پرش به محتوا

اقلیت‌های دینی: تفاوت میان نسخه‌ها

اصلاح ارقام
(اصلاح ارقام)
خط ۲: خط ۲:


== مفهوم‌شناسی ==
== مفهوم‌شناسی ==
اقلیت دینی یا مذهبی به گروهی اندک از [[مردم]] یک کشور یا یک شهر گفته می‌شود که پیرو [[دین]] یا کیشی مغایر با کیش عامه مردم همان شهر یا کشورند،<ref>دهخدا، لغتنامه دهخدا، ۲/۲۶۷۹.</ref> از آنجاکه اکثر قاطع مردم [[ایران]] پیرو [[اسلام]] و مسلمان‌اند، پیروان ادیان آسمانی دیگر در ایران جزء اقلیت‌های دینی محسوب می‌شوند. از نگاه کاربردی این واژه نوعاً در برابر اقلیت‌های مذهبی به کار می‌رود که اشاره به اقلیت‌های سایر [[مذاهب اسلامی]] دارد. [[امام‌خمینی]] هم در کاربرد واژه اقلیت، آن را تنها به معنای اقلیت‌های دینی در مقابل مسلمانان می‌پذیرفت و کاربرد آن را برای طوایف و گروه‌هایی مانند کردها، بلوچ‌ها و دیگران موجب جدایی برادران مسلمان از یکدیگر دانسته و رد می‌کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۱/۲۹۰.</ref>{{ببینید|متن=ببینید| قومیت}}
اقلیت دینی یا مذهبی به گروهی اندک از [[مردم]] یک کشور یا یک شهر گفته می‌شود که پیرو [[دین]] یا کیشی مغایر با کیش عامه مردم همان شهر یا کشورند،<ref>دهخدا، لغتنامه دهخدا، ۲/۲۶۷۹.</ref> از آنجاکه اکثر قاطع مردم [[ایران]] پیرو [[اسلام]] و مسلمان‌اند، پیروان ادیان آسمانی دیگر در ایران جزء اقلیت‌های دینی محسوب می‌شوند. از نگاه کاربردی این واژه نوعاً در برابر اقلیت‌های مذهبی به کار می‌رود که اشاره به اقلیت‌های سایر [[مذاهب اسلامی]] دارد. [[امام‌خمینی]] هم در کاربرد واژه اقلیت، آن را تنها به معنای اقلیت‌های دینی در مقابل مسلمانان می‌پذیرفت و کاربرد آن را برای طوایف و گروه‌هایی مانند کردها، بلوچ‌ها و دیگران موجب جدایی برادران مسلمان از یکدیگر دانسته و رد می‌کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۱/۲۹۰.</ref>{{ببینید|متن=ببینید| قومیت}}<br>
در [[فقه اسلامی]]، از اقلیت‌های دینی با عنوان «اهل ذمّه» یا «ذمّی» یادشده است.<ref>طوسی، المبسوط، ‏۲/۴۲؛ علامه حلی، تذکرة الفقهاء، ۹/۲۷۵؛ نجفی، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، ۲۱/۲۲۷.</ref> ذمه در فارسی به معنای [[عهد]]، [[پیمان]]، [[ضمان]]، [[کفالت]]، امان و پناه آمده‌است<ref>دهخدا، لغتنامه دهخدا، ۷/۱۰۱۲۹.</ref> و اهل ذمه آن دسته از [[اهل کتاب]] هستند که به واسطه پیمانی که با [[حاکم اسلامی]] بسته‌اند، مجازند در پناه [[حکومت اسلامی]]، آزادانه و مطابق [[قانون]] دینی خود زندگی کنند و از حق و تکلیف متقابل نسبت به حکومت برخوردارند.<ref>شریعتی، حقوق و وظایف غیر مسلمانان در جامعه اسلامی، ۳۰.</ref>
در [[فقه اسلامی]]، از اقلیت‌های دینی با عنوان «اهل ذمّه» یا «ذمّی» یادشده است.<ref>طوسی، المبسوط، ‏۲/۴۲؛ علامه حلی، تذکرة الفقهاء، ۹/۲۷۵؛ نجفی، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، ۲۱/۲۲۷.</ref> ذمه در فارسی به معنای [[عهد]]، [[پیمان]]، [[ضمان]]، [[کفالت]]، امان و پناه آمده‌است<ref>دهخدا، لغتنامه دهخدا، ۷/۱۰۱۲۹.</ref> و اهل ذمه آن دسته از [[اهل کتاب]] هستند که به واسطه پیمانی که با [[حاکم اسلامی]] بسته‌اند، مجازند در پناه [[حکومت اسلامی]]، آزادانه و مطابق [[قانون]] دینی خود زندگی کنند و از حق و تکلیف متقابل نسبت به حکومت برخوردارند.<ref>شریعتی، حقوق و وظایف غیر مسلمانان در جامعه اسلامی، ۳۰.</ref>


