لباس روحانیت
لباس روحانیت، پوشش رسمی روحانیان شیعه که دارای سه رکن اصلی عَمّامه، عَبا، قَبا یا لَبّاده است. این لباس در قرن‌های اخیر به نماد روحانیت شیعه تبدیل شده است.
پیشینه
تمایز لباس اندیشمندان و سایر مردم، به دوران عباسیان بازمی‌گردد و نخستین کسی که بین لباس علما و سایر مردم تمایز قائل شد، ابویوسف، قاضی هارون الرشید، بود (ابن خلکان، وفیات الاعیان، ج۶، ص۳۷۹) از آن زمان لباس روحانیت از لباس غیر روحانی جدا شد. (مطهری، مجموعه آثار، ج۲۱، ص۱۲۶)
شیعیان از گذشته به دلیل انتساب این لباس به بزرگان دین، برای آن نوعی قداست قائل بودند و برخی نیز پوشیدن آن را مستحب می‌دانند. (بیاتی، «تحلیل فقهی لباس روحانیت»، ص۱۲)
قانون متحدالشکل کردن لباس
رضا پهلوی در تمام دوران سلطنتش، سیاست فرهنگی یکسان‌سازی لباس را پی می‌گرفت. (تغییر لباس و کشف حجاب به روایت اسناد، سند شماره ۲، ص10-11) بر مبنای این سیاست، مجلس شورای ملی در سال 1307 قانونی تصویب کرد که بر اساس آن به جز برخی از روحانیان و علمای بزرگ، کلیه اتباع ذکور ایران در داخل کشور مکلّف بودند که ملبّس به لباس متحدالشکل شوند. (تغییر لباس و کشف حجاب به روایت اسناد، سند شماره ۲، ص ۱0-۱1) روحانیون برای پوشیدن لباس باید امتحان می‌دادند و جواز لباس می‌گرفتند. (پرتال نشست دوره‌ای اساتید سطوح عالی، واکنش امام به حیله رضاخان در امتحان از طلاب)
فرمان کشف حجاب و منع پوشش چادر و روبنده برای زنان نیز در همین راستا صادر شد. (بنگرید به: مقاله کشف حجاب) اجرای این قانون که همراه با خشونت و ایجاد محدودیت برای برخی از روحانیون بود، اعتراض مردم، به خصوص مردم مشهد را در پی داشت. تجمع مردم مشهد در مسجد گوهرشاد و سرکوب شدید و خونین این اعتراضات، بر واکنش‌ها در برابر فرمان کشف حجاب نیز اثر گذاشت و این وضعیت تا پایان سلطنت رضاخان ادامه یافت. (بنگرید به واقعه کشتار مسجد گوهرشاد)
لباس روحانیت در نظر امام‌خمینی
امام‌خمینی معتقد بود جایگاه احترام‌آمیز روحانیت در میان مسلمانان، مرهون نمایندگی و مظهربودن آنان از نبوت و امامت است و لباس روحانیان نیز به لحاظ شغل آنان مقدس است.(امام‌خمینی، صحیفه امام، ج۱، ص۱۴۳؛ ج۱۷، ص۴۹۲) ایشان لباس روحانیت را از شعائر اسلام می‌دانست و تأکید می‌کرد فرد ملبس به لباس روحانی باید ملتزم به زیّ طلبگی باشد و شئون آن را حفظ کند، وگرنه پوشیدن این لباس برای او جایز نیست. (امام‌خمینی، صحیفه امام، ج۸، ص۵۲۲–۵۲۳) ایشان از روحانیانی که با اهداف دنیوی چون مال‌اندوزی و تشخص‌طلبی، به سلک روحانیت درآمده‌اند، ابراز تنفر کرده، (امام‌خمینی، تقریرات، ج۳، ص۴۶۴–۴۶۵) معتقد بود آخوندهای درباری که دین را به دنیا می‌فروشند، باید از این لباس خارج و از حوزه‌ها طرد و اخراج شوند. (امام‌خمینی، ولایت فقیه، ص۱۳۷) در نظر امام‌خمینی سیاست یکسان‌سازی لباس توسط رضاخان، و برنامۀ امتحان از طلاب، نقشه و توطئه برای از بین بردن قدرت روحانیت بود. (امام‌خمینی، صحیفه امام، ج8، ص177 و 528)
منابع
ابن‌خلکان، احمد بن‌محمد، وفیات الاعیان و انباء ابناء الزمان، بیروت، دار صادر، ۱۹۰۰م.
امام‌خمینی، سیدروح‌الله، تقریرات فلسفه امام‌خمینی، تقریر سیدعبدالغنی اردبیلی، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، ۱۳۸۵.
امام‌خمینی، سیدروح‌الله، صحیفه امام، تهران، مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، 1389.
امام‌خمینی، سیدروح‌الله، ولایت فقیه، حکومت اسلامی، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، ۱۳۸۸.
بیاتی، محمدحسین و دیگران، «تحلیل فقهی لباس روحانیت»، فصلنامه بلاغ مبین، شماره۶۰ و ۶۱، تابستان و پاییز ۱۴۰۱.
پرتال نشست دوره‌ای اساتید سطوح عالی، واکنش امام به حیله رضاخان در امتحان از طلاب، تاریخ بازدید: 25/12/1403.
تغییر لباس و کشف حجاب به روایت اسناد، ۱۳۷۸، سند شماره ۲، ص10-11.
مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، تهران، صدرا، بی‌تا.
نوری، محمد، «لباس روحانیت، چراها و بایدها»، مجله پگاه حوزه شماره ۱۵، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، دی ۱۳۸۲.