۲۱٬۳۰۷
ویرایش
حسن حبیبی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
(ابرابزار) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳۰: | خط ۳۰: | ||
|امضا = | |امضا = | ||
}} | }} | ||
'''حسن حبیبی'''، حقوقدان، عضو [[شورای انقلاب]]، نگارنده پیش‌نویس قانون اساسی و عضو هیئت بازنگری آن و از کارگزاران [[نظام جمهوری اسلامی ایران]]. | '''حسن حبیبی'''، حقوقدان، عضو [[شورای انقلاب]]، نگارنده پیش‌نویس [[قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران|قانون اساسی]] و عضو [[شورای بازنگری قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران|هیئت بازنگری]] آن و از کارگزاران [[نظام جمهوری اسلامی ایران]]. | ||
== معرفی اجمالی == | == معرفی اجمالی == | ||
| خط ۳۶: | خط ۳۶: | ||
== فعالیت‌های فرهنگی == | == فعالیت‌های فرهنگی == | ||
حبیبی هم‌زمان با تحصیل در دانشگاه تهران، به پژوهش دربارهٔ ادبیات کودکان پرداخت و رساله آداب المتعلمین، منسوب به [[خواجه‌نصیرالدین طوسی]] و منیة المرید فی آداب المفید و المستفید، تألیف [[شهید ثانی]] را به فارسی ترجمه کرد. در سال ۱۳۳۹ با نشستن علی امینی بر مسند نخست‌وزیری و درپیش‌گرفتن سیاست مُدارا با جوامع دانشگاهی، حبیبی که عضو [[جبهه ملی]] بود، با جمعی از دانشجویان همفکر خود در جبهه ملی، به دیدار امینی رفت. حاصل این دیدار، دستور امینی برای تشکیل سازمان رهبری جوانان بود.<ref>ساجدی، مرد دین و دانش، ۱۴۱–۱۴۲.</ref> همچنین وی مدتی کوتاه در مؤسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی زیر نظر احسان نراقی، به کار پژوهش پرداخت<ref>داوری اردکانی، ضایعه‌ای برای اهل فرهنگ، ۱.</ref> و همین مرکز او را بورسیه تحصیل در خارج از کشور کرد<ref>توسلی، غلامعباس، مصاحبه، ۸۳.</ref> و او به همراه [[سیدابوالحسن بنی‌صدر]] در سال ۱۳۴۳ برای تحصیل در مقطع دکتری در رشته‌های حقوق و جامعه‌شناسی، به دانشگاه سوربن پاریس رفت. وی در [[فرانسه]] با شفیقه رهیده آشنا شد و با او | حبیبی هم‌زمان با تحصیل در دانشگاه تهران، به پژوهش دربارهٔ ادبیات کودکان پرداخت و رساله آداب المتعلمین، منسوب به [[خواجه‌نصیرالدین طوسی]] و منیة المرید فی آداب المفید و المستفید، تألیف [[شهید ثانی]] را به فارسی ترجمه کرد. در سال ۱۳۳۹ با نشستن [[علی امینی]] بر مسند نخست‌وزیری و درپیش‌گرفتن سیاست مُدارا با جوامع دانشگاهی، حبیبی که عضو [[جبهه ملی]] بود، با جمعی از [[دانشجویان]] همفکر خود در جبهه ملی، به دیدار امینی رفت. حاصل این دیدار، دستور امینی برای تشکیل سازمان رهبری جوانان بود.<ref>ساجدی، مرد دین و دانش، ۱۴۱–۱۴۲.</ref> همچنین وی مدتی کوتاه در مؤسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی زیر نظر احسان نراقی، به کار پژوهش پرداخت<ref>داوری اردکانی، ضایعه‌ای برای اهل فرهنگ، ۱.</ref> و همین مرکز او را بورسیه تحصیل در خارج از کشور کرد<ref>توسلی، غلامعباس، مصاحبه، ۸۳.</ref> و او به همراه [[سیدابوالحسن بنی‌صدر]] در سال ۱۳۴۳ برای تحصیل در مقطع دکتری در رشته‌های حقوق و جامعه‌شناسی، به دانشگاه سوربن پاریس رفت. وی در [[فرانسه]] با [[شفیقه رهیده]] آشنا شد و با او ازدواج کرد و حاصل آن یک دختر است.<ref>ساجدی، مرد دین و دانش، ۱۴۳؛ رهیده، حریم امام، ۷.</ref> وی در روزهای حضور در فرانسه که تا [[پیروزی انقلاب اسلامی]] در ایران ادامه داشت، چند کتاب از اندیشمندان فرانسوی را در موضوع جامعه‌شناسی، به فارسی ترجمه کرد.<ref>ساجدی، مرد دین و دانش، ۱۴۴.</ref> | ||