== پیشینه ==
== پیشینه ==
در [[قرآن کریم]]، از [[تورات]] و [[انجیل]] به عنوان کتاب‌های آسمانی یادشده<ref>آل عمران، ۶۵؛ مائده، ۶۸.</ref> و نام دو گروه دینی [[صابئان]] و [[مجوسیان]] (زرتشتیان) نیز در کنار [[یهودیان]] و [[مسیحیان]] آمده‌است،<ref>بقره، ۶۲؛ مائده، ۶۹؛ حج، ۱۷.</ref> اما به اهل کتاب بودن آنها تصریح نشده‌است،<ref>طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ۳/۳۰۶–۳۰۸.</ref> با این حال، بنابر بعضی روایات [[اهل بیت(ع)]]،<ref>حر عاملی، تفصیل وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعه، ۱۵/۱۲۶.</ref> زرتشتیان به اهل کتاب ملحق‌اند و احکام اهل کتاب دربارهٔ آنان اجرا می‌شود،<ref>طوسی، النهایه، ۱۹۳؛ نجفی، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، ۲۱/۲۲۸؛ یزدی، شرح و تبیین قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، ۱۷۳؛ شریعتی، حقوق و وظایف غیر مسلمانان در جامعه اسلامی، ۳۲–۳۳.</ref> {{ببینید|متن=ببینید| اهل کتاب(۱)}} ولی دربارهٔ صابئان دیدگاه‌های گوناگونی وجود دارد: برخی آنان را معتقد به یکی از [[ادیان الهی]] می‌دانند<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱/۳۴۱–۳۴۲.</ref> و برخی بر آن‌اند آیین و مذهب صابئان، مرکب از زرتشتی و یهودی و حرانی است<ref>طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ۱/۱۹۶.</ref> همچنین آنها در روایتی [[بت‌پرست]] و ستاره‌پرست معرفی شده‌اند.<ref>طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ۱/۱۹۴.</ref>
در [[قرآن کریم]]، از [[تورات]] و [[انجیل]] به عنوان کتاب‌های آسمانی یادشده<ref>آل عمران، ۶۵؛ مائده، ۶۸.</ref> و نام دو گروه دینی [[صابئان]] و [[مجوسیان]] (زرتشتیان) نیز در کنار [[یهودیان]] و [[مسیحیان]] آمده‌است،<ref>بقره، ۶۲؛ مائده، ۶۹؛ حج، ۱۷.</ref> اما به اهل کتاب بودن آنها تصریح نشده‌است،<ref>طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ۳/۳۰۶–۳۰۸.</ref> با این حال، بنابر بعضی روایات [[اهل بیت(ع)]]،<ref>حر عاملی، تفصیل وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعه، ۱۵/۱۲۶.</ref> زرتشتیان به اهل کتاب ملحق‌اند و احکام اهل کتاب دربارهٔ آنان اجرا می‌شود،<ref>طوسی، النهایه، ۱۹۳؛ نجفی، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، ۲۱/۲۲۸؛ یزدی، شرح و تبیین قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، ۱۷۳؛ شریعتی، حقوق و وظایف غیر مسلمانان در جامعه اسلامی، ۳۲–۳۳.</ref> {{ببینید|متن=ببینید| اهل کتاب(۱)}} ولی دربارهٔ صابئان دیدگاه‌های گوناگونی وجود دارد: برخی آنان را معتقد به یکی از [[ادیان الهی]] می‌دانند<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱/۳۴۱–۳۴۲.</ref> و برخی بر آن‌اند آیین و مذهب صابئان، مرکب از زرتشتی و یهودی و حرانی است<ref>طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ۱/۱۹۶.</ref> همچنین آنها در روایتی [[بت‌پرست]] و ستاره‌پرست معرفی شده‌اند.<ref>طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ۱/۱۹۴.</ref><br>
 
