام‌خمینی، سیدروح‌الله، صحیفه امام، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ پنجم، ۱۳۸۹ش. | ||
* انصاری، حمید، مهاجر قبیله ایمان، نگاهی به زندگی‌نامه یادگار امام، تهران، مؤسسه تنظیم | * انصاری، حمید، مهاجر قبیله ایمان، نگاهی به زندگی‌نامه یادگار امام، تهران، مؤسسه تنظیم …، چاپ اول، ۱۳۷۴ش. | ||
* بازرگان، مهدی، انقلاب ایران در دو حرکت، تهران، نویسنده، چاپ دوم، ۱۳۶۳ش. | * بازرگان، مهدی، انقلاب ایران در دو حرکت، تهران، نویسنده، چاپ دوم، ۱۳۶۳ش. | ||
* بازرگان، مهدی، مشکلات و مسائل نخستین‌سال انقلاب، ناشر عبدالعلی بازرگان، چاپ اول، ۱۳۶۱ش. | * بازرگان، مهدی، مشکلات و مسائل نخستین‌سال انقلاب، ناشر عبدالعلی بازرگان، چاپ اول، ۱۳۶۱ش. | ||
| خط ۹۵: | خط ۱۰۸: | ||
* حبیبی، حمید، آثار تسخیر لانه جاسوسی از دیدگاه حضرت امام و مقام معظم رهبری، مجله حصون، شماره ۳۲، ۱۳۹۰ش. | * حبیبی، حمید، آثار تسخیر لانه جاسوسی از دیدگاه حضرت امام و مقام معظم رهبری، مجله حصون، شماره ۳۲، ۱۳۹۰ش. | ||
* خلیلی، اکبر، گام‌به‌گام با انقلاب، تهران، حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی، چاپ اول، ۱۳۷۷ش. | * خلیلی، اکبر، گام‌به‌گام با انقلاب، تهران، حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی، چاپ اول، ۱۳۷۷ش. | ||
* خمینی، سیداحمد، مجموعه آثار یادگار امام، حجت‌الاسلام و المسلمین حاج‌سیداحمد خمینی، مؤسسه تنظیم | * خمینی، سیداحمد، مجموعه آثار یادگار امام، حجت‌الاسلام و المسلمین حاج‌سیداحمد خمینی، مؤسسه تنظیم …، چاپ دوم، ۱۳۷۵ش. | ||
* خوش‌زاد، اکبر، مجلس شورای اسلامی، دوره اول، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، چاپ اول، ۱۳۸۶ش. | * خوش‌زاد، اکبر، مجلس شورای اسلامی، دوره اول، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، چاپ اول، ۱۳۸۶ش. | ||
* درویشی سه‌تلانی، فرهاد، سیره عملی امام‌خمینی در اداره امور کشور ( | * درویشی سه‌تلانی، فرهاد، سیره عملی امام‌خمینی در اداره امور کشور (۱۳۵۷–۱۳۶۸)، تهران، عروج، چاپ اول، ۱۳۸۵ش. | ||
* دهشیار، حسین، تحولات سیاسی ایران، از سال | * دهشیار، حسین، تحولات سیاسی ایران، از سال ۱۳۴۲–۱۳۵۸، چاپ‌شده در تحولات سیاسی-اجتماعی ایران ۱۳۵۷–۱۳۲۰، تدوین مجتبی مقصودی، تهران، روزنه، چاپ اول، ۱۳۸۰ش. | ||
* ذاکری، علی‌اکبر، طلوع خورشید، سال‌شمار زندگانی امام‌خمینی قدس سره، قم، بوستان کتاب، چاپ دوم، ۱۳۹۱ش. | * ذاکری، علی‌اکبر، طلوع خورشید، سال‌شمار زندگانی امام‌خمینی قدس سره، قم، بوستان کتاب، چاپ دوم، ۱۳۹۱ش. | ||
