محسن حرم‌پناهی: تفاوت میان نسخه‌ها

'''محسن حرم‌پناهی'''، از شاگردان درس خارج فقه و اصول امام خمینی.  

محسن حرم‌پناهی در سال ۱۳۰۸ در قم و در خانواده‌ای با پیشینه درخشان علمی به دنیا آمد. پدرش شیخ مهدی حرم‌پناهی و جدش شیخ حسن حرم‌پناهی و جد اعلایش ملاحسین مجتهد قمی از مجتهدان برجسته قم و از شاگردان صاحب جواهر بود و نسبش به ملامحمد کبیر از عالمان برجسته آن سامان می‌رسید<ref>(شریف‌رازی، ج۲، ص۱۳۴ـ۱۳۵؛ «درگذشتگان»، ص۱۳۰).</ref> پدربزرگ مادری‌اش هم آیت‌الله سید صادق روحانی از مجتهدان برجسته قم بود. محسن حرم‌پناهی در چنین خانواده‌ای به دنیا آمد و از چهار سالگی خواندن و نوشتن را پیش پدرش که از مدرسان دروس حوزوی در قم بود فراگرفت و قرآن و کتب فارسی ازجمله گلستان سعدی را نزد او آموخت. سپس وارد حوزه علمیه قم شد و مقدمات را پیش شیخ غلامحسین فاضل کاشی خواند. در درس قوانین از شاگردان سید رضا بهاءالدینی بود و شرح لمعه را نزد مرحوم شیخ یوسف احدی فراگرفت. در همان زمان به مشهد رفت و مدتی هم در درس شرح لمعه سید احمد مدرس شرکت کرد. آنگاه به قم بازگشت و کتاب مکاسب را نزد آقایان سید محمدباقر سلطانی طباطبایی و سید محمدصادق شریعتمداری آموخت. در کفایةالاصول هم از شاگردان آقایان سید محمدصادق شریعتمداری و میرزا محمد مجاهدی بود<ref>(جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ج۳، ص۱۲۸).</ref>

حرم‌پناهی پس از پایان دوره سطح وارد درس خارج فقه و اصول آیت‌الله سید حسین طباطبایی بروجردی شد و مدت ۱۴ سال از درس‌های ایشان بهره برد. در کنار حضور در درس‌های ایشان، از درس‌های خارج فقه و اصول آیات سید محمد حجت کوه‌کمری، سید محمدتقی خوانساری، سید محمدرضا موسوی گلپایگانی و شیخ محمدعلی اراکی بهره می‌برد <ref>(جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ج۳، ص۱۲۸؛ شریف‌رازی، ج ۲، ص۱۳۴).</ref>مدتی هم از درس خارج اصول آیت‌الله سید محمد محقق داماد استفاده می‌کرد <ref>(جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ص۱۲۸).</ref> شریف‌رازی در زندگینامه مجمل حرم‌پناهی اشاره‌ای به این موضوع نکرده است<ref>(شریف‌رازی، ج۲، ص۱۳۴)</ref>و در زندگینامه حرم‌پناهی، درج‌شده در جامعه مدرسین حوزه علمیه قم هم به این موضوع اشاره نشده است،<ref>(جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ج ۳، ص۱۲۹)</ref> ولی سید حمید روحانی در کتاب بررسی و تحلیلی از نهضت امام خمینی از حرم‌پناهی به‌عنوان یکی از شاگردان امام خمینی نام برده <ref>(روحانی، ج ۱، ص۶۳)</ref> و این فهرست به تأیید امام خمینی رسیده بود<ref>(صحیفه امام، ج ۳، ص۲۱۳ـ۲۱۴)</ref> ناصر باقری بیدهندی هم در مقاله‌ای با عنوان «نجوم امت» درباره امام خمینی، فهرست دیگری از شاگردان امام خمینی ارائه داده و حرم‌پناهی را از شاگردان امام دانسته است،<ref>(باقری بیدهندی، ص۱۳۱)</ref> بنابراین می‌توان گفت حضور او در درس امام خمینی قطعی است. با وجود این، درباره حضور او در درس‌های خارج فقه و اصول یا اخلاق امام خمینی گزارشی در دست نیست و می‌توان احتمال داد که او از شاگردان درس خارج فقه و اصول امام خمینی بوده و هم‌زمان با حضور در درس‌های آیت‌الله بروجردی، در درس‌های امام خمینی هم شرکت می‌کرده است. در کنار تحصیل دروس خارج فقه و اصول، در درس‌های فلسفه و همچنین تفسیر قرآن علامه سید محمدحسین طباطبایی هم شرکت می‌کرد.

حرم‌پناهی در کنار تحصیل، به تدریس در حوزه علمیه قم هم می‌پرداخت و مقدمات، شرح لمعه، شرح منظومه و شرح تجرید، رسائل، مکاسب و کفایه را بارها تدریس کرد. سپس به تدریس خارج فقه و اصول پرداخت. در همان زمان همراه با عبدالرحیم ربانی شیرازی و به دستور آیت‌الله بروجردی به تحقیق پیرامون کتاب وسایل‌الشیعه پرداخت<ref>(جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ص۱۲۹).</ref> وی با آغاز نهضت اسلامی به رهبری امام خمینی، به مبارزه با حکومت پهلوی روی آورد و به‌ویژه با سفر به شهر ورامین، در آنجا به افشاگری علیه حکومت پهلوی دست زد و همچنین با جریان‌های انحرافی مبارزه می‌کرد. به سبب همین سخنرانی‌ها و مبارزات بود که به شهربانی احضار شد و نسبت به ادامه فعالیت‌ها مورد تهدید قرار گرفت. همچنین به شهر آشتیان و رستم‌آباد شمیران سفر کرد و به فعالیت‌های تبلیغی در آن مناطق پرداخت <ref>(جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ۱۳۰).</ref> پس از آن هم به مبارزاتش ادامه داد و همراه با مدرسان حوزه علمیه قم، اعلامیه‌هایی را در حمایت از امام خمینی و یا انتقاد از حکومت پهلوی امضا می‌کرد <ref>(اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ص۱۸۸، ۲۲۲، ۲۳۹، ۲۵۱، ۲۷۲، ۴۳۴، ۴۳۹، ۴۵۰، ۴۵۲، ۴۶۲، ۴۷۶، ۴۹۱، ۴۷۸، ۴۷۹، ۵۰۷).</ref>

محسن حرم‌پناهی در دوم مهرماه ۱۳۸۱ در قم از دنیا رفت و پیکرش پس اقامه نماز توسط آیت‌الله محمدتقی بهجت، در حرم حضرت معصومه(س) به خاک سپرده شد<ref>(«درگذشتگان»، ص۱۳۱).</ref>

* جامعه مدرسین حوزه علمیه قم (۱۳۸۵)، ج۳ (زندگینامه اعضای جامعه مدرسین)، تدوین: سید محسن صالح، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.

* روحانی، سید حمید (۱۳۸۱)، نهضت امام خمینی، ج۱، تهران، مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی و مؤسسه چاپ و نشر عروج.