سیداسماعیل موسوی زنجانی: تفاوت میان نسخه‌ها

سیداسماعیل موسوی زنجانی (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۴ آبان ۱۴۰۳، ساعت ۱۴:۰۷

۴۵۴ بایت اضافه‌شده ، ‏۴ آبان ۱۴۰۳

بدون خلاصۀ ویرایش

دیداریویکی‌متن

Shams

Image-reviewer، دیوان‌سالاران، emailconfirmed، مدیران رابط کاربری، مدیران

۲۱٬۲۸۸

ویرایش

@@ خط ۳۵: / خط ۳۵: @@
 میر آقا موسوی معروف به سیداسماعیل موسوی زنجانی در سال ۱۳۰۷ش در روستای پری از توابع زنجان به دنیا آمد <ref>کرباسچی،  تاریخ شفاهی انقلاب اسلامی، ص۴۷۰.</ref> او خواندن و نوشتن را در مکتب‌خانه‌های زادگاهش فراگرفت و کتاب‌هایی چون گلستان سعدی، تاریخ معجم و... را در آنجا خواند. در سال ۱۳۱۷ش همراه با عزیزالله خسروی به زنجان رفت و در حوزه علمیه آن شهر، مقدمات را نزد شیخ یعقوب علی شریعتی آموخت. سپس به [[حوزه علمیه قم]] رفت و تحصیلات حوزوی را در آنجا پی گرفت. موسوی زنجانی در بدو ورود به قم با [[سیداسدالله مدنی|سیداسدالله مدنی تبریزی]] آشنا شد و از درس او بهره برد. سپس شرح لمعه را نزد شیخ موسی زنجانی و آقا جمال مجد فراگرفت و در قوانین‌الاصول از شاگردان شیخ عبدالحسین لنکرانی بود. آنگاه در درس رسایل و مکاسب امام‌خمینی حضور یافت. کفایه‌الاصول را هم پیش شیخ مرتضی حائری یزدی و شیخ محمد مجاهدی تبریزی خواند و هم‌زمان در درس رسایل و کفایه‌الاصول آیت‌الله سیدمحمد محقق داماد شرکت می‌کرد. سپس به فراگیری درس خارج فقه و اصول پرداخت و از درس آیت‌الله سیدمحمد محقق داماد بهره برد و درس‌های ایشان را تقریر کرد. آنگاه به استفاده از درس خارج فقه و اصول آیات [[سیدحسین بروجردی|سیدحسین طباطبایی بروجردی]] و سیدمحمد حجت کوه‌کمری پرداخت و مدت کوتاهی از درس آنان بهره برد.<ref>خبرگان ملت، دفتر دوم، ص۴۸۸-۴۸۹.</ref> همچنین مدتی از درس [[علامه طباطبایی|علامه سیدمحمدحسین طباطبایی]] بهره‌مند شد.<ref>«یادی از فقیه مجاهد، حضرت آیت‌الله موسوی زنجانی»، ص۶۸.</ref>
-موسوی زنجانی شش ماه پس از ورود آیت‌الله بروجردی به قم (در دی ۱۳۲۳ش) راهی عراق شد و در حوزه علمیه نجف، تحصیلات خود را پی گرفت و از درس آیات میرزا هاشم آملی و میرزا حسن موسوی بجنوردی بهره برد.<ref>«یادی از فقیه مجاهد، حضرت آیت‌الله موسوی زنجانی»، ص۴۹۰.</ref> موسوی زنجانی پس از مدتی تحصیل به قم بازگشت و به تحصیل و تدریس در حوزه علمیه قم ادامه داد؛ او درس‌هایی چون شرح لمعه، مکاسب و کفایه‌الاصول را در مدرسه فیضیه تدریس می‌کرد.<ref>گلی‌زواره، مدرسه فیضیه به روایت اسناد ساواک، ص۲۱۰.</ref> بازگشت او به ایران مصادف با فعالیت‌های جمعیت فدائیان اسلام به رهبری سیدمجتبی نواب صفوی بود و او پس از ورود به کشور، به جرگه یاران نواب صفوی پیوست و به مبارزه علیه حکومت پهلوی پرداخت.