* رجایی، محمدعلی، روزنامه اطلاعات، ۶/۱۱/۱۳۵۹ش. | * رجایی، محمدعلی، روزنامه اطلاعات، ۶/۱۱/۱۳۵۹ش. | ||
| خط ۱۰۴: | خط ۱۱۷: | ||
* رضوی، مسعود، هاشمی و انقلاب، تهران، همشهری، چاپ اول، ۱۳۷۶ش. | * رضوی، مسعود، هاشمی و انقلاب، تهران، همشهری، چاپ اول، ۱۳۷۶ش. | ||
* روبین، باری، جنگ قدرت‌ها در ایران، ترجمه محمود مشرقی، بی‌جا، آشتیانی، چاپ اول، ۱۳۶۳ش. | * روبین، باری، جنگ قدرت‌ها در ایران، ترجمه محمود مشرقی، بی‌جا، آشتیانی، چاپ اول، ۱۳۶۳ش. | ||
* زرگر، علی‌اصغر، کودتای ۲۸ مرداد، چاپ‌شده در تحولات سیاسی-اجتماعی ایران | * زرگر، علی‌اصغر، کودتای ۲۸ مرداد، چاپ‌شده در تحولات سیاسی-اجتماعی ایران ۱۳۵۷–۱۳۲۰، به اهتمام مجتبی مقصودی، تهران، روزنه، چاپ اول، ۱۳۸۰ش. | ||
* سائلی کرده‌ده، مجید، شورای انقلاب اسلامی ایران، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، چاپ اول، ۱۳۸۴ش. | * سائلی کرده‌ده، مجید، شورای انقلاب اسلامی ایران، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، چاپ اول، ۱۳۸۴ش. | ||
* سحابی، عزت‌الله، در شورای انقلاب چه گذشت (گفتگو)، مجله ایران فردا، شماره ۵۲، ۱۳۷۷ش. | * سحابی، عزت‌الله، در شورای انقلاب چه گذشت (گفتگو)، مجله ایران فردا، شماره ۵۲، ۱۳۷۷ش. | ||
| خط ۱۱۰: | خط ۱۲۳: | ||
* سولیوان، ویلیام، مأموریت در ایران، ترجمه محمود مشرقی، تهران، هفته، چاپ سوم، ۱۳۶۱ش. | * سولیوان، ویلیام، مأموریت در ایران، ترجمه محمود مشرقی، تهران، هفته، چاپ سوم، ۱۳۶۱ش. | ||
* شاه‌علی، احمدرضا، انقلاب دوم. | * شاه‌علی، احمدرضا، انقلاب دوم. | ||
* تسخیر لانه جاسوسی | * تسخیر لانه جاسوسی آمریکا، آثار و پیامدها، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، چاپ اول، ۱۳۸۵ش. | ||
* شولسکی، آبرام، نبرد بی‌صدا، ترجمه معاونت پژوهشی دانشکده اطلاعات، تهران، دانشکده امام‌باقر(ع) ، چاپ اول، ۱۳۸۱ش. | * شولسکی، آبرام، نبرد بی‌صدا، ترجمه معاونت پژوهشی دانشکده اطلاعات، تهران، دانشکده امام‌باقر(ع)، چاپ اول، ۱۳۸۱ش. | ||
* صدیقی، وحیدالزمان، انقلاب اسلامی ایران از نگاه دیگران، ترجمه مجید روئین‌تن، تهران، اطلاعات، چاپ اول، ۱۳۷۸ش. | * صدیقی، وحیدالزمان، انقلاب اسلامی ایران از نگاه دیگران، ترجمه مجید روئین‌تن، تهران، اطلاعات، چاپ اول، ۱۳۷۸ش. | ||
* طیرانی، بهروز، روزشمار روابط ایران و آمریکا، تهران، وزارت خارجه، چاپ اول، ۱۳۷۹ش. | * طیرانی، بهروز، روزشمار روابط ایران و آمریکا، تهران، وزارت خارجه، چاپ اول، ۱۳۷۹ش. | ||
| خط ۱۲۱: | خط ۱۳۴: | ||
