۲۱٬۱۴۹
ویرایش
←نهادها و سازمان‌ها
| خط ۱٬۶۹۵: | خط ۱٬۶۹۵: | ||
مهمترین ویژگی انقلاب اسلامی فرهنگی بودن آن است و امام‌خمینی نسبت به نهادسازی در این حوزه اهتمام ویژه داشته است: | مهمترین ویژگی انقلاب اسلامی فرهنگی بودن آن است و امام‌خمینی نسبت به نهادسازی در این حوزه اهتمام ویژه داشته است: | ||
====دفتر تبلیغات اسلامی==== | ====دفتر تبلیغات اسلامی==== | ||
[[دفتر تبلیغات اسلامی]]، نخستین نهاد تبلیغی، آموزشی و پژوهشی پس از پیروزی انقلاب اسلامی در [[حوزه علمیه قم]] است که در | [[دفتر تبلیغات اسلامی]]، نخستین نهاد تبلیغی، آموزشی و پژوهشی پس از پیروزی انقلاب اسلامی در [[حوزه علمیه قم]] است که در اردیبهشت ۱۳۵۸ تاسیس شد. پیش از پیروزی انقلاب اسلامی و در آستانه محرم ۱۳۳۹ق/ آذر ۱۳۵۷ گروهی از روحانیان ازجمله [[مرتضی مطهری]]، ستادی با هدف اعزام مبلغ به شهرها و روستاهای کشور تشکیل دادند که نام و عنوان مشخصی نداشت.{{ببینید|متن=ببینید|دفتر تبلیغات اسلامی}} | ||
پس از پیروزی انقلاب و احساس نیاز جامعه به مرجعی مشخص برای تبلیغات اسلامی، آن تشکلِ بی‌نام و نشان در [[قم]] با سازماندهی و تایید امام‌خمینی با عنوان «دایره تبلیغات امام» و سپس «دفتر تبلیغات امام» آغاز به کار کرد و در اواخر سال ۱۳۵۸ به «دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم» تغییر نام داد. جذب و سازماندهی طلاب و نظارت و هدایت تبلیغات اسلامی، تکمیل آموزش دروس مورد نیاز مبلغان و پژوهش در حوزه اندیشه‌های دینی از مهمترین فعالیت‌های دفتر تبلیغات اسلامی بوده است. ـ دفتر تبلیغات اسلامی افزون بر ساماندهی تبلیغات، در آموزش و استفاده از شیوه‌های نوین تبلیغی به‌ویژه [[هنر]] | پس از پیروزی انقلاب و احساس نیاز جامعه به مرجعی مشخص برای تبلیغات اسلامی، آن تشکلِ بی‌نام و نشان در [[قم]] با سازماندهی و تایید امام‌خمینی با عنوان «دایره تبلیغات امام» و سپس «دفتر تبلیغات امام» آغاز به کار کرد و در اواخر سال ۱۳۵۸ به «دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم» تغییر نام داد. جذب و سازماندهی طلاب و نظارت و هدایت تبلیغات اسلامی، تکمیل آموزش دروس مورد نیاز مبلغان و پژوهش در حوزه اندیشه‌های دینی از مهمترین فعالیت‌های دفتر تبلیغات اسلامی بوده است. ـ دفتر تبلیغات اسلامی افزون بر ساماندهی تبلیغات، در آموزش و استفاده از شیوه‌های نوین تبلیغی به‌ویژه [[هنر]] و انتشار مجلات حوزوی و عمومی ازجمله [[مجله حوزه]] و [[مجله پاسدار اسلام|پاسدار اسلام]]، پیشتاز بوده است. امام‌خمینی نخست در مرداد ۱۳۵۸ تنظیم کارهای دفتر تبلیغات اسلامی را به محمد مؤمن قمی واگذار کرد و پس از آن محمد واعظ عبایی خراسانی را در ۲۵/۲/۱۳۶۴ به سرپرستی دفتر منصوب کرد. | ||
دفتر تبلیغات اسلامی بودجه اولیه و هزینه‌های ابتدایی خود را از امام‌خمینی دریافت کرد اما بعدها ایشان پرداخت هزینه این نهاد را به شورای انقلاب واگذاشت. ایشان همچنین پس از مصادره اموال [[دارالتبلیغ اسلامی]] وابسته به [[سیدکاظم شریعتمداری]]، به درخواست دادستان کل انقلاب اسلامی، دارالتبلیغ و مؤسسه‌های وابسته به آن را به دفتر تبلیغات اسلامی واگذار کرد. عبایی خراسانی در ۳۰/۱۱/۱۳۶۴ در نامه‌ای به امام‌خمینی، از ایشان درخواست کرد برای هزینه‌های دفتر بخشی از اموال مصادره‌شده [[خاندان پهلوی]]، در اختیار دفتر قرار گیرد و امام‌خمینی تحویل اموال به قدر ضرورت را اجازه داد. عبایی دوباره در ۳۰/۱۰/۱۳۶۵ با اشاره به هزینه‌های سنگین دفتر از ایشان درخواست کرد بخشی از هزینه‌ها با هماهنگی نخست‌وزیر، از اموالِ در اختیار [[بنیاد مستضعفان]] تامین شود که مورد موافقت ایشان قرار گرفت.{{ببینید|متن=ببینید|دفتر تبلیغات اسلامی}} | دفتر تبلیغات اسلامی بودجه اولیه و هزینه‌های ابتدایی خود را از امام‌خمینی دریافت کرد اما بعدها ایشان پرداخت هزینه این نهاد را به شورای انقلاب واگذاشت. ایشان همچنین پس از مصادره اموال [[دارالتبلیغ اسلامی]] وابسته به [[سیدکاظم شریعتمداری]]، به درخواست دادستان کل انقلاب اسلامی، دارالتبلیغ و مؤسسه‌های وابسته به آن را به دفتر تبلیغات اسلامی واگذار کرد. عبایی خراسانی در ۳۰/۱۱/۱۳۶۴ در نامه‌ای به امام‌خمینی، از ایشان درخواست کرد برای هزینه‌های دفتر بخشی از اموال مصادره‌شده [[خاندان پهلوی]]، در اختیار دفتر قرار گیرد و امام‌خمینی تحویل اموال به قدر ضرورت را اجازه داد. عبایی دوباره در ۳۰/۱۰/۱۳۶۵ با اشاره به هزینه‌های سنگین دفتر از ایشان درخواست کرد بخشی از هزینه‌ها با هماهنگی نخست‌وزیر، از اموالِ در اختیار [[بنیاد مستضعفان]] تامین شود که مورد موافقت ایشان قرار گرفت.{{ببینید|متن=ببینید|دفتر تبلیغات اسلامی}} | ||
====نهضت سوادآموزی==== | ====نهضت سوادآموزی==== | ||
[[نهضت سوادآموزی]]، نهادی برای ریشه‌کن‌کردن بی‌سوادی است که در | [[نهضت سوادآموزی]]، نهادی برای ریشه‌کن‌کردن بی‌سوادی است که در دی ماه ۱۳۵۸ به فرمان امام‌خمینی شکل گرفت. ایشان که پیش از پیروزی انقلاب اسلامی، مبارزه با بی‌سوادی را وعده داده بود، پس از پیروزی در ۷/۱۰/۱۳۵۸ در پیامی مردم و مسئولان را به نهضت سوادآموزی فراخواند و بی‌سوادی را در کشوری که مهد علم و ادب است و در سایه دینی که طلب علم را فریضه می‌داند، مایه خجالت دانست. | ||
امام‌خمینی همچنین خواستار بسیج عمومی همه اقشار برای سوادآموزی شد و به دولت و مردم توصیه کرد بدون فوت وقت و تشریفاتِ خسته‌کننده برای مبارزه با بی‌سوادی قیام کنند و ایران را سراسر مدرسه کنند. شعار نهضت سوادآموزی «ایران را سراسر مدرسه کنیم»، برگرفته از همین سخن امام‌خمینی است.{{ببینید|متن=ببینید|نهضت | امام‌خمینی همچنین خواستار بسیج عمومی همه اقشار برای سوادآموزی شد و به دولت و مردم توصیه کرد بدون فوت وقت و تشریفاتِ خسته‌کننده برای مبارزه با بی‌سوادی قیام کنند و ایران را سراسر مدرسه کنند. شعار نهضت سوادآموزی «ایران را سراسر مدرسه کنیم»، برگرفته از همین سخن امام‌خمینی است.{{ببینید|متن=ببینید|نهضت سوادآموزی}} | ||
نهضت سوادآموزی در سه سال نخست، به صورت شورایی از سوی [[آموزش و پرورش]]، [[جهاد سازندگی]]، جامعه روحانیت، [[جهاد دانشگاهی]] و نهضت سوادآموزی در تهران اداره می‌شد. امام‌خمینی در اردیبهشت ۱۳۶۱ [[محسن قرائتی]] را به نمایندگی خود در نهضت سوادآموزی برگزید. در سال ۱۳۶۳ مجلس شورای اسلامی، این سازمان را زیرمجموعه آموزش و پرورش و نظارت بر انطباق فعالیت‌های نهضت با موازین اسلام را بر عهده نماینده مقام رهبری قرار داد.{{ببینید|متن=ببینید|نهضت | نهضت سوادآموزی در سه سال نخست، به صورت شورایی از سوی [[آموزش و پرورش]]، [[جهاد سازندگی]]، جامعه روحانیت، [[جهاد دانشگاهی]] و نهضت سوادآموزی در تهران اداره می‌شد. امام‌خمینی در اردیبهشت ۱۳۶۱ [[محسن قرائتی]] را به نمایندگی خود در نهضت سوادآموزی برگزید. در سال ۱۳۶۳ مجلس شورای اسلامی، این سازمان را زیرمجموعه آموزش و پرورش و نظارت بر انطباق فعالیت‌های نهضت با موازین اسلام را بر عهده نماینده مقام رهبری قرار داد.{{ببینید|متن=ببینید|نهضت سوادآموزی}} | ||
====شورای عالی انقلاب فرهنگی==== | ====شورای عالی انقلاب فرهنگی==== | ||
[[شورای عالی انقلاب فرهنگی]]، نهادی برای تحول اساسی و تقویت ابعاد اسلامی دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی است که در پی انقلاب فرهنگی در کشور، در | [[شورای عالی انقلاب فرهنگی]]، نهادی برای تحول اساسی و تقویت ابعاد اسلامی دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی است که در پی انقلاب فرهنگی در کشور، در خرداد ۱۳۵۹، نخست با عنوان «ستاد انقلاب فرهنگی» شکل گرفت. از مهمترین عوامل انقلاب فرهنگی، حضور جمعی از استادان ناصالح و فعالیت گروه‌های سیاسی منحرف در دانشگاه و مدارس بود و مجادلات سیاسی در دانشگاه‌ها به درگیری می‌انجامید.{{ببینید|متن=ببینید|شورای عالی انقلاب فرهنگی}} | ||
