اقلیت‌های دینی: تفاوت میان نسخه‌ها

اقلیت‌های دینی (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۲۸ آذر ۱۴۰۱، ساعت ۰۰:۵۹

۱۲۴ بایت اضافه‌شده ، ‏۲۸ آذر ۱۴۰۱

بدون خلاصۀ ویرایش

دیداریویکی‌متن

Shams

Image-reviewer، دیوان‌سالاران، emailconfirmed، مدیران رابط کاربری، مدیران

۲۱٬۱۶۶

ویرایش

@@ خط ۲: / خط ۲: @@
 == مفهوم‌شناسی ==
-اقلیت دینی یا مذهبی به گروهی اندک از مردم یک کشور یا یک شهر گفته می‌شود که پیرو [[دین]] یا کیشی مغایر با کیش عامه مردم همان شهر یا کشورند،<ref>دهخدا، لغتنامه دهخدا، ۲/۲۶۷۹.</ref> از آنجاکه اکثر قاطع مردم [[ایران]] پیرو [[اسلام]] و مسلمان‌اند، پیروان ادیان آسمانی دیگر در ایران جزء اقلیت‌های دینی محسوب می‌شوند. از نگاه کاربردی این واژه نوعاً در برابر اقلیت‌های مذهبی به کار می‌رود که اشاره به اقلیت‌های سایر [[مذاهب اسلامی]] دارد. امام‌خمینی هم در کاربرد واژه اقلیت، آن را تنها به معنای اقلیت‌های دینی در مقابل مسلمانان می‌پذیرفت و کاربرد آن را برای طوایف و گروه‌هایی مانند کردها، بلوچ‌ها و دیگران موجب جدایی برادران مسلمان از یکدیگر دانسته و رد می‌کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۱/۲۹۰.</ref>{{ببینید|متن=ببینید| قومیت}}
+اقلیت دینی یا مذهبی به گروهی اندک از [[مردم]] یک کشور یا یک شهر گفته می‌شود که پیرو [[دین]] یا کیشی مغایر با کیش عامه مردم همان شهر یا کشورند،<ref>دهخدا، لغتنامه دهخدا، ۲/۲۶۷۹.</ref> از آنجاکه اکثر قاطع مردم [[ایران]] پیرو [[اسلام]] و مسلمان‌اند، پیروان ادیان آسمانی دیگر در ایران جزء اقلیت‌های دینی محسوب می‌شوند. از نگاه کاربردی این واژه نوعاً در برابر اقلیت‌های مذهبی به کار می‌رود که اشاره به اقلیت‌های سایر [[مذاهب اسلامی]] دارد. [[امام‌خمینی]] هم در کاربرد واژه اقلیت، آن را تنها به معنای اقلیت‌های دینی در مقابل مسلمانان می‌پذیرفت و کاربرد آن را برای طوایف و گروه‌هایی مانند کردها، بلوچ‌ها و دیگران موجب جدایی برادران مسلمان از یکدیگر دانسته و رد می‌کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۱/۲۹۰.</ref>{{ببینید|متن=ببینید| قومیت}}
-در [[فقه اسلامی]]، از اقلیت‌های دینی با عنوان «اهل ذمّه» یا «ذمّی» یادشده است.<ref>طوسی، المبسوط، ‏۲/۴۲؛ علامه حلی، تذکرة الفقهاء، ۹/۲۷۵؛ نجفی، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، ۲۱/۲۲۷.</ref> ذمه در فارسی به معنای [[عهد]]، [[پیمان]]، [[ضمان]]، [[کفالت]]، امان و پناه آمده‌است<ref>دهخدا، لغتنامه دهخدا، ۷/۱۰۱۲۹.</ref> و اهل ذمه آن دسته از [[اهل کتاب]] هستند که به واسطه پیمانی که با [[حاکم اسلامی]] بسته‌اند، مجازند در پناه [[حکومت اسلامی]]، آزادانه و مطابق قانون دینی خود زندگی کنند و از حق و تکلیف متقابل نسبت به حکومت برخوردارند.<ref>شریعتی، حقوق و وظایف غیر مسلمانان در جامعه اسلامی، ۳۰.</ref>
+در [[فقه اسلامی]]، از اقلیت‌های دینی با عنوان «اهل ذمّه» یا «ذمّی» یادشده است.<ref>طوسی، المبسوط، ‏۲/۴۲؛ علامه حلی، تذکرة الفقهاء، ۹/۲۷۵؛ نجفی، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، ۲۱/۲۲۷.</ref> ذمه در فارسی به معنای [[عهد]]، [[پیمان]]، [[ضمان]]، [[کفالت]]، امان و پناه آمده‌است<ref>دهخدا، لغتنامه دهخدا، ۷/۱۰۱۲۹.</ref> و اهل ذمه آن دسته از [[اهل کتاب]] هستند که به واسطه پیمانی که با [[حاکم اسلامی]] بسته‌اند، مجازند در پناه [[حکومت اسلامی]]، آزادانه و مطابق [[قانون]] دینی خود زندگی کنند و از حق و تکلیف متقابل نسبت به حکومت برخوردارند.<ref>شریعتی، حقوق و وظایف غیر مسلمانان در جامعه اسلامی، ۳۰.</ref>
 == پیشینه ==
-در [[قرآن کریم]]، از [[تورات]] و [[انجیل]] به عنوان کتاب‌های آسمانی یادشده<ref>آل عمران، ۶۵؛ مائده، ۶۸.</ref> و نام دو گروه دینی [[صابئان]] و [[مجوسیان]] (زرتشتیان) نیز در کنار [[یهودیان]] و [[مسیحیان]] آمده‌است،<ref>بقره، ۶۲؛ مائده، ۶۹؛ حج، ۱۷.</ref> اما به اهل کتاب بودن آنها تصریح نشده‌است،<ref>طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ۳/۳۰۶–۳۰۸.</ref> با این حال، بنابر بعضی روایات [[اهل بیت(ع)]]،<ref>حر عاملی، تفصیل وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعه، ۱۵/۱۲۶.</ref> زرتشتیان به اهل کتاب ملحق‌اند و احکام اهل کتاب دربارهٔ آنان اجرا می‌شود،<ref>طوسی، النهایه، ۱۹۳؛ نجفی، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، ۲۱/۲۲۸؛ یزدی، شرح و تبیین قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، ۱۷۳؛ شریعتی، حقوق و وظایف غیر مسلمانان در جامعه اسلامی، ۳۲–۳۳.</ref> {{ببینید|متن=ببینید| اهل کتاب(۱)}} ولی دربارهٔ صابئان دیدگاه‌های گوناگونی وجود دارد: برخی آنان را معتقد به یکی از [[ادیان الهی]] می‌دانند<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱/۳۴۱–۳۴۲.</ref> و برخی بر آن‌اند آیین و مذهب صابئان، مرکب از زرتشتی و یهودی و حرانی است<ref>طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ۱/۱۹۶.</ref> همچنین آنها در روایتی [[بت‌پرست]] و [[ستاره‌پرست]] معرفی شده‌اند.<ref>طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ۱/۱۹۴.</ref>
+در [[قرآن کریم]]، از [[تورات]] و [[انجیل]] به عنوان کتاب‌های آسمانی یادشده<ref>آل عمران، ۶۵؛ مائده، ۶۸.</ref> و نام دو گروه دینی [[صابئان]] و [[مجوسیان]] (زرتشتیان) نیز در کنار [[یهودیان]] و [[مسیحیان]] آمده‌است،<ref>بقره، ۶۲؛ مائده، ۶۹؛ حج، ۱۷.</ref> اما به اهل کتاب بودن آنها تصریح نشده‌است،<ref>طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ۳/۳۰۶–۳۰۸.</ref> با این حال، بنابر بعضی روایات [[اهل بیت(ع)]]،<ref>حر عاملی، تفصیل وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعه، ۱۵/۱۲۶.</ref> زرتشتیان به اهل کتاب ملحق‌اند و احکام اهل کتاب دربارهٔ آنان اجرا می‌شود،<ref>طوسی، النهایه، ۱۹۳؛ نجفی، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، ۲۱/۲۲۸؛ یزدی، شرح و تبیین قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، ۱۷۳؛ شریعتی، حقوق و وظایف غیر مسلمانان در جامعه اسلامی، ۳۲–۳۳.</ref> {{ببینید|متن=ببینید| اهل کتاب(۱)}} ولی دربارهٔ صابئان دیدگاه‌های گوناگونی وجود دارد: برخی آنان را معتقد به یکی از [[ادیان الهی]] می‌دانند<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱/۳۴۱–۳۴۲.</ref> و برخی بر آن‌اند آیین و مذهب صابئان، مرکب از زرتشتی و یهودی و حرانی است<ref>طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ۱/۱۹۶.</ref> همچنین آنها در روایتی [[بت‌پرست]] و ستاره‌پرست معرفی شده‌اند.<ref>طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ۱/۱۹۴.</ref>
 فقها<ref>طوسی، النهایه، ۱۹۴؛ طوسی، المبسوط، ۲/۳۶؛ نجفی، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، ۲۱/۲۲۷.</ref> ازجمله [[امام‌خمینی]]<ref>امام‌خمینی، تحریر الوسیله، ۲/۴۷۲.</ref> بر این باورند که قرارداد ذمه تنها با اهل کتاب (زرتشتیان، یهودیان و مسیحیان) بسته می‌شود و با غیر آنان از مشرکان و فرقه‌های باطل منعقد نمی‌گردد.
@@ خط ۱۴: / خط ۱۴: @@
 در [[ایران]]، بر اساس آموزه‌های فقهی اسلام و متون قانونی، تنها اقلیت‌های دینی‌ای که در اصول ۱۳ و ۶۴ [[قانون اساسی جمهوری اسلامی]] به آنها اشاره شده‌است، رسمیت دارند. بدین ترتیب طبق اصل ۱۳ قانون اساسی «زرتشتیان»، «یهودیان» که در ایران به کلیمیان شهرت دارند و «مسیحیان» اقلیت‌های دینی رسمی کشور به‌شمار می‌روند.<ref>اداره کل امور، صورت مشروح مذاکرات مجلس بررسی نهایی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، ۱/۴۹۳–۴۹۵؛ یزدی، شرح و تبیین قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، ۱۷۳.</ref>
-امام‌خمینی به عنوان [[فقیه]] و عالم دینی، احکام و مسائل مرتبط با اهل کتاب را مطرح کرده‌است. ایشان در کنار بیان تفصیلی احکام فقهی اهل ذمه<ref>امام‌خمینی، تحریر الوسیله، ۲/۴۷۲–۴۸۲؛ امام‌خمینی، استفتائات، ۳/۱۲۷–۱۲۸.</ref> به بحث کلامی مسئله نیز اشاره کرده و از احتمال نجات اخروی و معاقب‌نبودن افراد غیر مقصر اهل کتاب سخن گفته‌است.<ref>امام‌خمینی، مکاسب، ۱/۱۹۹–۲۰۰.</ref> ایشان به حقوق اقلیت‌های دینی کشور اهتمام داشت و پیش از پیروزی انقلاب اسلامی، به رعایت احترام و رعایت حقوق آنان و خوش‌رفتاری [[حکومت اسلامی]] با آنها وعده داده بود،<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۳۵۹، ۳۶۳ و ۵/۱۸۶، ۲۶۱.</ref> همچنان‌که پس از استقرار نظام اسلامی، همواره بر حفظ حقوق، [[رفاه]] و [[آسایش]]، تأمین مصالح و رفتار عدالت‌آمیز با آنان به مثابه شهروندان ایرانی تأکید می‌کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۶/۱۹۲؛ ۱۱/۲۹۰ و ۱۳/۱۰۳.</ref>
+امام‌خمینی به عنوان [[فقیه]] و عالم دینی، احکام و مسائل مرتبط با اهل کتاب را مطرح کرده‌است. ایشان در کنار بیان تفصیلی احکام [[فقه|فقهی]] اهل ذمه<ref>امام‌خمینی، تحریر الوسیله، ۲/۴۷۲–۴۸۲؛ امام‌خمینی، استفتائات، ۳/۱۲۷–۱۲۸.</ref> به بحث [[علم کلام|کلامی]] مسئله نیز اشاره کرده و از احتمال نجات اخروی و معاقب‌نبودن افراد غیر مقصر اهل کتاب سخن گفته‌است.<ref>امام‌خمینی، مکاسب، ۱/۱۹۹–۲۰۰.</ref> ایشان به حقوق اقلیت‌های دینی کشور اهتمام داشت و پیش از پیروزی انقلاب اسلامی، به رعایت احترام و رعایت حقوق آنان و خوش‌رفتاری [[حکومت اسلامی]] با آنها وعده داده بود،<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۳۵۹، ۳۶۳ و ۵/۱۸۶، ۲۶۱.</ref> همچنان‌که پس از استقرار نظام اسلامی، همواره بر حفظ حقوق، [[رفاه]] و [[آسایش]]، تأمین مصالح و رفتار عدالت‌آمیز با آنان به مثابه شهروندان ایرانی تأکید می‌کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۶/۱۹۲؛ ۱۱/۲۹۰ و ۱۳/۱۰۳.</ref>
-اقلیت‌های دینی با توجه به مواضع و دیدگاه‌های امام‌خمینی و با نگاهی مثبت به فرایند انقلاب، به خیل عظیم مردم انقلابی پیوستند<ref>بوداغیانس، گل مریم: بررسی نقش ارامنه ایران در هشت سال دفاع مقدس، ۲۰۱–۲۰۲.</ref> و پس از پیروزی انقلاب، بزرگان اقلیت‌های دینی، اعم از نمایندگان انجمن زرتشتیان، نمایندگان خلیفه‌گری ارامنه و اعضای جامعه کلیمیان ایران به منظور تأیید و پذیرش رهبری امام‌خمینی به دیدار ایشان رفتند،<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۶/۱۹۲، ۲۵۸ و ۷/۲۸۷.</ref> همچنین با آغاز [[جنگ تحمیلی]] و در طول سال‌های دفاع مقدس، اقلیت‌های دینی به گونه‌های مختلف، همچون صدور بیانیه<ref>جمهوری اسلامی، روزنامه، ۳.</ref> و حضور در جبهه‌های جنگ، همراهی خود را با ملت و انقلاب نشان دادند و کشته‌گان و ایثارگران متعددی تقدیم ایران و انقلاب کردند.<ref>منصورنژاد، بررسی ریشه‌های همگرایی بین اهل کتاب با سایر ایرانیان در دفاع مقدس، ۹۳–۱۰۵.</ref>
+اقلیت‌های دینی با توجه به مواضع و دیدگاه‌های امام‌خمینی و با نگاهی مثبت به فرایند انقلاب، به خیل عظیم مردم انقلابی پیوستند<ref>بوداغیانس، گل مریم: بررسی نقش ارامنه ایران در هشت سال دفاع مقدس، ۲۰۱–۲۰۲.</ref> و پس از پیروزی انقلاب، بزرگان اقلیت‌های دینی، اعم از نمایندگان انجمن زرتشتیان، نمایندگان خلیفه‌گری ارامنه و اعضای جامعه کلیمیان ایران به منظور تأیید و پذیرش [[رهبری امام‌خمینی]] به دیدار ایشان رفتند،<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۶/۱۹۲، ۲۵۸ و ۷/۲۸۷.</ref> همچنین با آغاز [[جنگ تحمیلی]] و در طول سال‌های دفاع مقدس، اقلیت‌های دینی به گونه‌های مختلف، همچون صدور بیانیه<ref>جمهوری اسلامی، روزنامه، ۳.</ref> و حضور در جبهه‌های جنگ، همراهی خود را با ملت و انقلاب نشان دادند و کشته‌گان و ایثارگران متعددی تقدیم ایران و [[انقلاب]] کردند.<ref>منصورنژاد، بررسی ریشه‌های همگرایی بین اهل کتاب با سایر ایرانیان در دفاع مقدس، ۹۳–۱۰۵.</ref>
 == حقوق و وظایف اقلیت‌های دینی ==
-اقلیت‌های دینی، چنان‌که امام‌خمینی خاطرنشان کرده‌است، طبق قرارداد ذمه، تحت حمایت حکومت اسلامی هستند و احکام اسلام، همانند مسلمانان دربارهٔ آنان جاری و [[خون]] و مالشان محترم است. ‏<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۸/۳۰۴.</ref> آموزه‌های اسلام به‌صراحت بر لزوم حفظ حقوق اقلیت‌ها، همچون حق آزادی عقیده، حق اظهار نظر، حق [[امنیت]] و حفظ [[جان]] و [[مال]] و [[آبرو]]، حق برخورداری از [[عدالت اجتماعی]]، حقوق مالی و اقتصادی و حقوق شخصی و مدنی تأکید می‌ورزد. به این مطلب در [[آیات قرآن]]<ref>توبه، ۴–۶؛ ممتحنه، ۸.</ref> و رفتار و گفتار [[معصومان(ع)]]،<ref>نهج البلاغه، ن۵۳، ۴۵۳–۴۵۶؛ نوری، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ۱۱/۱۶۸.</ref> بارها توجه و تأکید شده‌است.<ref>عمید زنجانی، امام‌علی (ع)، و حقوق اقلیت‌ها، ۵۰–۶۸.</ref>
+اقلیت‌های دینی، چنان‌که امام‌خمینی خاطرنشان کرده‌است، طبق قرارداد ذمه، تحت حمایت [[حکومت اسلامی]] هستند و احکام اسلام، همانند مسلمانان دربارهٔ آنان جاری و خون و مالشان محترم است. ‏<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۸/۳۰۴.</ref> آموزه‌های اسلام به‌صراحت بر لزوم حفظ حقوق اقلیت‌ها، همچون حق آزادی عقیده، حق اظهار نظر، حق [[امنیت]] و حفظ جان و مال و آبرو، حق برخورداری از [[عدالت اجتماعی]]، حقوق مالی و اقتصادی و حقوق شخصی و مدنی تأکید می‌ورزد. به این مطلب در [[آیات قرآن]]<ref>توبه، ۴–۶؛ ممتحنه، ۸.</ref> و رفتار و گفتار [[معصومان(ع)]]،<ref>نهج البلاغه، ن۵۳، ۴۵۳–۴۵۶؛ نوری، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ۱۱/۱۶۸.</ref> بارها توجه و تأکید شده‌است.<ref>عمید زنجانی، امام‌علی (ع)، و حقوق اقلیت‌ها، ۵۰–۶۸.</ref>
-اقلیت‌های دینی در برابر حقوق یادشده، مسئولیت و تعهداتی هم دارند؛ ازجمله اینکه باید به مفاد پیمان با مسلمانان پایبند باشند و قوانین اسلام را محترم بشمارند و حقوق مالی ([[جزیه]]) جامعه‌ای را که در آن زندگی می‌کنند، بپردازند<ref>علامه حلی، تذکرة الفقهاء، ۹/۳۱۷؛ نجفی، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، ۲۱/۲۶۵؛ امام‌خمینی، تحریر الوسیله، ۲/۴۷۶.</ref> با این حال، وضعیت حقوق اقلیت‌ها و چگونگی رفتار با آنان در حکومت دینی و نظام انقلابی از مهم‌ترین مسائل و پرسش‌هایی بود که خبرنگاران بارها در آستانه و پس از پیروزی انقلاب، از امام‌خمینی پرسیدند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۳، ۳۳۷، ۴۴۱، ۵۰۸ و ۵/۱۴۱، ۵۱۹–۵۲۰.</ref> ایشان با تأکید بر اینکه چنین پرسش‌ها و شبهاتی نشئت‌گرفته از تبلیغات [[رژیم پهلوی]] و رسانه‌های بیگانه علیه [[اسلام]] و حکومت اسلامی و برای اخلال در مسیر انقلاب است،<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۳/۴۵۷؛ ۴/۴۲۵ و ۵/۱۸۶، ۲۶۰–۲۶۱، ۴۳۲.</ref> اشاره می‌کرد که رفتار رژیم پهلوی با اقلیت‌های دینی بهتر از رفتار با مسلمانان نبود و آنان نیز تحت جور و ستم بوده‌اند و حقوق و آزادی‌شان، همچون دیگر ایرانیان، پایمال شده‌است و آنان نیز مخالف این رژیم هستند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۳، ۴۲۵، ۵/۱۸۵، ۴۰۱ و ۶/۲۵۸.</ref> ایشان تأکید می‌کرد در نظام اسلامی، اقلیت‌های دینی، همچون دیگر ایرانیان مورد احترام<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۴۲۵؛ ۵/۳۱۳ و ۱۷/۱۰۰.</ref> و در رفاه و آسایش<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۵/۲۶۱؛ ۱۱/۲۸۲ و ۱۲/۳۶۴.</ref> خواهند بود و با ایشان برابر [[عدل]] و انصاف و قانون رفتار می‌شود<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۵/۴۰۱؛ ۶/۱۹۲ و ۱۴/۲۹۰.</ref> و تمامی حقوق مشروع ایشان تأمین خواهد شد<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۲۴۴؛ ۵/۲۹۲ و ۶/۱۳۳.</ref> چنان‌که ایشان خاطرنشان کرد پس از تشکیل حکومت اسلامی، از آن دسته ایرانیان یهودی که به [[اسرائیل]] رفته‌اند، دعوت خواهد شد به ایران برگردند،<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۵/۲۶۱.</ref> نیز ایشان با اشاره به هموطنان زرتشتی خاطرنشان ساخت که از سوی آنان هیچ زیانی متوجه کشور و جامعه اسلامی نیست و بسیاری از آنان انسان‌های شریفی هستند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۰/۱۴۵.</ref>
+اقلیت‌های دینی در برابر حقوق یادشده، مسئولیت و تعهداتی هم دارند؛ ازجمله اینکه باید به مفاد پیمان با مسلمانان پایبند باشند و قوانین اسلام را محترم بشمارند و حقوق مالی ([[جزیه]]) جامعه‌ای را که در آن زندگی می‌کنند، بپردازند<ref>علامه حلی، تذکرة الفقهاء، ۹/۳۱۷؛ نجفی، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، ۲۱/۲۶۵؛ امام‌خمینی، تحریر الوسیله، ۲/۴۷۶.</ref> با این حال، وضعیت حقوق اقلیت‌ها و چگونگی رفتار با آنان در حکومت دینی و نظام انقلابی از مهم‌ترین مسائل و پرسش‌هایی بود که خبرنگاران بارها در آستانه و پس از پیروزی انقلاب، از [[امام‌خمینی]] پرسیدند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۳، ۳۳۷، ۴۴۱، ۵۰۸ و ۵/۱۴۱، ۵۱۹–۵۲۰.</ref> ایشان با تأکید بر اینکه چنین پرسش‌ها و شبهاتی نشئت‌گرفته از تبلیغات [[رژیم پهلوی]] و رسانه‌های [[بیگانه]] علیه [[اسلام]] و حکومت اسلامی و برای اخلال در مسیر انقلاب است،<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۳/۴۵۷؛ ۴/۴۲۵ و ۵/۱۸۶، ۲۶۰–۲۶۱، ۴۳۲.</ref> اشاره می‌کرد که رفتار رژیم پهلوی با اقلیت‌های دینی بهتر از رفتار با مسلمانان نبود و آنان نیز تحت جور و ستم بوده‌اند و حقوق و آزادی‌شان، همچون دیگر ایرانیان، پایمال شده‌است و آنان نیز مخالف این رژیم هستند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۳، ۴۲۵، ۵/۱۸۵، ۴۰۱ و ۶/۲۵۸.</ref> ایشان تأکید می‌کرد در نظام اسلامی، اقلیت‌های دینی، همچون دیگر ایرانیان مورد احترام<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۴۲۵؛ ۵/۳۱۳ و ۱۷/۱۰۰.</ref> و در رفاه و آسایش<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۵/۲۶۱؛ ۱۱/۲۸۲ و ۱۲/۳۶۴.</ref> خواهند بود و با ایشان برابر [[عدل]] و انصاف و قانون رفتار می‌شود<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۵/۴۰۱؛ ۶/۱۹۲ و ۱۴/۲۹۰.</ref> و تمامی حقوق مشروع ایشان تأمین خواهد شد<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۲۴۴؛ ۵/۲۹۲ و ۶/۱۳۳.</ref> چنان‌که ایشان خاطرنشان کرد پس از تشکیل حکومت اسلامی، از آن دسته ایرانیان یهودی که به [[اسرائیل]] رفته‌اند، دعوت خواهد شد به ایران برگردند،<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۵/۲۶۱.</ref> نیز ایشان با اشاره به هموطنان زرتشتی خاطرنشان ساخت که از سوی آنان هیچ زیانی متوجه کشور و [[جامعه|جامعه اسلامی]] نیست و بسیاری از آنان انسان‌های شریفی هستند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۰/۱۴۵.</ref>
 به اعتقاد امام‌خمینی، قوانین اسلام در قبال اقلیت‌های دینی، نسبت به دیگر ادیان و مکاتب، پیشرو و پیشاهنگ است<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۲۴۲.</ref> و همواره حافظ حقوق مشروع اقلیت‌هاست،<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۳۶۳–۳۶۴ و ۵/۱۸۸، ۵۴۰.</ref> و بر رعایت احترام ایشان در جامعه اسلامی،<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۴۳۰؛ ۵/۱۸۶؛ ۶/۸۳، ۱۷۷ و ۱۲/۳۶۴.</ref> و تأمین حقوق آنان به دست حکومت اسلامی تأکید کرده‌است<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۵/۱۸۸؛ ۷/۱۵۰ و ۱۴/۲۹۰.</ref> در نگاه ایشان، ازآنجاکه اقلیت‌ها در پناه اسلام و مسلمین هستند، نباید هیچ‌گونه تعرضی به آنان شود.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۵/۲۵۱ و ۷/۲۹۱.</ref> ایشان در این راستا و به عنوان مصداقی از رعایت حقوق اقلیت‌ها در حکومت اسلامی، بارها به ماجرای بیرون‌آوردن خلخال از پای زنی یهودی در حکومت [[امام‌علی(ع)]]، و واکنش دفاعی شدید ایشان اشاره کرده‌است.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۴۲۶؛ ۶/۲۵۸؛ ۱۲/۳۹ و ۱۷/۱۰۰.</ref>
-امام‌خمینی، میان ایرانیان مسلمان و اقلیت‌های دینی ایرانی، در برخورداری از حقوق اساسی و اولیه، تفکیک و تمایزی قائل نبود<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۷/۲۸۹؛ ۱۱/۲۹۰ و ۱۳/۱۰۳.</ref> و دربارهٔ آزادی اقلیت‌ها اعتقاد داشت اسلام بیش از هر دین و مسلکی به اقلیت‌های دینی آزادی داده‌است<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۳۶۳.</ref> و آنان را در اظهار نظر و ایفای شعائر و مراسم دینی و اجتماعی خود آزاد شمرده‌است<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۴۱۰–۴۱۱؛ ۵/۲۹۲، ۴۰۱، ۵۲۰ و ۶/۴۳۴.</ref> و دولت اسلامی نیز موظف به پاسداری از حقوق و آزادی آنان است،<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۴۴۱، ۵۰۸ و ۵/۴۲۴.</ref> البته امام‌خمینی، آزادی آنان را مشروط به این می‌دانست که به توطئه و خرابکاری نینجامد و ناقض احکام اسلام و قانون اساسی و مضر به حال ملت و مملکت نباشد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۵/۵۲۰، ۲۶۱ و ۲۹۹.</ref>
+امام‌خمینی، میان ایرانیان مسلمان و اقلیت‌های دینی ایرانی، در برخورداری از حقوق اساسی و اولیه، تفکیک و تمایزی قائل نبود<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۷/۲۸۹؛ ۱۱/۲۹۰ و ۱۳/۱۰۳.</ref> و دربارهٔ آزادی اقلیت‌ها اعتقاد داشت اسلام بیش از هر [[دین]] و مسلکی به اقلیت‌های دینی آزادی داده‌است<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۳۶۳.</ref> و آنان را در اظهار نظر و ایفای [[شعائر]] و مراسم دینی و اجتماعی خود آزاد شمرده‌است<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۴۱۰–۴۱۱؛ ۵/۲۹۲، ۴۰۱، ۵۲۰ و ۶/۴۳۴.</ref> و دولت اسلامی نیز موظف به پاسداری از حقوق و آزادی آنان است،<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۴۴۱، ۵۰۸ و ۵/۴۲۴.</ref> البته امام‌خمینی، آزادی آنان را مشروط به این می‌دانست که به توطئه و خرابکاری نینجامد و ناقض احکام اسلام و قانون اساسی و مضر به حال ملت و مملکت نباشد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۵/۵۲۰، ۲۶۱ و ۲۹۹.</ref>
-امام‌خمینی حقوق سیاسی اقلیت‌های دینی را نیز در نظر داشت؛ از این‌رو در حکم ابلاغی به نخست‌وزیر دولت موقت، برای تدوین و تصویب قانون اساسی تصریح کرد نمایندگان اقلیت‌های دینی نیز در [[مجلس خبرگان قانون اساسی]] حضور داشته باشند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۷/۴۸۲.</ref> ایشان بارها بر حق اقلیت‌ها در انتخاب نماینده برای [[مجلس شورای اسلامی]] نیز تأکید کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۵/۱۴۱، ۲۹۲، ۴۳۲ و ۶/۴۳۴.</ref> ایشان اقلیت‌های دینی را به حضور در صحنه‌های اجتماعی و حفظ اتحاد تحت لوای [[توحید]] و وحدت کلمه، فرا می‌خواند<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۶/۱۹۲؛ ۱۴/۲۸۴ و ۱۷/۹۸.</ref> و در وصیت‌نامه خویش نیز به آنان توصیه کرده‌است با عبرت‌گرفتن از دوران رژیم پهلوی، نمایندگانی متعهد به مذهب خود، [[نظام جمهوری اسلامی]]، غیر وابسته به قدرت‌های خارجی و بدون گرایش به مکاتب الحادی و انحرافی و التقاطی انتخاب کنند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲۱/۴۲۱.</ref>
+امام‌خمینی حقوق سیاسی اقلیت‌های دینی را نیز در نظر داشت؛ از این‌رو در حکم ابلاغی به نخست‌وزیر دولت موقت، برای تدوین و تصویب قانون اساسی تصریح کرد نمایندگان اقلیت‌های دینی نیز در [[مجلس خبرگان قانون اساسی]] حضور داشته باشند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۷/۴۸۲.</ref> ایشان بارها بر حق اقلیت‌ها در انتخاب نماینده برای [[مجلس شورای اسلامی]] نیز تأکید کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۵/۱۴۱، ۲۹۲، ۴۳۲ و ۶/۴۳۴.</ref> ایشان اقلیت‌های دینی را به حضور در صحنه‌های اجتماعی و حفظ اتحاد تحت لوای [[توحید]] و وحدت کلمه، فرا می‌خواند<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۶/۱۹۲؛ ۱۴/۲۸۴ و ۱۷/۹۸.</ref> و در [[وصیت‌نامه امام‌خمینی|وصیت‌نامه]] خویش نیز به آنان توصیه کرده‌است با عبرت‌گرفتن از دوران رژیم پهلوی، نمایندگانی متعهد به مذهب خود، [[نظام جمهوری اسلامی]]، غیر وابسته به قدرت‌های خارجی و بدون گرایش به مکاتب الحادی و انحرافی و التقاطی انتخاب کنند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲۱/۴۲۱.</ref>
 == جایگاه و حقوق در قانون اساسی ==
-قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران که بر اساس رهنمودهای امام‌خمینی تدوین شده و مورد تأیید ایشان قرار گرفته‌است، بر حقوق اقلیت‌های دینی به‌صراحت تأکید کرده‌است و به‌رسمیت شناختن موجودیت و هویت اقلیت‌های دینی و عدم تبعیض و برابری در برخورداری از حقوق و آزادی‌های اساسی از آن جمله است.
+[[قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران]] که بر اساس رهنمودهای امام‌خمینی تدوین شده و مورد تأیید ایشان قرار گرفته‌است، بر حقوق اقلیت‌های دینی به‌صراحت تأکید کرده‌است و به‌رسمیت شناختن موجودیت و هویت اقلیت‌های دینی و عدم تبعیض و برابری در برخورداری از حقوق و آزادی‌های اساسی از آن جمله است.
-اصول ۱۲ و ۱۳ قانون اساسی دین رسمی کشور را اسلام و [[مذهب جعفری اثناعشری]] دانسته‌است؛ و طبق اصل ۱۴ قانون اساسی دولت جمهوری اسلامی و مسلمانان موظف‌اند با غیر مسلمانان بر مبنای اخلاق حسنه و قسط و عدل اسلامی رفتار و حقوق انسانی آنان را رعایت کنند.
+اصول ۱۲ و ۱۳ قانون اساسی دین رسمی کشور را [[اسلام]] و [[مذهب جعفری اثناعشری]] دانسته‌است؛ و طبق اصل ۱۴ قانون اساسی دولت جمهوری اسلامی و مسلمانان موظف‌اند با غیر مسلمانان بر مبنای اخلاق حسنه و قسط و عدل اسلامی رفتار و حقوق انسانی آنان را رعایت کنند.
 از مهم‌ترین حقوق شناخته‌شده اقلیت‌ها در قانون اساسی، برابری حقوق آنان با دیگر ایرانیان است که در فصل سوم قانون اساسی ـ که به «حقوق ملت» اختصاص یافته ـ آمده‌است. بیشتر اصول قانون اساسی مانند اصول ۱۹ و ۲۰ با عباراتی، چون مردم ایران، همه افراد ملت و هر فرد ایرانی همراه است که نشان می‌دهد حقوق و آزادی‌های اساسی برای همه شهروندان و اتباع ایرانی، بدون توجه به وابستگی‌های قومی و نژادی و زبانی و دینی در نظر گرفته شده‌است.
-بنابر اصل ۱۳ قانون اساسی، اقلیت‌های دینی در پایبندی به [[عقاید دینی]] و ایفای شعائر و مناسک و مراسم مذهبی خود در حدود قانون، آزادند؛ همچنان‌که در خصوص احوال شخصیه، مانند [[ازدواج]]، [[طلاق]]، [[ارث]]، [[وصیت]] و تعلیمات دینی می‌توانند بنابر آیین خود عمل کنند و طبق اصل ۲۶ قانون اساسی از حقوق اجتماعی و سیاسی، مانند حق تشکیل احزاب و جمعیت‌ها و انجمن‌ها برخوردارند. از سوی دیگر، با توجه به برخی اصول قانون اساسی مانند اصل ۳ که بر مشارکت عامه، اداره امور کشور با اتکا به آرای مردم در اصل ۶ و برابری آحاد ملت در اصول ۱۹ و ۲۰ تأکید کرده‌است، روشن می‌شود اقلیت‌ها نیز از حق مشارکت سیاسی برای انتخاب مسئولان کشور، مانند دیگر مردم ایران برخوردارند. قانون اساسی برای اقلیت‌ها حق انتخاب نماینده برای مجلس شورای اسلامی قائل شده‌است و در اصل ۱۶۴ قانون اساسی نیز برای زرتشتیان و کلیمیان هر کدام یک نماینده، مسیحیان آشوری و کلدانی مجموعاً یک نماینده و مسیحیان ارمنی شمال و جنوب هر کدام یک نماینده در نظر گرفته شده‌است و بر اساس اصل ۶۷ قانون اساسی با احترام‌گذاشتن به [[کتاب آسمانی]] آنان، حق سوگندخوردن به آن را در مراسم تحلیف برای نمایندگان اقلیت‌ها در نظر گرفته‌است.
+بنابر اصل ۱۳ قانون اساسی، اقلیت‌های دینی در پایبندی به [[عقاید دینی]] و ایفای [[شعائر]] و مناسک و مراسم مذهبی خود در حدود قانون، آزادند؛ همچنان‌که در خصوص احوال شخصیه، مانند [[ازدواج]]، [[طلاق]]، [[ارث]]، [[وصیت]] و تعلیمات دینی می‌توانند بنابر آیین خود عمل کنند و طبق اصل ۲۶ قانون اساسی از حقوق اجتماعی و سیاسی، مانند حق تشکیل احزاب و جمعیت‌ها و انجمن‌ها برخوردارند. از سوی دیگر، با توجه به برخی اصول قانون اساسی مانند اصل ۳ که بر مشارکت عامه، اداره امور کشور با اتکا به آرای مردم در اصل ۶ و برابری آحاد ملت در اصول ۱۹ و ۲۰ تأکید کرده‌است، روشن می‌شود اقلیت‌ها نیز از حق مشارکت سیاسی برای انتخاب مسئولان کشور، مانند دیگر مردم ایران برخوردارند. قانون اساسی برای اقلیت‌ها حق انتخاب نماینده برای مجلس شورای اسلامی قائل شده‌است و در اصل ۱۶۴ قانون اساسی نیز برای زرتشتیان و کلیمیان هر کدام یک نماینده، مسیحیان آشوری و کلدانی مجموعاً یک نماینده و مسیحیان ارمنی شمال و جنوب هر کدام یک نماینده در نظر گرفته شده‌است و بر اساس اصل ۶۷ قانون اساسی با احترام‌گذاشتن به [[کتاب آسمانی]] آنان، حق سوگندخوردن به آن را در مراسم تحلیف برای نمایندگان اقلیت‌ها در نظر گرفته‌است.
 == پانویس ==