* کرباسچی، غلامرضا، هفت‌هزار روز تاریخ ایران و انقلاب اسلامی، تهران، بنیاد تاریخ انقلاب اسلامی ایران، چاپ اول، ۱۳۷۱ش. | * کرباسچی، غلامرضا، هفت‌هزار روز تاریخ ایران و انقلاب اسلامی، تهران، بنیاد تاریخ انقلاب اسلامی ایران، چاپ اول، ۱۳۷۱ش. | ||
* کیهان، روزنامه، ۲۱/۲۱/۱۳۵۸ش. | * کیهان، روزنامه، ۲۱/۲۱/۱۳۵۸ش. | ||
* گروه تحقیقات، اشغال لانه جاسوسی | * گروه تحقیقات، اشغال لانه جاسوسی آمریکا، زمینه‌ها و پیامدها، مجله حضور، شماره ۸، ۱۳۷۳ش. | ||
* لدین، مایکل، شاه و کارتر، ترجمه مهدی افشار، تهران، دنیای کتاب، چاپ اول، ۱۳۷۱ش. | * لدین، مایکل، شاه و کارتر، ترجمه مهدی افشار، تهران، دنیای کتاب، چاپ اول، ۱۳۷۱ش. | ||
* محبّی، محسن، بیانیه الجزایر و دیوان داوری دعاوی ایران-ایالات متحده، تهران، خط سوم، چاپ اول، ۱۳۷۸ش. | * محبّی، محسن، بیانیه الجزایر و دیوان داوری دعاوی ایران-ایالات متحده، تهران، خط سوم، چاپ اول، ۱۳۷۸ش. | ||
| خط ۱۳۳: | خط ۱۴۶: | ||
* نبوی، بهزاد، پاسخ به نقد بیانیه عمومی الجزایر، مجله سیاست خارجی، سال پنجم، شماره ۲، ۱۳۷۰ش. | * نبوی، بهزاد، پاسخ به نقد بیانیه عمومی الجزایر، مجله سیاست خارجی، سال پنجم، شماره ۲، ۱۳۷۰ش. | ||
* نجمی، ناصر، از سیدضیاء تا بازرگان، تهران، نویسنده، چاپ اول، ۱۳۷۰ش. | * نجمی، ناصر، از سیدضیاء تا بازرگان، تهران، نویسنده، چاپ اول، ۱۳۷۰ش. | ||
* ولز، تیم، ۴۴۴ روز خاطرات گروگان‌ها از دوران تسخیر لانه جاسوسی | * ولز، تیم، ۴۴۴ روز خاطرات گروگان‌ها از دوران تسخیر لانه جاسوسی آمریکا، ترجمه حسین ابوترابیان، تهران، رجاء، چاپ دوم، ۱۳۶۸ش. | ||
* هاشمی رفسنجانی، اکبر، کارنامه و خاطرات، سال‌های | * هاشمی رفسنجانی، اکبر، کارنامه و خاطرات، سال‌های ۱۳۵۷–۱۳۵۸، انقلاب و پیروزی، به کوشش عباس بشیری، تهران، دفتر نشر معارف انقلاب، چاپ اول، ۱۳۸۳ش. | ||
* Lescht. David W. The Middle East and the United States: A Historical and Political Reassessment، ۲۰۰۳م. | * Lescht. David W. The Middle East and the United States: A Historical and Political Reassessment، ۲۰۰۳م. | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
==پیوند به بیرون== | |||
مصطفی ملکوتیان-سیدعباس رضوی، [https://books.khomeini.ir/books/10003/446/ تسخیر لانه جاسوسی | == پیوند به بیرون == | ||
* مصطفی ملکوتیان-سیدعباس رضوی، [https://books.khomeini.ir/books/10003/446/ تسخیر لانه جاسوسی آمریکا]، [[دانشنامه امام خمینی]]، ج۳، ص۳۴۱–۳۵۳. | |||
[[رده:مقاله‌های آماده ارزیابی]] | [[رده:مقاله‌های آماده ارزیابی]] | ||