جامعیت قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

جامعیت قرآن (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۲۵ آذر ۱۴۰۱، ساعت ۰۱:۱۱

۱۴ بایت اضافه‌شده ، ‏۲۵ آذر ۱۴۰۱

←‏حقیقت جامعیت قرآن

دیداریویکی‌متن

E.shahabi

Image-reviewer، confirmed، templateeditor

۷۲۱

ویرایش

@@ خط ۱۵: / خط ۱۵: @@
 # دیدگاه میانه: بنابر این دیدگاه مراد از جامعیت قرآن، جامعیت در دین و دنیاست؛ به این معنا که همه این امور به صورت مفصل یا مجمل در قرآن آمده است.<ref>طوسی، التبیان، ۴/۱۲۸؛ طبرسی، مجمع البیان، ۴/۴۶۱.</ref> بر این اساس قرآن شامل احکام، [[عقاید]] و معارف و همچنین احکام و قوانین مورد نیاز در زندگی بشر است، مانند احکام روابط فردی و اجتماعی و تعاملات میان افراد و ملت‌ها.<ref>مکارم شیرازی، پیام قرآن، ۸/۲۷۶ ـ ۲۸۰.</ref> و بیان نظام‌های اقتصادی، سیاسی و اجتماعی و قوانین [[زندگی اسلامی]] در هر زمان و مکان.<ref>زحیلی، تفسیر الوسیط، ۲/۱۲۹۴.</ref>
 # دیدگاه حداکثری: بنابر این دیدگاه مراد از جامعیت قرآن، این است که قرآن همه علوم و همه امور را از اخبار گذشته و آینده شامل می‌شود. این نظر به [[ابن‌مسعود]] نسبت داده شده است.<ref>ابن‌کثیر، تفسیر القرآن العظیم، ۴/۵۱۰.</ref> این دیدگاه می‌تواند ریشه تفسیر علمی از قرآن باشد؛ چنان‌که برخی مفسران، آیات قرآن را بر علوم روز تطبیق کرده‌اند.<ref>رضایی، درآمدی بر تفسیر علمی قرآن، ۲۹۱ـ۲۹۲.</ref> برخی [[اهل معرفت]] نیز معتقدند قرآن «[[تبیان]]» همه چیز است؛ ولی فهم آن نیاز به افرادی دارد که راسخ در [[علم]] باشند.<ref>حسن‌زاده آملی، انسان و قرآن، ۹.</ref> برخی با استناد به روایت مشهوری که قرآن را دارای چهار مرحله می‌داند، «عبارات، اشارات، لطایف و حقایق»،<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۸۹/۲۰ و ۱۰۳.</ref> بر این باورند که دسترسی افراد به معارف قرآن، مختلف است، وگرنه همه چیز در قرآن وجود دارد.<ref>صادقی تهرانی، الفرقان فی تفسیر القرآن، ۱۶/۴۴۹.</ref> این گروه، روایات متعددی که قرآن را دارای ظاهر و باطن، و ظاهر آن را زیبا و باطن آن را ژرف و عمیق معرفی می‌کند،<ref>کلینی، الکافی، ۲/۵۹۹؛ آمدی، تصنیف غرر الحکم، ۱۱۰.</ref> بر همین معنا توجیه می‌کنند.<ref>مطهری، مجموعه آثار استاد شهید مطهری، ۳/۲۰۰ و ۲۰/۱۳۱.</ref>
-امام‌خمینی در جامعیت قرآن دیدگاه حداکثری را می‌پذیرد؛ ولی تبیین دیگری از آن دارد. ایشان قرآن را کتابی جامع می‌داند که دارای دو جهت ظاهری و باطنی است. از جهت ظاهری ایشان معتقد است قرآن در بردارنده همه دستورها و احکامی است که برای سعادت و کمال، بشر به آن نیازمند است و تبیان‌بودن قرآن در مورد همه چیز را در آیه ۸۹ [[سوره نحل]]، به روشنگربودن در همه چیز و همه امور تفسیر می‌کند. ایشان در این زمینه به روایتی اشاره می‌کند که دلالت دارد تمام نیازهای مردم در کتاب و سنت آمده است؛<ref>کلینی، الکافی، ۱/۵۹ـ۶۲.</ref>
+امام‌خمینی در جامعیت قرآن دیدگاه حداکثری را می‌پذیرد؛ ولی تبیین دیگری از آن دارد. ایشان قرآن را کتابی جامع می‌داند که دارای دو جهت ظاهری و باطنی است. از جهت ظاهری ایشان معتقد است قرآن در بردارنده همه دستورها و احکامی است که برای سعادت و کمال، بشر به آن نیازمند است و تبیان‌بودن قرآن در مورد همه چیز را در آیه ۸۹ [[سوره نحل]]، به روشنگربودن در همه چیز و همه امور تفسیر می‌کند. ایشان در این زمینه به روایتی اشاره می‌کند که دلالت دارد تمام نیازهای مردم در کتاب و سنت آمده است؛<ref>کلینی، الکافی، ۱/۵۹ـ۶۲.</ref><br>
-همچنین روایتی از [[امام‌صادق(ع)]]<ref>کلینی، الکافی، ۱/۵۹.</ref> را شاهد می‌آورد که حضرت در آن، [[سوگند]] یاد می‌کند که خداوند هیچ‌چیز را در قرآن فروگذار نکرده است.<ref>امام‌خمینی، ولایت فقیه، ۲۹.</ref> از این‌رو قرآن کریم از بیان هیچ مصلحتی فروگذار نکرده و همه مصالح شخصی، اجتماعی، سیاسی و حکومتی را بیان کرده است.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۸/۴۲۳.</ref>
