سیدمحمدعلی قاضی طباطبایی: تفاوت میان نسخه‌ها

سیدمحمدعلی قاضی­ طباطبائی در فروردین ۱۲۹۳ در تبریز به دنیا آمد و از هفت‌سالگی خواندن و نوشتن و پس از آن درس­‌های حوزوی را نزد پدر و عموی خود آغاز کرد. او در سال ۱۳۱۸ به [[حوزه علمیه قم]] رفت و در درس خارج [[سیدحسین بروجردی]] و [[امام‌خمینی|امام‌­خمینی]] شرکت کرد و نیز شرح منظومه سبزواری و اسفار ملاصدرا نزد امام‌­خمینی فرا گرفت.

او در سال ۱۳۲۸ به نجف رفت و پس از از بهره از درس بزرگان نجف، در سال ۱۳۳۱ به تبریز برگشت و به تبلیغ و تدریس پرداخت. او در شانزده‌سالگی و در جریان قیام مردم تبریز به رهبری علماء علیه [[رضا پهلوی|رضاشاه پهلوی]]، همراه پدر خود به مدت دو ماه به تهران و یک سال در مشهد تبعید شد.

قاضی طباطبائی از سال ۱۳۴۱ همگام با مراجع و علما رقم به مبارزه علیه اقدامات ضد دینی حکومت [[محمدرضا پهلوی]] پرداخت و از حامیان و همراهان [[انقلاب اسلامی ایران|نهضت امام‌­خمینی]] بوده است. دستگیری‌های مکرر او را از مبارزه باز نداشت، به گونه‌ای که در سال ۱۳۴۳ مدت هشت ماه به عراق تبعید شد. او سال ۱۳۴۶ به سفر حج رفت و در راه بازگشت با سفر به عراق در نجف با امام‌­خمینی دیدار کرد و پس از بازگشت از سال ۱۳۴۷ تا تابستان ۱۳۴۸ در شهر بافت کرمان تبعید بود و پس از آن به زنجان تبعید شد.

قاضی طباطبائی پس از درگذشت [[سیدمحسن حکیم]] مروج [[مرجعیت امام‌خمینی|مرجعیت امام‌­خمینی]] بود و با اوج­گیری مبارزات در سال‌های ۱۳۵۶ و ۱۳۵۷ او محور مبارزات در تبریز بوده است و با هجرت امام‌­خمینی به پاریس او پیام‌­های ایشان را مستقیم دریافت و در آذربایجان منتشر می‌­کرد.

رابطه میان امام‌­خمینی و قاضی­‌طباطبائی بسیار صمیمانه و خاص بوده است. قاضی‌­طباطبائی که به اتفاق [[سیداسدالله مدنی]] امام جمعه تبریز بود، در آبان ۱۳۵۸ به دست گروه فرقان، در سن ۶۵ سالگی به [[شهادت]] رسید و پیکرش با مشورت تلفنی با امام­‌خمینی در مسجد مقبره تبریز به خاک سپرده شد.

سیدمحمدعلی قاضی طباطبایی در سیزدهم فروردین ۱۲۹۳ در شهر [[تبریز]] به دنیا آمد.<ref>هاشم‌زاده هریسی، حقیقت مغفول، ۲۳؛ لواسانی، سایه طوبا، ۵.</ref> اجداد او در [[آذربایجان]] سِمت شیخ‌الاسلامی و [[قضاوت]] داشتند<ref>نیکبخت، سیدمحمدعلی قاضی طباطبایی، ۳۴۹.</ref> و پدر او میرزاباقر که عموی [[سیدمحمدحسین طباطبایی]]، مؤلف [[تفسیر المیزان]] است، در [[حوزه علمیه نجف]] تحصیل‌کرده بود و از [[سیدمحمدکاظم یزدی]] و [[سیدابوالحسن اصفهانی]] اجازه روایت داشت و در [[انقلاب مشروطه]]، در زمره مبارزان آذربایجان بود. مادر وی رقیه نام داشت.<ref>نیکبخت و اسماعیل‌زاده، زندگی و مبارزات شهید آیت‌الله قاضی طباطبایی، ۹۲–۹۳ و ۱۰۴–۱۰۵.</ref> او در هفت‌سالگی نزد پدر و عموی خود میرزااسدالله قاضی و معلم خصوصی، خواندن و نوشتن را آموخت و در ادامه مشغول درس‌های حوزوی شد و مقدمات را نزد میرزامحمدحسین مکتب‌دار، آقامیرزااحمد نوبری و میرزاعبدالوهاب شعاری فرا گرفت و در [[مدرسه طالبیه تبریز]] درس‌های [[دوره سطح]] را نزد پدر و ملاعلی واعظ خیابانی آموخت.<ref>نیکبخت و اسماعیل‌زاده، زندگی و مبارزات شهید آیت‌الله قاضی طباطبایی، ۹۵–۹۶ و ۱۰۱؛ لواسانی، سایه طوبا، ۷.</ref>

