تفسیر و شواهد قرآنی (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها

در حوزه اندیشه تفسیری و قرآنی امام‌خمینی، پس از [[تفسیر سوره حمد]] و [[قرآن کتاب هدایت]] از مجموعه [[تبیان]] {{ببینید|متن=ببینید|تبیان}}، تفسیر و شواهد قرآنی، سومین اثر در بردارنده مباحث و شواهد قرآنی موجود در آثار و بیانات ایشان است. این اثر را چنان‌که در مقدمه آن آمده است، گروهی از محققان در معاونت پژوهشی [[مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی]] گردآوری کرده‌اند و با انگیزه گردآوری بیانات پراکنده تفسیری و استنادات قرآنی امام‌خمینی، برای دسترسی کامل علاقه‌مندان به مباحث تفسیری ایشان، به صورت یک مجموعه منسجم تنظیم و منتشر شده است. مطالب این کتاب در موارد فراوانی برای همگان قابل فهم است؛ اما فهم برخی از موارد، مانند [[تفسیر سوره حمد]] نیازمند آشنایی با مباحث عرفانی است.

[[امام‌خمینی]]، در آثار فقهی و اصولی خود به تناسب مباحث و فراخور استدلال‌ها به مباحث تفسیری و قرآنی نیز پرداخته است؛ اما مطالب کتاب تفسیر و شواهد قرآنی، بیشتر از کتاب‌های تفسیر سوره حمد، [[شرح حدیث جنود عقل و جهل]]، [[آداب الصلاة]]، [[سرّ الصلاة]]، [[شرح چهل حدیث]]، [[کشف اسرار]]، [[مصباح الهدایه]]، [[شرح دعاء السحر]] و [[صحیفه]] امام‌گردآوری شده است.<ref>امام‌خمینی، تفسیر و شواهد قرآنی، ۱۱۰۹–۱۱۵۵</ref>

با توجه به زمینه‌ها و تخصص‌های علمی و دیدگاه‌های نظری و عملی امام‌خمینی در ابعاد گوناگون اعتقادی، عرفانی، اخلاقی، تربیتی و سیاسی، عمده‌ترین رویکرد تفسیری ایشان در سه جهت خلاصه می‌شود: رویکرد عرفانی-اعتقادی؛ رویکرد اخلاقی-تربیتی و رویکرد سیاسی-انقلابی.<ref>دیاری، اندیشه و آرای تفسیری امام‌خمینی، ۷۴</ref> امام‌خمینی در سوره‌هایی که به طورکامل تفسیر کرده است، یعنی [[سوره حمد]]، [[سوره توحید|توحید]] و [[سوره قدر|قدر]]، روش عرفانی و تربیتی را پیش گرفته است.<ref>دیاری، اندیشه و آرای تفسیری امام‌خمینی، ۷۴–۷۵</ref> ایشان در این مقام، با انتخاب عنوان‌هایی مانند «تحقیق عرفانی»، «ایقاظ ایمانی»، «تنبیه اشراقی»، «اشراق عرفانی»، «تنبیه ایمانی» و «تنبیه عرفانی»، مباحثی مناسب با آن مطرح می‌کند، و البته در عین گرایش عرفانی، به برخی [[احکام شرعی]] به عنوان فرعی فقهی می‌پردازد.<ref>امام‌خمینی، تفسیر و شواهد قرآنی، ۴۲–۵۷</ref>

جنبه دیگر مباحث تفسیری امام‌خمینی توجه به بعد اجتماعی و سیاسی آیات است. ایشان در سال‌های واپسین عمر خود، با نگاه اجتماعی-سیاسی به مسائل عصر، به دنبال مطرح ساختن قرآن در عینیت [[جامعه]] و به تعبیر دیگر جامعه‌سازی قرآنی، بوده است<ref>دیاری، اندیشه و آرای تفسیری امام‌خمینی، ۷۳</ref>؛ از این‌رو استناد به آیات قرآن برای بیان مسائل روز و تبیین مسائلی مانند [[جنگ تحمیلی]] و دفاع مقدس و گواهی‌گرفتن از آیات در برحق‌بودن رزمندگان اسلام و اشاره به مسائل اقتصادی، مانند [[رباخواری]] در [[بانک]] در این اثر به‌وفور یافت می‌شود.