+همچنین روایتی از [[امام‌صادق(ع)]]<ref>کلینی، الکافی، ۱/۵۹.</ref> را شاهد می‌آورد که حضرت در آن، [[سوگند]] یاد می‌کند که خداوند هیچ‌چیز را در قرآن فروگذار نکرده است.<ref>امام‌خمینی، ولایت فقیه، ۲۹.</ref> از این‌رو قرآن کریم از بیان هیچ مصلحتی فروگذار نکرده و همه مصالح شخصی، اجتماعی، سیاسی و حکومتی را بیان کرده است.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۸/۴۲۳.</ref><br>
-از سوی دیگر، چنان‌که امام‌خمینی نیز تأکید کرده است، نیازهای انسان تنها مربوط به امر مادی نیست و از آنجا که انسان دارای ابعاد مختلف است و قرآن کتابی انسان‌ساز است، بنابراین شامل همه ابعادی است که انسان به آن نیازمند است و همه امور مادی و معنوی و رابطه او با خالق، معرفت اسما و صفات و [[توحید]] و [[قیامت]] در آن آمده است.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۴۴۸.</ref> اما از جهت باطنی از آنجا که مراتب بطونی قرآن منطبق بر مراتب هفتگانه عالم، از مرتبه احدیت غیبی تا مرتبه عالم طبیعت و مراتب بطونی انسان کامل است.<ref>امام‌خمینی، تعلیقات علی شرح فصوص الحکم، ۵۰.</ref> و انسان کامل نیز خود آینه تمام‌نمای تمام اسما و صفات الهی و کون جامع است که همه حقایق را در خود دارد.<ref>امام‌خمینی، دعاء السحر، ۵۴ ـ ۵۵.</ref>، قرآن نیز شامل همه حقایق عالم است.<ref>امام‌خمینی، تعلیقات علی شرح فصوص الحکم، ۵۰.</ref> و همچنان‌که انسانِ کامل صورت اسم اعظم «الله» است که جامع همه اسما و صفات است، قرآن کریم نیز صورت اسم جامع «الله» و صورت احدیت جمیع اسمای الهی است{{ببینید|متن=ببینید|انسان کامل؛ اسم اعظم}} به همین دلیل قرآن کریم قابل [[نسخ]] و انقطاع نیست؛ زیرا اسم اعظم و مظاهر او ازلی و ابدی‌اند؛<ref>امام‌خمینی، آداب الصلاة، ۳۲۱.</ref> و ممکن است نامیدن این کتاب به قرآن، به جهت جمعی و مقام احدیت جمع وحدت و کثرت آن باشد؛<ref>امام‌خمینی، آداب الصلاة، ۳۲۱.</ref>؛ همچنان‌که [[فرقان‌]] بودن آن به جهت وجود تفصیلی و تکثرش است.<ref>امام‌خمینی، دعاء السحر، ۵۵؛ امام‌خمینی، آداب الصلاة، ۳۳۳.</ref>
+از سوی دیگر، چنان‌که امام‌خمینی نیز تأکید کرده است، نیازهای انسان تنها مربوط به امر مادی نیست و از آنجا که انسان دارای ابعاد مختلف است و قرآن کتابی انسان‌ساز است، بنابراین شامل همه ابعادی است که انسان به آن نیازمند است و همه امور مادی و معنوی و رابطه او با خالق، معرفت اسما و صفات و [[توحید]] و [[قیامت]] در آن آمده است.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۴۴۸.</ref> اما از جهت باطنی از آنجا که مراتب بطونی قرآن منطبق بر مراتب هفتگانه عالم، از مرتبه احدیت غیبی تا مرتبه عالم طبیعت و مراتب بطونی انسان کامل است؛<ref>امام‌خمینی، تعلیقات علی شرح فصوص الحکم، ۵۰.</ref> و انسان کامل نیز خود آینه تمام‌نمای تمام اسما و [[صفات الهی]] و کون جامع است که همه حقایق را در خود دارد.<ref>امام‌خمینی، دعاء السحر، ۵۴ ـ ۵۵.</ref>، قرآن نیز شامل همه حقایق عالم است؛<ref>امام‌خمینی، تعلیقات علی شرح فصوص الحکم، ۵۰.</ref> و همچنان‌که انسانِ کامل صورت اسم اعظم «الله» است که جامع همه اسما و صفات است، قرآن کریم نیز صورت اسم جامع «الله» و صورت احدیت جمیع اسمای الهی است{{ببینید|متن=ببینید|انسان کامل؛ اسم اعظم}} به همین دلیل قرآن کریم قابل [[نسخ]] و انقطاع نیست؛ زیرا اسم اعظم و مظاهر او ازلی و ابدی‌اند؛<ref>امام‌خمینی، آداب الصلاة، ۳۲۱.</ref> و ممکن است نامیدن این کتاب به قرآن، به جهت جمعی و مقام احدیت جمع وحدت و کثرت آن باشد؛<ref>امام‌خمینی، آداب الصلاة، ۳۲۱.</ref>؛ همچنان‌که [[فرقان‌]] بودن آن به جهت وجود تفصیلی و تکثرش است.<ref>امام‌خمینی، دعاء السحر، ۵۵؛ امام‌خمینی، آداب الصلاة، ۳۳۳.</ref>
 ==ابعاد جامعیت قرآن==
 قرآن کریم از چند بُعد دارای جامعیت است: