امام زمان(ع): تفاوت میان نسخه‌ها

امام زمان (ع) دارای دو نوع غیبت است: [[غیبت صغرا]] و [[غیبت کبرا]]. غیبت صغرا از روز شهادت پدر ایشان در سال ۲۶۰ق<ref>کلینی، الکافی، ۱/۵۰۳.</ref>آغاز شد و تا سال ۳۲۹ق پایان یافت.<ref>مظفر، تاریخ شیعه، ۱۳۷؛ طباطبایی، شیعه در اسلام، ۱۹۴</ref> ایشان در این دوران به واسطه چهار نایب خود<ref>مظفر، تاریخ شیعه، ۱۳۶–۱۳۷.</ref>[[ابوعمرو عثمان بن سعید]]، (۲۶۵ق)، [[ابوجعفر محمد بن عثمان]] (۳۰۵ق)، [[حسین بن روح نوبختی]] (۳۲۶ق) و [[علی بن محمد سمری]] (۳۲۹ق) با [[مردم]] در ارتباط بود.<ref>اسکافی، منتخب الانوار، ۹۱؛ طوسی، الغیبه، ۳۵۹–۳۷۰؛ طبرسی، احمدبن‌علی، الاحتجاج، ۲/۴۷۷–۴۷۸</ref> حضرت در دوره غیبت صغرا به جز نواب چهارگانه، وکلای دیگری نیز در [[بغداد]] و دیگر نقاط داشت. شیعیان در مدت غیبت صغرا از مطالب رسیده از حضرت، به «ناحیه مقدسه» تعبیر می‌کردند.<ref>طبرسی، احمدبن‌علی، الاحتجاج، ۲/۴۹۲</ref> ولیّ عصر (ع) در این دوره با [[توقیع]] و نامه، مردم را راهنمایی و به پرسش‌های آنان پاسخ می‌داد<ref>حر عاملی، تفصیل وسائل الشیعة، ۲۷/۱۴۰.</ref>و مسائل و مشکلات فکری شیعیان دربارهٔ [[امامت]] را برطرف می‌کرد.<ref>طوسی، الغیبه، ۲۸۷</ref> آن حضرت دربارهٔ شبهه‌هایی که مدعیان امامت یا نیابت<ref>طوسی، الغیبه، ۴۰۶ و ۴۰۸–۴۰۹.</ref>یا مدعیان مشخص کردن زمان [[ظهور]] و نیز دربارهٔ کسانی که اموال امام زمان (ع) را بر خود حلال شمرده بودند،<ref>نعمانی، الغیبه، ۲۹۴؛ طوسی، الغیبه، ۲۸۷–۲۹۲</ref> روشنگری می‌کرد. ایشان در ضمن نامه‌ها به حکمت غیبت خود از دیده‌ها پاسخ می‌داد و وظایف مردم را در زمان غیبت بیان می‌کرد.<ref>طوسی، الغیبه، ۲۹۲–۲۹۳.</ref>{{ببینید|متن=ببینید|مهدویت}}

[[امام‌خمینی]] نیز از برخی از [[نواب اربعه]] از جمله عثمان بن سعید عمری،<ref>امام‌خمینی، انوار الهدایه، ۱/۲۰۵ و ۲۷۸</ref> محمد بن عثمان بن سعید<ref>امام‌خمینی، مصباح الهدایه، ۵۰.</ref>و حسین بن روح<ref>امام‌خمینی، تنقیح الاصول، ۴/۵۲۵.</ref>یاد کرده‌است. ایشان در بحث‌های عرفانی، تفسیری، اصولی و فقهی خود به احادیث رسیده از امام زمان (ع) از جمله دربارهٔ دعا،<ref>امام‌خمینی، مصباح الهدایه، ۵۰</ref> به‌ویژه دعای [[ماه رجب]]،<ref>امام‌خمینی، تعلیقات فصوص، ۱۰۳–۱۰۴</ref> مسح بر پا،<ref>امام‌خمینی، الطهاره، تقریر فاضل لنکرانی، ۵۲۱</ref> تکبیرهای آغاز رکعات در وسط [[نماز]]،<ref>امام‌خمینی، التعادل و