<ref>کرباسچی، تاریخ شفاهی انقلاب اسلامی، ص۴۷۱.</ref> در همان زمان همراه با سیدمهدی روحانی و برخی دیگر از روحانیان قم، گروه مطالعاتی درباره پاسخ به شبهات مطرح‌شده توسط حزب توده را تشکیل دادند. در این گروه، افرادی چون مرتضی مطهری، سیدموسی صدر و... حضور می‌یافتند و به طرح مباحث می‌پرداختند و نتیجه بحث‌های آنان در نشریات انتشار می‌یافت.<ref>گلی‌زواره، مدرسه فیضیه به روایت اسناد ساواک، ص۲۱۳.</ref>
+موسوی زنجانی شش ماه پس از ورود آیت‌الله بروجردی به قم (در دی ۱۳۲۳ش) راهی [[عراق]] شد و در [[حوزه علمیه نجف]]، تحصیلات خود را پی گرفت و از درس آیات میرزا هاشم آملی و میرزا حسن موسوی بجنوردی بهره برد.<ref>«یادی از فقیه مجاهد، حضرت آیت‌الله موسوی زنجانی»، ص۴۹۰.</ref> موسوی زنجانی پس از مدتی تحصیل به قم بازگشت و به تحصیل و تدریس در [[حوزه علمیه قم]] ادامه داد؛ او درس‌هایی چون شرح لمعه، مکاسب و کفایه‌الاصول را در [[مدرسه فیضیه]] تدریس می‌کرد.<ref>گلی‌زواره، مدرسه فیضیه به روایت اسناد ساواک، ص۲۱۰.</ref> بازگشت او به ایران مصادف با فعالیت‌های [[جمعیت فدائیان اسلام]] به رهبری [[سیدمجتبی نواب صفوی]] بود و او پس از ورود به کشور، به جرگه یاران نواب صفوی پیوست و به مبارزه علیه [[حکومت پهلوی]] پرداخت.<ref>کرباسچی، تاریخ شفاهی انقلاب اسلامی، ص۴۷۱.</ref> در همان زمان همراه با سیدمهدی روحانی و برخی دیگر از روحانیان قم، گروه مطالعاتی درباره پاسخ به شبهات مطرح‌شده توسط [[حزب توده]] را تشکیل دادند. در این گروه، افرادی چون [[مرتضی مطهری]]، [[امام‌موسی صدر|سیدموسی صدر]] و... حضور می‌یافتند و به طرح مباحث می‌پرداختند و نتیجه بحث‌های آنان در نشریات انتشار می‌یافت.<ref>گلی‌زواره، مدرسه فیضیه به روایت اسناد ساواک، ص۲۱۳.</ref>
-موسوی زنجانی در دهه چهل ش در جریان تصویب‌نامه انجمن‌های ایالتی و ولایتی، در توزیع اعلامیه‌های امام‌خمینی فعال بود. او در محرم ۱۳۴۲ش در روستای پری در زنجان به تبلیغ می‌پرداخت و در آنجا به مسائل و مباحث سیاسی نیز اشاره می‌کرد. به همین سبب گاهی اقدامات او زیر نظر مأموران ساواک زنجان و تبریز قرار می‌گرفت. در قیام ۱۵ خرداد آن سال هم باز به سبب سفرهای تبلیغی زیر نظر ساواک قرار داشت.<ref>خبرگان ملت، دفتر دوم، ص۴۹۱.</ref> در آن روزها در جلسات مدرسان حوزه علمیه قم شرکت می‌کرد و همراه با آنان در صدور اعلامیه‌ها نقش داشت و امضای او در اغلب اعلامیه‌های مدرسان حوزه علمیه قم دیده می‌شود.<ref>اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ص۱۰۴-۱۰۶، ۱۰۹-۱۱۰، ۱۲۸-۱۳۰، ۱۶۳، ۱۶۴، ۱۷۶، ۱۸۱، ۱۸۸، ۱۹۶؛ آیت‌الله‌العظمی حسین نوری همدانی، ص۲۷؛ مدرسه فیضیه به روایت اسناد ساواک، ص۸۶-۸۸؛ روحانی، ج۱، ص۶۴۲؛ سیر مبارزات یاران امام به روایت اسناد ساواک، ج۳، ص۱۴۱-۱۴۲؛ خسروشاهی، اسناد نهضت اسلامی، ج۳، ص۹۷.</ref>