قاضی طباطبایی در سال ۱۳۱۸ به [[حوزه علمیه قم]] رفت و [[کفایة الاصول]] را نزد [[سیدشهاب‌الدین مرعشی نجفی]] و [[سیدمحمدرضا گلپایگانی]] فرا گرفت و درس [[خارج فقه]] و [[خارج اصول|اصول]] نزد [[سیدمحمد حجت کوه‌کمری]]، [[سیدصدرالدین صدر]]، عبدالنبی عراقی، [[سیدحسین بروجردی]] و امام‌خمینی شرکت کرد و [[شرح منظومه سبزواری]] و [[اسفار ملاصدرا]] را نزد امام‌خمینی آموخت. سیدمحمد شبستری، عبدالحسین غروی، [[سیدمحمدحسین حسینی تهرانی]] و [[سیدعزالدین حسینی زنجانی]] ازجمله هم‌بحث‌های او در [[قم]] بودند.<ref>نیکبخت و اسماعیل‌زاده، زندگی و مبارزات شهید آیت‌الله قاضی طباطبایی، ۱۰۱–۱۰۴.</ref> وی در سال ۱۳۰۹ با سیده‌فریده، دختر استاد و عموی خود، میرزااسدالله قاضی [[ازدواج]] کرد و همسرش در مبارزات سیاسی نیز همراه و یار او بود. حاصل این ازدواج چهار پسر و یک دختر است.<ref>نیکبخت و اسماعیل‌زاده، زندگی و مبارزات شهید آیت‌الله قاضی طباطبایی، ۹۳–۹۵.</ref>

 

 

 

 

 

 

قاضی طباطبایی در پی انتشار [[مقاله توهین‌آمیز روزنامه اطلاعات]] در [[هفدهم دی ۱۳۵۶]]، [[نماز جماعت]] خود را به نشانه اعتراض تعطیل و در سخنرانی‌های خود این اقدام را محکوم کرد<ref>نیکبخت، سیدمحمدعلی قاضی طباطبایی، ۳۵۱.</ref> و در پی [[حادثه نوزده دی قم]]، وی با سخنرانی در [[تاسوعا]] و [[عاشورا|عاشورای]] سال ۱۳۵۶ دور تازه‌ای از فعالیت‌های خود را آغاز کرد و در [[قیام ۲۹ بهمن ۱۳۵۶ تبریز]] که به مناسبت اربعین شهدای نوزده دی قم صورت گرفت، با دستور بستن بازار تبریز، نقش اعتراضی مؤثّری ایفا کرد.<ref>نجفی، مروری بر زندگینامه شهید آیت‌الله قاضی طباطبایی، ۱۴.</ref> امام‌خمینی به مناسبت این قیام، پیام مفصلی صادر کرد و از مبارزات تاریخی مردم تبریز قدردانی و با خانواده شهدای حادثه نوزدهم دی ابراز همدردی و از رژیم پهلوی به‌شدت انتقاد کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۳/۳۵۳–۳۵۵.</ref> همچنین دیگر مراجع دربارهٔ حادثه ۲۹ بهمن ۱۳۵۶ تبریز اعلامیه صادر و از تلاش صادقانه قاضی طباطبایی قدردانی و حمایت کردند.<ref>مرکز اسناد، اسناد انقلاب اسلامی، تهران، ۱/۴۲۹–۴۳۴.</ref> قاضی در این حوادث ارتباط مستقیم با امام‌خمینی داشت و به همین دلیل در سازماندهی انقلابیان تبریز بسیار موفق عمل می‌کرد.<ref>ارسلانی، مصاحبه، ۲۰–۲۱.</ref> او در ۲۷/۳/۱۳۵۷ به مناسبت کشته‌شدن جمعی از دانشجویان دانشگاه تبریز به دست نیروهای رژیم، اعلامیه صادر کرد و از خطیبان و سخنوران برجسته، برای سخنرانی در مسجد شعبان، به هدف گسترش مبارزات دعوت کرد.<ref>ارسلانی، مصاحبه، ۱۴–۱۵.</ref>