== مبارزات سیاسی == | == مبارزات سیاسی == | ||
همچنین در کنار تحصیل، ترجمه و نگارش مقالات، به فعالیت و مبارزه سیاسی نیز مشغول بود.<ref>طباطبایی، سیدصادق، خاطرات سیاسی ـ اجتماعی، ۱/۷۷ و ۹۷؛ حداد عادل، حبیبی و فرهنگستان، ۲.</ref> وی با اعضای [[نهضت آزادی]] ازجمله [[ابراهیم یزدی]] ارتباط داشت.<ref>یزدی، شصت سال، ۳/۶۹ و ۴۴۲.</ref> | همچنین در کنار تحصیل، ترجمه و نگارش مقالات، به فعالیت و مبارزه سیاسی نیز مشغول بود.<ref>طباطبایی، سیدصادق، خاطرات سیاسی ـ اجتماعی، ۱/۷۷ و ۹۷؛ حداد عادل، حبیبی و فرهنگستان، ۲.</ref> وی با اعضای [[نهضت آزادی]] ازجمله [[ابراهیم یزدی]] ارتباط داشت.<ref>یزدی، شصت سال، ۳/۶۹ و ۴۴۲.</ref> | ||
آشنایی حبیبی با اندیشه و مبارزات [[امام‌خمینی]] از طریق ارتباط او با یاران مبارز ایشان مانند [[سیدمحمد حسینی بهشتی]] در آلمان و فعالیت در | آشنایی حبیبی با اندیشه و مبارزات [[امام‌خمینی]] از طریق ارتباط او با یاران مبارز ایشان مانند [[سیدمحمد حسینی بهشتی]] در آلمان و فعالیت در انجمن اسلامی دانشجویان خارج از کشور شکل گرفت که با امام‌خمینی مرتبط بودند<ref>طباطبایی، سیدصادق، خاطرات سیاسی ـ اجتماعی، ۱/۹۷ و ۱۲۷.</ref> و پس از [[هجرت امام‌خمینی به فرانسه]] در مهرماه ۱۳۵۷ به همکاری جدی و ارتباط خانوادگی تبدیل شد.<ref>یزدی، شصت سال، ۳/۶۱ و ۶۷.</ref> | ||
در مهر ۱۳۵۷ و به دنبال فشارهای [[ | در مهر ۱۳۵۷ و به دنبال فشارهای [[حزب بعث عراق|رژیم عراق]] بر امام‌خمینی و نیز جلوگیری دولت کویت از ورود ایشان به این کشور، [[سیداحمد خمینی]] از طریق تلفن، حسن حبیبی را از تصمیم امام‌خمینی برای هجرت به [[پاریس]] آگاه کرد.<ref>دعایی، ناگفته‌های سیدمحمود دعایی ۳۶.</ref> وی همچنین تذکر داد برای اینکه مأموران دولت فرانسه مانع ورود امام‌خمینی نشوند، به همراه شماری از مبارزان و یک وکیل در فرودگاه اورلی حاضر باشند.<ref>یزدی، آخرین تلاش‌ها، ۷۹؛ یزدی، شصت سال، ۳/۶۹ و ۴۴۲.</ref> حبیبی به همراه چند نفر از مبارزان به فرودگاه اورلی پاریس برای استقبال از ایشان رفتند. امام‌خمینی ساعت ۱۴:۳۰ دقیقه روز پانزدهم مهر ۱۳۵۷ وارد خاک فرانسه شد. پس از آن حبیبی از طرف ایشان، مسئول پاسخگویی به پرسش‌های خبرنگاران شد و علاوه بر آن با محافل دانشجویی پاریس ارتباط برقرار کرد و در آن محافل، شرکت فعال داشت<ref>یزدی، شصت سال، ۶۸–۶۹.</ref>؛ همچنین وی مأموریت محاسبه امور مالی [[دفتر امام‌خمینی]] در [[نوفل لوشاتو]] را بر عهده گرفت و دقت ایشان را در این امور قابل تحسین شمرده است.<ref>حبیبی، پابه‌پای آفتاب، ۴/۱۹.</ref> | ||
