۲۰٬۲۹۱
ویرایش
مجلس سنا: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
removed Category:مقاله های نیازمند ارزیابی; added Category:مقاله‌های دارای شناسه using HotCat
بدون خلاصۀ ویرایش |
جز (removed Category:مقاله های نیازمند ارزیابی; added Category:مقاله‌های دارای شناسه using HotCat) |
||
| (۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''مجلس سِنا''' یکی از دو | {{ جعبه اطلاعات سازمان | ||
| عنوان = مجلس سنا | |||
| تصویر = مجلس سنا.jpg | |||
| اندازه تصویر = | |||
| توضیح تصویر = | |||
| سرشناسی =یکی از دو مجلس قانون‌گذاری ایران بر اساس قانون اساسی [[نهضت مشروطه|مشروطه]] | |||
| نام‌های دیگر = | |||
| تأسیس = ۱۲۸۵ش | |||
| بنیانگذار = | |||
| وابسته به = | |||
| رویکرد = | |||
| نوع فعالیت = | |||
| گستره فعالیت = | |||
| اهداف = قانون‌گذاری ایران بر اساس قانون اساسی مشروطه | |||
| فعالیت‌ها = | |||
| وظایف = اختیار پیشنهاد انحلال مجلس شورای ملی در شرایط خاص و تصویب انحلال جداگانه دولت و شاه؛ بر اساس اصل ۳۳ حق تحقیق و تفحص در هر امری از امور مملکت؛ بر اساس اصول ۶۵ و ۶۷ حق مؤاخذه، محاکمه و عزل وزرا یا هیئت وزرا | |||
| مکان = تهران | |||
| دبیرکل = | |||
| رئیس = | |||
| جانشین = | |||
| ساختار = | |||
| وضعیت = غیرفعال | |||
| انحلال = ۱۳۵۷ | |||
| فعالیت به زبان= | |||
| مراکز وابسته = | |||
| شعار = | |||
| جوایز = | |||
| منابع مالی = | |||
| آثار = | |||
| مرتبط = | |||
| وبگاه = | |||
}} | |||
'''مجلس سِنا''' یکی از دو مجلس قانون‌گذاری ایران بر اساس [[قانون اساسی مشروطه]]. | |||
مجلس سنا نهادی متشکل از بزرگان و اعیان است که آنان را سناتور می‌نامند. در برخی کشورها، افراد با لحاظ نسب و نژاد و نیز صاحبان مشاغل و مسئولیت‌های ویژه، عضو سنا می‌شوند. پس از شهریور ۱۳۲۰ و تبعید [[رضا پهلوی|رضاشاه]]، زمزمه تشکیل سنا در ایران آغاز شد. | |||
نظامنامه انتخابات مجلس سنا را [[مجلس شورای ملی]] در ۱۴/۲/۱۳۲۸ تصویب کرد و سپس به تأیید [[محمدرضا پهلوی]] رسید. نخستین دوره انتخابات مجلس سنا در ۶/۶/۱۳۲۸ برگزار شد. مجلس سنا در هفت دوره تشکیل شد و دوره هفتم با سقوط رژیم در بهمن ۱۳۵۷ منحل شد. | |||
[[امام‌خمینی]] با اصل مجلس سنا مخالف بود و آن را قلابی، غیر مردمی و غیر ملی معرفی می‌کرد. ایشان پس از پیروزی [[انقلاب اسلامی ایران|انقلاب اسلامی]] نیز از مجلس سنا به‌شدت [[انتقاد]] می‌کرد. از نظر ایشان چنین مجلسی در [[جمهوری اسلامی]] جایی ندارد و نظام اسلامی، مجلس شورا با نمایندگانی از میان خود [[مردم]] تشکیل خواهد داد. | |||
==تعریف== | ==تعریف== | ||
ازجمله نهادهای موجود در برخی نظام‌های سیاسی، مجلس (پارلمان) است که به وضع قوانین مورد نیاز شهروندان و مدیران جامعه می‌پردازد.<ref>قاضی، بایسته‌های حقوق اساسی، ص۱۹۹.</ref> در کشورهایی که از دو مجلس قانون‌گذاری استفاده می‌کنند، مجلس سنا نهادی است که اعضای آن را بزرگان و اعیان تشکیل می‌دهند و آنان را سناتور می‌نامند.<ref>دهخدا، فرهنگ لغت دهخدا، ۸/۱۲۱۴۱؛ جعفری، ترمینولوژی حقوق، ۳۶۳.</ref> مجلس سنا را به اعتبار حضور اشراف، سالخوردگان یا خبرگان، مجلس اشراف، اعیان، عالی و شیوخ نیز نامیده‌اند. مجلس دیگر را که از اقشار مختلف جامعه و با رأی [[مردم]] شکل می‌گیرد، مجلس رعایا، سافل یا وکلا می‌نامند.<ref>فروغی، حقوق اساسی (یعنی) آداب مشروطیت دول (اولین کتاب حقوق اساسی در ایران)، ص۴۴؛ الموتی، بازیگران سیاسی از مشروطیت تا سال ۱۳۵۷ (روزشمار زندگی نخست‌وزیران ایران) ۴/۳۸۰.</ref> برای وضع، اصلاح یا تغییر قانون اساسی که مبنای تصمیم‌گیری نمایندگان دو مجلس است، «مجلس مؤسسان» شکل می‌گیرد که به گونه‌ای برگزیده مردم است <ref>جعفری، ترمنولوژی حقوق، ۶۱۹.</ref> و در برخی سخنان [[ | ازجمله نهادهای موجود در برخی نظام‌های سیاسی، مجلس (پارلمان) است که به وضع قوانین مورد نیاز شهروندان و مدیران جامعه می‌پردازد.<ref>قاضی، بایسته‌های حقوق اساسی، ص۱۹۹.</ref> در کشورهایی که از دو مجلس قانون‌گذاری استفاده می‌کنند، مجلس سنا نهادی است که اعضای آن را بزرگان و اعیان تشکیل می‌دهند و آنان را سناتور می‌نامند.<ref>دهخدا، فرهنگ لغت دهخدا، ۸/۱۲۱۴۱؛ جعفری، ترمینولوژی حقوق، ۳۶۳.</ref> مجلس سنا را به اعتبار حضور اشراف، سالخوردگان یا خبرگان، مجلس اشراف، اعیان، عالی و شیوخ نیز نامیده‌اند. مجلس دیگر را که از اقشار مختلف جامعه و با رأی [[مردم]] شکل می‌گیرد، مجلس رعایا، سافل یا وکلا می‌نامند.<ref>فروغی، حقوق اساسی (یعنی) آداب مشروطیت دول (اولین کتاب حقوق اساسی در ایران)، ص۴۴؛ الموتی، بازیگران سیاسی از مشروطیت تا سال ۱۳۵۷ (روزشمار زندگی نخست‌وزیران ایران) ۴/۳۸۰.</ref> برای وضع، اصلاح یا تغییر قانون اساسی که مبنای تصمیم‌گیری نمایندگان دو مجلس است، «مجلس مؤسسان» شکل می‌گیرد که به گونه‌ای برگزیده مردم است <ref>جعفری، ترمنولوژی حقوق، ۶۱۹.</ref> و در برخی سخنان [[امام خمینی]]، از آن تعبیر به «مجلس سنا» شده‌است.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۶/۱۷، ۱۹ و ۹/۵۵، ۵۸، ۶۷، ۹۱، ۱۰۳.</ref> {{ببینید|مجلس شورای ملی}} | ||
==پیشینه== | ==پیشینه== | ||
سابقه حکومت دومجلسی (عالی، سافل) به «دولت ـ شهر»های یونان باستان بازمی‌گردد.<ref>دورانت، تاریخ تمدن، ۲/۲۸۱ ـ ۲۸۴.</ref> در [[انگلستان]] قرن چهارم میلادی نیز، اشراف و نجبا به جهت امتیازی که برای خود قائل بودند، حاضر به همنشینی یا همفکری با مردم نبودند؛ از این‌رو مجلس لردان یا اعیان تشکیل شد.<ref>مدنی، حقوق اساسی، ۲۱۲.</ref> در برخی کشورها، افراد با لحاظ نسب و نژاد و در تعدادی دیگر، صاحبان مشاغل و مسئولیت‌های ویژه، در سنا عضویت پیدا می‌کنند. به انتخاب شاه یا انتخاب از طریق رأی مستقیم یا غیر مستقیم مردم و در برخی کشورها (مانند [[ایران]] در زمان [[محمدرضا پهلوی]])، ترکیبی از هر دو، از گونه‌های مختلف انتخاب سناتورهاست. این تفاوت‌ها باعث شده‌است که مجلس سنا را در کشورهایی مانند نظام سلطنتی انگلیس، عمدتاً حافظ منافع اشراف و قدرتمندان، در [[ایالات متحده امریکا]] که متشکل از نمایندگان برابر از هر ایالت است، تعدیل‌کننده منافع ایالات<ref>آل شوئل، تاریخ ایالات متحده آمریکا، ص ۱۴۱ ـ ۱۴۲؛ رنجبر، سنای ایران (جایگاه حقوقی و عملکرد سیاسی)، ص۳۹ و ۱۰۴.</ref> و در [[فرانسه]] که اختیارات یکسان با مجلس ملی در امر قانون‌گذاری دارد، حافظ منافع ملت بدانند.<ref>داربی‌شر، تحولات سیاسی در فرانسه، ۱۰ ـ ۴۰؛ رنجبر، سنای ایران (جایگاه حقوقی و عملکرد سیاسی)، ۵۱.</ref> | سابقه حکومت دومجلسی (عالی، سافل) به «دولت ـ شهر»های یونان باستان بازمی‌گردد.<ref>دورانت، تاریخ تمدن، ۲/۲۸۱ ـ ۲۸۴.</ref> در [[انگلستان]] قرن چهارم میلادی نیز، اشراف و نجبا به جهت امتیازی که برای خود قائل بودند، حاضر به همنشینی یا همفکری با مردم نبودند؛ از این‌رو مجلس لردان یا اعیان تشکیل شد.<ref>مدنی، حقوق اساسی، ۲۱۲.</ref> در برخی کشورها، افراد با لحاظ نسب و نژاد و در تعدادی دیگر، صاحبان مشاغل و مسئولیت‌های ویژه، در سنا عضویت پیدا می‌کنند. به انتخاب شاه یا انتخاب از طریق رأی مستقیم یا غیر مستقیم مردم و در برخی کشورها (مانند [[ایران]] در زمان [[محمدرضا پهلوی]])، ترکیبی از هر دو، از گونه‌های مختلف انتخاب سناتورهاست. این تفاوت‌ها باعث شده‌است که مجلس سنا را در کشورهایی مانند نظام سلطنتی انگلیس، عمدتاً حافظ منافع اشراف و قدرتمندان، در [[ایالات متحده امریکا]] که متشکل از نمایندگان برابر از هر ایالت است، تعدیل‌کننده منافع ایالات<ref>آل شوئل، تاریخ ایالات متحده آمریکا، ص ۱۴۱ ـ ۱۴۲؛ رنجبر، سنای ایران (جایگاه حقوقی و عملکرد سیاسی)، ص۳۹ و ۱۰۴.</ref> و در [[فرانسه]] که اختیارات یکسان با مجلس ملی در امر قانون‌گذاری دارد، حافظ منافع ملت بدانند.<ref>داربی‌شر، تحولات سیاسی در فرانسه، ۱۰ ـ ۴۰؛ رنجبر، سنای ایران (جایگاه حقوقی و عملکرد سیاسی)، ۵۱.</ref> | ||
| خط ۸۴: | خط ۱۲۴: | ||
*محمدحسن عباسی، [https://books.khomeini.ir/books/10009/63/ مجلس سنا]، [[دانشنامه امام‌خمینی]]، ج۹، ص۶۳-۶۹. | *محمدحسن عباسی، [https://books.khomeini.ir/books/10009/63/ مجلس سنا]، [[دانشنامه امام‌خمینی]]، ج۹، ص۶۳-۶۹. | ||
[[رده:مقاله‌های تأییدشده]] | [[رده:مقاله‌های تأییدشده]] | ||
[[رده:مقاله‌های جلد نهم دانشنامه]] | [[رده:مقاله‌های جلد نهم دانشنامه امام‌خمینی]] | ||
[[رده:مقاله‌های دارای لینک دانشنامه]] | [[رده:مقاله‌های دارای لینک دانشنامه]] | ||
[[رده:مقاله‌های | [[رده:مقاله‌های دارای جعبه اطلاعات]] | ||
[[رده:مقاله‌های | [[رده:مقاله‌های دارای تصویر]] | ||
[[رده:سازمان‌های دولتی رژیم پهلوی]] | |||
[[رده:مقاله‌های دارای شناسه]] | |||