پرش به محتوا

حکم: تفاوت میان نسخه‌ها

۲٬۹۷۴ بایت اضافه‌شده ،  ‏۹ فروردین ۱۴۰۲
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
'''حُکم'''، جعل و اعتبار شرع، متعلق به افعال مکلفان.
'''حُکم'''، جعل و اعتبار شرع، متعلق به افعال مکلفان.
درباره حقیقت حکم دو نگرش وجود دارد: دیدگاهی حکم را امری حقیقی می‌دانند که با صرف نظر از اعتبار معتبِر، ثبوت و تحقق دارد. و دیدگاهی دیگر حکم را امری قراردادی و اعتباری دانسته که در ظرف اعتبار، دارای ثبوت است. [[امام‌خمینی]] نیز حکم تکلیفی را امری اعتباری دانسته‌است.
امام‌خمینی، همچون اصولیان درباره جعل حکم و چگونگی آن مباحثی مطرح کرده‌ چون: تبعیت احکام شرعی از مصالح و مفاسد، جعل حکم به صورت قضیه حقیقیه و جعل حکم به صورت انحلالی یا کلی.
برای حکم شرعی چهار مرتبه اقتضا، انشا، فعلیت و تنجّز برشمرده شده و امام‌خمینی مرتبه اول و چهارم را نپذیرفته و احکام انشایی را، احکامی‌ دانسته که بر اساس مصالح و مفاسد بر موضوعات خود وضع شده‌اند؛ اما هنوز حاکم مصلحتی در اجرای آن نمی‌بیند.
امام‌خمینی، مخاطب اصلی [[وحی]] الهی را شخص [[پیامبر اکرم(ص)|پیامبر(ص)]] می‌داند، نه حاضران در مجلس خطاب و نه غایبان و معدومان. در واقع پیامبر(ص) مأمور به تبلیغ و رساندن پیام الهی به عموم مسلمانان است و در این صورت فرقی میان حاضران در مجلس پیامبر(ص) و غایبان و معدومان نیست و دلیل اشتراک احکام میان عالم و جاهل، اطلاقات [[کتاب (منبع اجتهاد)|کتاب]] و [[سنت]] است که امری مسلم در دین و بی‌نیاز از دلیل است.
مشهور علمای اصول قائل‌اند که هیچ واقعه‌ای نیست که خالی از حکمی باشد. به باور امام‌خمینی قاعده عدم خلو واقعه از حکم، دلیلی ندارد، بلکه دلیل برخلاف آن وجود دارد.
در نسبت میان دو حکم، مباحث متعددی مطرح شده چون: تضاد احکام، تزاحم احکام و اجتماع احکام. امام‌خمینی تضاد و تزاحم احکام را نمی‌پذیرذ و اجتماع دو حکم شرعیِ مخالف، در موضوع واحدی که دارای دو جهت است، را جایز می‌داند.
حکم شرعی از جهات مختلف تقسیم شده‌است، چون: تقسیم حکم به مولوی و ارشادی، تأسیسی و امضایی، وضعی و تکلیفی، واقعی و ظاهری، اولی و ثانوی و [[حکم حکومتی|حکومتی]] و غیر حکومتی.


== تعریف ==
== تعریف ==
خط ۱۸۳: خط ۱۹۸:
[[رده:مقاله‌های جلد چهارم دانشنامه امام‌خمینی]]
[[رده:مقاله‌های جلد چهارم دانشنامه امام‌خمینی]]
[[رده:مقاله‌های دارای لینک دانشنامه]]
[[رده:مقاله‌های دارای لینک دانشنامه]]
[[رده:مقاله های نیازمند ارزیابی]]