+== فعالیت سیاسی و اجتماعی ==
+موسوی زنجانی در دهه چهل ش در جریان تصویب‌نامه [[انجمن‌های ایالتی و ولایتی]]، در توزیع [[پیام‌ها و اعلامیه‌های امام‌خمینی|اعلامیه‌های امام‌خمینی]] فعال بود. او در محرم ۱۳۴۲ش در روستای پری در زنجان به تبلیغ می‌پرداخت و در آنجا به مسائل و مباحث سیاسی نیز اشاره می‌کرد. به همین سبب گاهی اقدامات او زیر نظر مأموران ساواک زنجان و تبریز قرار می‌گرفت. در [[قیام پانزده خرداد ۱۳۴۲|قیام ۱۵ خرداد]] آن سال هم باز به سبب سفرهای تبلیغی زیر نظر [[ساواک]] قرار داشت.<ref>خبرگان ملت، دفتر دوم، ص۴۹۱.</ref> در آن روزها در جلسات مدرسان حوزه علمیه قم شرکت می‌کرد و همراه با آنان در صدور اعلامیه‌ها نقش داشت و امضای او در اغلب اعلامیه‌های مدرسان حوزه علمیه قم دیده می‌شود.<ref>اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ص۱۰۴-۱۰۶، ۱۰۹-۱۱۰، ۱۲۸-۱۳۰، ۱۶۳، ۱۶۴، ۱۷۶، ۱۸۱، ۱۸۸، ۱۹۶؛ آیت‌الله‌العظمی حسین نوری همدانی، ص۲۷؛ مدرسه فیضیه به روایت اسناد ساواک، ص۸۶-۸۸؛ روحانی، ج۱، ص۶۴۲؛ سیر مبارزات یاران امام به روایت اسناد ساواک، ج۳، ص۱۴۱-۱۴۲؛ خسروشاهی، اسناد نهضت اسلامی، ج۳، ص۹۷.</ref>
-موسوی زنجانی در سال ۱۳۵۲ ش با دعوت سیدرضا صدر به تهران رفت و امامت جماعت یکی از مساجد تهران را بر عهده گرفت و همراه با روحانیان مبارز تهران، به مبارزه با حکومت پهلوی ادامه داد.<ref>کرباسچی، تاریخ شفاهی انقلاب اسلامی، ص۴۷۱؛ حسینی، «موسوی زنجانی، سیداسماعیل»، ص۴۲۶.</ref> وی به سبب فعالیت‌های سیاسی یکی از فرزندانش مورد بازجویی قرار گرفت؛ فرزند او به نام «سیدمهدی» دستگیر و زندانی شد و سپس تحت شکنجه‌های مأموران ساواک به شهادت رسید. فرزند دیگرش به نام سیدمحمود هم به سبب فعالیت‌های سیاسی دستگیر شد و پس از آن، مأموران ساواک خانه او را تحت نظر قرار دادند و یک هفته در همان‌جا ماندند. این اقدام مأموران موجب آزار و اذیت خانواده موسوی زنجانی گردید.<ref>خبرگان ملت، دفتر دوم، ص۴۹۱.</ref> پس از درگذشت مشکوک [[سیدمصطفی خمینی]]، همراه با جمعی از روحانیان تهران ازجمله [[مرتضی مطهری]]، [[سیدمحمد حسینی بهشتی]] و...، با صدور اطلاعیه‌ای، ضمن تسلیت آن واقعه به «مرجع عالی‌قدر حضرت آیت‌الله‌العظمی آقای خمینی»، اعلام کردند در ۸ آبان ۱۳۵۶ مجلس بزرگداشتی به آن مناسبت در مسجد ارگ برگزار خواهند کرد.<ref>دوانی، نهضت روحانیون ایران، ج۶، ص۵۲۲-۵۲۳.</ref> او در ۱۱ مهر ۱۳۵۷ همراه با روحانیان مبارز تهران، با صدور اعلامیه‌ای، ضمن اعلام همبستگی با اعتصاب بازاریان، پیشه‌وران، کارگران، کارمندان و دانشجویان، به حکومت پهلوی هشدار دادند «مبارزه بی‌امان مردم تا پیروزی نهایی و رسیدن به آزادی کامل سیاسی و حکومت حق و عدل اسلامی ادامه خواهد یافت».