فقها<ref>طوسی، النهایه، ۱۹۴؛ طوسی، المبسوط، ۲/۳۶؛ نجفی، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، ۲۱/۲۲۷.</ref> ازجمله [[امام‌خمینی]]<ref>امام‌خمینی، تحریر الوسیله، ۲/۴۷۲.</ref> بر این باورند که قرارداد ذمه تنها با اهل کتاب (زرتشتیان، یهودیان و مسیحیان) بسته می‌شود و با غیر آنان از مشرکان و فرقه‌های باطل منعقد نمی‌گردد.<br>
فقها<ref>طوسی، النهایه، ۱۹۴؛ طوسی، المبسوط، ۲/۳۶؛ نجفی، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، ۲۱/۲۲۷.</ref> ازجمله [[امام‌خمینی]]<ref>امام‌خمینی، تحریر الوسیله، ۲/۴۷۲.</ref> بر این باورند که قرارداد ذمه تنها با اهل کتاب (زرتشتیان، یهودیان و مسیحیان) بسته می‌شود و با غیر آنان از مشرکان و فرقه‌های باطل منعقد نمی‌گردد.
در [[حقوق بین‌الملل]] نیز به حقوق اقلیت‌ها توجه شده‌است؛ به گونه‌ای‌که در سند حقوق اقلیت‌های ۱۹۹۲م [[سازمان ملل]] و دیگر اسناد جهانی، از عدم اعمال تبعیض علیه اقلیت‌ها سخن به میان آمده‌است<ref>مناقبی، اقلیت‌ها و نقض حقوق بشر در افغانستان، ۹۱.</ref> با وجود این در برخی کشورها، نظیر [[عربستان]]، با نقض حقوق مذهبی و قانونی [[شیعیان]]،<ref>فولر و فرانکه، شیعیان عربستان سعودی، ۱۲۹.</ref> نقض حقوق اقلیت‌ها در طول تاریخ معاصر [[افغانستان]]،<ref>مناقبی، اقلیت‌ها و نقض حقوق بشر در افغانستان، ۹۲–۱۱۲.</ref> تقابل اقلیت کرد و دولت [[ترکیه]] در دهه‌های اخیر،<ref>جمالی و خانی، اتحادیه اروپا، ترکیه و تحول در حقوق فرهنگی کردهای ترکیه ۲۰۰۲–۱۹۹۱، ۹.</ref> نسل‌کشی مسلمانان [[میانمار]]<ref>زرنی، ناسیونالیسم بودایی در میانمار: نسل‌کشی و نژادپرستی نهادینه علیه مسلمانان روهینگیا، ۱۲۵–۱۲۶.</ref> و نقض برخی از حقوق مسلمانان، در [[اروپا]]<ref>میرمحمدی، عدم ممنوعیت حجاب اسلامی از منظر حقوق بین‌الملل اقلیت‌ها، ۵۰–۵۱.</ref> حقوق اقلیت‌ها نقض شده‌است.<br>
 
در [[حقوق بین‌الملل]] نیز به حقوق اقلیت‌ها توجه شده‌است؛ به گونه‌ای‌که در سند حقوق اقلیت‌های ۱۹۹۲م [[سازمان ملل]] و دیگر اسناد جهانی، از عدم اعمال تبعیض علیه اقلیت‌ها سخن به میان آمده‌است<ref>مناقبی، اقلیت‌ها و نقض حقوق بشر در افغانستان، ۹۱.</ref> با وجود این در برخی کشورها، نظیر [[عربستان]]، با نقض حقوق مذهبی و قانونی [[شیعیان]]،<ref>فولر و فرانکه، شیعیان عربستان سعودی، ۱۲۹.</ref> نقض حقوق اقلیت‌ها در طول تاریخ معاصر [[افغانستان]]،<ref>مناقبی، اقلیت‌ها و نقض حقوق بشر در افغانستان، ۹۲–۱۱۲.</ref> تقابل اقلیت کرد و دولت [[ترکیه]] در دهه‌های اخیر،<ref>جمالی و خانی، اتحادیه اروپا، ترکیه و تحول در حقوق فرهنگی کردهای ترکیه ۲۰۰۲–۱۹۹۱، ۹.</ref> نسل‌کشی مسلمانان [[میانمار]]<ref>زرنی، ناسیونالیسم بودایی در میانمار: نسل‌کشی و نژادپرستی نهادینه علیه مسلمانان روهینگیا، ۱۲۵–۱۲۶.</ref> و نقض برخی از حقوق مسلمانان، در [[اروپا]]<ref>میرمحمدی، عدم ممنوعیت حجاب اسلامی از منظر حقوق بین‌الملل اقلیت‌ها، ۵۰–۵۱.</ref> حقوق اقلیت‌ها نقض شده‌است.
 
در [[ایران]]، بر اساس آموزه‌های فقهی اسلام و متون قانونی، تنها اقلیت‌های دینی‌ای که در اصول ۱۳ و ۶۴ [[قانون اساسی جمهوری اسلامی]] به آنها اشاره شده‌است، رسمیت دارند. بدین ترتیب طبق اصل ۱۳ قانون اساسی «زرتشتیان»، «یهودیان» که در ایران به کلیمیان شهرت دارند و «مسیحیان» اقلیت‌های دینی رسمی کشور به‌شمار می‌روند.<ref>اداره کل امور، صورت مشروح مذاکرات مجلس بررسی نهایی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، ۱/۴۹۳–۴۹۵؛ یزدی، شرح و تبیین قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، ۱۷۳.</ref>
در [[ایران]]، بر اساس آموزه‌های فقهی اسلام و متون قانونی، تنها اقلیت‌های دینی‌ای که در اصول ۱۳ و ۶۴ [[قانون اساسی جمهوری اسلامی]] به آنها اشاره شده‌است، رسمیت دارند. بدین ترتیب طبق اصل ۱۳ قانون اساسی «زرتشتیان»، «یهودیان» که در ایران به کلیمیان شهرت دارند و «مسیحیان» اقلیت‌های دینی رسمی کشور به‌شمار می‌روند.<ref>اداره کل امور، صورت مشروح مذاکرات مجلس بررسی نهایی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، ۱/۴۹۳–۴۹۵؛ یزدی، شرح و تبیین قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، ۱۷۳.</ref>


خط ۲۰: خط ۱۷:
== حقوق و وظایف اقلیت‌های دینی ==
== حقوق و وظایف اقلیت‌های دینی ==
اقلیت‌های دینی، چنان‌که امام‌خمینی خاطرنشان کرده‌است، طبق قرارداد ذمه، تحت حمایت [[حکومت اسلامی]] هستند و احکام اسلام، همانند مسلمانان دربارهٔ آنان جاری و خون و مالشان محترم است. ‏<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۸/۳۰۴.</ref> آموزه‌های اسلام به‌صراحت بر لزوم حفظ حقوق اقلیت‌ها، همچون حق آزادی عقیده، حق اظهار نظر، حق [[امنیت]] و حفظ جان و مال و آبرو، حق برخورداری از [[عدالت اجتماعی]]، حقوق مالی و اقتصادی و حقوق شخصی و مدنی تأکید می‌ورزد. به این مطلب در [[آیات قرآن]]<ref>توبه، ۴–۶؛ ممتحنه، ۸.</ref> و رفتار و گفتار [[معصومان(ع)]]،<ref>نهج البلاغه، ن۵۳، ۴۵۳–۴۵۶؛ نوری، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ۱۱/۱۶۸.</ref> بارها توجه و تأکید شده‌است.<ref>عمید زنجانی، امام‌علی (ع)، و حقوق اقلیت‌ها، ۵۰–۶۸.</ref>
اقلیت‌های دینی، چنان‌که امام‌خمینی خاطرنشان کرده‌است، طبق قرارداد ذمه، تحت حمایت [[حکومت اسلامی]] هستند و احکام اسلام، همانند مسلمانان دربارهٔ آنان جاری و خون و مالشان محترم است. ‏<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۸/۳۰۴.</ref> آموزه‌های اسلام به‌صراحت بر لزوم حفظ حقوق اقلیت‌ها، همچون حق آزادی عقیده، حق اظهار نظر، حق [[امنیت]] و حفظ جان و مال و آبرو، حق برخورداری از [[عدالت اجتماعی]]، حقوق مالی و اقتصادی و حقوق شخصی و مدنی تأکید می‌ورزد. به این مطلب در [[آیات قرآن]]<ref>توبه، ۴–۶؛ ممتحنه، ۸.</ref> و رفتار و گفتار [[معصومان(ع)]]،<ref>نهج البلاغه، ن۵۳، ۴۵۳–۴۵۶؛ نوری، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ۱۱/۱۶۸.</ref> بارها توجه و تأکید شده‌است.<ref>عمید زنجانی، امام‌علی (ع)، و حقوق اقلیت‌ها، ۵۰–۶۸.</ref>