امام‌خمینی با تاکید بر ضرورت [[انقلاب فرهنگی]] و اسلامی‌شدن دانشگاه، دانشگاه وابسته را مایه هراس دانست و در پی آن، شورای انقلاب اعلام کرد کلیه ستادها و دفترهای گروهها در دانشکدهها و مؤسسات آموزش عالی، ظرف سه‌روز برچیده شود و از مدیران مراکز دانشگاهی خواست پس از امتحانات، دانشگاه‌ها تعطیل شود. | امام‌خمینی با تاکید بر ضرورت [[انقلاب فرهنگی]] و اسلامی‌شدن دانشگاه، دانشگاه وابسته را مایه هراس دانست و در پی آن، شورای انقلاب اعلام کرد کلیه ستادها و دفترهای گروهها در دانشکدهها و مؤسسات آموزش عالی، ظرف سه‌روز برچیده شود و از مدیران مراکز دانشگاهی خواست پس از امتحانات، دانشگاه‌ها تعطیل شود. | ||
امام‌خمینی پس از تعطیلی دانشگاه‌ها در ۲۳ خرداد ۱۳۵۹، ضرورت انقلاب فرهنگی را امری اسلامی و ملی شمرد و دستور تشکیل ستاد انقلاب فرهنگی را صادر کرد. در این فرمان، [[محمدجواد باهنر|باهنر]]، {{ببینید|متن=ببینید|محمدجواد باهنر}} [[ربانی املشی]]، {{ببینید|متن=ببینید|محمدمهدی ربانی املشی}} [[حسن حبیبی|حبیبی]]، {{ببینید|متن=ببینید|حسن حبیبی}} [[عبدالکریم سروش]]، [[شمس آل‌احمد|آل‌احمد]]، {{ببینید|متن=ببینید|شمس آل‌احمد}} ـ [[جلال‌الدین فارسی|فارسی]]{{ببینید|متن=ببینید|جلال‌الدین فارسی}} و [[علی شریعتمداری]] مامور شدند با تشکیل ستاد و دعوت از صاحبنظران، استادان و دانشجویان مسلمان و متعهد، به امور دانشگاه‌ها سامان دهند. تعیین خط‌مشی فرهنگی آینده دانشگاه‌ها با تکیه بر مبانی فرهنگ اسلامی، انتخاب و آمادهسازی استادان شایسته و رسیدگی به انقلاب آموزشی در دیگر مراکز آموزشی، ازجمله دبیرستان‌ها بر عهده این ستاد قرار گرفت. | امام‌خمینی پس از تعطیلی دانشگاه‌ها در ۲۳ خرداد ۱۳۵۹، ضرورت انقلاب فرهنگی را امری اسلامی و ملی شمرد و دستور تشکیل ستاد انقلاب فرهنگی را صادر کرد. در این فرمان، [[محمدجواد باهنر|باهنر]]، {{ببینید|متن=ببینید|محمدجواد باهنر}} [[ربانی املشی]]، {{ببینید|متن=ببینید|محمدمهدی ربانی املشی}} [[حسن حبیبی|حبیبی]]، {{ببینید|متن=ببینید|حسن حبیبی}} [[عبدالکریم سروش]]، [[شمس آل‌احمد|آل‌احمد]]، {{ببینید|متن=ببینید|شمس آل‌احمد}} ـ [[جلال‌الدین فارسی|فارسی]]{{ببینید|متن=ببینید|جلال‌الدین فارسی}} و [[علی شریعتمداری]] مامور شدند با تشکیل ستاد و دعوت از صاحبنظران، استادان و دانشجویان مسلمان و متعهد، به امور دانشگاه‌ها سامان دهند. تعیین خط‌مشی فرهنگی آینده دانشگاه‌ها با تکیه بر مبانی فرهنگ اسلامی، انتخاب و آمادهسازی استادان شایسته و رسیدگی به انقلاب آموزشی در دیگر مراکز آموزشی، ازجمله دبیرستان‌ها بر عهده این ستاد قرار گرفت. | ||
| خط ۱٬۷۱۹: | خط ۱٬۷۱۹: | ||
سازمان تبلیغات اسلامی در سال‌های نخست زیر نظر شورایی از علما اداره می‌شد. محمدرضا مهدوی کنی، در ۳۰ بهمن ۱۳۶۷ درباره مسائل و مشکلات سازمان به امام‌خمینی نامه نوشت و [[احمد جنتی]] را برای مسئولیت سازمان پیشنهاد داد. ایشان با فرض موافقت دیگر اعضای شورا، پذیرفت و در ۱۴ فروردین ۱۳۶۸، وی را به ریاست سازمان نصب کرد.{{ببینید|متن=ببینید|سازمان تبلیغات اسلامی}} | سازمان تبلیغات اسلامی در سال‌های نخست زیر نظر شورایی از علما اداره می‌شد. محمدرضا مهدوی کنی، در ۳۰ بهمن ۱۳۶۷ درباره مسائل و مشکلات سازمان به امام‌خمینی نامه نوشت و [[احمد جنتی]] را برای مسئولیت سازمان پیشنهاد داد. ایشان با فرض موافقت دیگر اعضای شورا، پذیرفت و در ۱۴ فروردین ۱۳۶۸، وی را به ریاست سازمان نصب کرد.{{ببینید|متن=ببینید|سازمان تبلیغات اسلامی}} | ||
====دبیرخانه ائمه جمعه==== | ====دبیرخانه ائمه جمعه==== | ||
دبیرخانه ائمه جمعه نهادی برای رسیدگی به امور [[امامان جمعه منصوب امام‌خمینی|امامان جمعه]] است. امام‌خمینی اقامه [[نماز جمعه]] را در [[عصر غیبت]] از [[واجب تخییری|واجبات تخییری]] و از شئون حاکم اسلامی می‌شمارد.{{ببینید|متن=ببینید|نماز جمعه}} | |||
پس از پیروزی انقلاب اسلامی، نخستین نماز جمعه در مرداد ۱۳۵۸، به امامت [[سیدمحمود طالقانی|طالقانی]]{{ببینید|متن=ببینید|سیدمحمود طالقانی}} در دانشگاه تهران برگزار شد. پس از آن، به‌تدریج امامان جمعه در مراکز استان‌ها و برخی شهرها، با حکم مستقیم امام‌خمینی برگزیده شدند. با افزایش شمار امامان جمعه در سراسر کشور، تاسیس مرکزی برای ساماندهی و پیگیری مسائل مربوط به آنان ضرورت یافت و بر همین اساس، امام‌خمینی، در ۲۹ مرداد ۱۳۶۳، [[سیدمحمد ابطحی]]، [[سیدهاشم رسولی محلاتی]]، محمدرضا توسلی، [[حسن صانعی]]، [[محمد عبایی]]، [[محمدجواد کشمیری]] و [[سیدعلی قاضی عسکر]] را به عضویت دبیرخانه ائمه جمعه برگزید. این دبیرخانه در قم تشکیل شد و به جز مراکز استان‌ها سایر امامان جمعه را برمی‌گزید. در سال ۱۳۷۱، با تاسیس [[شورای سیاست‌گذاری ائمه جمعه]]، به جای دبیرخانه، مرکز آن به تهران منتقل شد.{{ببینید|متن=ببینید|امامان جمعه}} | پس از پیروزی انقلاب اسلامی، نخستین نماز جمعه در مرداد ۱۳۵۸، به امامت [[سیدمحمود طالقانی|طالقانی]]{{ببینید|متن=ببینید|سیدمحمود طالقانی}} در دانشگاه تهران برگزار شد. پس از آن، به‌تدریج امامان جمعه در مراکز استان‌ها و برخی شهرها، با حکم مستقیم امام‌خمینی برگزیده شدند. با افزایش شمار امامان جمعه در سراسر کشور، تاسیس مرکزی برای ساماندهی و پیگیری مسائل مربوط به آنان ضرورت یافت و بر همین اساس، امام‌خمینی، در ۲۹ مرداد ۱۳۶۳، [[سیدمحمد ابطحی]]، [[سیدهاشم رسولی محلاتی]]، محمدرضا توسلی، [[حسن صانعی]]، [[محمد عبایی]]، [[محمدجواد کشمیری]] و [[سیدعلی قاضی عسکر]] را به عضویت دبیرخانه ائمه جمعه برگزید. این دبیرخانه در قم تشکیل شد و به جز مراکز استان‌ها سایر امامان جمعه را برمی‌گزید. در سال ۱۳۷۱، با تاسیس [[شورای سیاست‌گذاری ائمه جمعه]]، به جای دبیرخانه، مرکز آن به تهران منتقل شد.{{ببینید|متن=ببینید|امامان جمعه}} | ||
====مکتب خواهران==== | ====مکتب خواهران==== | ||
[[مکتب خواهران]]، مرکزی حوزوی برای تعلیم و تربیت دینی بانوان است که در ۳۱ مرداد ۱۳۶۳ با فرمان امام‌خمینی تاسیس شد. ایشان مشکینی، {{ببینید|متن=ببینید|علی مشکینی}} موسوی اردبیلی، {{ببینید|متن=ببینید|سیدعبدالکریم موسوی اردبیلی}} جنتی، {{ببینید|متن=ببینید|احمد جنتی}} [[محمد فاضل لنکرانی|فاضل لنکرانی]]، {{ببینید|متن=ببینید|محمد فاضل لنکرانی}} [[محمدعلی شرعی]]، توسلی{{ببینید|متن=ببینید|محمدرضا توسلی}} و صانعی{{ببینید|متن=ببینید|حسن صانعی}} را به عنوان هیئت مؤسس «مکتب خواهران مرکزی» تعیین کرد تا برای تعیین هیئت‌مدیره و تنظیم اساسنامه و تعیین نام مکتب و سایر امور مؤسسه، اقدامات مقتضی را انجام دهند.{{ببینید|متن=ببینید|مکتب خواهران}} | [[مکتب خواهران]]، مرکزی حوزوی برای تعلیم و تربیت دینی بانوان است که در ۳۱ مرداد ۱۳۶۳ با فرمان امام‌خمینی تاسیس شد. ایشان مشکینی، {{ببینید|متن=ببینید|علی مشکینی}} موسوی اردبیلی، {{ببینید|متن=ببینید|سیدعبدالکریم موسوی اردبیلی}} جنتی، {{ببینید|متن=ببینید|احمد جنتی}} [[محمد فاضل لنکرانی|فاضل لنکرانی]]، {{ببینید|متن=ببینید|محمد فاضل لنکرانی}} [[محمدعلی شرعی]]، توسلی{{ببینید|متن=ببینید|محمدرضا توسلی}} و صانعی{{ببینید|متن=ببینید|حسن صانعی}} را به عنوان هیئت مؤسس «مکتب خواهران مرکزی» تعیین کرد تا برای تعیین هیئت‌مدیره و تنظیم اساسنامه و تعیین نام مکتب و سایر امور مؤسسه، اقدامات مقتضی را انجام دهند.{{ببینید|متن=ببینید|مکتب خواهران}} | ||
پس از حکم امام‌خمینی، مکتب خواهران با نام [[جامعةالزهراء(س)]] کار خود را آغاز کرد. سپس امام‌خمینی در پاسخ نظر مشورتی هیئت مؤسس، مقرر داشت تمام مدارس بانوان در قم با برنامه‌ای واحد زیر نظر هیئت مؤسس جامعةالزهراء(س) به کار خود ادامه دهند.{{ببینید|متن=ببینید|مکتب خواهران}} | پس از حکم امام‌خمینی، مکتب خواهران با نام [[مکتب خواهران|جامعةالزهراء(س)]] کار خود را آغاز کرد. سپس امام‌خمینی در پاسخ نظر مشورتی هیئت مؤسس، مقرر داشت تمام مدارس بانوان در قم با برنامه‌ای واحد زیر نظر هیئت مؤسس جامعةالزهراء(س) به کار خود ادامه دهند.{{ببینید|متن=ببینید|مکتب خواهران}} | ||
====مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی==== | ====مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی==== | ||