<ref>دوانی، نهضت روحانیون ایران، ج۸، ص۳۴۴-۳۴۵.</ref> پس از حمله به مسجد جامع کرمان و کشته و زخمی شدن جمعی از مردم، اعلامیه‌ای دیگر همراه با روحانیان مبارز تهران در تقبیح آن صادر کردند و آن را به امام‌خمینی تسلیت گفتند.<ref>دوانی، نهضت روحانیون ایران، ج۸، ص۳۹۲-۳۹۵.</ref> موسوی زنجانی در کنار مبارزه با حکومت پهلوی و اقامه نماز در یکی از مساجد تهران، در گروه علمی تحقیق پیرامون قرآن که توسط سیدمحمد حسینی بهشتی در مکتب امیرالمؤمنین(ع) تهران تشکیل می‌شد عضویت داشت و همراه با افرادی چون حسینی بهشتی، محمد مفتح، سیدعبدالکریم موسوی اردبیلی و...، پژوهش پیرامون قرآن را آغاز کردند. این پژوهش‌ها با پیروزی انقلاب اسلامی ناتمام ماند.<ref>گلی‌زواره، مدرسه فیضیه به روایت اسناد ساواک، ص۲۱۱-۲۱۰.</ref>
+موسوی زنجانی در سال ۱۳۵۲ش با دعوت [[سیدرضا صدر]] به تهران رفت و امامت جماعت یکی از مساجد تهران را بر عهده گرفت و همراه با روحانیان مبارز تهران، به مبارزه با حکومت پهلوی ادامه داد.<ref>کرباسچی، تاریخ شفاهی انقلاب اسلامی، ص۴۷۱؛ حسینی، «موسوی زنجانی، سیداسماعیل»، ص۴۲۶.</ref> وی به سبب فعالیت‌های سیاسی یکی از فرزندانش مورد بازجویی قرار گرفت؛ فرزند او به نام «سیدمهدی» دستگیر و زندانی شد و سپس تحت شکنجه‌های مأموران ساواک به شهادت رسید. فرزند دیگرش به نام سیدمحمود هم به سبب فعالیت‌های سیاسی دستگیر شد و پس از آن، مأموران ساواک خانه او را تحت نظر قرار دادند و یک هفته در همان‌جا ماندند. این اقدام مأموران موجب آزار و اذیت خانواده موسوی زنجانی گردید.<ref>خبرگان ملت، دفتر دوم، ص۴۹۱.</ref> پس از درگذشت مشکوک [[سیدمصطفی خمینی]]، همراه با جمعی از روحانیان تهران ازجمله [[مرتضی مطهری]]، [[سیدمحمد حسینی بهشتی]] و...، با صدور اطلاعیه‌ای، ضمن تسلیت آن واقعه به «مرجع عالی‌قدر حضرت آیت‌الله‌العظمی آقای خمینی»، اعلام کردند در ۸ آبان ۱۳۵۶ مجلس بزرگداشتی به آن مناسبت در مسجد ارگ برگزار خواهند کرد.<ref>دوانی، نهضت روحانیون ایران، ج۶، ص۵۲۲-۵۲۳.</ref>
-موسوی زنجانی پس از پیروزی انقلاب اسلامی به فعالیت در دستگاه قضایی پرداخت. او مدتی در دادگاه انقلاب اسلامی زیر نظر محمد محمدی گیلانی، به پرونده‌های قضایی رسیدگی می‌کرد. سپس مأمور رسیدگی به پرونده‌های قضایی [احتمالاً] در زندان اوین و شهرک مهدیه تهران شد. مدتی هم در دادگاه مدنی خاص شعبه تجدیدنظر به فعالیت مشغول بود.<ref>گلی‌زواره، مدرسه فیضیه به روایت اسناد ساواک، ص۴۹۲.</ref> او در تابستان ۱۳۵۸ در انتخابات مجلس خبرگان قانون اساسی از استان زنجان نامزد نمایندگی شد و با رأی مردم آن استان راهی آن مجلس شد.<ref>راهنمای استفاده از...، ج۴، ص۳۹۹.</ref> او در ۲۶ خرداد ۱۳۶۱ ش با درخواست جمعی از اهالی و علمای زنجان، با حکم امام‌خمینی به سمت امام جمعه زنجان منصوب شد.<ref>صحیفه امام، ج۱۶، ص۳۳۴.</ref> موسوی زنجانی در همان سال و در نخستین دوره انتخابات مجلس خبرگان رهبری با رأی مردم استان زنجان به نمایندگی برگزیده شد.<ref>خبرگان ملت، دفتر اول، ص۵۸۸.</ref> و در ۵ مرداد ۱۳۶۲، با حکم امام‌خمینی، نمایندگی ایشان در استان زنجان را بر عهده گرفت. امام‌خمینی در همان حکم، اجازه دخالت در امور شرعی را به او داد.<ref>صحیفه امام، ج۱۸، ص۲۴.</ref> او در دوره‌های دوم و سوم مجلس خبرگان رهبری هم نمایندگی مردم آن استان را بر عهده داشت.<ref>خبرگان ملت، دفتر اول، ص۵۹۳ و ۵۹۸.</ref>
+او در ۱۱ مهر ۱۳۵۷ همراه با روحانیان مبارز تهران، با صدور اعلامیه‌ای، ضمن اعلام همبستگی با اعتصاب بازاریان، پیشه‌وران، کارگران، کارمندان و [[دانشجویان]]، به حکومت پهلوی هشدار دادند «مبارزه بی‌امان مردم تا پیروزی نهایی و رسیدن به آزادی کامل سیاسی و حکومت حق و عدل اسلامی ادامه خواهد یافت».<ref>دوانی، نهضت روحانیون ایران، ج۸، ص۳۴۴-۳۴۵.</ref> پس از حمله به مسجد جامع کرمان و کشته و زخمی شدن جمعی از مردم، اعلامیه‌ای دیگر همراه با روحانیان مبارز تهران در تقبیح آن صادر کردند و آن را به [[امام‌خمینی]] تسلیت گفتند.<ref>دوانی، نهضت روحانیون ایران، ج۸، ص۳۹۲-۳۹۵.</ref> موسوی زنجانی در کنار مبارزه با حکومت پهلوی و اقامه نماز در یکی از مساجد تهران، در گروه علمی تحقیق پیرامون قرآن که توسط سیدمحمد حسینی بهشتی در مکتب امیرالمؤمنین(ع) تهران تشکیل می‌شد عضویت داشت و همراه با افرادی چون حسینی بهشتی، [[محمد مفتح]]، [[سیدعبدالکریم موسوی اردبیلی]] و...، پژوهش پیرامون قرآن را آغاز کردند. این پژوهش‌ها با [[پیروزی انقلاب اسلامی]] ناتمام ماند.<ref>گلی‌زواره، مدرسه فیضیه به روایت اسناد ساواک، ص۲۱۱-۲۱۰.</ref>
-او در سال‌های جنگ تحمیلی بارها در جبهه‌های جنگ حضور یافت و یکی از فرزندانش به نام سیدصادق در عملیات بیت‌المقدس به درجه شهادت نائل آمد. او در کنار فعالیت‌های فوق، دست به پاره‌ای از فعالیت‌های اجتماعی می‌زد که از آن جمله می‌توان به تأسیس صندوق قرض‌الحسنه جوادالائمه، ساماندهی به وضعیت بیمه طلاب و روحانیان، تنظیم و نظارت بر امور درسی طلاب و روحانیان، بازسازی و احداث مدرسه علمیه امام صادق(ع) و مدرسه علمیه خواهران، تهیه زمین دارالقرآن زنجان و نظارت بر احداث ساختمان آن اشاره کرد.<ref>خبرگان ملت، دفتر دوم، ص۴۹۳-۴۹۲.</ref>
+== فعالیت‌ها پس از پیروزی انقلاب اسلامی ==