اقلیت‌های دینی در برابر حقوق یادشده، مسئولیت و تعهداتی هم دارند؛ ازجمله اینکه باید به مفاد پیمان با مسلمانان پایبند باشند و قوانین اسلام را محترم بشمارند و حقوق مالی ([[جزیه]]) جامعه‌ای را که در آن زندگی می‌کنند، بپردازند<ref>علامه حلی، تذکرة الفقهاء، ۹/۳۱۷؛ نجفی، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، ۲۱/۲۶۵؛ امام‌خمینی، تحریر الوسیله، ۲/۴۷۶.</ref> با این حال، وضعیت حقوق اقلیت‌ها و چگونگی رفتار با آنان در حکومت دینی و نظام انقلابی از مهم‌ترین مسائل و پرسش‌هایی بود که خبرنگاران بارها در آستانه و پس از پیروزی انقلاب، از [[امام‌خمینی]] پرسیدند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۳، ۳۳۷، ۴۴۱، ۵۰۸ و ۵/۱۴۱، ۵۱۹–۵۲۰.</ref> ایشان با تأکید بر اینکه چنین پرسش‌ها و شبهاتی نشئت‌گرفته از تبلیغات [[رژیم پهلوی]] و رسانه‌های [[بیگانه]] علیه [[اسلام]] و حکومت اسلامی و برای اخلال در مسیر انقلاب است،<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۳/۴۵۷؛ ۴/۴۲۵ و ۵/۱۸۶، ۲۶۰–۲۶۱، ۴۳۲.</ref> اشاره می‌کرد که رفتار رژیم پهلوی با اقلیت‌های دینی بهتر از رفتار با مسلمانان نبود و آنان نیز تحت جور و ستم بوده‌اند و حقوق و آزادی‌شان، همچون دیگر ایرانیان، پایمال شده‌است و آنان نیز مخالف این رژیم هستند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۳، ۴۲۵، ۵/۱۸۵، ۴۰۱ و ۶/۲۵۸.</ref> ایشان تأکید می‌کرد در نظام اسلامی، اقلیت‌های دینی، همچون دیگر ایرانیان مورد احترام<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۴۲۵؛ ۵/۳۱۳ و ۱۷/۱۰۰.</ref> و در رفاه و آسایش<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۵/۲۶۱؛ ۱۱/۲۸۲ و ۱۲/۳۶۴.</ref> خواهند بود و با ایشان برابر [[عدل]] و انصاف و قانون رفتار می‌شود<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۵/۴۰۱؛ ۶/۱۹۲ و ۱۴/۲۹۰.</ref> و تمامی حقوق مشروع ایشان تأمین خواهد شد<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۲۴۴؛ ۵/۲۹۲ و ۶/۱۳۳.</ref> چنان‌که ایشان خاطرنشان کرد پس از تشکیل حکومت اسلامی، از آن دسته ایرانیان یهودی که به [[اسرائیل]] رفته‌اند، دعوت خواهد شد به ایران برگردند،<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۵/۲۶۱.</ref> نیز ایشان با اشاره به هموطنان زرتشتی خاطرنشان ساخت که از سوی آنان هیچ زیانی متوجه کشور و [[جامعه|جامعه اسلامی]] نیست و بسیاری از آنان انسان‌های شریفی هستند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۰/۱۴۵.</ref>
اقلیت‌های دینی در برابر حقوق یادشده، مسئولیت و تعهداتی هم دارند؛ ازجمله اینکه باید به مفاد پیمان با مسلمانان پایبند باشند و قوانین اسلام را محترم بشمارند و حقوق مالی ([[جزیه]]) جامعه‌ای را که در آن زندگی می‌کنند، بپردازند<ref>علامه حلی، تذکرة الفقهاء، ۹/۳۱۷؛ نجفی، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، ۲۱/۲۶۵؛ امام‌خمینی، تحریر الوسیله، ۲/۴۷۶.</ref> با این حال، وضعیت حقوق اقلیت‌ها و چگونگی رفتار با آنان در حکومت دینی و نظام انقلابی از مهم‌ترین مسائل و پرسش‌هایی بود که خبرنگاران بارها در آستانه و پس از پیروزی انقلاب، از [[امام‌خمینی]] پرسیدند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۳، ۳۳۷، ۴۴۱، ۵۰۸ و ۵/۱۴۱، ۵۱۹–۵۲۰.</ref> ایشان با تأکید بر اینکه چنین پرسش‌ها و شبهاتی نشئت‌گرفته از تبلیغات [[رژیم پهلوی]] و رسانه‌های [[بیگانه]] علیه [[اسلام]] و حکومت اسلامی و برای اخلال در مسیر انقلاب است،<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۳/۴۵۷؛ ۴/۴۲۵ و ۵/۱۸۶، ۲۶۰–۲۶۱، ۴۳۲.</ref> اشاره می‌کرد که رفتار رژیم پهلوی با اقلیت‌های دینی بهتر از رفتار با مسلمانان نبود و آنان نیز تحت جور و ستم بوده‌اند و حقوق و آزادی‌شان، همچون دیگر ایرانیان، پایمال شده‌است و آنان نیز مخالف این رژیم هستند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۳، ۴۲۵، ۵/۱۸۵، ۴۰۱ و ۶/۲۵۸.</ref> ایشان تأکید می‌کرد در نظام اسلامی، اقلیت‌های دینی، همچون دیگر ایرانیان مورد احترام<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۴۲۵؛ ۵/۳۱۳ و ۱۷/۱۰۰.</ref> و در رفاه و آسایش<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۵/۲۶۱؛ ۱۱/۲۸۲ و ۱۲/۳۶۴.</ref> خواهند بود و با ایشان برابر [[عدل]] و انصاف و قانون رفتار می‌شود<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۵/۴۰۱؛ ۶/۱۹۲ و ۱۴/۲۹۰.</ref> و تمامی حقوق مشروع ایشان تأمین خواهد شد<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۲۴۴؛ ۵/۲۹۲ و ۶/۱۳۳.</ref> چنان‌که ایشان خاطرنشان کرد پس از تشکیل حکومت اسلامی، از آن دسته ایرانیان یهودی که به [[اسرائیل]] رفته‌اند، دعوت خواهد شد به ایران برگردند،<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۵/۲۶۱.</ref> نیز ایشان با اشاره به هموطنان زرتشتی خاطرنشان ساخت که از سوی آنان هیچ زیانی متوجه کشور و [[جامعه|جامعه اسلامی]] نیست و بسیاری از آنان انسان‌های شریفی هستند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۰/۱۴۵.</ref><br>
به اعتقاد امام‌خمینی، قوانین اسلام در قبال اقلیت‌های دینی، نسبت به دیگر ادیان و مکاتب، پیشرو و پیشاهنگ است<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۲۴۲.</ref> و همواره حافظ حقوق مشروع اقلیت‌هاست،<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۳۶۳–۳۶۴ و ۵/۱۸۸، ۵۴۰.</ref> و بر رعایت احترام ایشان در جامعه اسلامی،<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۴۳۰؛ ۵/۱۸۶؛ ۶/۸۳، ۱۷۷ و ۱۲/۳۶۴.</ref> و تأمین حقوق آنان به دست حکومت اسلامی تأکید کرده‌است<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۵/۱۸۸؛ ۷/۱۵۰ و ۱۴/۲۹۰.