[[مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی]]، مؤسسه‌ای با هدف تدوین، پژوهش و حفظ و نشر آثار و اندیشه‌های امام‌خمینی است که در سال ۱۳۶۷ به دست امام‌خمینی تاسیس شد. این مسئولیت در سال ۱۳۶۰ بر عهده دفتر فرهنگی وابسته به دفتر امام‌خمینی، زیر نظر [[سیداحمد خمینی]] و با سرپرستی محمدعلی انصاری بود.{{ببینید|متن=ببینید|موسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی}} | [[مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی]]، مؤسسه‌ای با هدف تدوین، پژوهش و حفظ و نشر آثار و اندیشه‌های امام‌خمینی است که در سال ۱۳۶۷ به دست امام‌خمینی تاسیس شد. این مسئولیت در سال ۱۳۶۰ بر عهده دفتر فرهنگی وابسته به دفتر امام‌خمینی، زیر نظر [[سیداحمد خمینی]] و با سرپرستی محمدعلی انصاری بود.{{ببینید|متن=ببینید|موسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی}} | ||
| خط ۱٬۷۵۹: | خط ۱٬۷۵۹: | ||
* ورود نکردن به مسائلی که موجب وهن شورا می‌شود، از جمله مهمترین آنها است.{{ببینید|متن=ببینید|شورای نگهبان}} | * ورود نکردن به مسائلی که موجب وهن شورا می‌شود، از جمله مهمترین آنها است.{{ببینید|متن=ببینید|شورای نگهبان}} | ||
====مجلس خبرگان رهبری==== | ====مجلس خبرگان رهبری==== | ||
بر اساس قانون اساسی راهکار انتخاب | بر اساس قانون اساسی راهکار انتخاب رهبر در [[جمهوری اسلامی]]، مجلس خبرگان منتخب مردم است که نظارت بر بقای شرایط رهبری و نیز اختیار عزل وی را به عهده دارد. نخستین انتخابات [[مجلس خبرگان رهبری]] در ۱۹ آذر ۱۳۶۱ با حدود هجده میلیون شرکت‌کننده برگزار شد. امام‌خمینی، مجلس خبرگان رهبری را پشتوانه کشور و وجود آن را برای حفظ امنیت، استقلال و آزادی کشور لازم می‌دید.{{ببینید|متن=ببینید|مجلس خبرگان رهبری}} | ||
از اقدامات دوره نخست مجلس خبرگان رهبری انتخاب حسینعلی منتظری برای رهبری آینده کشور در آبان ۱۳۶۴ بود. امام‌خمینی با وجود موافق‌نبودن با این تصمیم، به رای مجلس خبرگان احترام گذاشت؛ ولی در جریان برکناری منتظری، در ۷/۱/۱۳۶۸ در نامه‌ای به او از موافق‌نبودن اولیه خود با تصمیم مجلس خبرگان خبر داد و با تشکر از او، استعفای وی را پذیرفت.{{ببینید|متن=ببینید|قائم‌مقام رهبری}} از دیگر تصمیمات مهم دوره نخست مجلس خبرگان رهبری، تعیین [[سیدعلی خامنه‌ای]] به رهبری نظام در روز ۱۴ خرداد ۱۳۶۸ بود.{{ببینید|متن=ببینید|مجلس خبرگان رهبری}} | از اقدامات دوره نخست مجلس خبرگان رهبری انتخاب حسینعلی منتظری برای رهبری آینده کشور در آبان ۱۳۶۴ بود. امام‌خمینی با وجود موافق‌نبودن با این تصمیم، به رای مجلس خبرگان احترام گذاشت؛ ولی در جریان برکناری منتظری، در ۷/۱/۱۳۶۸ در نامه‌ای به او از موافق‌نبودن اولیه خود با تصمیم مجلس خبرگان خبر داد و با تشکر از او، استعفای وی را پذیرفت.{{ببینید|متن=ببینید|قائم‌مقام رهبری}} از دیگر تصمیمات مهم دوره نخست مجلس خبرگان رهبری، تعیین [[سیدعلی خامنه‌ای]] به رهبری نظام در روز ۱۴ خرداد ۱۳۶۸ بود.{{ببینید|متن=ببینید|مجلس خبرگان رهبری}} | ||
====مجمع تشخیص مصلحت نظام==== | ====مجمع تشخیص مصلحت نظام==== | ||
[[مجمع تشخیص مصلحت نظام]]، نهاد داوری میان مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان است که در سال ۱۳۶۶ در ساختار نظام جمهوری اسلامی شکل گرفت و در بازنگری قانون اساسی در سال ۱۳۶۸ جایگاه و مسئولیت آن تعریف شد. به دنبال اختلافاتی که میان مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان در تدوین قانون بر اساس تشخیص | [[مجمع تشخیص مصلحت نظام]]، نهاد داوری میان مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان است که در سال ۱۳۶۶ در ساختار نظام جمهوری اسلامی شکل گرفت و در بازنگری قانون اساسی در سال ۱۳۶۸ جایگاه و مسئولیت آن تعریف شد. به دنبال اختلافاتی که میان مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان در تدوین قانون بر اساس تشخیص احکام اولیه شرعی یا [[احکام ثانویه]] به وجود آمد، {{ببینید|متن=ببینید|احکام ثانویه}} و ادامه اختلافات حتی بعد از ملاک قراردادن رای دو سوم نمایندگان از سوی امام‌خمینی، ایشان در ۱۷/۱۱/۱۳۶۶، مجمع تشخیص مصلحت نظام را با شرکت فقهای شورای نگهبان، سیدعلی خامنه‌ای، اکبر هاشمی رفسنجانی، سیدعبدالکریم موسوی اردبیلی، سیدمحمد موسوی خوئینی‌ها، میرحسین موسوی، محمدرضا توسلی محلاتی و وزیر مربوط در هر موضوع مورد اختلاف تاسیس کرد و از آنان خواست به رای اکثریت، مصلحت نظام اسلامی را مشخص کنند.{{ببینید|متن=ببینید|مجمع تشخیص مصلحت نظام}} | ||
فلسفه وجودی مجمع تشخیص مصلحت برطرف‌کردن اختلاف مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان بود، نه قانون‌گذاری؛ ولی در عمل گاهی مجمع بدون تشریفات لازم به قانون‌گذاری می‌پرداخت و به صورت نهادی موازی با مجلس عمل می‌کرد؛ از این‌رو جمعی از نمایندگان مجلس در آذر ۱۳۶۷ در نامه‌ای به امام‌خمینی، درباره ابهام در چگونگی کار و اختیارات مجمع پرسیدند و ایشان در پاسخ، ضمن تایید اصل دغدغه آنان، موارد تصویب‌شده را به دلیل شرایط حساس جنگی و اقتضای آن برای بازشدن سریع گره‌های کور دانست. ایشان در نامه‌ای در ۸/۱۰/۱۳۶۷ به مجمع تشخیص مصلحت، یادآور شد با توجه به پایان جنگ، هیچ مسئلهای آن‌چنان فوریتی ندارد که بدون طرح در مجلس و نظارت شورای نگهبان، مستقیم در مجمع طرح شود و آنچه تاکنون در مجمع تصویب شده، تا وجود مصلحت به قوّت خود باقی است.{{ببینید|متن=ببینید|مجمع تشخیص مصلحت نظام}} | فلسفه وجودی مجمع تشخیص مصلحت برطرف‌کردن اختلاف مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان بود، نه قانون‌گذاری؛ ولی در عمل گاهی مجمع بدون تشریفات لازم به قانون‌گذاری می‌پرداخت و به صورت نهادی موازی با مجلس عمل می‌کرد؛ از این‌رو جمعی از نمایندگان مجلس در آذر ۱۳۶۷ در نامه‌ای به امام‌خمینی، درباره ابهام در چگونگی کار و اختیارات مجمع پرسیدند و ایشان در پاسخ، ضمن تایید اصل دغدغه آنان، موارد تصویب‌شده را به دلیل شرایط حساس جنگی و اقتضای آن برای بازشدن سریع گره‌های کور دانست. ایشان در نامه‌ای در ۸/۱۰/۱۳۶۷ به مجمع تشخیص مصلحت، یادآور شد با توجه به پایان جنگ، هیچ مسئلهای آن‌چنان فوریتی ندارد که بدون طرح در مجلس و نظارت شورای نگهبان، مستقیم در مجمع طرح شود و آنچه تاکنون در مجمع تصویب شده، تا وجود مصلحت به قوّت خود باقی است.{{ببینید|متن=ببینید|مجمع تشخیص مصلحت نظام}} | ||
====شورای بازنگری قانون اساسی==== | ====شورای بازنگری قانون اساسی==== | ||
قانون اساسی مصوب ۱۳۵۸ باوجود نکات مثبت و کارآمد، پس از یک دهه اجرا به‌تدریج زمینه‌های ضرورت بازنگری در آن پدیدار شد. امام‌خمینی پس از نامه درخواست سیدعلی خامنه‌ای رئیس‌جمهور وقت، تعدادی از نمایندگان مجلس و نیز شورای عالی قضایی برای بازنگری در برخی اصول قانون اساسی، و احساس مساعدبودن زمینه، در چهارم اردیبهشت ۱۳۶۸ در نامه‌ای به رئیس‌جمهور بازنگری قانون اساسی را تکلیفی شرعی و ضرورتی ملی خواند و دلایلی مانند ده سال تجربه عینی و عملی در قانون‌گذاری و باور اکثر دست‌اندرکاران و کارشناسان نظام به لزوم بازنگری را برای آن برشمرد. | قانون اساسی مصوب ۱۳۵۸ باوجود نکات مثبت و کارآمد، پس از یک دهه اجرا به‌تدریج زمینه‌های ضرورت بازنگری در آن پدیدار شد. امام‌خمینی پس از نامه درخواست سیدعلی خامنه‌ای رئیس‌جمهور وقت، تعدادی از نمایندگان مجلس و نیز شورای عالی قضایی برای بازنگری در برخی اصول قانون اساسی، و احساس مساعدبودن زمینه، در چهارم اردیبهشت ۱۳۶۸ در نامه‌ای به رئیس‌جمهور بازنگری قانون اساسی را تکلیفی شرعی و ضرورتی ملی خواند و دلایلی مانند ده سال تجربه عینی و عملی در قانون‌گذاری و باور اکثر دست‌اندرکاران و کارشناسان نظام به لزوم بازنگری را برای آن برشمرد. | ||