+موسوی زنجانی پس از پیروزی انقلاب اسلامی به فعالیت در دستگاه قضایی پرداخت. او مدتی در [[دادگاه انقلاب اسلامی]] زیر نظر [[محمد محمدی گیلانی]]، به پرونده‌های قضایی رسیدگی می‌کرد. سپس مأمور رسیدگی به پرونده‌های قضایی [احتمالاً] در زندان اوین و شهرک مهدیه تهران شد. مدتی هم در دادگاه مدنی خاص شعبه تجدیدنظر به فعالیت مشغول بود.<ref>گلی‌زواره، مدرسه فیضیه به روایت اسناد ساواک، ص۴۹۲.</ref> او در تابستان ۱۳۵۸ در انتخابات [[مجلس خبرگان قانون اساسی]] از استان زنجان نامزد نمایندگی شد و با رأی مردم آن استان راهی آن مجلس شد.<ref>راهنمای استفاده از...، ج۴، ص۳۹۹.</ref> او در ۲۶ خرداد ۱۳۶۱ ش با درخواست جمعی از اهالی و علمای زنجان، با حکم امام‌خمینی به سمت امام جمعه زنجان منصوب شد.<ref>صحیفه امام، ج۱۶، ص۳۳۴.</ref> موسوی زنجانی در همان سال و در نخستین دوره انتخابات [[مجلس خبرگان رهبری]] با رأی مردم استان زنجان به نمایندگی برگزیده شد.<ref>خبرگان ملت، دفتر اول، ص۵۸۸.</ref> و در ۵ مرداد ۱۳۶۲، با حکم امام‌خمینی، نمایندگی ایشان در استان زنجان را بر عهده گرفت. امام‌خمینی در همان حکم، اجازه دخالت در امور شرعی را به او داد.<ref>صحیفه امام، ج۱۸، ص۲۴.</ref> او در دوره‌های دوم و سوم مجلس خبرگان رهبری هم نمایندگی مردم آن استان را بر عهده داشت.<ref>خبرگان ملت، دفتر اول، ص۵۹۳ و ۵۹۸.</ref>
-سیداسماعیل موسوی زنجانی در آذر سال ۱۳۸۱ برای زیارت امام رضا(ع) در مشهد به سر می‌برد که در ۲۷ آذر دچار ایست قلبی شد و در همان شهر درگذشت. پیکر او ابتدا به زنجان منتقل شد و پس از تشییع، به قم انتقال یافت.<ref>گلی‌زواره، مدرسه فیضیه به روایت اسناد ساواک، ص۲۲۴.</ref> و پس از اقامه نماز توسط آیت‌الله موسی شبیری زنجانی، در حرم حضرت فاطمه معصومه به خاک سپرده شد.<ref>انصاری، «آیت‌الله زنجانی درگذشت»، ص۱۲۲.</ref>
+او در سال‌های [[جنگ عراق علیه ایران|جنگ تحمیلی]] بارها در جبهه‌های جنگ حضور یافت و یکی از فرزندانش به نام سیدصادق در عملیات بیت‌المقدس به درجه شهادت نائل آمد. او در کنار فعالیت‌های فوق، دست به پاره‌ای از فعالیت‌های اجتماعی می‌زد که از آن جمله می‌توان به تأسیس صندوق قرض‌الحسنه جوادالائمه، ساماندهی به وضعیت بیمه طلاب و روحانیان، تنظیم و نظارت بر امور درسی طلاب و روحانیان، بازسازی و احداث مدرسه علمیه امام صادق(ع) و مدرسه علمیه خواهران، تهیه زمین دارالقرآن زنجان و نظارت بر احداث ساختمان آن اشاره کرد.<ref>خبرگان ملت، دفتر دوم، ص۴۹۳-۴۹۲.</ref>
+== درگذشت ==
+سیداسماعیل موسوی زنجانی در آذر سال ۱۳۸۱ برای زیارت امام رضا(ع) در مشهد به سر می‌برد که در ۲۷ آذر دچار ایست قلبی شد و در همان شهر درگذشت. پیکر او ابتدا به زنجان منتقل شد و پس از تشییع، به قم انتقال یافت.<ref>گلی‌زواره، مدرسه فیضیه به روایت اسناد ساواک، ص۲۲۴.</ref> و پس از اقامه نماز توسط [[موسی شبیری زنجانی|آیت‌الله موسی شبیری زنجانی]]، در [[حرم حضرت فاطمه معصومه]] به خاک سپرده شد.<ref>انصاری، «آیت‌الله زنجانی درگذشت»، ص۱۲۲.</ref>
 == پانویس ==