عباسعلی عمید زنجانی: تفاوت میان نسخه‌ها

عمید زنجانی در کنار تحصیل و تدریس، به تألیف مقالات علمی نیز می‌پرداخت و در سال ۱۳۳۶ ش با دو نشریه مذهبی آن زمان، روزنامه وظیفه و روزنامه ندای حق همکاری و مقالاتی را برای انتشار به آن نشریات ارسال می‌کرد (همان، ۴۲-۴۳). وی در سال‌های ۱۳۳۷-۱۳۳۸ ش که بحث شرکت زنان در انتخابات مطرح شد و با واکنش مراجع ازجمله آیت‌الله سید حسین طباطبایی بروجردی مواجه گردید، همراه با جمعی از روحانیان، کتابی را با عنوان زن و انتخابات در مخالفت با حضور زنان در انتخابات نگاشت. وی در سال ۱۳۳۸ ش به مجله مکتب اسلام پیوست و به عضویت هیئت تحریریه آن درآمد و مقالاتی را در آن نشریه منتشر کرد. ازجمله از سال ۱۳۴۰ ش سلسله مقالاتی را درباره تصوف و عرفان می‌نگاشت و در سال ۱۳۴۴ ش آن مقالات را با عنوان پژوهشی در تاریخ تصوف و عرفان منتشر کرد (همان، ۳۹-۴۲). انتشار این کتاب تعجب سید محمد حسینی بهشتی ر برانگیخت و وقتی درصدد انتخاب طلابی بری آموزش زبان خارجی برآمد، عمید زنجانی را هم برگزید که البته او موفق به حضور در آن کلاس‌ها نشد (همان، ۴۴-۴۵).

عمید زنجانی در سال ۱۳۴۰ ش راهی نجف اشرف شد (انصاری، ۱۴۳)، بنابراین می‌توان گفت که سه سال در درس خارج فقه و اصول امام خمینی در مسجد سلماسی قم شرکت می‌کرده است. او پس از ورود به عراق، در حوزه علمیه نجف اشرف در درس آیات سید محسن طباطبایی حکیم، سید ابوالقاسم موسوی خویی، سید محمود حسینی شاهرودی و میرزا باقر زنجانی شرکت کرد (همان). در مهر ۱۳۴۴ ش و هنگام ورود امام خمینی به عراق، در نجف اشرف در حال تحصیل بود و از بدو ورود ایشان به نجف اشرف، در خدمت استاد سابق خویش قرار گرفت و در دید و بازدیدهای امام خمینی با دیگر مراجع شرکت داشت. عمید زنجانی ازجمله افرادی بود که از امام خمینی درخواست کردند تا درس خارج فقه و اصول را در حوزه علمیه نجف ادامه دهد و پس از پذیرش این خواسته توسط امام خمینی، از بانیان آن درس بود و تا سال ۱۳۴۶ ش که به ایران بازگشت در آن درس (خارج فقه مکاسب) در مسجد شیخ انصاری نجف شرکت می‌جست (خاطرات حجت‌الاسلام‌والمسلمین عمید زنجانی، ۶۳). عمید زنجانی همچنین از افراد مورد اعتماد امام خمینی بود و ایشان به برخی از افرادی که توسط عمید زنجانی معرفی شده بودند، اجازاتی در امور شرعیه داده بود (صحیفه امام، ج ۱، ۴۵۴، ۴۶۱). او در کنار حضور در درس امام خمینی، در دریافت وجوهات شرعی به نام ایشان هم فعال بود و بر اساس گزارش ساواک، در سال ۱۳۴۵ ش به همین بهانه به ایران سفر کرد و در همان سفر با دختر آیت‌الله سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی ازدواج کرد. او در نجف، در جلساتی با محوریت سید مصطفی خمینی و با هدف برنامه‌ریزی برای ادامه مبارزه شرکت می‌کرد و بر اساس گزارش ساواک، گرداننده آن جلسات بود. همچنین در انتقال اعلامیه‌ها و نوارهای سخنرانی‌های امام خمینی و دیگر فعالان سیاسی به کشور فعالیت می‌کرد. به سبب این فعالیت‌ها، ساواک در بهمن ۱۳۴۶ ش او را از کشور ممنوع‌الخروج کرد (آیت‌الله سید...، ۲۲۲-۲۲۳)، بنابراین از همان سال در قم ماندگار شد (خاطرات حجت‌الاسلام‌والمسلمین عمید زنجانی، ۱۴۷-۱۵۰) و به تدریس درس کفایه و مکاسب در حوزه علمیه قم پرداخت و هم‌زمان بازنویسی تقریرات درس امام خمینی را با عنوان شرح تحریرالوسیله آغاز کرد (همان، ۱۵۱).