امام‌خمینی هیئتی متشکل از ۲۵ نفر را مامور بازنگری قانون اساسی کرد و زمان بازنگری را حداکثر دو ماه قرار داد. بیست نفر از اعضای این هیئت، به انتخاب امام‌خمینی تعیین شدند: سیدعلی خامنه‌ای، علی مشکینی، [[سیدحسن طاهری خرم‌آبادی]]، محمد مؤمن قمی، اکبر هاشمی رفسنجانی، [[ابراهیم امینی]]، سیدعبدالکریم موسوی اردبیلی، سیدمحمد موسوی خوئینی‌ها، محمد محمدی گیلانی، ابوالقاسم خزعلی، محمد یزدی، محمد امامی کاشانی، احمد جنتی، محمدرضا مهدوی کنی، [[احمد آذری قمی]]، محمدرضا توسلی محلاتی، حسن حبیبی، مهدی کروبی، میرحسین موسوی و [[عبدالله نوری]]. پنج نفر دیگر به انتخاب مجلس شورای اسلامی واگذار شد که با انتخاب [[حسین هاشمیان]]، [[عباسعلی عمید زنجانی]]، [[اسدالله بیات]]، [[نجف‌قلی حبیبی]] و [[سیدهادی خامنه‌ای]]، از نمایندگان مجلس، اعضای [[شورای بازنگری قانون اساسی]] تکمیل شد و این هیئت در ۷/۲/۱۳۶۸ آغاز به کار کرد. | امام‌خمینی هیئتی متشکل از ۲۵ نفر را مامور بازنگری قانون اساسی کرد و زمان بازنگری را حداکثر دو ماه قرار داد. بیست نفر از اعضای این هیئت، به انتخاب امام‌خمینی تعیین شدند: سیدعلی خامنه‌ای، علی مشکینی، [[سیدحسن طاهری خرم‌آبادی]]، محمد مؤمن قمی، اکبر هاشمی رفسنجانی، [[ابراهیم امینی]]، سیدعبدالکریم موسوی اردبیلی، سیدمحمد موسوی خوئینی‌ها، محمد محمدی گیلانی، ابوالقاسم خزعلی، محمد یزدی، محمد امامی کاشانی، احمد جنتی، محمدرضا مهدوی کنی، [[احمد آذری قمی]]، محمدرضا توسلی محلاتی، حسن حبیبی، مهدی کروبی، میرحسین موسوی و [[عبدالله نوری]]. پنج نفر دیگر به انتخاب مجلس شورای اسلامی واگذار شد که با انتخاب [[حسین هاشمیان]]، [[عباسعلی عمید زنجانی]]، [[اسدالله بیات]]، [[نجف‌قلی حبیبی]] و [[سیدهادی خامنه‌ای]]، از نمایندگان مجلس، اعضای [[شورای بازنگری قانون اساسی]] تکمیل شد و این هیئت در ۷/۲/۱۳۶۸ آغاز به کار کرد. | ||
شورای بازنگری، قانون اساسی جدید را در چهارده فصل و ۱۷۷ اصل تصویب کرد. مهمترین تغییرات، براساس قلمرو تعیین‌شده از جانب امام‌خمینی عبارت‌اند از: تغییر نام مجلس شورای ملی به مجلس شورای اسلامی، حذف شورای رهبری و شرط مرجعیت برای رهبر و اضافه‌شدن برخی وظایف و اختیارات رهبری، تثبیت جایگاه مجمع تشخیص مصلحت نظام در نظام سیاسی کشور، حذف مقام نخست‌وزیری، تغییر ریاست قوه قضاییه از شکل شورایی به ریاستی، تغییر نام رسانه‌های گروهی به | شورای بازنگری، قانون اساسی جدید را در چهارده فصل و ۱۷۷ اصل تصویب کرد. مهمترین تغییرات، براساس قلمرو تعیین‌شده از جانب امام‌خمینی عبارت‌اند از: تغییر نام مجلس شورای ملی به مجلس شورای اسلامی، حذف شورای رهبری و شرط مرجعیت برای رهبر و اضافه‌شدن برخی وظایف و اختیارات رهبری، تثبیت جایگاه مجمع تشخیص مصلحت نظام در نظام سیاسی کشور، حذف مقام نخست‌وزیری، تغییر ریاست قوه قضاییه از شکل شورایی به ریاستی، تغییر نام رسانه‌های گروهی به «صدا و سیما» و واگذاری حق نصب و عزل ریاست آن به رهبری، اضافه شدن دو اصل با عنوان «شورای عالی امنیت ملی» و «بازنگری در قانون اساسی» به قانون اساسی و اصلاح چندین اصل از اصول مربوط به [[رهبری]]، [[قوه مجریه]]، [[قوه قضاییه]]، مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان. قانون اساسی بازنگری‌شده، در ۶/۵/۱۳۶۸ هم‌زمان با انتخابات پنجمین دوره ریاست‌جمهوری به آرای عمومی گذاشته شد و با ۳۸/۹۷ درصد رای‌دهندگان به تایید مردم رسید.{{ببینید|متن=ببینید|شورای بازنگری قانون اساسی}} | ||
===نهادهای قضایی=== | ===نهادهای قضایی=== | ||
نهاد قضایی موجود در [[رژیم پهلوی]]، اگر چه نیاز به بازنگری داشت، اما کلیت ساختار آن قابل قبول بود. با این حال با توجه به لزوم محاکمه عوامل فاسد در رژیم پهلوی و نیز محاکمه برخی روحانیون وابسته یا فاسد و منحرف، تاسیس دادگاه‌های ویژه در دستور کار امام‌خمینی قرار گرفت: | نهاد قضایی موجود در [[رژیم پهلوی]]، اگر چه نیاز به بازنگری داشت، اما کلیت ساختار آن قابل قبول بود. با این حال با توجه به لزوم محاکمه عوامل فاسد در رژیم پهلوی و نیز محاکمه برخی روحانیون وابسته یا فاسد و منحرف، تاسیس دادگاه‌های ویژه در دستور کار امام‌خمینی قرار گرفت: | ||
| خط ۱٬۷۷۳: | خط ۱٬۷۷۳: | ||
[[دادگاه‌های انقلاب اسلامی]]، نهاد قضایی است که در پنجم اسفند ۱۳۵۷ با حکم امام‌خمینی به [[صادق خلخالی]] به عنوان ریاست دادگاه‌های انقلاب اسلامی شکل گرفت. ایشان همچنین در ماه‌های نخست پس از پیروزی به صورت موردی افرادی را به ریاست دادگاه‌های انقلاب استان‌ها و شهرستان‌ها منصوب کرد.{{ببینید|متن=ببینید|منصوبان امام‌خمینی}} | [[دادگاه‌های انقلاب اسلامی]]، نهاد قضایی است که در پنجم اسفند ۱۳۵۷ با حکم امام‌خمینی به [[صادق خلخالی]] به عنوان ریاست دادگاه‌های انقلاب اسلامی شکل گرفت. ایشان همچنین در ماه‌های نخست پس از پیروزی به صورت موردی افرادی را به ریاست دادگاه‌های انقلاب استان‌ها و شهرستان‌ها منصوب کرد.{{ببینید|متن=ببینید|منصوبان امام‌خمینی}} | ||
هدف از تاسیس دادگاه‌های انقلاب اسلامی، محاکمه عوامل رژیم پهلوی و ضد انقلاب، خارج از مقررات دست‌وپاگیر دادرسی‌های عادی بود. اقدام سریع دادگاه‌های انقلاب، فرصت سازماندهی و توطئه را از آنان می‌گرفت و انقلاب را در افکار عمومی داخلی و جهانی تثیبت می‌کرد. خواست عمومی مردم نیز مجازات سریع جنایتکاران رژیم پهلوی بود.{{ببینید|متن=ببینید|دادگاه‌های انقلاب اسلامی}} | هدف از تاسیس دادگاه‌های انقلاب اسلامی، محاکمه عوامل رژیم پهلوی و ضد انقلاب، خارج از مقررات دست‌وپاگیر دادرسی‌های عادی بود. اقدام سریع دادگاه‌های انقلاب، فرصت سازماندهی و توطئه را از آنان می‌گرفت و انقلاب را در افکار عمومی داخلی و جهانی تثیبت می‌کرد. خواست عمومی مردم نیز مجازات سریع جنایتکاران رژیم پهلوی بود.{{ببینید|متن=ببینید|دادگاه‌های انقلاب اسلامی}} | ||
امام‌خمینی برای حفظ حقوق متهمان و بازداشتن دادگاه‌های انقلاب از تندروی‌های احتمالی، در ۲۳/۲/۱۳۵۸ در نامه‌ای به دادستان کل انقلاب، درباره شرایط [[مجازات | امام‌خمینی برای حفظ حقوق متهمان و بازداشتن دادگاه‌های انقلاب از تندروی‌های احتمالی، در ۲۳/۲/۱۳۵۸ در نامه‌ای به دادستان کل انقلاب، درباره شرایط [[مجازات]] اعدام تاکید کرد. ایشان همچنین در ۲۵/۴/۱۳۵۸ [[عفو عمومی]] اعلام و همه متهمان رژیم پهلوی به جز متهمان به قتل، غارت، شکنجه و سوء استفاده از [[بیت‌المال]] را عفو کرد.{{ببینید|متن=ببینید|عفو عمومی}} | ||
امام‌خمینی در برابر تبلیغات داخلی و خارجی علیه دادگاه‌های انقلاب اسلامی، از آن حمایت کرد؛ با این حال در پی گزارش‌هایی از تخلف و ورود به حوزه خصوصی افراد در برخی از نهادها، ازجمله دادسراهای انقلاب، پیام معروف به «[[فرمان هشت‌ماده‌ای]]» را در ۲۴/۹/۱۳۶۱ صادر کرد.{{ببینید|متن=ببینید|فرمان هشت‌ماده‌ای}} ایشان همچنین با تعیین نمایندگانی برای نظارت، تسریع در رسیدگی به وضعیت زندانیان دادگاه انقلاب را خواستار شد و با پیشنهاد اعضای هیئت اجرایی فرمان هشت‌ماده‌ای، [[سیدجعفر کریمی]] را به ریاست محکمه قضات متخلف منصوب کرد.{{ببینید|متن=ببینید|دادگاه‌های انقلاب اسلامی}} | امام‌خمینی در برابر تبلیغات داخلی و خارجی علیه دادگاه‌های انقلاب اسلامی، از آن حمایت کرد؛ با این حال در پی گزارش‌هایی از تخلف و ورود به حوزه خصوصی افراد در برخی از نهادها، ازجمله دادسراهای انقلاب، پیام معروف به «[[فرمان هشت‌ماده‌ای]]» را در ۲۴/۹/۱۳۶۱ صادر کرد.{{ببینید|متن=ببینید|فرمان هشت‌ماده‌ای}} ایشان همچنین با تعیین نمایندگانی برای نظارت، تسریع در رسیدگی به وضعیت زندانیان دادگاه انقلاب را خواستار شد و با پیشنهاد اعضای هیئت اجرایی فرمان هشت‌ماده‌ای، [[سیدجعفر کریمی]] را به ریاست محکمه قضات متخلف منصوب کرد.{{ببینید|متن=ببینید|دادگاه‌های انقلاب اسلامی}} | ||
====دادگاه ویژه روحانیت==== | ====دادگاه ویژه روحانیت==== | ||
دادگاه ویژه روحانیت، برای رسیدگی به اتهام‌ها و تخلف‌های روحانیان، از خرداد ۱۳۵۸ به تدریج شکل گرفت. امام‌خمینی در سوم خرداد ۱۳۵۸ طی حکمی دستور داد هیئت‌هایی مرکب از سه تن از اهل علم و مورد وثوق و نیز دو نفر از معتمدان محل به اتهام روحانیان یا اهل منبر هر شهر رسیدگی کنند و مجرمان زیر نظر دادگاه انقلاب به مجازات برسند.{{ببینید|متن=ببینید| | دادگاه ویژه روحانیت، برای رسیدگی به اتهام‌ها و تخلف‌های روحانیان، از خرداد ۱۳۵۸ به تدریج شکل گرفت. امام‌خمینی در سوم خرداد ۱۳۵۸ طی حکمی دستور داد هیئت‌هایی مرکب از سه تن از اهل علم و مورد وثوق و نیز دو نفر از معتمدان محل به اتهام روحانیان یا اهل منبر هر شهر رسیدگی کنند و مجرمان زیر نظر دادگاه انقلاب به مجازات برسند.{{ببینید|متن=ببینید|دادگاه ویژه روحانیت}} | ||
امام‌خمینی تشکیل دادگاه ویژه روحانیان را نه امتیازی برای روحانیان، بلکه شدت عمل در برخورد با جرایم روحانیان با هدف مراقبت از اسلام و حراست از جایگاه روحانیان صالح دانست. | امام‌خمینی تشکیل دادگاه ویژه روحانیان را نه امتیازی برای روحانیان، بلکه شدت عمل در برخورد با جرایم روحانیان با هدف مراقبت از اسلام و حراست از جایگاه روحانیان صالح دانست. | ||
[[دادگاه ویژه روحانیت]]، که در مرحله نخست، بیشتر به تخلف‌های روحانیان وابسته به رژیم پهلوی رسیدگی می‌کرد، به دلیل برخی فشارها، عمدتاً از جانب بیت حسینعلی منتظری، تعطیل شد؛ اما پس از مدتی امام‌خمینی با توجه به ضرورت صیانت از حوزه بر تشکیل مجدد آن تاکید کرد؛ ولی این بار نیز با شکایت برخی از محکومان به بیوت مراجع تقلید و سرانجام با مخالفت دوباره منتظری و افراد نزدیک به بیت او، این دادگاه به حکم شورای عالی قضایی در سال ۱۳۶۴ منحل شد. با این حال، این دادگاه برای بار سوم در مهر سال ۱۳۶۵ با تاکید امام‌خمینی و تلاش [[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری]]{{ببینید|متن=ببینید|محمد محمدی ری‌شهری}} و حمایت خامنه‌ای، رئیس‌جمهور وقت، و به‌رغم مخالفت دوباره منتظری، آغاز به کار کرد. | [[دادگاه ویژه روحانیت]]، که در مرحله نخست، بیشتر به تخلف‌های روحانیان وابسته به رژیم پهلوی رسیدگی می‌کرد، به دلیل برخی فشارها، عمدتاً از جانب بیت حسینعلی منتظری، تعطیل شد؛ اما پس از مدتی امام‌خمینی با توجه به ضرورت صیانت از حوزه بر تشکیل مجدد آن تاکید کرد؛ ولی این بار نیز با شکایت برخی از محکومان به بیوت مراجع تقلید و سرانجام با مخالفت دوباره منتظری و افراد نزدیک به بیت او، این دادگاه به حکم شورای عالی قضایی در سال ۱۳۶۴ منحل شد. با این حال، این دادگاه برای بار سوم در مهر سال ۱۳۶۵ با تاکید امام‌خمینی و تلاش [[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری]]{{ببینید|متن=ببینید|محمد محمدی ری‌شهری}} و حمایت خامنه‌ای، رئیس‌جمهور وقت، و به‌رغم مخالفت دوباره منتظری، آغاز به کار کرد. | ||
| خط ۱٬۷۹۱: | خط ۱٬۷۹۱: | ||
پس از تثبیت انقلاب و ساماندهی نهادهای انتظامی و نظامی، همه نهادهای انتظامی در هم ادغام و سازمانی با عنوان نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران شکل گرفت.{{ببینید|متن=ببینید|کمیته‌های انقلاب اسلامی |قوای انتظامی}} | پس از تثبیت انقلاب و ساماندهی نهادهای انتظامی و نظامی، همه نهادهای انتظامی در هم ادغام و سازمانی با عنوان نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران شکل گرفت.{{ببینید|متن=ببینید|کمیته‌های انقلاب اسلامی |قوای انتظامی}} | ||
====سپاه پاسداران انقلاب اسلامی==== | ====سپاه پاسداران انقلاب اسلامی==== | ||
[[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]]، نهادی است نظامی که برای پاسداری از انقلاب اسلامی، در دوم اردیبهشت ۱۳۵۸ تاسیس شد. پراکندگی نیروهای نظامی و انتظامی حافظ انقلاب در آغاز پیروزی، امام‌خمینی و شورای انقلاب را بر آن داشت تا اکبر هاشمی رفسنجانی را مامور کنند تا با هماهنگ‌کردن گروه‌های نظامی طرفدار نظام، گروه جدیدی با یک شورای فرماندهی تشکیل دهد. امام‌خمینی در اواخر | [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]]، نهادی است نظامی که برای پاسداری از انقلاب اسلامی، در دوم اردیبهشت ۱۳۵۸ تاسیس شد. پراکندگی نیروهای نظامی و انتظامی حافظ انقلاب در آغاز پیروزی، امام‌خمینی و شورای انقلاب را بر آن داشت تا اکبر هاشمی رفسنجانی را مامور کنند تا با هماهنگ‌کردن گروه‌های نظامی طرفدار نظام، گروه جدیدی با یک شورای فرماندهی تشکیل دهد. امام‌خمینی در اواخر فروردین ۱۳۵۸ در دیدار با نمایندگان این تشکل، دستور داد نیرویی مسلح و مکتبی، مستقل از [[دولت موقت]]، زیر نظر [[شورای انقلاب]] تاسیس شود و به این ترتیب نهاد سپاه پاسداران انقلاب اسلامی پایه‌گذاری شد. مدتی بعد، [[عباس دوزدوزانی]] به سفارش امام‌خمینی فرماندهی سپاه را بر عهده گرفت.{{ببینید|متن=ببینید|سپاه پاسداران انقلاب اسلامی}} | ||
در سوم خرداد ۱۳۵۹ [[سیدابوالحسن بنی‌صدر]] رئیس‌جمهور وقت و جانشین فرمانده کل قوا، [[عباس آقازمانی]] معروف به ابوشریف را به فرماندهی سپاه برگزید. امام‌خمینی در ۲۸ | در سوم خرداد ۱۳۵۹ [[سیدابوالحسن بنی‌صدر]] رئیس‌جمهور وقت و جانشین فرمانده کل قوا، [[عباس آقازمانی]] معروف به ابوشریف را به فرماندهی سپاه برگزید. امام‌خمینی در ۲۸ تیر ۱۳۵۹ [[مرتضی رضایی]] که بنی‌صدر او را پس از ابوشریف برای فرماندهی سپاه معرفی کرده بود تایید کرد. ایشان همچنین در شهریور۱۳۶۰ [[محسن رضایی]] را به فرماندهی سپاه نصب کرد و وی تا رحلت ایشان این مسئولیت را بر عهده داشت. همچنین از آغاز تاسیس سپاه تا رحلت امام‌خمینی، به ترتیب [[حسن لاهوتی]]، [[سیدعلی خامنه‌ای]]، [[فضل‌الله محلاتی]]، {{ببینید|متن=ببینید|فضل‌الله محلاتی}} [[سیدحسن طاهری خرم‌آبادی]]، [[محمدرضا فاکر]] و [[عبدالله نوری]]، نمایندگان ایشان در سپاه بودند. | ||
امام‌خمینی پاسداری از [[اسلام]] و [[قرآن]]، دفاع از دستاوردهای نهضت اسلامی، پاسداری از [[جمهوری اسلامی]] و مبارزه با توطئه‌های دشمنان اسلام، پاسداری از استقلال کشور و انتظام امور و مراقبت از شخصیت‌های انقلاب در برابر تروریست‌ها را از انتظارات خود از پاسداران انقلاب شمرده است. در نخستین اطلاعیه شورای فرماندهی سپاه نیز وظایف سپاه کمک به اجرای امور انتظامی امنیتی، مبارزه مسلحانه با جریان‌های برانداز، همکاری با نیروهای مسلح، کمک به اجرای دستورهای دادگستری، حمایت از نهضت‌های آزادی‌بخش جهان اسلام با نظارت رهبری، استفاده از نیروهای انسانی سپاه برای مقابله با حوادث طبیعی و کمک به طرح‌های جمهوری اسلامی عنوان شده است.{{ببینید|متن=ببینید|سپاه پاسداران انقلاب اسلامی}} | امام‌خمینی پاسداری از [[اسلام]] و [[قرآن]]، دفاع از دستاوردهای نهضت اسلامی، پاسداری از [[جمهوری اسلامی]] و مبارزه با توطئه‌های دشمنان اسلام، پاسداری از استقلال کشور و انتظام امور و مراقبت از شخصیت‌های انقلاب در برابر تروریست‌ها را از انتظارات خود از پاسداران انقلاب شمرده است. در نخستین اطلاعیه شورای فرماندهی سپاه نیز وظایف سپاه کمک به اجرای امور انتظامی امنیتی، مبارزه مسلحانه با جریان‌های برانداز، همکاری با نیروهای مسلح، کمک به اجرای دستورهای دادگستری، حمایت از نهضت‌های آزادی‌بخش جهان اسلام با نظارت رهبری، استفاده از نیروهای انسانی سپاه برای مقابله با حوادث طبیعی و کمک به طرح‌های جمهوری اسلامی عنوان شده است.{{ببینید|متن=ببینید|سپاه پاسداران انقلاب اسلامی}} | ||
امام‌خمینی در کنار حمایت از سایر نیروهای مسلح، به‌ویژه ارتش و جلوگیری از انحلال آن که خواسته برخی گروه‌های چپ در اوایل پیروزی بود، {{ببینید|متن=ببینید|قوای مسلح}} از سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در برابر مخالفت و حملات برخی گروه‌های سیاسی، حمایت می‌کرد و سپاه را از نهادهای بنیادین و جوشیده از متن ملت و مدافع ارزش‌های الهی نظام اسلامی خوانده و تضعیف آن را خیانت به کشور می‌دانست.{{ببینید|متن=ببینید|سپاه پاسداران انقلاب اسلامی}} | امام‌خمینی در کنار حمایت از سایر نیروهای مسلح، به‌ویژه ارتش و جلوگیری از انحلال آن که خواسته برخی گروه‌های چپ در اوایل پیروزی بود، {{ببینید|متن=ببینید|قوای مسلح}} از سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در برابر مخالفت و حملات برخی گروه‌های سیاسی، حمایت می‌کرد و سپاه را از نهادهای بنیادین و جوشیده از متن ملت و مدافع ارزش‌های الهی نظام اسلامی خوانده و تضعیف آن را خیانت به کشور می‌دانست.{{ببینید|متن=ببینید|سپاه پاسداران انقلاب اسلامی}} | ||
| خط ۱٬۷۹۸: | خط ۱٬۷۹۸: | ||
امام‌خمینی همچنین پاسداران را از تندروی پرهیز می‌داد و اصرار داشت از این نهاد انقلابی حراست و از نفوذ افراد منحرف در آن جلوگیری شود. ایشان برای سلامت قوای نظامی کشور، بارها تاکید کرد نیروهای نظامی به‌ویژه سپاه پاسداران در احزاب سیاسی وارد نشوند و در امور و مناقشات سیاسی دخالت نکنند. ایشان مسئولان کشوری و لشکری و مردم را موظف می‌دانست بر جلوگیری از ورود نیروهای نظامی به بازی‌های سیاسی اهتمام داشته باشند.{{ببینید|متن=ببینید|سپاه پاسداران انقلاب اسلامی |پاسدار}} | امام‌خمینی همچنین پاسداران را از تندروی پرهیز می‌داد و اصرار داشت از این نهاد انقلابی حراست و از نفوذ افراد منحرف در آن جلوگیری شود. ایشان برای سلامت قوای نظامی کشور، بارها تاکید کرد نیروهای نظامی به‌ویژه سپاه پاسداران در احزاب سیاسی وارد نشوند و در امور و مناقشات سیاسی دخالت نکنند. ایشان مسئولان کشوری و لشکری و مردم را موظف می‌دانست بر جلوگیری از ورود نیروهای نظامی به بازی‌های سیاسی اهتمام داشته باشند.{{ببینید|متن=ببینید|سپاه پاسداران انقلاب اسلامی |پاسدار}} | ||
====بسیج مستضعفین==== | ====بسیج مستضعفین==== | ||
[[بسیج مستضعفین]] نهادی مردمی برای دفاع از اسلام، نظام اسلامی و مستضعفان جهان است که در پنجم | [[بسیج مستضعفین]] نهادی مردمی برای دفاع از اسلام، نظام اسلامی و مستضعفان جهان است که در پنجم آذر ۱۳۵۸ به فرمان امام‌خمینی تاسیس شد. از نگاه امام‌خمینی اگر چه نقش ارتش و سپاه پاسداران در مقابله با توطئه‌ها ارزشمند بود، اما این دو نهاد بدون حمایت مردمی فاقد کارایی لازم بودند، از این‌رو دستور تشکیل ارتش بیست‌میلیونی را صادر و تاکید کرد کشوری که بیست‌میلیون جوان دارد باید بیست میلیون بسیجی داشته باشد.{{ببینید|متن=ببینید|بسیج مستضعفان}} | ||
پس از فرمان امام‌خمینی، واحد [[بسیج]] در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی تشکیل شد و برنامه‌ای را برای آموزش نظامی همگانی با عنوان «آموزش نظامی پاسدار ذخیره» اعلام کرد. شورای انقلاب در ۲۸/۲/۱۳۵۹ برای پیشگیری و مقابله با هر گونه تهدید نظامی و سوانح طبیعی، سازمانی را به نام سازمان بسیج ملی زیر نظر فرمانده کل قوا و وابسته به وزارت کشور تصویب کرد. دو ماه بعد در ۱۹/۴/۱۳۵۹ لایحه قانونی دیگری به تصویب شورای انقلاب رسید. به موجب این قانون، تشکیلات آن باید با همکاری ریاست جمهوری، وزارت کشور، وزارت دفاع ملی، ستاد مشترک ارتش و سپاه پاسداران به تصویب هیئت وزیران برسد. سازمان بسیج ملی در ۱۰/۶/۱۳۵۹ به بسیج مستضعفین تغییر نام داد. رئیس این نهاد را رهبر یا شورای رهبری منصوب و خط‌مشی کلی آن را [[شورای عالی دفاع]] تعیین می‌کرد. این سازمان ضمن آموزش و سازماندهی داوطلبان، آنان را برای مقابله با هر گونه تهدید و تجاوز داخلی و خارجی آماده می‌کرد.{{ببینید|متن=ببینید|بسیج مستضعفان}} | پس از فرمان امام‌خمینی، واحد [[بسیج]] در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی تشکیل شد و برنامه‌ای را برای آموزش نظامی همگانی با عنوان «آموزش نظامی پاسدار ذخیره» اعلام کرد. شورای انقلاب در ۲۸/۲/۱۳۵۹ برای پیشگیری و مقابله با هر گونه تهدید نظامی و سوانح طبیعی، سازمانی را به نام سازمان بسیج ملی زیر نظر فرمانده کل قوا و وابسته به وزارت کشور تصویب کرد. دو ماه بعد در ۱۹/۴/۱۳۵۹ لایحه قانونی دیگری به تصویب شورای انقلاب رسید. به موجب این قانون، تشکیلات آن باید با همکاری ریاست جمهوری، وزارت کشور، وزارت دفاع ملی، ستاد مشترک ارتش و سپاه پاسداران به تصویب هیئت وزیران برسد. سازمان بسیج ملی در ۱۰/۶/۱۳۵۹ به بسیج مستضعفین تغییر نام داد. رئیس این نهاد را رهبر یا شورای رهبری منصوب و خط‌مشی کلی آن را [[شورای عالی دفاع]] تعیین می‌کرد. این سازمان ضمن آموزش و سازماندهی داوطلبان، آنان را برای مقابله با هر گونه تهدید و تجاوز داخلی و خارجی آماده می‌کرد.{{ببینید|متن=ببینید|بسیج مستضعفان}} | ||
با آغاز جنگ تحمیلی عواملی چند ازجمله سوء استفاده بنی‌صدر، رئیس‌جمهور وقت از بسیج به عنوان اهرم قدرت علیه نیروهای انقلابی و نیز برای جلوگیری از ایجاد ارگان‌های موازی و شرایط جنگی کشور، [[مجلس شورای اسلامی]] در ۲۸/۱۰/۱۳۵۹ سازمان بسیج ملی (مستضعفین) را در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ادغام کرد. | با آغاز جنگ تحمیلی عواملی چند ازجمله سوء استفاده بنی‌صدر، رئیس‌جمهور وقت از بسیج به عنوان اهرم قدرت علیه نیروهای انقلابی و نیز برای جلوگیری از ایجاد ارگان‌های موازی و شرایط جنگی کشور، [[مجلس شورای اسلامی]] در ۲۸/۱۰/۱۳۵۹ سازمان بسیج ملی (مستضعفین) را در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ادغام کرد. | ||
| خط ۱٬۸۰۴: | خط ۱٬۸۰۴: | ||
[[سازمان پیشمرگان مسلمان کرد|سازمان پیشمرگان مسلمان کُرد]] نیز تشکیلاتی سازمان‌یافته از مردم بومی کُرد و زیر نظر سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بود که برای سازماندهی نیروهای کرد در برابر برخی اشرار و گروه‌های وابسته در [[کردستان]] ایران تشکیل شد و می‌توان آن را نمودی از بسیج مستضعفان شمرد که در جنگ تحمیلی و مقابله با شورشیان و اشرار در غرب کشور در آن مقطع نقش ارزنده‌ای ایفا کرد. امام‌خمینی نیز با سپاسگزاری از فداکاری جوان‌های پیشمرگ، علاقه خود را به آنان، علاقه مسلمان با مسلمان و پدر با فرزند نامیده است.{{ببینید|متن=ببینید|سازمان پیشمرگان مسلمان کرد}} | [[سازمان پیشمرگان مسلمان کرد|سازمان پیشمرگان مسلمان کُرد]] نیز تشکیلاتی سازمان‌یافته از مردم بومی کُرد و زیر نظر سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بود که برای سازماندهی نیروهای کرد در برابر برخی اشرار و گروه‌های وابسته در [[کردستان]] ایران تشکیل شد و می‌توان آن را نمودی از بسیج مستضعفان شمرد که در جنگ تحمیلی و مقابله با شورشیان و اشرار در غرب کشور در آن مقطع نقش ارزنده‌ای ایفا کرد. امام‌خمینی نیز با سپاسگزاری از فداکاری جوان‌های پیشمرگ، علاقه خود را به آنان، علاقه مسلمان با مسلمان و پدر با فرزند نامیده است.{{ببینید|متن=ببینید|سازمان پیشمرگان مسلمان کرد}} | ||
====شورای عالی دفاع ملی==== | ====شورای عالی دفاع ملی==== | ||
[[شورای عالی دفاع ملی]]، بالاترین نهاد ساماندهی [[نیروهای مسلح]] و مردمی در دهه نخست [[جمهوری اسلامی ایران]] است که از | [[شورای عالی دفاع ملی]]، بالاترین نهاد ساماندهی [[نیروهای مسلح]] و مردمی در دهه نخست [[جمهوری اسلامی ایران]] است که از مهر ۱۳۵۹ شکل گرفت. پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، با توجه به ضرورت بازسازی ارتش و ساماندهی نیروهای مسلح، وزارت دفاع ملی در دولت موقت پیشنهاد داد نهادی به نام شورای عالی دفاع ملی و امنیت با اعضایی مشخص تشکیل شود. برابر با اساسنامه مصوب، اعضای شورای عالی دفاع مرکب از نخست‌وزیر، وزیر دفاع، یکی از معاونان نخست‌وزیر، رئیس ستاد ارتش ملی و سه نفر از افسران عالی‌رتبه ارتش به پیشنهاد وزیر دفاع ملی بودند. ریاست این شورا را نیز نخست‌وزیر بر عهده داشت. | ||
پس از تصویب [[قانون اساسی]] در سال ۱۳۵۸، فرماندهی کل نیروهای مسلح و تشکیل شورای دفاع ملی بر عهده [[رهبری]] قرار گرفت و اعضای شورای عالی دفاع در قانون اساسی به گونه‌ای مشخص شد که ترکیبی سیاسی ـ نظامی داشته باشد و بتواند به مسائل در ابعاد مختلف توجه کند تا در بخشی از کشور تصمیمی خلاف بخش دیگر گرفته نشود. برابر اصل یکصدودهم قانون اساسی مصوب ۱۳۵۸، اعضای شورای عالی دفاع ملی عبارت بودند از: | پس از تصویب [[قانون اساسی]] در سال ۱۳۵۸، فرماندهی کل نیروهای مسلح و تشکیل شورای دفاع ملی بر عهده [[رهبری]] قرار گرفت و اعضای شورای عالی دفاع در قانون اساسی به گونه‌ای مشخص شد که ترکیبی سیاسی ـ نظامی داشته باشد و بتواند به مسائل در ابعاد مختلف توجه کند تا در بخشی از کشور تصمیمی خلاف بخش دیگر گرفته نشود. برابر اصل یکصدودهم قانون اساسی مصوب ۱۳۵۸، اعضای شورای عالی دفاع ملی عبارت بودند از: | ||
* رئیس‌جمهور؛ | * رئیس‌جمهور؛ | ||
| خط ۱٬۸۱۳: | خط ۱٬۸۱۳: | ||
* دو مشاور به تعیین رهبر. طبق این اصل شورای عالی دفاع در ترکیب جدید، هدایت غیر مستقیم سیاسی و نظامی و مکتبی نیروهای مسلح را بر عهده گرفت؛ چنان‌که تشخیص و تعیین فرماندهان عالی نیروهای سه‌گانه [[ارتش جمهوری اسلامی ایران]]، اعلام جنگ و صلح و بسیج نیروهای مردمی از سوی مقام رهبری، به پیشنهاد شورای عالی دفاع واگذار شد. | * دو مشاور به تعیین رهبر. طبق این اصل شورای عالی دفاع در ترکیب جدید، هدایت غیر مستقیم سیاسی و نظامی و مکتبی نیروهای مسلح را بر عهده گرفت؛ چنان‌که تشخیص و تعیین فرماندهان عالی نیروهای سه‌گانه [[ارتش جمهوری اسلامی ایران]]، اعلام جنگ و صلح و بسیج نیروهای مردمی از سوی مقام رهبری، به پیشنهاد شورای عالی دفاع واگذار شد. | ||
با آغاز جنگ و لزوم فرماندهی واحد در جبهه و جنگ و تبلیغات، امام‌خمینی در ۲۰ مهر ۱۳۵۹ با تبیین وظایف و اختیارات شورای عالی دفاع، افزون بر وظایفی که در قانون اساسی آمده بود، همه امور مربوط به جنگ و هماهنگی تمام نیروهای مسلح را نیز به این شورا واگذار کرد. در این فرمان یک نماینده از جانب مجلس شورای اسلامی به شورای عالی دفاع افزوده شد و مقرر شد در غیاب مشاوران امام‌خمینی در شورا که به دلیل شرایط بیشتر در جبهه بودند، دو نماینده مجلس که یکی از آنان رئیس مجلس بود، در شورا شرکت کنند. | با آغاز جنگ و لزوم فرماندهی واحد در جبهه و جنگ و تبلیغات، امام‌خمینی در ۲۰ مهر ۱۳۵۹ با تبیین وظایف و اختیارات شورای عالی دفاع، افزون بر وظایفی که در قانون اساسی آمده بود، همه امور مربوط به جنگ و هماهنگی تمام نیروهای مسلح را نیز به این شورا واگذار کرد. در این فرمان یک نماینده از جانب مجلس شورای اسلامی به شورای عالی دفاع افزوده شد و مقرر شد در غیاب مشاوران امام‌خمینی در شورا که به دلیل شرایط بیشتر در جبهه بودند، دو نماینده مجلس که یکی از آنان رئیس مجلس بود، در شورا شرکت کنند. | ||
امام‌خمینی بر اساس | امام‌خمینی بر اساس اصل یکصدودهم قانون اساسی در طول دوره فعالیت شورای عالی دفاع سیدعلی خامنه‌ای، [[مصطفی چمران]]، [[سیدموسی نامجو]]، اکبر هاشمی رفسنجانی، [[قاسمعلی ظهیرنژاد]]، [[صیاد شیرازی]] و [[محسن رفیق‌دوست]] را به سمت نماینده خود و یا عضویت در این شورا برگزید. بر اساس آیین‌نامه داخلی شورای عالی دفاع، ریاست شورا همواره بر عهده رؤسای جمهور وقت بوده است. این شورا در بازنگری قانون اساسی در سال ۱۳۶۸ حذف و در اصل ۱۷۶ نهاد جدیدی با عنوان شورای عالی امنیت ملی با ترکیب متفاوت و وظایف گستر‌ده‌تری به قانون اساسی افزوده شد.{{ببینید|متن=ببینید|شورای عالی دفاع ملی}} | ||
===نهادهای خدماتی=== | ===نهادهای خدماتی=== | ||
یکی از مهمترین اهداف انقلاب اسلامی که بارها مورد تاکید امام‌خمینی قرار گرفته است، رفع محرومیت تحمیلی بر مردم ایران از سوی رژیم پهلوی و تامین سطح معقولی از رفاه اجتماعی برای اقشار محروم و روستاییان و نیز رسیدگی به وضع ایثارگران و خانواده‌های آنان بوده است: | یکی از مهمترین اهداف انقلاب اسلامی که بارها مورد تاکید امام‌خمینی قرار گرفته است، رفع محرومیت تحمیلی بر مردم ایران از سوی رژیم پهلوی و تامین سطح معقولی از رفاه اجتماعی برای اقشار محروم و روستاییان و نیز رسیدگی به وضع ایثارگران و خانواده‌های آنان بوده است: | ||
| خط ۱٬۸۲۲: | خط ۱٬۸۲۲: | ||
امام‌خمینی وظیفه خطیر بنیاد مستضعفان در رسیدگی به محرومان و حجم بسیار امکانات و دارایی آن را دلیل مراقبت جدی مسئولان نهاد از ـ عملکرد آن می‌دانست. ایشان با سفارش به رعایت مقررات، مصادره اموال از سوی افراد غیر مسئول را رد کرد و یادآور شد همه مصادره‌ها باید مطابق موازین شرعی و با حکم دادستان یا قضات دادگاه‌ها باشد.{{ببینید|متن=ببینید|بنیاد مستضعفان |مصادره اموال}} ایشان تاکید داشت این بنیاد باید از کار خود گزارش دهد و صورت اموال منقول و غیر منقول مقامات [[رژیم پهلوی]] را که در اختیار دارد و راه مصرف آن در بنیاد را به روشنی برای مردم بیان کند تا مردم در جریان فعالیت‌های این نهاد انقلابی قرار گیرند.{{ببینید|متن=ببینید|بنیاد مستضعفان}} | امام‌خمینی وظیفه خطیر بنیاد مستضعفان در رسیدگی به محرومان و حجم بسیار امکانات و دارایی آن را دلیل مراقبت جدی مسئولان نهاد از ـ عملکرد آن می‌دانست. ایشان با سفارش به رعایت مقررات، مصادره اموال از سوی افراد غیر مسئول را رد کرد و یادآور شد همه مصادره‌ها باید مطابق موازین شرعی و با حکم دادستان یا قضات دادگاه‌ها باشد.{{ببینید|متن=ببینید|بنیاد مستضعفان |مصادره اموال}} ایشان تاکید داشت این بنیاد باید از کار خود گزارش دهد و صورت اموال منقول و غیر منقول مقامات [[رژیم پهلوی]] را که در اختیار دارد و راه مصرف آن در بنیاد را به روشنی برای مردم بیان کند تا مردم در جریان فعالیت‌های این نهاد انقلابی قرار گیرند.{{ببینید|متن=ببینید|بنیاد مستضعفان}} | ||
====کمیته امداد امام‌خمینی==== | ====کمیته امداد امام‌خمینی==== | ||
[[کمیته امداد امام‌خمینی]] نهادی است برای کمک به محرومان جامعه که کمتر از یک ماه پس از پیروزی انقلاب اسلامی، در ۱۹ | [[کمیته امداد امام‌خمینی]] نهادی است برای کمک به محرومان جامعه که کمتر از یک ماه پس از پیروزی انقلاب اسلامی، در ۱۹ اسفند ۱۳۵۷ به فرمان امام‌خمینی تاسیس شد. ایشان در فرمان خود [[مهدی کروبی]] را مامور کرد به همراه [[حبیب‌الله عسکراولادی]] و [[حبیب‌الله شفیق]] در [[تهران]] و شهرستان‌ها، کمیته‌های امداد تشکیل دهد و برای واریز وجوه تعیین‌شده حسابی با همین نام باز کند.{{ببینید|متن=ببینید|کمیته امداد امام‌خمینی}} | ||
کمیته امداد امام‌خمینی، طبق اساسنامه، بر اساس مبانی فقهی و ارزشی اسلام و برای امداد درماندگان و خودکفایی محرومان تاسیس شده است؛ به همین منظور شناسایی انواع محرومیت، نارسایی مادی و معنوی، کمک به محرومان از طریق اعطای کمک‌های بلاعوض، وام و ایجاد کار مناسب و کمک‌های آموزشی و درمانی و مالی، ازجمله وظایف این نهاد است. | کمیته امداد امام‌خمینی، طبق اساسنامه، بر اساس مبانی فقهی و ارزشی اسلام و برای امداد درماندگان و خودکفایی محرومان تاسیس شده است؛ به همین منظور شناسایی انواع محرومیت، نارسایی مادی و معنوی، کمک به محرومان از طریق اعطای کمک‌های بلاعوض، وام و ایجاد کار مناسب و کمک‌های آموزشی و درمانی و مالی، ازجمله وظایف این نهاد است. | ||
امام‌خمینی کار کمیته امداد را کاری بسیار شریف و خداپسند می‌دانست و با حمایت و قدردانی از مسئولان و کارکنان آن، پیدایش این نهاد را از نوآوری‌های انقلاب و از برکات اسلام شمرد.{{ببینید|متن=ببینید|کمیته امداد امام‌خمینی}} | امام‌خمینی کار کمیته امداد را کاری بسیار شریف و خداپسند می‌دانست و با حمایت و قدردانی از مسئولان و کارکنان آن، پیدایش این نهاد را از نوآوری‌های انقلاب و از برکات اسلام شمرد.{{ببینید|متن=ببینید|کمیته امداد امام‌خمینی}} | ||
====بنیاد مسکن انقلاب اسلامی==== | ====بنیاد مسکن انقلاب اسلامی==== | ||
[[بنیاد مسکن انقلاب اسلامی]] نهادی برای ساماندهی مسکن محرومان است که به دستور امام‌خمینی در۲۱ فروردین ۱۳۵۸ تنها دو ماه پس از پیروزی انقلاب اسلامی، تاسیس شد. ایشان این بنیاد را متولی کمک به ساخت‌وساز مسکن و سرپناه ارزان‌قیمت برای محرومان قرار داد.{{ببینید|متن=ببینید|بنیاد مسکن انقلاب اسلامی}} | [[بنیاد مسکن انقلاب اسلامی]] نهادی برای ساماندهی مسکن محرومان است که به دستور امام‌خمینی در۲۱ فروردین ۱۳۵۸ تنها دو ماه پس از پیروزی انقلاب اسلامی، تاسیس شد. ایشان این بنیاد را متولی کمک به ساخت‌وساز مسکن و سرپناه ارزان‌قیمت برای محرومان قرار داد.{{ببینید|متن=ببینید|بنیاد مسکن انقلاب اسلامی}} | ||
امام‌خمینی هم‌زمان با تاسیس بنیاد مسکن، حسابی با عنوان حساب ۱۰۰ که بعدها به | امام‌خمینی هم‌زمان با تاسیس بنیاد مسکن، حسابی با عنوان حساب ۱۰۰ که بعدها به «حساب ۱۰۰ امام» معروف شد، در بانک ملی افتتاح کرد و با واریز مبلغ ده میلیون تومان به آن، از افراد نیکوکار و توانمند خواست کمک‌های خود را برای خانه‌دارشدن افراد ناتوان به این حساب واریز کنند. ایشان مشکل مسکن را از مصیبت‌بارترین دشواری‌های زندگی مردم و میراث شوم رژیم گذشته دانست و بر ضرورت رفع این مشکل تاکید کرد. ایشان بعدها به نمایندگان خود اجازه داد از اموال مجهول‌المالک و بی‌صاحب و بی‌وارث نیز برای ساخت مسکن محرومان استفاده کنند. | ||