کتاب، شامل مباحث تفسیری و تبیینی سوره‌های [[سوره مریم|مریم]]، [[سوره طه|طه]]، [[سوره نور|نور]]، [[سوره نمل|نمل]]، [[سوره لقمان|لقمان]]، [[سوره فاطر|فاطر]]، [[سوره یس|یس]]، [[سوره زمر|زمر]]، [[سوره مومن|مؤمن]]، [[سوره شوری|شوری]]، [[سوره زخرف|زخرف]]، [[سوره جاثیه|جاثیه]]، [[سوره احقاف|احقاف]]، [[سوره قاف|قاف]]، [[ذاریات]]، [[سوره قمر|قمر]]، [[سوره الرحمن|الرحمن]]، [[سوره حشر|حشر]]، [[سوره جمعه|جمعه]]، [[سوره طلاق|طلاق]]، [[سوره تحریم|تحریم]]، [[سوره ملک|ملک]]، [[سوره قلم|قلم]]، [[معارج]]، [[سوره نوح|نوح]]، [[سوره جن|جن]]، [[سوره مزمل|مزمل]]، [[سوره نبا|نبأ]]، [[سوره عبس|عبس]]، [[سوره تکویر|تکویر]]، [[سوره انفطار|انفطار]]، [[سوره مطففین|مطففین]]، [[سوره طارق|طارق]]، [[سوره غاشیه|غاشیه]]، [[سوره تکاثر|تکاثر]]، [[سوره همزه|همزه]]، [[سوره ماعون|ماعون]]، [[سوره نصر|نصر]]، [[سوره فلق|فلق]] و [[سوره ناس|ناس]] می‌باشد که از آثار تألیفی امام‌خمینی گردآوری شده است. مباحث مربوط به سوره‌های [[سوره اعلی|اعلی]]، [[سوره شمس|شمس]]، [[سوره ضحی|ضحی]] و [[سوره عصر|عصر]] نیز از برخی سخنرانی‌ها و پیام‌های امام‌خمینی تدوین شده است.<ref>امام‌خمینی، تفسیر و شواهد قرآنی، ۱–۱۳۷ جم</ref> در مواردی نیز مطالب از سخنرانی‌ها و تألیفات هر دو نقل شده است.

موضوعاتی که در این کتاب مطرح شده، دربارهٔ این مطالب است: [[انسان کامل]]،<ref>← امام‌خمینی، تفسیر و شواهد قرآنی، ۴۰۴، ۵۶۹–۵۷۰، ۷۱۵ و …</ref> [[اسما و صفات الهی]] که با زبان خاص عرفانی تبیین شده است،<ref>←امام‌خمینی، تفسیر و شواهد قرآنی، آیات ۱–۶ سوره حمد؛ سوره حدید</ref> آیات مربوط به مبحث [[معاد]] با زبان عرفانی و فلسفی، و بیان برخی مباحث کلامی و فلسفی مانند امر بین‌الأمرین، [[بداء]] و [[علم الهی]]،<ref>←امام‌خمینی، تفسیر و شواهد قرآنی، ۲۲۵–۲۲۶، ۴۳۲–۴۳۵ و ۷۲۲</ref> مراتب و مقامات [[سلوک]] و حجاب‌های رسیدن به مراتب،<ref>← امام‌خمینی، تفسیر و شواهد قرآنی، ۲۱۰، ۳۲۳–۳۲۴ و ۴۴۷–۴۴۸</ref> مباحث اخلاقی چون [[توکل]]، [[ضبط خیال]]، [[دنیاپرستی|حب دنیا]]، [[هوای نفس]]، [[نفاق]]<ref>←امام‌خمینی، تفسیر و شواهد قرآنی، ۲۱۹، ۳۵۷–۳۶۰، ۴۲۲ و ۴۲۸</ref> و مباحث اجتماعی و سیاسی که بسیار مورد توجه امام‌خمینی بوده است.<ref>← امام‌خمینی، تفسیر و شواهد قرآنی، ۱۹۴–۱۹۶، ۲۳۸–۲۴۲، ۳۶۷، ۳۷۸ و ۷۱۱</ref>

کتاب تفسیر و شواهد قرآنی در آثار امام‌خمینی، ۱۱۶۵ صفحه دارد و دربردارنده فهرست‌های گوناگون، شامل فهرست تفصیلی، موضوعی، آیات، روایات، مآخذ و منابع است. کتاب را [[مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی]] نخستین بار در بهار ۱۳۸۲ در تهران و در قطع وزیری به چاپ رسانده است. بخشی مربوط به تفسیر سوره حمد پیش از این به‌طور مستقل توسط همین مؤسسه به چاپ رسیده است. [[محمدعلی توحیدی]] این اثر را با عنوان تفسیر و شواهد قرآنی امام‌خمینی کی آثارمین به زبان اردو ترجمه کرده است. این ترجمه را مؤسسه یادشده در دو جلد در سال ۱۳۸۶ چاپ و نشر داده است. جلد نخست ۶۰۰ صفحه و جلد دوم ۵۸۶ صفحه دارد.