الترجیح، ۱۲۰</ref> [[سجده]]،<ref>امام‌خمینی، الخلل، ۳۱۶</ref> یقین به نقصان نماز ظهر پس از ورود در نماز عصر،<ref>امام‌خمینی، الرسائل العشره، ۱۴۹–۱۵۰</ref> [[مرجعیت]] فقها در حوادث واقعه،<ref>امام‌خمینی، تنقیح الاصول، ۴/۶۰۱</ref> مال غصبی،<ref>امام‌خمینی، انوار الهدایه، ۲/۲۶۷</ref> اموال وقفی،<ref>امام‌خمینی، البیع، ۳/۲۳۹</ref> فوت امام جماعت،<ref>امام‌خمینی، الطهاره، ۳/۹۴</ref> استفاده از لباس‌های بافته شده به دست [[زرتشتیان]]<ref>امام‌خمینی، الطهاره، ۳/۳۹۶.</ref>و غذا خوردن از سفره فرد بی‌مبالات به [[مال حرام]]،<ref>امام‌خمینی، مکاسب، ۲/۳۳۷</ref> استناد کرده‌است. امام زمان (ع) افزون بر ارتباط علمی با مردم در دوره غیبت صغرا، در دیگر امور شیعیان نیز ورود داشته‌است؛ از جمله شیعیان [[خمس]] اموال خود را شامل مسکوکات نقدی یا کالا به امام زمان (ع) و وکلای ایشان در [[عراق]] تحویل می‌دادند<ref>کلینی، الکافی، ۱/۵۱۷–۵۲۳؛ مفید، الارشاد، ۲/۳۶۴–۳۶۵؛ راوندی، الخرائج و الجرائح، ۲/۶۹۹–۷۰۰</ref>؛ نکته‌ای که امام‌خمینی نیز به آن تصریح کرده‌است.<ref>امام‌خمینی، کشف اسرار، ۲۶۹</ref> در سال ۳۲۹ق غیبت کبرا آغاز شد. در روایات شیعه از غیبت امام زمان (ع) به غیبت آفتاب تعبیر و گفته شده مردم از وجود ایشان همچون خورشیدِ پشت ابر بهره می‌برند.<ref>صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ۲/۲۸۵؛ طوسی، الغیبه، ۲۹۲</ref> همچنین از آن حضرت به حجت تعبیر شده‌است<ref>حر عاملی، تفصیل وسائل الشیعة، ۱۶/۲۴۴.</ref>و از نگاه امام‌خمینی، حجت کسی است که خداوند او را در رأس کار قرار داده و همه افعال و اقوال او را قابل استناد دانسته که در برابر خصم می‌توان اقامه برهان کرد؛ از این‌رو در زمان غیبت ایشان فعالیت‌های (دینی) تعطیل نیست.<ref>امام‌خمینی، ولایت فقیه، ۸۰–۸۱</ref> امام زمان (ع) در دوره غیبت مردم را به فقهای جامع شرایط، دین‌شناس و دین‌مدار ارجاع داده‌است.<ref>طبرسی، احمدبن‌علی، الاحتجاج، ۲/۴۵۸؛ حر عاملی، تفصیل وسائل الشیعة، ۲۷/۱۳۱</ref> امام‌خمینی با استناد به روایتی، فقهای جامع شرایط را نماینده و حجت بر مردم از جانب امام زمان (ع) شمرده‌است<ref>امام‌خمینی، تنقیح الاصول، ۴/۶۳۷.</ref>و فقهای جامع شرایط فتوا و قضا برای همه احکام اجرایی اسلام به جز [[جهاد ابتدایی]]، از جانب ولیّ عصر نیابت دارند و [[مردم]] باید در این مهم آنان را یاری کنند.<ref>امام‌خمینی، تحریر الوسیله، ۱/۴۵۹.</ref>{{ببینید|متن=ببینید|ولایت فقیه(۱)}}