امام‌خمینی در فرمان تاسیس بنیاد مسکن، دولت را مامور کرد با همکاری گروهی مرکب از سه نفر کارشناس شهرسازی و خانه‌سازی، یک نفر روحانی و یک نماینده دولت، خانه‌های ارزان‌قیمت بنا کنند، در مناطق مرغوب و قابل سکونت، زمین رایگان در اختیار سازندگان مسکن قرار دهند، دولت آب و برق و راه، وسایل رفت و آمد، مدرسه، درمانگاه و دیگر نیازمندی‌های عمومی را فراهم کند و افراد نیکوکار به‌اندازه توان از لحاظ مصالح ساختمانی، زمین و نیروی کار در اجرای این طرح مشارکت کنند. بنیاد مستضعفان نیز در یاری این طرح، از اموال مصادره‌شده خاندان پهلوی استفاده کند. | امام‌خمینی در فرمان تاسیس بنیاد مسکن، دولت را مامور کرد با همکاری گروهی مرکب از سه نفر کارشناس شهرسازی و خانه‌سازی، یک نفر روحانی و یک نماینده دولت، خانه‌های ارزان‌قیمت بنا کنند، در مناطق مرغوب و قابل سکونت، زمین رایگان در اختیار سازندگان مسکن قرار دهند، دولت آب و برق و راه، وسایل رفت و آمد، مدرسه، درمانگاه و دیگر نیازمندی‌های عمومی را فراهم کند و افراد نیکوکار به‌اندازه توان از لحاظ مصالح ساختمانی، زمین و نیروی کار در اجرای این طرح مشارکت کنند. بنیاد مستضعفان نیز در یاری این طرح، از اموال مصادره‌شده خاندان پهلوی استفاده کند. | ||
امام‌خمینی در ۷ شهریور ۱۳۶۰ [[سیدهاشم رسولی محلاتی]] را به نمایندگی خود در بنیاد مسکن و حساب ۱۰۰ گماشت. ایشان همچنین یک سال پس از تاسیس بنیاد، در پیام نوروزی خود از مسئولان بنیاد مسکن و بنیاد مستضعفان خواست گزارش کار و نیز دلیل کند بودن روند کار را به مردم توضیح دهند.{{ببینید|متن=ببینید|بنیاد مسکن انقلاب اسلامی}} | امام‌خمینی در ۷ شهریور ۱۳۶۰ [[سیدهاشم رسولی محلاتی]] را به نمایندگی خود در بنیاد مسکن و حساب ۱۰۰ گماشت. ایشان همچنین یک سال پس از تاسیس بنیاد، در پیام نوروزی خود از مسئولان بنیاد مسکن و بنیاد مستضعفان خواست گزارش کار و نیز دلیل کند بودن روند کار را به مردم توضیح دهند.{{ببینید|متن=ببینید|بنیاد مسکن انقلاب اسلامی}} | ||
| خط ۱٬۸۳۳: | خط ۱٬۸۳۳: | ||
[[جهاد سازندگی]]، نهادی انقلابی با هدف محرومیت‌زدایی از روستاهای ایران است که در پی دستور امام‌خمینی در ۲۷ خرداد ۱۳۵۸ تاسیس شد. ایشان در این فرمان از همه قشرهای مردم، از زن و مرد و از دولت و روحانیان خواست در این کار مشارکت کنند.{{ببینید|متن=ببینید|جهاد سازندگی}} | [[جهاد سازندگی]]، نهادی انقلابی با هدف محرومیت‌زدایی از روستاهای ایران است که در پی دستور امام‌خمینی در ۲۷ خرداد ۱۳۵۸ تاسیس شد. ایشان در این فرمان از همه قشرهای مردم، از زن و مرد و از دولت و روحانیان خواست در این کار مشارکت کنند.{{ببینید|متن=ببینید|جهاد سازندگی}} | ||
هدف از تشکیل جهاد سازندگی، بسیج امکانات و استعدادهای مردم و دولت برای همکاری در تهیه و اجرای سریع طرح‌های سازندگی، تنظیم روش کار و مشارکت افراد و سازمان‌های داوطلب با به‌کارگیری مقررات ساده بود. فعالیت جهاد سازندگی در سال‌های نخست، به عمران، خدمت‌رسانی و آموزش‌های فنی محدود بود؛ ولی بعدها مسئولیت‌های جهاد، رسیدگی به اموری چون امور فرهنگی، بهداشت و اشتغال را نیز شامل شد{{ببینید|متن=ببینید|جهاد سازندگی}}؛ چنان‌که حضوری گسترده و اثرگذار در دوران جنگ تحمیلی و حمایت از رزمندگان اسلامی و جبهه‌های جنگ نیز پیدا کرد.{{ببینید|متن=ببینید|جنگ تحمیلی}} | هدف از تشکیل جهاد سازندگی، بسیج امکانات و استعدادهای مردم و دولت برای همکاری در تهیه و اجرای سریع طرح‌های سازندگی، تنظیم روش کار و مشارکت افراد و سازمان‌های داوطلب با به‌کارگیری مقررات ساده بود. فعالیت جهاد سازندگی در سال‌های نخست، به عمران، خدمت‌رسانی و آموزش‌های فنی محدود بود؛ ولی بعدها مسئولیت‌های جهاد، رسیدگی به اموری چون امور فرهنگی، بهداشت و اشتغال را نیز شامل شد{{ببینید|متن=ببینید|جهاد سازندگی}}؛ چنان‌که حضوری گسترده و اثرگذار در دوران جنگ تحمیلی و حمایت از رزمندگان اسلامی و جبهه‌های جنگ نیز پیدا کرد.{{ببینید|متن=ببینید|جنگ تحمیلی}} | ||
جهاد سازندگی در آغاز زیر نظر [[دولت موقت]] بود و پس از استعفای دولت، در اواخر سال ۱۳۵۸ زیر نظر [[شورای انقلاب]] به سرپرستی [[سیدمحمد حسینی بهشتی]] قرار گرفت. در این دوره جهاد سازندگی به صورت نظام شورایی اداره می‌شد. به پیشنهاد بهشتی، امام‌خمینی [[علی‌اکبر ناطق نوری]] را به عنوان نخستین نماینده خود در جهاد منصوب کرد و پس از او در ۱۳ | جهاد سازندگی در آغاز زیر نظر [[دولت موقت]] بود و پس از استعفای دولت، در اواخر سال ۱۳۵۸ زیر نظر [[شورای انقلاب]] به سرپرستی [[سیدمحمد حسینی بهشتی]] قرار گرفت. در این دوره جهاد سازندگی به صورت نظام شورایی اداره می‌شد. به پیشنهاد بهشتی، امام‌خمینی [[علی‌اکبر ناطق نوری]] را به عنوان نخستین نماینده خود در جهاد منصوب کرد و پس از او در ۱۳ دی ۱۳۶۰ [[عبدالله نوری]] را به عنوان نماینده خود در جهاد سازندگی برگزید و از وی خواست با شرکت در جلسات شورای مرکزی جهاد سازندگی، ایشان را از تصمیم‌‌های کلی آن نهاد آگاه کند و با دقت کامل حرکت این نهاد مردمی را زیر نظر گیرد.{{ببینید|متن=ببینید|جهاد سازندگی}} | ||
امام‌خمینی حضور مردم در جهاد سازندگی را وظیفه همه ملت و آبادانی کشور را نیز در گرو آن می‌دانست. ایشان همچنین با قدردانی از نقش فعال جهاد سازندگی در جنگ تحمیلی، نقش این نهاد را در جنگ، کمتر از نیروهای نظامی نمی‌دانست و جهادگران سازندگی را سنگرسازان بی‌سنگر در [[دفاع مقدس]] می‌خواند.{{ببینید|متن=ببینید|جهاد سازندگی}} | امام‌خمینی حضور مردم در جهاد سازندگی را وظیفه همه ملت و آبادانی کشور را نیز در گرو آن می‌دانست. ایشان همچنین با قدردانی از نقش فعال جهاد سازندگی در جنگ تحمیلی، نقش این نهاد را در جنگ، کمتر از نیروهای نظامی نمی‌دانست و جهادگران سازندگی را سنگرسازان بی‌سنگر در [[دفاع مقدس]] می‌خواند.{{ببینید|متن=ببینید|جهاد سازندگی}} | ||
====بنیاد شهید انقلاب اسلامی==== | ====بنیاد شهید انقلاب اسلامی==== | ||
[[بنیاد شهید انقلاب اسلامی]]، نهادی برای رسیدگی به خانواده‌های شهدا و ایثارگران است که در ۲۵ اسفند ۱۳۵۸ به فرمان امام‌خمینی تاسیس شد و وظایف آن طی فرمانی ده‌ماده‌ای به مهدی کروبی، سرپرست بنیاد ابلاغ شد. در فرمان امام‌خمینی تامین نیازهای اقتصادی خانواده‌های شهیدان و ایثارگران از مسکن، معیشت، اشتغال، بیمه درمانی، حقوق رسمی برای معلولان ناتوان و نیز برای خانواده شهیدان و درمان معلولان از وظایف بنیاد شهید شمرده شده است. همچنین ایشان بسیج جامعه برای گرامی‌داشتن خانواده شهیدان، تحکیم ارتباط معنوی خانواده‌ها با شهیدان انقلاب و پیگیری امور تربیتی و آموزشی فرزندان شاهد را از وظایف بنیاد شهید دانسته است.{{ببینید|متن=ببینید|بنیاد شهید انقلاب اسلامی}} | [[بنیاد شهید انقلاب اسلامی]]، نهادی برای رسیدگی به خانواده‌های شهدا و ایثارگران است که در ۲۵ اسفند ۱۳۵۸ به فرمان امام‌خمینی تاسیس شد و وظایف آن طی فرمانی ده‌ماده‌ای به مهدی کروبی، سرپرست بنیاد ابلاغ شد. در فرمان امام‌خمینی تامین نیازهای اقتصادی خانواده‌های شهیدان و ایثارگران از مسکن، معیشت، اشتغال، بیمه درمانی، حقوق رسمی برای معلولان ناتوان و نیز برای خانواده شهیدان و درمان معلولان از وظایف بنیاد شهید شمرده شده است. همچنین ایشان بسیج جامعه برای گرامی‌داشتن خانواده شهیدان، تحکیم ارتباط معنوی خانواده‌ها با شهیدان انقلاب و پیگیری امور تربیتی و آموزشی فرزندان شاهد را از وظایف بنیاد شهید دانسته است.{{ببینید|متن=ببینید|بنیاد شهید انقلاب اسلامی}} | ||
امام‌خمینی در ۲۸ | امام‌خمینی در ۲۸ شهریور ۱۳۶۷ در نامه‌ای به کروبی، از تلاش مسئولان امور فرهنگی فرزندان شاهد تشکر کرد و از آنان خواست بیش از گذشته به این مسئله توجه کنند. ایشان ضمن تشکر از مسئولان بنیاد شهید از [[فاطمه کروبی]]، سرپرست مرکز پزشکی بنیاد شهید به‌صورت ویژه سپاسگزاری کرده است. | ||
امام‌خمینی همچنین به برخی از مردم و علما اجازه داد از سهم امام برای رسیدگی به خانواده شهیدان هزینه کنند؛ چنان‌که با درخواست کروبی و موافقت ایشان بخشی از اموال برجای‌مانده از رژیم پهلوی، با حفظ موازین شرعی، در اختیار بنیاد قرار گرفت و نیز بنیاد اجازه یافت برای تامین هزینه‌های خود از اموال مجهول‌المالک و بی‌وارث استفاده کند.{{ببینید|متن=ببینید|بنیاد شهید انقلاب اسلامی}} | امام‌خمینی همچنین به برخی از مردم و علما اجازه داد از سهم امام برای رسیدگی به خانواده شهیدان هزینه کنند؛ چنان‌که با درخواست کروبی و موافقت ایشان بخشی از اموال برجای‌مانده از رژیم پهلوی، با حفظ موازین شرعی، در اختیار بنیاد قرار گرفت و نیز بنیاد اجازه یافت برای تامین هزینه‌های خود از اموال مجهول‌المالک و بی‌وارث استفاده کند.{{ببینید|متن=ببینید|بنیاد شهید انقلاب اسلامی}} | ||
====بنیاد پانزده خرداد==== | ====بنیاد پانزده خرداد==== | ||