اعتصاب: تفاوت میان نسخه‌ها

اعتصاب واژه‌ای عربی از ریشه «عصَبَ» است که به معنای بستن چیزی به چیزی است<ref>ابن‌فارس، معجم مقاییس اللغه، ۴/۳۳۶.</ref> و از همین‌جا، به گروهی که نوعی پیوستگی با هم داشته باشند، «عصابه» می‌گویند،<ref>ابن‌فارس، معجم مقاییس اللغه، ۴/۳۳۷.</ref> و چون در اعتصاب نوعی پیوستگی گروهی وجود دارد، این واژه به کار برده شده‌است؛ از این‌رو اعتصاب در فارسی از نظر لغت و اصطلاح دست‌ازکارکشیدن عده‌ای و گردآمدن آنان برای دستیابی به هدفی معیّن، از قبیل تحصیل [[آزادی]] و کاستن از ساعات کار و اضافه‌حقوق تعریف شده‌است.<ref>انوری، فرهنگ بزرگ سخن، ۱/۴۶۲؛ آشوری، فرهنگ سیاسی، ۲۰.</ref>

اعتصاب عمدتاً به صورت آشکار و تعطیلی کار بروز می‌کند؛ اما گونه‌ای دیگر از اعتصاب‌ها، اعتصاب پنهان است که در آن نارضایتی اعتصاب‌کنندگان با کم‌کاری یا ایجاد اخلال و تعویق در روند تولید یا روند کار نشان داده می‌شود.<ref>فارسی، فرهنگ واژه‌های انقلاب اسلامی، ۱۰۴.</ref> نوع دیگری از اعتصاب که معمولاً به دست زندانیان صورت می‌گیرد، اعتصاب غذاست.<ref>امجدی و حسینیون، فرهنگ و اصطلاحات زندان و زندانیان سیاسی قبل از انقلاب، ۲۳.</ref>

اعتصاب‌های سازمان‌یافته پس از انقلاب صنعتی اروپا پیدا شد و طبقه کارگر که زاییده این انقلاب بود، برای دفاع از حقوق خود در برابر کارفرمایان، دست به تشکیل سازمان‌هایی زد و این سازمان‌ها از اعتصاب به عنوان وسیله‌ای مؤثر برای نیل به تقاضاهای کارگران استفاده کردند.<ref>آشوری، فرهنگ سیاسی، ۲۰.</ref>

نخستین اعتصاب کارگری [[ایران]] در فروردین و اردیبهشت ۱۲۸۶ با دست‌ازکارکشیدن کارگران خط کشتیرانی باکو ـ انزلی در اعتراض به دستمزد و بهترشدن وضع کار و کم‌شدن ساعات کاری اتفاق افتاد،<ref>دون، جنبش کارگری ایران (تاریخچه و بررسی مختصر)، ۱۳.</ref> و از سال ۱۳۰۷ تا [[ملی‌شدن صنعت نفت]]، چندین اعتصاب مهم در ایران رخ داد.<ref>تائب، از اعتصاب کارکنان صنعت نفت تا پیروزی انقلاب، ۵۸–۶۰.</ref>

امام‌خمینی که نخستین بار در سال ۱۳۴۲ و پس از [[فاجعه فیضیه]]، از اعتصاب و تعطیلی عمومی مردم، در اعتراض به این حادثه، قدردانی کرده و این اقدام را نشانه پشتیبانی و وفاداری ملت به [[روحانیت]] خوانده بود،<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱/۱۸۰.</ref> در [[اسفند]] ۱۳۵۱ علما و ملت ایران را به اعتصاب در برابر رژیم پهلوی فراخواند. ایشان در آن زمان طی پیامی از ملت خواست تا در واکنش به اقدام رژیم در تعیین و نصب خطبا و امامان جماعات، در جماعت آنها حاضر نشوند و افراد منصوب را طرد کنند و از علما و خطبا و ائمه جماعت درخواست کرد به نشانه اعتراض، اعتصاب کنند و تا مدتی محدود از رفتن به مساجد و منابر خودداری ورزند و مطمئن باشند اعتراض دسته‌جمعی و اعتصاب عمومی نتیجه دارد و دستگاه جبار را عقب می‌راند؛ همچنین بر مردم مسلمان لازم دانست در صورت اعتصاب علمای اسلام، که برای حفظ احکام [[قرآن]] است، از آنان پشتیبانی و از اعتصاب تبعیت کنند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۲/۴۸۴–۴۸۵.</ref>

محمدجعفر جواد، «اعتصاب»، دانشنامه امام خمینی، ج۲، ص..