در پی تحریم برگزاری جشن نیمه شعبان ۱۳۵۷ از سوی امام‌خمینی در اعتراض به ظلم و جنایت‌های رژیم پهلوی، قاضی طباطبایی ضمن پیروی از دستور ایشان، [[سیدکاظم شریعتمداری]] را که حاضر به اعلام تحریم نبود، با ارتباط و اصرار خود به اعلام تحریم وادار کرد.<ref>نیکبخت، سیدمحمدعلی قاضی طباطبایی، ۳۵۱–۳۵۲.</ref> وی پس از [[کشتار هفدهم شهریور۵۷|کشتار هفدهم شهریور]] آن سال در [[میدان ژاله تهران]]، دستور [[اعتصاب]] و تعطیلی بازار تبریز را صادر کرد<ref>نیکبخت، سیدمحمدعلی قاضی طباطبایی، ۳۵۲.</ref> و در سوم مهر ۱۳۵۷ به همراه [[سیدحسن انگجی]] به عنوان جامعه علمای آذربایجان، در اعتراض به محاصره [[خانه امام‌خمینی]] در نجف، تلگراف تندی به [[سفارت عراق]] در ایران مخابره کرد<ref>مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات، ۲۱/۲۹۹.</ref> و از بازاریان تبریز خواست تا بازار را تعطیل کنند.<ref>نیکبخت، سیدمحمدعلی قاضی طباطبایی، ۳۵۲؛ نجفی، مروری بر زندگینامه شهید آیت‌الله قاضی طباطبایی، ۱۵.</ref> پس از [[هجرت امام‌خمینی به پاریس]] او و سیدحسن انگجی در تلگرافی به [[والری ژیسکاردستن]]، رئیس‌جمهور وقت فرانسه، ضمن ستایش از شخصیت و جایگاه امام‌خمینی، بر مراقبت از ایشان تأکید کردند.<ref>مرکز اسناد، اسناد انقلاب اسلامی، ۲/۳۸۳؛ نیکبخت، سیدمحمدعلی قاضی طباطبایی، ۳۵۲.</ref> قاضی در ۲۲ و ۲۳/۷/۱۳۵۷ به مناسبت چهلم شهدای هفده شهریور و سالگرد درگذشت [[سیدمصطفی خمینی]]، مجلس بزرگداشت گرفت و از امام‌خمینی و فرزند ایشان تجلیل کرد.<ref>مرکز اسناد، اسناد انقلاب اسلامی، ۲/۳۹۶–۳۹۸.</ref>

قاضی طباطبایی برخی از [[اعلامیه‌های امام‌خمینی]] را از پاریس مستقیماً دریافت می‌کرد؛ ازجمله اعلامیه ایشان در [[بیست و هفتم آبان ۱۳۵۷]]، تلفنی از پاریس به وی ابلاغ شد و در دسترس [[انقلابیان]] قرار گرفت.<ref>قاضی طباطبایی، سیدمحمدعلی، یاران امام به روایت اسنادساواک، ۵۱۷–۵۲۲.</ref> همچنین ساواک در ۲۷/۸/۱۳۵۷ از تماس فرد ناشناسی از پاریس با قاضی طباطبایی در موضوع ستایش امام‌خمینی از [[اعتصاب کارگران شرکت ملی نفت]] خبر داده‌است.<ref>قاضی طباطبایی، سیدمحمدعلی، یاران امام به روایت اسنادساواک، ۵۲۳.</ref> وی قدرت [[بسیج مردمی]] داشت و در نهم دی ۱۳۵۷ بیش از ده هزار نفر به [[رهبری]] وی در تبریز دست به راهپیمایی زدند؛<ref>قاضی طباطبایی، سیدمحمدعلی، یاران امام به روایت اسنادساواک، ۵۳۸–۵۴۰.</ref> همچنین خانه وی محل رفت و آمد مبارزان بود. ساواک از چندین خانه خالی خبر داده‌است که در اختیار قاضی طباطبایی قرار داشته و همسر او زنان را در این خانه‌ها جمع و علیه رژیم تبلیغ می‌کرد.<ref>نیکبخت و اسماعیل‌زاده، زندگی و مبارزات شهید آیت‌الله قاضی طباطبایی، ۳۱۳–۳۱۴.</ref> وی که در تحصن و [[اعتصاب]] کارگران کارخانه‌ها، پالایشگاه نفت و دانشگاهیان تبریز نقش اساسی داشت،<ref>نیکبخت و اسماعیل‌زاده، زندگی و مبارزات شهید آیت‌الله قاضی طباطبایی، ۳۲۳–۳۲۴.</ref> در محرم سال ۱۳۵۷ پیرو پیام امام‌خمینی دربارهٔ گسترش مبارزات علیه رژیم،<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۵/۷۵.</ref> فعالیت خود را بیشتر کرد و در روز هفتم محرم مردم با پلیس درگیر شدند که منجر به [[شهادت]] چند نفر شد.<ref>نیکبخت و اسماعیل‌زاده، زندگی و مبارزات شهید آیت‌الله قاضی طباطبایی، ۳۱۶–۳۱۹.</ref> نیز در [[شانزدهم دی ۱۳۵۷]] پس از اعلام عزای عمومی از سوی امام‌خمینی،<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۵/۳۵۰–۳۵۱.</ref> مردم تبریز را دعوت به تظاهرات گسترده کرد و ساواک نیز او را عامل این تظاهرات دانست.<ref>نیکبخت و اسماعیل‌زاده، زندگی و مبارزات شهید آیت‌الله قاضی طباطبایی، ۳۲۴–۳۲۵.</ref>

پس از [[پیروزی انقلاب اسلامی]]، امام‌خمینی در [[۲۵ بهمن ۱۳۵۷]] در پیامی به مردم تبریز از آنان خواست تا جلوی بی‌نظمی‌های برخی وابستگان به رژیم پهلوی را بگیرند<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۶/۱۳۹.</ref> و پیرو پیام ایشان کمیته مرکزی امام‌خمینی در تبریز، زیر نظر قاضی طباطبایی تشکیل شد و به فعالیت و نظم‌بخشیدن به امور پرداخت.<ref>نیکبخت و اسماعیل‌زاده، زندگی و مبارزات شهید آیت‌الله قاضی طباطبایی، ۳۴۰–۳۴۲.</ref> وی همچنین از اقدام‌های افراطی و خودسرانه علیه اشخاص، ازجمله [[بهائیان]]، جلوگیری کرد.<ref>نیکبخت و اسماعیل‌زاده، زندگی و مبارزات شهید آیت‌الله قاضی طباطبایی، ۳۴۰–۳۴۶.</ref> وی به دلیل حمایت امام‌خمینی از تشکیل [[حزب جمهوری اسلامی]]،<ref>هاشمی رفسنجانی، کارنامه و خاطرات، ۲۱۶–۲۱۸.</ref> این حزب را تأیید و دراین‌باره اعلامیه‌ای نیز صادر کرد؛<ref>نیکبخت و اسماعیل‌زاده، زندگی و مبارزات شهید آیت‌الله قاضی طباطبایی، ۳۴۸.</ref> اما در برابر برخی اقدامات نادرست [[حزب جمهوری خلق مسلمان]] و برخی طرفداران [[سیدکاظم شریعتمداری]] ایستاد. پس از شهادت [[مرتضی مطهری]]، قاضی در پیامی به امام‌خمینی این ضایعه جانگداز را تسلیت گفت و ایشان نیز در پاسخ، از اظهار تفقد و محبت وی تشکر کرد و از او خواست مراتب تشکر و سلام ایشان را به عموم علمای اعلام تبریز، اصناف و سایر طبقات دراین‌باره ابلاغ کند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۲۱/۶۴۹.)‏</ref>

قاضی طباطبایی که شاگرد خاص امام‌خمینی در [[علوم عقلی]] و [[علوم نقلی|نقلی]] بود،<ref>قاضی طباطبایی، سیدمحمدتقی، مصاحبه، ۸۷–۸۸.</ref> با ایشان رابطه صمیمانه داشت و به این نسبت و رابطه شاگردی افتخار می‌کرد.<ref>شعردوست، مجلس‌نشین قدس، ۳۲–۳۳.</ref> او که بسیار شیفته امام‌خمینی بود، با وجود آنکه خود در زمره علمای بزرگ به حساب می‌آمد، ولی در مواضع سیاسی و اجتماعی، نظر ایشان را برای خود حجت می‌دانست. وی از امام‌خمینی با عنوان «الامام المجاهد الاکبر فی سبیل الله تعالی» یاد کرده‌است.<ref>شعردوست، مجلس‌نشین قدس، ۸۶.</ref> او که «خمینی آذربایجان» یا «خمینی دوم» نامیده می‌شد،<ref>نیکبخت و اسماعیل‌زاده، زندگی و مبارزات شهید آیت‌الله قاضی طباطبایی، ۱۵۳–۱۵۴؛ قاضی طباطبایی، سیدمحمدعلی، یاران امام به روایت اسنادساواک، ۳۸۹.</ref> در تبریز به دلیل حمایت صریح از امام‌خمینی و ترویج ایشان، در برخی محافل مورد بی‌مهری قرار می‌گرفت؛ ولی هرگز از مواضع خود کوتاه نمی‌آمد.<ref>مجتهد شبستری، مصاحبه، ۷۲؛ لواسانی، سایه طوبا، ۷۱–۷۲؛ هاشم‌زاده هریسی، حقیقت مغفول، ۹۶.</ref> او در زنده‌کردن نام امام‌خمینی و ترویج ایشان در تبریز، پرچمدار بود و ایشان را رهبر انقلاب، قائد اعظم، ابرمرد تاریخ معاصر اسلام و [[تشیع]] می‌دانست.<ref>نیکبخت و اسماعیل‌زاده، زندگی و مبارزات شهید آیت‌الله قاضی طباطبایی، ۳۲۷–۳۳۱ و ۳۴۸–۳۴۹.</ref> او پس از درگذشت [[سیدمحسن حکیم]]، [[مرجعیت امام‌خمینی|مرجعیت و اعلمیت امام‌خمینی]] را با وجود فشار نیروهای رژیم ترویج و در آثار علمی خود نیز مرجعیت ایشان را یادآوری می‌کرد.<ref>نیکبخت و اسماعیل‌زاده، زندگی و مبارزات شهید آیت‌الله قاضی طباطبایی، ۲۵۸–۲۶۲.</ref>

امام‌خمینی در نامه‌ها، پیام‌ها و تلگراف‌های خود، قاضی طباطبایی را سید علما، پناهگاه مردم، انسان مبارز و تبعیدرفته معرفی کرده و افزوده‌است که او خدمتگزار اسلام و مسلمین به‌شمار می‌رفت.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۲/۱۲۸؛ ۴/۴۵۴ و ۱۰/۴۵۲.</ref> ایشان امثال قاضی را همچون دست [[رسول اسلام(ص)|رسول گرامی اسلام(ص)]] و خدمتگزار اسلام<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱/۴۲۱–۴۲۲.</ref> و از دوستان قدیمی خود و خدمتگزار به اسلام و مسلمانان و مخالف با دستگاه رژیم پهلوی شمرده‌است و تلگرامی منسوب به ایشان را که به قاضی اهانت می‌کرد و او را وابسته و مرتبط با رژیم پهلوی می‌شمرد، جعلی دانست.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۴/۴۵۴؛ قاضی طباطبایی، سیدمحمدعلی، یاران امام به روایت اسنادساواک، ۵۰۷–۵۰۹.</ref>

== شهادت ==

قاضی طباطبایی در [[دهم آبان ۱۳۵۸]] و در ۶۵سالگی پس از اقامه نماز مغرب و عشا در مسجد شعبان تبریز، در مسیر خانه به دست عوامل [[گروه فرقان]] به شهادت رسید.<ref>عبد یزدانی، مصاحبه، ۱۰۴–۱۰۵.</ref> با مشورت تلفنی با امام‌خمینی، پیکر وی را در مسجد مقبره تبریز، در کنار اجدادش دفن کردند و او به عنوان [[شهدای محراب|اولین شهید محراب]] معروف شد.<ref>عبد یزدانی، مصاحبه، ۱۰۴–۱۰۶؛ ابراهیم‌نژاد، شهید آیت‌آلله قاضی طباطبایی، ۲/۸۲۸.</ref>

امام‌خمینی شهادت قاضی طباطبایی را ضایعه ناگوار و او را عالم مجاهد دانست و به عموم مسلمانان متعهد و علمای مجاهد و مردم غیور و مجاهد آذربایجان و به بازماندگان وی تسلیت گفت و از خداوند صبر انقلابی برای مجاهدان راه اسلام را خواستار شد. ایشان این مصیبت‌ها را نشانه شکست حتمی دشمنان اسلام و کشور و ناتوانی و خودباختگی آنان شمرد و با اجتناب‌ناپذیر شمردن چنین ضایعه‌های در انقلابی که ابرقدرت‌ها را به عقب رانده، از مردم خواست از پای ننشینند. ایشان همچنین خاطرنشان ساخت که ملت‌های مسلمان باید از فداکاری مجاهدین ایران الگو بگیرند و با پیوستن به هم، سدّ [[استعمار]] و [[استثمار]] را بشکنند و به سوی آزادگی و زندگی انسانی به پیش روند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۰/۴۲۰–۴۲۱.</ref> ایشان در سخنرانی خود نیز همچنین در دیدار مردمی، با محکوم‌کردن ترور قاضی طباطبایی، او را از دوستان قدیمی و باسابقه خود و کسی که حبس‌ها رفته، مجاهدت‌ها کرده و تبعیدها کشیده برشمرد<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۰/۴۵۲.</ref> و با اشاره به فتنه و آشوب در آذربایجان در آغاز انقلاب و تحرکات گروه‌های منحرف برای برهم‌زدن برنامه‌های اسلامی، به پیش‌قدمی مردم آذربایجان و زحمات شخصیت‌های تاریخی آنان اشاره کرده و [[ترور]] شخصیت‌هایی مانند قاضی طباطبایی را ناشی از دشمنی گروه‌هایی مانند گروه فرقان و [[چریک‌های فدایی خلق]] با اسلام و مسلمانان دانست.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۱/۵۲۴–۵۲۶.</ref> امام‌خمینی همچنین در پی ترور [[محمد مفتح]] در [[بیست و هفتم آذر ۱۳۵۸]]، در تشریح حماقت دشمنان اسلام در ترور شخصیت‌های برجسته نهضت اسلامی از شهادت قاضی طباطبایی یاد کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۱/۳۳۴.</ref>

== آثار ==

قاضی طباطبایی به نویسندگی نیز توجه داشت؛ به‌ویژه قلم عربی او روان و ستودنی بود.<ref>مجتهد شبستری، مصاحبه، ۷۳.</ref> او در مجامع علمی داخل و خارج ایران اعتبار ویژه‌ای داشت و مقالاتش در نشریات معتبری چون العرفان، المواهب و رسالة الاسلام چاپ می‌شد. وی بیش از چهل اثر دارد که برخی منتشر نشده‌است.<ref>هاشم‌زاده هریسی، حقیقت مغفول، ۴۶–۴۹.</ref> تحقیق جامع دربارهٔ اربعین سیدالشهدا (ع) در ۶۸۹ صفحه ازجمله آثار منتشر شده اوست.<ref>نیکبخت و اسماعیل‌زاده، زندگی و مبارزات شهید آیت‌الله قاضی طباطبایی، ۱۳۲.</ref> او در این تحقیق به حدود پانصد اثر تحقیقی مراجعه و استناد کرده تا حقایق عاشورای حسینی را نشان دهد.<ref>گلی زواره، زندگینامه، ۲۳.</ref>

همچنین اللوامع الالهیة فی المباحث الکلامیه، تعلیقات بر کتاب‌های الفردوس الاعلی و جنةالمأوی، دو اثر [[محمدحسین کاشف‌الغطاء]] و الانوار النعمانیه اثر نعمت‌الله محدث جزایری در چهار جلد، مقدمه و تعلیقات بر کتاب علم امام (ع) اثر محمدحسین مظفر، مقدمه، تعلیقات و تصحیحات برکتاب انیس الموحدین اثر مهدی نراقی، مقدمه و تحقیقات بر تفسیر جوامع الجامع طبرسی از مهم‌ترین آثار وی است.<ref>نیکبخت و اسماعیل‌زاده، زندگی و مبارزات شهید آیت‌الله قاضی طباطبایی، ۱۳۰–۱۳۸؛ شریف رازی، گنجینه دانشمندان، ۳/۳۲۳؛ گلی زواره، کاروان علم و عرفان، ۲/۲۶۸–۲۷۰؛ ابراهیم‌نژاد، شهید آیت‌آلله قاضی طباطبایی، ۲/۸۳۰.</ref> اثر خطی وی با نام سفرنامه بافت مشتمل بر ۱۰۵۷ صفحه منبع موثق از تاریخ مبارزات مردم و علمای آذربایجان است.<ref>عبد یزدانی، مصاحبه، ۱۰۶–۱۰۷؛ نجفی، افق اندیشه، ۱۴۴.</ref> وی دارای خدمات اجتماعی نیز ازجمله عمران و مرمّت برخی مساجد تبریز می‌باشد.<ref>نیکبخت و اسماعیل‌زاده، زندگی و مبارزات شهید آیت‌الله قاضی طباطبایی، ۱۵۰–۱۵۲.</ref>

== پانویس ==

{{پانویس|۲}}

== منابع ==

* ارسلانی، کریم، مصاحبه، چاپ‌شده در حماسه ۲۹ بهمن تبریز، به کوشش علی شیرخانی، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، چاپ اول، ۱۳۷۸ش.

* گلی زواره قمشه‌ای، غلامرضا، زندگینامه شهید آیت‌الله سیدمحمدعلی قاضی طباطبایی، قم، دفتر عقل، چاپ اول، ۱۳۸۸ش.

* گلی زواره قمشه‌ای، غلامرضا، کاروان علم و عرفان، قم، حضور، چاپ اول، ۱۳۸۰ش.

* مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، امام در آینه اسناد، سیر مبارزات امام‌خمینی به روایت اسناد شهربانی، تهران، چاپ اول، ۱۳۸۳ش.

* مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، امام در آینه اسناد، سیر مبارزات امام‌خمینی در آینه اسناد به روایت ساواک، تهران، چاپ اول، ۱۳۸۶ش.

* هاشم‌زاده هریسی، هاشم، حقیقت مغفول، نگاهی به مقام علمی و آثار قلمی شهید قاضی طباطبایی، تهران، شاهد، چاپ اول، ۱۳۸۴ش.

* هاشمی رفسنجانی، اکبر، کارنامه و خاطرات، سال‌های ۱۳۵۷–۱۳۵۸، انقلاب و پیروزی، به کوشش عباس بشیری، تهران، دفتر نشر معارف انقلاب، چاپ اول، ۱۳۸۳ش.

 

 

[[رده:مقاله‌های دارای شناسه]]