عزاداری: تفاوت میان نسخه‌ها

}}

'''عزاداری'''، مراسم سوگواری برای [[امام‌حسین(ع)]] و [[شهدای کربلا]].

== معنی ==

«عزاء» مصدر عزا و عزِی به معنای [[صبر]] و شکیبایی بر مصیبت و اندوه<ref>مسعود، الرائد فرهنگ الفبایی عربی ـ فارسی، ۲/۱۱۸۴.</ref> و عزاداری به معنای ماتم‌داری، ذکر مصیبت، تعزیت، زاری و سوگواری<ref>دهخدا، لغتنامه، ۱۰/۱۳۹۸۵.</ref> است. مراد از عزاداری در فرهنگ دینی، طلب تسلی از مصائب و صبرکردن بر حزن به سبب اسناددادن امر به سوی خدای عزوجل است.<ref>صدوق، من لایحضره الفقیه، ۱/۱۷۵؛ معلوف، المنجد فی اللغه، ۱/۵۰۴.</ref> عزاداری در عرف شیعی به همان معنای لغوی و عمدتاً در سوگواری شهادت [[معصومان(ع)]]، به‌ویژه [[شهادت امام‌حسین(ع)]] و [[شهدای کربلا]] به کار می‌رود.<ref>علوی، عزاداری رسانه پایدار شیعه، ۸۷.</ref>

[[امام‌خمینی]] که معتقد بود خداوند به دلیل انحراف مسلمانان از مسیر اسلام ناب، [[امام‌حسین(ع)]] را برانگیخت تا [[اسلام]] را احیا کند،<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۸/۵۲۶.</ref> زنده نگه‌داشتن اسلام را از عزاداری‌های [[محرّم]] و [[صفر]]<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۳/۳۲۶؛ ۱۵/۳۳۰ و ۱۶/۳۴۴.</ref> و مجلس‌های عزای سیدالشهدا(ع) را ضد [[ظلم]]، ضد طاغوت و انسان‌ساز می‌دانست.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۰/۱۲۰ و ۱۶/۳۴۷.</ref> ایشان فلسفه عزاداری عاشورا را از نظر سیاسی، عبادی و ظرفیتی که برای بسیج عمومی مردم دارد، بسیار مهم می‌شمرد<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۳/۳۲۳ و ۳۲۷.</ref> و اظهار می‌کرد [[ثواب]] بسیاری که برای عزاداری آن حضرت مقرر شده، از همین‌روست و در پس اشک‌ها و نوحه‌ها، حفظ مکتب اسلام نهفته است.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۸/۵۲۷–۵۲۹ و ۱۱/۹۸–۹۹.</ref> از نگاه ایشان پایه‌گذاری مجالس عزاداری توسط ائمه(ع)، راهی برای سازماندهی اقلیت شیعه در دوران خفقان حکومت‌های اموی و عباسی بود که تداوم این امر [[وحدت]] و بسیج سراسری کشورهای اسلامی، علیه دشمنانشان را به همراه خواهد داشت.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۶/۳۴۴–۳۴۵.</ref>

امام‌خمینی عزاداری برای ائمه اطهار(ع) به‌ویژه سیدالشهدا(ع) را یکی از ابعاد مهم فرهنگی این راهنمایان بشر می‌دانست و به پیروی جدی از آن سفارش می‌کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲۱/۳۹۹–۴۰۰.</ref> ایشان با مهم‌شمردن عزاداری امام‌حسین(ع) به تأسی از [[پیامبر(ص)]]،<ref>طیب، اطیب البیان، ۱۲/۳۴۰.</ref> مجالس عزاداری را اجتماعی منحصر به فرد می‌شمرد که با ایجاد انسجام و وحدت ملی و اسلامی، موجب بقای شیعه و اسلام است و در هیچ‌کجای جهان شبیه آن دیده نمی‌شود<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۰/۳۱۳–۳۱۴ و ۱۱/۹۸.</ref>؛ بنابراین با تأکید به تداوم عزاداری به شکل سنتی آن،<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۵/۳۳۰ و ۱۸/۱۷۷.</ref> حفظ نهضت انقلابی ایران را منوط به حفظ سنت‌ها، به شرط تصفیه [[انحراف|انحرافات]] و [[بدعت|بدعت‌ها]] و رعایت جهات شرعی می‌دانست و با سفارش به ذکر مسائل روز در این مجالس، نجات کشور از آسیب را تنها با زنده نگه‌داشتن عاشورا ممکن می‌دید.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۵/۳۳۱–۳۳۳.</ref> ایشان همچنین ادامه نهضت را یک دستور برشمرده و برگزاری مجالس عزای حسینی را ادامه «نه‌گفتن» علیه [[طاغوت]] و گریه بر مظلوم را فریاد بر ظالم دانسته است.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۰/۸، ۱۲۲–۱۲۳ و ۳۱۵.</ref>