</ref> در نگاه ایشان، ازآنجاکه اقلیت‌ها در پناه اسلام و مسلمین هستند، نباید هیچ‌گونه تعرضی به آنان شود.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۵/۲۵۱ و ۷/۲۹۱.</ref> ایشان در این راستا و به عنوان مصداقی از رعایت حقوق اقلیت‌ها در حکومت اسلامی، بارها به ماجرای بیرون‌آوردن خلخال از پای زنی یهودی در حکومت [[امام‌علی(ع)]]، و واکنش دفاعی شدید ایشان اشاره کرده‌است.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۴۲۶؛ ۶/۲۵۸؛ ۱۲/۳۹ و ۱۷/۱۰۰.</ref>
به اعتقاد امام‌خمینی، قوانین اسلام در قبال اقلیت‌های دینی، نسبت به دیگر ادیان و مکاتب، پیشرو و پیشاهنگ است<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۲۴۲.</ref> و همواره حافظ حقوق مشروع اقلیت‌هاست،<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۳۶۳–۳۶۴ و ۵/۱۸۸، ۵۴۰.</ref> و بر رعایت احترام ایشان در جامعه اسلامی،<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۴۳۰؛ ۵/۱۸۶؛ ۶/۸۳، ۱۷۷ و ۱۲/۳۶۴.</ref> و تأمین حقوق آنان به دست حکومت اسلامی تأکید کرده‌است<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۵/۱۸۸؛ ۷/۱۵۰ و ۱۴/۲۹۰.</ref> در نگاه ایشان، ازآنجاکه اقلیت‌ها در پناه اسلام و مسلمین هستند، نباید هیچ‌گونه تعرضی به آنان شود.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۵/۲۵۱ و ۷/۲۹۱.</ref> ایشان در این راستا و به عنوان مصداقی از رعایت حقوق اقلیت‌ها در حکومت اسلامی، بارها به ماجرای بیرون‌آوردن خلخال از پای زنی یهودی در حکومت [[امام‌علی(ع)]]، و واکنش دفاعی شدید ایشان اشاره کرده‌است.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۴۲۶؛ ۶/۲۵۸؛ ۱۲/۳۹ و ۱۷/۱۰۰.</ref><br>
امام‌خمینی، میان ایرانیان مسلمان و اقلیت‌های دینی ایرانی، در برخورداری از حقوق اساسی و اولیه، تفکیک و تمایزی قائل نبود<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۷/۲۸۹؛ ۱۱/۲۹۰ و ۱۳/۱۰۳.</ref> و دربارهٔ آزادی اقلیت‌ها اعتقاد داشت اسلام بیش از هر [[دین]] و مسلکی به اقلیت‌های دینی آزادی داده‌است<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۳۶۳.</ref> و آنان را در اظهار نظر و ایفای [[شعائر]] و مراسم دینی و اجتماعی خود آزاد شمرده‌است<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۴۱۰–۴۱۱؛ ۵/۲۹۲، ۴۰۱، ۵۲۰ و ۶/۴۳۴.</ref> و دولت اسلامی نیز موظف به پاسداری از حقوق و آزادی آنان است،<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۴۴۱، ۵۰۸ و ۵/۴۲۴.</ref> البته امام‌خمینی، آزادی آنان را مشروط به این می‌دانست که به توطئه و خرابکاری نینجامد و ناقض احکام اسلام و قانون اساسی و مضر به حال ملت و مملکت نباشد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۵/۵۲۰، ۲۶۱ و ۲۹۹.</ref>