عباسعلی عمید زنجانی در تهران در جلسات روحانیان مبارز تهران شرکت می‌کرد (سیر مبارزات یاران...، ج ۸، ۱۰-۱۱) و یکی از اعضای مؤسس جامعه روحانیت مبارز تهران بود (خاطرات حجت‌الاسلام...، ۲۴۲) و همراه با آنان اعلامیه‌هایی را علیه حکومت پهلوی امضا می‌کرد (اسناد انقلاب اسلامی، ج ۳، ۲۴۵، ۳۲۴، ۳۷۰، ۴۲۲، ۴۳۰، ۴۳۶، ۴۵۵، ۴۶۹، ۴۸۵، ۵۱۱، ۵۱۶). به همین سبب بارها به ساواک احضار شد و ساواک در دستوری در اول شهریور ۱۳۵۷ بر دستگیری او تأکید کرد (سیر مبارزات یاران امام به روایت اسناد ساواک، ج ۱۰، ۳۳۰). او در آن ماه بارها در سخنرانی‌هایش از امام خمینی نام برد و از ایشان تجلیل کرد (همان، ۳۶۸، ۳۶۹، ۳۹۹، ۴۰۹، ۴۲۱، ۴۸۰، ۴۸۱). به همین سبب پس از سرکوب قیام مردم تهران در ۱۷ شهریور توسط حکومت پهلوی، او نیز بازداشت و در زندان کمیته مشترک ضدخرابکاری زندانی شد (خاطرات حجت‌الاسلام‌والمسلمین عمید زنجانی، ۱۸۸-۱۹۵) که پس از آزادی در نامه‌ای به امام خمینی، ایشان را در جریان قرار داد (صحیفه دل، ج ۱، ۱۲۶). امام خمینی هم پاسخی به او ارسال کردند (صحیفه امام، ج ۳، ۴۸۱). او در تهران به مبارزات خود در سازمان‌دهی تظاهرات علیه حکومت پهلوی ادامه داد و در بهمن ۱۳۵۷ در تحصن روحانیان مبارز در دانشگاه تهران در اعتراض به سیاست شاپور بختیار، نخست‌وزیر، برای جلوگیری از بازگشت امام خمینی به کشور (بستن فرودگاه‌ها برروی پروازهای خارجی) حضور داشت (خاطرات حجت‌الاسلام‌والمسلمین عمید زنجانی، ۲۱۳-۲۲۴).

عمید زنجانی پس از پیروزی انقلاب اسلامی در شکل‌گیری کمیته انقلاب اسلامی در جنوب تهران نقش داشت. هم‌زمان به فعالیت‌های سیاسی در قالب جامعه روحانیت مبارز تهران ادامه می‌داد و مسئول منطقه ده آن تشکل (شاخه جنوب تهران) بود (همان، ۲۵۲-۲۷۰). سرپرستی کمیته انقلاب اسلامی جنوب تهران، ریاست ستاد پشتیبانی جنگ استان تهران و نمایندگی امام خمینی در بنیاد مستضعفان ازجمله مسئولیت‌های او بود (انصاری، ۱۴۳). عمید زنجانی در دوره سوم مجلس شورای اسلامی از تهران به نمایندگی برگزیده شد (معرفی نمایندگان مجلس شورای اسلامی...، ۳۲۷) و در همان دوره، با رأی نمایندگان مجلس شورای اسلامی به عضویت شورای بازنگری قانون اساسی درآمد (خاطرات حجت‌الاسلام‌والمسلمین عمید زنجانی، ۲۹۵). او در چهارمین دوره مجلس شورای اسلامی بار دیگر نماینده مردم تهران بود (معرفی نمایندگان مجلس شورای اسلامی...، ۴۳۵). وی در ۱۶ بهمن ۱۳۶۹ به عضویت شورای عالی انقلاب فرهنگی منصوب شد و در ۱۱ شهریور ۱۳۷۰ علاوه بر عضویت در آن شورا، به عضویت شورای فرهنگی ـ اجتماعی زنان وابسته به آن شورا نیز درآمد. او که سال‌ها به تدریس در دانشگاه تهران می‌پرداخت، در ۳۰ فروردین ۱۳۷۳ سرپرستی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران را بر عهده گرفت (خاطرات حجت‌الاسلام‌والمسلمین عمید زنجانی، ۳۰۰). عضویت در شورای فرهنگ عمومی کشور وابسته به شورای عالی انقلاب فرهنگی، عضویت در شورای مشورتی یونسکو، عضویت در شورای نویسندگان دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، عضو و رئیس کمیته علوم انسانی جهاد دانشگاهی، عضو مشاور شورای زنان وابسته به شورای عالی انقلاب فرهنگی، عضویت در کمیته حقوق وابسته به شورای عالی انقلاب فرهنگی، عضویت در شورای برنامه‌ریزی گروه الهیات وابسته به ستاد انقلاب فرهنگی، عضویت در شورای مطالعه و تدوین کتب دانشگاهی (سمت) وابسته به شورای عالی انقلاب فرهنگی، عضویت در هیئت‌امنای دانشگاه بین‌المللی امام خمینی، عضویت در هیئت‌منصفه مطبوعات، عضویت در هیئت تجدیدنظر رسیدگی به تخلفات هیئت‌علمی دانشگاه تهران و سرپرستی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران ازجمله مسئولیت‌های او بود (حاجی بیگی کندری، ۲۷۰-۲۷۱). عمید زنجانی در سال ۱۳۸۴ ش به‌عنوان نخستین فرد روحانی، ریاست دانشگاه تهران را بر عهده گرفت و سه سال تا ۱۷ بهمن ۱۳۸۶ در آن سمت بود. (انصاری قمی، ۱۴۴).