پس از استقرار امام‌خمینی در | پس از استقرار امام‌خمینی در نوفل لوشاتو حبیبی از جانب ایشان، مأموریت یافت پیش‌نویس [[قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران|قانون اساسی جمهوری اسلامی]] را تهیه و تنظیم کند. او با استفاده از قوانین اساسی فرانسه و بلژیک و اضافه‌کردن برخی از اصول و مفاهیم اسلامی با کمک [[سیدمحمدباقر سلطانی طباطبایی]]، این کار را انجام داد و امام‌خمینی این پیش‌نویس را همراه خود به ایران آورد<ref>طباطبایی، فاطمه، اقلیم خاطرات، ۵۱۳؛ خوش‌زاده، مجلس شورای اسلامی، ۳۱.</ref> {{ببینید|متن=ببینید| قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران}}. در روزهای اقامت امام‌خمینی در نوفل لوشاتو، رهیده، همسر حبیبی، از فلورانس به پاریس آمد و همراه و همدم [[خدیجه ثقفی]] همسر امام‌خمینی شد.<ref>رهیده، بانوی انقلاب، ۳۲۱–۳۲۲.</ref> | ||
پس از تصمیم امام‌خمینی برای بازگشت به ایران در بهمن ۱۳۵۷ حبیبی نیز درخواست همراهی با ایشان را کرد و به‌رغم اینکه امام‌خمینی با توجه به احتمال خطر، موافق همراهی دیگران نبود،<ref>حبیبی، پابه‌پای آفتاب، ۴/۱۶–۱۷.</ref> اما در دوازدهم بهمن ۱۳۵۷ همراه ایشان به تهران آمد.<ref>حداد عادل، حبیبی و فرهنگستان، ۲.</ref> | پس از تصمیم امام‌خمینی برای بازگشت به ایران در بهمن ۱۳۵۷ حبیبی نیز درخواست همراهی با ایشان را کرد و به‌رغم اینکه امام‌خمینی با توجه به احتمال خطر، موافق همراهی دیگران نبود،<ref>حبیبی، پابه‌پای آفتاب، ۴/۱۶–۱۷.</ref> اما در دوازدهم بهمن ۱۳۵۷ همراه ایشان به تهران آمد.<ref>حداد عادل، حبیبی و فرهنگستان، ۲.</ref> | ||
== خدمات و مسئولیت‌های بعد از انقلاب == | == خدمات و مسئولیت‌های بعد از انقلاب == | ||
حبیبی در [[نظام جمهوری اسلامی]] خدمات و مسئولیت‌های بسیاری داشته است؛ ازجمله در بهمن ۱۳۵۷ سیدمحمود طالقانی | حبیبی در [[نظام جمهوری اسلامی ایران|نظام جمهوری اسلامی]] خدمات و مسئولیت‌های بسیاری داشته است؛ ازجمله در بهمن ۱۳۵۷ [[سیدمحمود طالقانی]] وی را مشاور خود کرد.<ref>ساجدی، مرد دین و دانش، ۱۵۰.</ref> حبیبی از اعضای [[شورای انقلاب اسلامی|شورای انقلاب]] بود<ref>هاشمی رفسنجانی، انقلاب در بحران، ۱۵۳؛ خوش‌زاده، مجلس شورای اسلامی، ۲۹.</ref> و [[مهدی بازرگان]] پس از ترمیم [[دولت موقت]] (۷/۷/۱۳۵۸) او را کفیل وزارت فرهنگ و آموزش عالی کرد<ref>هاشمی رفسنجانی، انقلاب و پیروزی، ۳۵۸.</ref> و در ۱۶/۸/۱۳۵۸ پس از استعفای دولت موقت به پیشنهاد شورای انقلاب، به حکم امام‌خمینی به سمت وزارت فرهنگ و آموزش عالی منصوب شد (۱۰/۵۰۵). در نخستین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری در سال ۱۳۵۸ پس از کناره‌گیری [[جلال‌الدین فارسی]] از انتخابات {{ببینید|متن=ببینید| جلال‌الدین فارسی}}، حبیبی نامزد [[حزب جمهوری اسلامی]] و [[جامعه مدرسین حوزه علمیه قم]] معرفی شد که با توجه به مشکل یادشده و فرصت کم نتوانست آرای فراوانی کسب کند<ref>ساجدی، مرد دین و دانش، ۱۵۰؛ حاج‌سیدجوادی، روایت انتخابات، ۵۳.</ref>؛ همچنین وی عضو [[شورای انقلاب اسلامی]] در سال ۱۳۵۸ بود و هم‌زمان در انتخابات دوره اول [[مجلس شورای اسلامی]]، نماینده مردم تهران شد.<ref>ساجدی، مرد دین و دانش، ۱۵۰.</ref> امام‌خمینی در ۲۳/۳/۱۳۵۹ او را به همراه افرادی دیگر به عضویت ستاد انقلاب فرهنگی منصوب کرد (۱۲/۴۳۱) {{ببینید|متن=ببینید| شورای عالی انقلاب فرهنگی}}. حبیبی در دولت [[میرحسین موسوی]] از ۲۴/۵/۱۳۶۳ تا ۲۹/۵/۱۳۶۸ مسئولیت وزارت دادگستری را بر عهده داشت.<ref>اداره کل، ۴۸۵.</ref> وی در سال ۱۳۶۸ در شمار بیست نفر برگزیده امام‌خمینی برای عضویت در [[شورای بازنگری قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران|هیئت بازنگری قانون اساسی]] قرار گرفت.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲۱/۳۶۳–۳۶۴.</ref> | ||
حبیبی امام‌خمینی را انسانی کاملاً پایبند به وظیفه دینی شمرده که مبارزه با [[رژیم پهلوی]] را نوعی [[تکلیف الهی]] می‌دانست و در عمل به این تکلیف، بدون توجه به اینکه کسی از مردم ایران با او همراه می‌شود یا نه، قاطع و استوار بود.<ref>حبیبی، پابه‌پای آفتاب، ۴/۱۸؛ برداشت‌هایی از، ۴/۱۶.</ref> وی زندگی ساده و بی‌آلایش امام‌خمینی در نوفل لوشاتو را ستوده و از توصیه ایشان بر ساده‌زیستی همراهان حکایت کرده است<ref>حبیبی، پابه‌پای آفتاب، ۴/۱۹.</ref>؛ همچنین آرامش امام‌خمینی در هنگام بازگشت به ایران در آن وضع مبهم و خطرناک را ناشی از طمأنینه روحی و غرق‌بودن ایشان در عظمت الهی برشمرده است.<ref>حبیبی، پابه‌پای آفتاب، ۴/۱۷.</ref> امام‌خمینی نیز از حبیبی به نیکی یاد و از خدمات و محبت وی هنگام ورود ایشان به پاریس ستایش کرده است.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۰/۱۹۷.</ref> | حبیبی امام‌خمینی را انسانی کاملاً پایبند به وظیفه دینی شمرده که مبارزه با [[رژیم پهلوی]] را نوعی [[تکلیف الهی]] می‌دانست و در عمل به این تکلیف، بدون توجه به اینکه کسی از مردم ایران با او همراه می‌شود یا نه، قاطع و استوار بود.<ref>حبیبی، پابه‌پای آفتاب، ۴/۱۸؛ برداشت‌هایی از، ۴/۱۶.</ref> وی زندگی ساده و بی‌آلایش امام‌خمینی در نوفل لوشاتو را ستوده و از توصیه ایشان بر [[ساده‌زیستی]] همراهان حکایت کرده است<ref>حبیبی، پابه‌پای آفتاب، ۴/۱۹.</ref>؛ همچنین آرامش امام‌خمینی در هنگام بازگشت به ایران در آن وضع مبهم و خطرناک را ناشی از طمأنینه روحی و غرق‌بودن ایشان در عظمت الهی برشمرده است.<ref>حبیبی، پابه‌پای آفتاب، ۴/۱۷.</ref> امام‌خمینی نیز از حبیبی به نیکی یاد و از خدمات و محبت وی هنگام ورود ایشان به پاریس ستایش کرده است.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۰/۱۹۷.</ref> | ||
حسن حبیبی پس از رحلت امام‌خمینی از سال ۱۳۶۸ تا ۱۳۸۰ عضو حقوقدان [[شورای نگهبان]]،<ref>آدمی ابرقویی و عطوف، شورای نگهبان تاریخچه و جایگاه، ۲۰۵.</ref> از سال ۱۳۷۱ تا ۱۳۹۱ عضو [[مجمع تشخیص مصلحت نظام]] | حسن حبیبی پس از [[رحلت امام‌خمینی]] از سال ۱۳۶۸ تا ۱۳۸۰ عضو حقوقدان [[شورای نگهبان]]،<ref>آدمی ابرقویی و عطوف، شورای نگهبان تاریخچه و جایگاه، ۲۰۵.</ref> از سال ۱۳۷۱ تا ۱۳۹۱ عضو [[مجمع تشخیص مصلحت نظام]] بود و از سال ۱۳۶۸ تا ۱۳۸۰ در دولت‌های [[اکبر هاشمی رفسنجانی]] و [[سیدمحمد خاتمی]]، پست‌های معاونت اول رئیس‌جمهوری را بر عهده داشت. | ||
== درگذشت == | == درگذشت == | ||