امام‌خمینی، میان ایرانیان مسلمان و اقلیت‌های دینی ایرانی، در برخورداری از حقوق اساسی و اولیه، تفکیک و تمایزی قائل نبود<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۷/۲۸۹؛ ۱۱/۲۹۰ و ۱۳/۱۰۳.</ref> و دربارهٔ آزادی اقلیت‌ها اعتقاد داشت اسلام بیش از هر [[دین]] و مسلکی به اقلیت‌های دینی آزادی داده‌است<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۳۶۳.</ref> و آنان را در اظهار نظر و ایفای [[شعائر]] و مراسم دینی و اجتماعی خود آزاد شمرده‌است<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۴۱۰–۴۱۱؛ ۵/۲۹۲، ۴۰۱، ۵۲۰ و ۶/۴۳۴.</ref> و دولت اسلامی نیز موظف به پاسداری از حقوق و آزادی آنان است،<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۴۴۱، ۵۰۸ و ۵/۴۲۴.</ref> البته امام‌خمینی، آزادی آنان را مشروط به این می‌دانست که به توطئه و خرابکاری نینجامد و ناقض احکام اسلام و قانون اساسی و مضر به حال ملت و مملکت نباشد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۵/۵۲۰، ۲۶۱ و ۲۹۹.</ref>


خط ۲۷: خط ۲۴:


== جایگاه و حقوق در قانون اساسی ==
== جایگاه و حقوق در قانون اساسی ==
[[قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران]] که بر اساس رهنمودهای امام‌خمینی تدوین شده و مورد تأیید ایشان قرار گرفته‌است، بر حقوق اقلیت‌های دینی به‌صراحت تأکید کرده‌است و به‌رسمیت شناختن موجودیت و هویت اقلیت‌های دینی و عدم تبعیض و برابری در برخورداری از حقوق و آزادی‌های اساسی از آن جمله است.
[[قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران]] که بر اساس رهنمودهای امام‌خمینی تدوین شده و مورد تأیید ایشان قرار گرفته‌است، بر حقوق اقلیت‌های دینی به‌صراحت تأکید کرده‌است و به‌رسمیت شناختن موجودیت و هویت اقلیت‌های دینی و عدم تبعیض و برابری در برخورداری از حقوق و آزادی‌های اساسی از آن جمله است.<br>
اصول ۱۲ و ۱۳ قانون اساسی دین رسمی کشور را [[اسلام]] و [[مذهب جعفری اثناعشری]] دانسته‌است؛ و طبق اصل ۱۴ قانون اساسی دولت جمهوری اسلامی و مسلمانان موظف‌اند با غیر مسلمانان بر مبنای اخلاق حسنه و قسط و عدل اسلامی رفتار و حقوق انسانی آنان را رعایت کنند.
اصول ۱۲ و ۱۳ قانون اساسی دین رسمی کشور را [[اسلام]] و [[مذهب جعفری اثناعشری]] دانسته‌است؛ و طبق اصل ۱۴ قانون اساسی دولت جمهوری اسلامی و مسلمانان موظف‌اند با غیر مسلمانان بر مبنای اخلاق حسنه و قسط و عدل اسلامی رفتار و حقوق انسانی آنان را رعایت کنند.


خط ۶۹: خط ۶۶:


== پیوند به بیرون ==
== پیوند به بیرون ==
*حسین احمدی‌منش، «اقلیت‌های دینی»، دانشنامه امام خمینی، ج۲، ص.
*حسین احمدی‌منش، «[https://books.khomeini.ir/books/10002/169/ اقلیت‌های دینی]»، دانشنامه امام خمینی، ج۲، ص۱۶۹-۱۷۳.
[[رده:مقاله‌های ارزیابی‌شده]]
[[رده:مقاله‌های ارزیابی‌شده]]
[[رده:مقاله‌های بدون لینک دانشنامه]]
[[رده:مقاله‌های بی‌نیاز از جعبه اطلاعات]]
[[رده:مقاله‌های بی‌نیاز از جعبه اطلاعات]]
[[رده:مقاله‌های جلد دوم دانشنامه]]
[[رده:مقاله‌های جلد دوم دانشنامه]]
confirmed، templateeditor
۶۲۹

ویرایش