Image-reviewer، emailconfirmed، مدیران
۴٬۵۲۶
ویرایش
فی لزوم تبین الفجر فعلا فی اللیالی المقمرة (رساله): تفاوت میان نسخه‌ها
فی لزوم تبین الفجر فعلا فی اللیالی المقمرة (رساله) (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۱۶ آذر ۱۴۰۱، ساعت ۲۲:۲۷
، ۱۶ آذر ۱۴۰۱بدون خلاصۀ ویرایش
جز (Salehi صفحهٔ فی لزوم تبیّن الفجر فعلاً فی اللّیالی المقمرة را به فی لزوم تبیّن الفجر فعلا فی اللیالی المقمرة منتقل کرد) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
[[محقق نجفی]] به این مسئله توجه کرده<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۷/۹۶.</ref> و پس از وی، [[آقارضا همدانی]] به آن پرداخته و استدلال فقهی آن را ارائه کرده است.<ref>همدانی، مصباح الفقیه، ۹/۱۲۶ ـ ۱۳۴.</ref> از فقیهان معاصر نیز کسانی مانند [[سیدابوالقاسم خویی]]<ref>خویی، موسوعه، ۱۱/۲۰۰ ـ ۲۰۱.</ref> و [[سیداحمد خوانساری]]<ref>خوانساری، جامع المدارک، ۱/۲۴۲ ـ ۲۴۳.</ref> دراین‌باره سخن گفته‌اند. | [[محقق نجفی]] به این مسئله توجه کرده<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۷/۹۶.</ref> و پس از وی، [[آقارضا همدانی]] به آن پرداخته و استدلال فقهی آن را ارائه کرده است.<ref>همدانی، مصباح الفقیه، ۹/۱۲۶ ـ ۱۳۴.</ref> از فقیهان معاصر نیز کسانی مانند [[سیدابوالقاسم خویی]]<ref>خویی، موسوعه، ۱۱/۲۰۰ ـ ۲۰۱.</ref> و [[سیداحمد خوانساری]]<ref>خوانساری، جامع المدارک، ۱/۲۴۲ ـ ۲۴۳.</ref> دراین‌باره سخن گفته‌اند. | ||
در این میان، تنها برخی فقها مانند آقارضا همدانی در بحث مواقیت الفرائض<ref>همدانی، مصباح الفقیه، ۹/۱۳۴.</ref> برای رؤیت حسی فجر در شب‌های مهتابی، به مقداری تأخیر در نماز پس از طلوع فجر فتوا داده‌اند؛ ولی شماری از فقها با این فتوا مخالفت کرده و همان تحقق واقعی فجر را موضوع احکام دانستهاند<ref>بروجردی، نهایة التقریر، ۱/۱۴۸ ـ ۱۴۹.</ref> و محقق نجفی تأخیر را به [[احتیاط مستحب]] موجه شمرده است.<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۷/۹۶.</ref> | در این میان، تنها برخی فقها مانند آقارضا همدانی در بحث مواقیت الفرائض<ref>همدانی، مصباح الفقیه، ۹/۱۳۴.</ref> برای رؤیت حسی فجر در شب‌های مهتابی، به مقداری تأخیر در [[نماز]] پس از طلوع فجر [[فتوا]] داده‌اند؛ ولی شماری از فقها با این فتوا مخالفت کرده و همان تحقق واقعی فجر را موضوع احکام دانستهاند<ref>بروجردی، نهایة التقریر، ۱/۱۴۸ ـ ۱۴۹.</ref> و محقق نجفی تأخیر را به [[احتیاط مستحب]] موجه شمرده است.<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۷/۹۶.</ref> | ||
==نظر امام خمینی== | ==نظر امام خمینی== | ||
امام‌خمینی که هم‌نظر با همدانی است، رساله «فی لزوم تبیَن الفجر فعلاً فی اللیالی المقمره» را که تاریخ نگارش آن به‌درستی معلوم نیست، به هدف بیان نظر خود درباره لزوم آشکارشدن طلوع فجر در شب‌های مهتابی نگاشته است. ایشان در مقدمه کوتاهی موضوع این رساله را توضیح داده و اهمیت پرداختن به این فرع فقهی را یادآورشده و بیان کرده است با وجود ابتلای بسیار به آن در نماز صبح، ابتدای روزه و نماز | [[امام‌خمینی]] که هم‌نظر با همدانی است، رساله «فی لزوم تبیَن الفجر فعلاً فی اللیالی المقمره» را که تاریخ نگارش آن به‌درستی معلوم نیست، به هدف بیان نظر خود درباره لزوم آشکارشدن طلوع فجر در شب‌های مهتابی نگاشته است. ایشان در مقدمه کوتاهی موضوع این رساله را توضیح داده و اهمیت پرداختن به این فرع فقهی را یادآورشده و بیان کرده است با وجود ابتلای بسیار به آن در نماز صبح، ابتدای روزه و [[نماز شب]]، گویا از آن غفلت شده است.<ref>امام‌خمینی، الرسائل العشرة، ۱۹۹.</ref> ایشان بر این نظر است که طلوع فجر در شب‌های گفته شده با حدود ده دقیقه تأخیر قابل مشاهده است و مشاهده حسی فجر موضوع حکم [[نماز]] و [[روزه]] است. ایشان فتوای خود را مستند به [[قرآن]] و [[سنت]] دانسته و از آقارضا همدانی نقل کرده است عالمان شیعه با این [[فتوا]] همراهاند.<ref>امام‌خمینی، الرسائل العشرة، ۱۹۹.</ref> | ||
{{ببینید|مقاله طلوع فجر}} | {{ببینید|مقاله طلوع فجر}} | ||
امام‌خمینی در این رساله، پس از طرح موضوع، «فعلیت تبیّن» را ملاک طلوع فجر می‌داند و توضیح می‌دهد واژه «تبین» در آیه «وَ کلُوا وَ اشْرَبُوا حَتَّی یتَبَینَ لَکمُ الْخَیطُ الْأَبْیضُ مِنَ الْخَیطِ الْأَسْوَدِ مِنَ الْفَجْرِ»،<ref>بقره، ۱۸۷.</ref> ظهور کامل در ادعای مورد نظر ایشان دارد و [[آیه]]، اولین وقت [[امساک]] در [[روزه]] را تبین فجر دانسته است. ایشان پس از استدلال به آیه گفته شده، به طرح و نقد شبهات درباره نظریه خویش پرداخته است.<ref>امام‌خمینی، الرسائل العشرة، ۲۰۰ ـ ۲۰۲.</ref> | امام‌خمینی در این رساله، پس از طرح موضوع، «فعلیت تبیّن» را ملاک طلوع فجر می‌داند و توضیح می‌دهد واژه «تبین» در آیه «وَ کلُوا وَ اشْرَبُوا حَتَّی یتَبَینَ لَکمُ الْخَیطُ الْأَبْیضُ مِنَ الْخَیطِ الْأَسْوَدِ مِنَ الْفَجْرِ»،<ref>بقره، ۱۸۷.</ref> ظهور کامل در ادعای مورد نظر ایشان دارد و [[آیه]]، اولین وقت [[امساک]] در [[روزه]] را تبین فجر دانسته است. ایشان پس از استدلال به آیه گفته شده، به طرح و نقد شبهات درباره نظریه خویش پرداخته است.<ref>امام‌خمینی، الرسائل العشرة، ۲۰۰ ـ ۲۰۲.</ref> | ||
بخش دوم رساله به [[احادیث]] اختصاص یافته است؛ احادیثی که امام‌خمینی معتقد است نه تنها ظهور، بلکه در مواردی صراحت بر نظریه ایشان دارند. ایشان در پایان رساله یادآور می‌شود اگر ادله قرآنی و روایی برای اثبات این نظریه تمام نباشد، نوبت به اصل عملی می‌رسد و اصل در این مورد، اجرای [[استصحاب]] است و استصحاب ـ اعم از [[استصحاب حکمی]] و [[استصحاب موضوعی|موضوعی]] ـ تأخیر فجر را تا محسوس و دیده‌شدن فجر تأیید می‌کند | بخش دوم رساله به [[احادیث]] اختصاص یافته است؛ احادیثی که امام‌خمینی معتقد است نه تنها ظهور، بلکه در مواردی صراحت بر نظریه ایشان دارند. ایشان در پایان رساله یادآور می‌شود اگر ادله قرآنی و روایی برای اثبات این نظریه تمام نباشد، نوبت به اصل عملی می‌رسد و اصل در این مورد، اجرای [[استصحاب]] است و استصحاب ـ اعم از [[استصحاب حکمی]] و [[استصحاب موضوعی|موضوعی]] ـ تأخیر فجر را تا محسوس و دیده‌شدن فجر تأیید می‌کند.<ref>امام‌خمینی، الرسائل العشرة، ۲۰۳ ـ ۲۰۵.</ref> ایشان در پاسخ [[استفتائات]] نیز بر همین مبنا [[فتوا]] داده است.<ref>امام خمینی، استفتائات، ۱/۱۳۱ ـ ۱۳۲.</ref> | ||
برخی اندیشمندان به رساله یاد شده توجه نشان داده‌اند و طرح آن باعث شده افراد دیگری در این زمینه پژوهش‌های فقهی جدیدی را انجام دهند و به بررسی این فرع فقهی بپردازند؛ ازجمله یکی از شاگردان امام‌خمینی، [[سیدمحمدحسن مرتضوی لنگرودی]] در رساله‌ای مستقل به این مسئله پرداخته و به صورت مفصل دو نظریه را آورده و استنادهای فقهی آنها را بررسی کرده است. | برخی اندیشمندان به رساله یاد شده توجه نشان داده‌اند و طرح آن باعث شده افراد دیگری در این زمینه پژوهش‌های فقهی جدیدی را انجام دهند و به بررسی این فرع فقهی بپردازند؛ ازجمله یکی از شاگردان امام‌خمینی، [[سیدمحمدحسن مرتضوی لنگرودی]] در رساله‌ای مستقل به این مسئله پرداخته و به صورت مفصل دو نظریه را آورده و استنادهای فقهی آنها را بررسی کرده است. | ||
{{همچنین ببینید|وجیزة فی تعیین الفجر فی اللیالی المقمرة}} | {{همچنین ببینید|وجیزة فی تعیین الفجر فی اللیالی المقمرة}} | ||
[[محمدحسن احمدی فقیه یزدی]] نیز ضمن شرح رساله امام‌خمینی، دیدگاه ایشان را تقویت و از آن دفاع کرده است و محمد سند به صورت مستقل به این مسئله پرداخته و آن را بررسی کرده است.<ref>احمدی فقیه، رسالة فی تعیین الفجر فی اللیالی المقمره، ۲۰۹ ـ ۲۲۲.</ref>. این رساله که نسخه خطی آن به خط امام‌خمینی در مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی موجود است،<ref>مؤسسه تنظیم، مقدمه کتاب الرسائل العشره، ۴.</ref> برای نخستین بار در سال ۱۳۶۷ همراه با تعلیقات محمدحسن احمدی فقیه یزدی منتشر شده است؛ همچنین بار دیگر به همراه نُه رساله دیگر، با عنوان [[الرسائل العشره]] در سال ۱۳۷۸ از سوی ناشر یادشده به چاپ رسیده و در بخش «فوائد الخمسه»، فائده پنجم و صفحات ۱۹۹ ـ ۲۰۵ این کتاب را به‌خود اختصاص داده است. همچنین این رساله در سال ۱۳۹۲ از سوی همین ناشر در جلد ۲۰ [[موسوعة الامام‌الخمینی]] در بخش عنوان الرسالات الفقهیة و الاصولیة منتشر شده است. | [[محمدحسن احمدی فقیه یزدی]] نیز ضمن شرح رساله امام‌خمینی، دیدگاه ایشان را تقویت و از آن دفاع کرده است و محمد سند به صورت مستقل به این مسئله پرداخته و آن را بررسی کرده است.<ref>احمدی فقیه، رسالة فی تعیین الفجر فی اللیالی المقمره، ۲۰۹ ـ ۲۲۲.</ref>. این رساله که نسخه خطی آن به خط امام‌خمینی در [[مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی]] موجود است،<ref>مؤسسه تنظیم، مقدمه کتاب الرسائل العشره، ۴.</ref> برای نخستین بار در سال ۱۳۶۷ همراه با تعلیقات محمدحسن احمدی فقیه یزدی منتشر شده است؛ همچنین بار دیگر به همراه نُه رساله دیگر، با عنوان [[الرسائل العشره]] در سال ۱۳۷۸ از سوی ناشر یادشده به چاپ رسیده و در بخش «فوائد الخمسه»، فائده پنجم و صفحات ۱۹۹ ـ ۲۰۵ این کتاب را به‌خود اختصاص داده است. همچنین این رساله در سال ۱۳۹۲ از سوی همین ناشر در جلد ۲۰ [[موسوعة الامام‌الخمینی]] در بخش عنوان الرسالات الفقهیة و الاصولیة منتشر شده است. | ||
{{ | {{ببینید|رسالة فی تعیین الفجر فی اللیالی المقمرة}} | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
قرآن کریم. | {{منابع}} | ||
*قرآن کریم. | |||
* احمدی فقیه یزدی، محمدحسن، رسالة فی تعیین الفجر فی اللیالی المقمره، تهران، مدرس، چاپ اول، ۱۳۶۷ش. | * احمدی فقیه یزدی، محمدحسن، رسالة فی تعیین الفجر فی اللیالی المقمره، تهران، مدرس، چاپ اول، ۱۳۶۷ش. | ||
* امام‌خمینی، سیدروح‌الله، استفتائات، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، ۱۳۷۲ش. | * امام‌خمینی، سیدروح‌الله، استفتائات، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، ۱۳۷۲ش. | ||
| خط ۳۶: | خط ۳۷: | ||
* نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، تحقیق عباس قوچانی و علی آخوندی، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ هفتم، ۱۴۰۴ق. | * نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، تحقیق عباس قوچانی و علی آخوندی، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ هفتم، ۱۴۰۴ق. | ||
* همدانی، آقارضا، مصباح الفقیه، تحقیق محمد باقری و دیگران، قم، جعفریه، چاپ اول، ۱۴۱۶ق. | * همدانی، آقارضا، مصباح الفقیه، تحقیق محمد باقری و دیگران، قم، جعفریه، چاپ اول، ۱۴۱۶ق. | ||
{{پایان}} | |||
مهدی حسینیان قمی | مهدی حسینیان قمی | ||
[[رده:مقاله‌های نیازمند بازنگری]] | [[رده:مقاله‌های نیازمند بازنگری]] | ||
[[رده:مقاله‌های بدون لینک دانشنامه]] | [[رده:مقاله‌های بدون لینک دانشنامه]] | ||