== تأثیر عزاداری بر نهضت اسلامی ==

تأثیر [[قیام امام‌حسین(ع)]] و بزرگداشت [[عاشورا]] در قیام ملت ایران و سقوط [[رژیم پهلوی]] پوشیده نیست و امام‌خمینی نیز شکل‌گیری، پیروزی و تداوم [[انقلاب اسلامی ایران]] را مدیون عاشورا و درسی که مردم از امام‌حسین(ع) آموختند می‌دانست.<ref>حقی، فلسفه انقلاب اسلامی، ۹۶.</ref> از نظر ایشان عامل اساسی نهضت اسلامی ایران و زمینه‌ساز پیروزی آن در مراحل مختلف، فرهنگ عاشورا و مجالس سوگواری سیدالشهدا(ع) است و همین فرهنگ در تداوم و حفظ این پیروزی نقش اساسی دارد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۷/۵۵–۵۸ و ۴۸۲؛ کواکبیان، هفت قطره از جاری زلال اندیشه امام‌خمینی، ۲۳۵.</ref> ایشان با بهره‌گیری از آموزه‌های فرهنگ [[تشیع]] و پیوند واقعه [[کربلا]] با ضرورت‌های سیاسی موجود، ملت ایران را به درک عاشورا و حرکت در جهت آن سوق داد.<ref>حسینی، رهبری و انقلاب، ۸۹–۹۰؛ اخوان مفرد، ایدئولوژی انقلاب ایران، ۱۸۴؛ هنری لطیف‌پور، فرهنگ سیاسی شیعه و انقلاب، ۱۳۶.</ref> حوادث انقلاب، [[شعار]]ها و مراکز اجتماع مردم از سال ۱۳۴۲ الگوپذیری و نقش مهم عاشورا در این وقایع را به‌خوبی نشان می‌دهد.<ref>باهنر، مباحثی پیرامون فرهنگ انقلاب، ۷۰؛ مصباح یزدی، کیفیت تأثیر نهضت کربلا در انقلاب، ۱۹۲–۱۹۳.</ref>

== سیره عملی و توصیه‌ها ==

سلوک امام‌خمینی در مجالس عزای سیدالشهدا(ع) که شامل طرز نشستن آرام و باوقار ایشان بر زمین، گوش‌دادن به وعظ واعظ یا ذکر مصائب و گریستن به هنگام ذکر مصیبت بود، نشانه شناخت عمیق ایشان از فرهنگ [[عاشورا]] و دقت و مراقبت در حفظ حریم و حرمت این مجالس بود.<ref>دوانی، امام‌خمینی و عزاداری امام‌حسین(ع)، ۱/۱۴۹–۱۵۰؛ رحیمیان، خاطرات، ۵/۷۰–۷۱.</ref> ایشان با توجه به تأثیر مهم شیوه عزاداری در رفتار و سلوک مردم، در روزهای [[جنگ تحمیلی]]، به خواندن نوحه‌های حماسی سفارش می‌کرد و از نوحه‌هایی که ناامیدی و خمودگی القا می‌کند برحذر می‌داشت.<ref>مرتضوی، مصاحبه، ۶۲۹.</ref> دربارهٔ محتوای مجالس عزاداری، امام‌خمینی بر تداوم روضه‌خواندن در آخر منبر و حفظ دستجات عزاداری،<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۵/۳۳۲.</ref> ذکر فجایع و ستمگری‌های ستمگران هر عصر به همراه بیان مسائل اخلاقی، اعتقادی، سیاسی و اجتماعی روز در منابر و [[مساجد]]<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۵/۳۳۲ و ۲۱/۴۰۰.</ref> تأکید می‌کرد؛ همچنین با سفارش بر حفظ اصل عزاداری، تصفیه آن از [[انحراف|انحرافات]] واردشده را ضروری می‌دانست<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۵/۳۳۱.</ref> و برای پرهیز از معصیت، به رعایت حال مردم و بلندنبودن صدا در برپایی این مجالس سفارش می‌کرد و خواستار وحدت رویه روحانیان در برگزاری مراسم عزاداری بود.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۷/۴۹۸.</ref> افزون بر مجلس عزای [[امام حسین(ع)|سیدالشهدا(ع)]]، امام‌خمینی به برگزاری مجالس عزاداری در روز شهادت دیگر ائمه معصوم(ع) نیز اهتمام داشت، به‌ویژه در سال‌های [[تبعید امام‌خمینی|تبعید]] در [[نجف اشرف]]، همه شب‌های [[شهادت]] ائمه(ع) و سه شب برای شهادت [[حضرت زهرا(س)]]، مجلس ذکر مصیبت برپا می‌کرد<ref>رحیمیان، خاطرات، ۵/۷۱–۷۲.</ref> {{ببینید|اخلاق و سیره امام‌خمینی}}.

* صدیقه درویش‌زاده کاخکی، [https://books.khomeini.ir/books/10007/307/ عزاداری]، [[دانشنامه امام‌خمینی]]، ج۷، ص۳۰۷–۳۱۵.

[[رده:مقاله‌های تأییدشده]]

[[رده:مقاله‌های دارای جعبه اطلاعات]]

[[رده:مقاله‌های دارای لینک دانشنامه]]

[[رده:مفاهیم دینی]]