لمحات الاصول (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها
جز (added Category:مقاله‌های جلد هشتم دانشنامه using HotCat) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳۲: | خط ۳۲: | ||
'''لمحات الاصول'''، کتابی شامل تقریرات درس خارج اصول فقه [[سیدحسین بروجردی]]، از [[امام‌خمینی]]؛ عربی. | '''لمحات الاصول'''، کتابی شامل تقریرات درس خارج اصول فقه [[سیدحسین بروجردی]]، از [[امام‌خمینی]]؛ عربی. | ||
کتاب لمحات الاصول حاصل درس اصول فقه سیدحسین بروجردی است که در سال‌های ۱۳۶۴ ـ ۱۳۷۰ق/ ۱۳۲۴ ـ ۱۳۳۰ش تدریس شده و امام‌خمینی آن را نوشته است.<ref>سبحانی، مقدمه لمحات، ۲۹ ـ ۳۰.</ref> ایشان افزون بر انگیزه تکریم شخصیت و ترویج اندیشه‌های بروجردی، با هدف استفاده علمی از ایشان در این درس شرکت می‌کرده و از ایشان با عنوان یکی از استادان خود یاد کرده است.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۹/۴۲۷.</ref> تنها کتابی که از امام‌خمینی به صورت تقریرنویسی بر جای مانده، همین کتاب است. نوشتن این کتاب برای حفظ تحقیقات و آرای بروجردی بوده و احتمالاً امام‌خمینی هنگام تدریس از آنها استفاده می‌کرده است.<ref>سبحانی، جامعیت علمی، ۱۱.</ref> | == معرفی == | ||
کتاب لمحات الاصول حاصل درس [[اصول فقه]] سیدحسین بروجردی است که در سال‌های ۱۳۶۴ ـ ۱۳۷۰ق/ ۱۳۲۴ ـ ۱۳۳۰ش تدریس شده و امام‌خمینی آن را نوشته است.<ref>سبحانی، مقدمه لمحات، ۲۹ ـ ۳۰.</ref> ایشان افزون بر انگیزه تکریم شخصیت و ترویج اندیشه‌های بروجردی، با هدف استفاده علمی از ایشان در این درس شرکت می‌کرده و از ایشان با عنوان یکی از استادان خود یاد کرده است.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۹/۴۲۷.</ref> تنها کتابی که از امام‌خمینی به صورت تقریرنویسی بر جای مانده، همین کتاب است. نوشتن این کتاب برای حفظ تحقیقات و آرای بروجردی بوده و احتمالاً امام‌خمینی هنگام [[تدریس امام‌خمینی|تدریس]] از آنها استفاده می‌کرده است.<ref>سبحانی، جامعیت علمی، ۱۱.</ref>{{ببینید|تألیفات و آثار امام‌خمینی}} | |||
== محتوا == | |||
کتاب لمحات الاصول تنها دربردارنده مباحث الفاظ، قطع و حجیت ظن است و در یک مقدمه و شش مقصد تنظیم شده است. در مقدمه به موضوع [[اصول فقه|علم اصول فقه]]، تمایز [[علوم]] از جهت موضوع و مسائل، و بحث وضع الفاظ پرداخته شده است.<ref>بروجردی، لمحات الاصول، ۷ ـ ۲۹.</ref> مقصد اول کتاب، به بحث «اوامر» اختصاص یافته و در آن متعلق مادّه و صیغه امر، اِجزاء، مقدّمه واجب، مسئله ضد، امر به شیء با علم به انتفای شرط، واجب تخییری، [[واجب کفایی]]، واجب مطلق و موقت و متعلق اوامر و نواهی آمده است.<ref>بروجردی، لمحات الاصول، ۳۳ ـ ۲۰۴.</ref> مقصد دوم، به بحث نواهی اختصاص یافته و مباحث اختلاف امر و نهی، [[اجتماع امر و نهی]] و مقتضی فساد بودن نهی را دربر می‌گیرد.<ref>بروجردی، لمحات الاصول، ۲۰۷ ـ ۲۶۲.</ref> در مقصد سوم، مفاهیم و چگونگی دلالت الفاظ و عبارات مورد بحث قرار گرفته است.<ref>بروجردی، لمحات الاصول، ۲۶۵ ـ ۲۹۸.</ref> مقصد چهارم، در باب [[عام و خاص]] است و تعریف عام و خاص، حجیت عام مخصص، خاص مجمل، عمل به عام پیش از فحص از مخصص، اختصاص‌داشتن و یا نداشتن خطابات شفاهی به حاضران، در پی عام‌آمدن ضمیر و احتمال بازگشت آن به برخی افراد عام، استثنای متعقب به جمله‌های متعدد و تخصیص عمومات کتاب با [[خبر واحد]]، در آن آمده است.<ref>بروجردی، لمحات الاصول، ۳۰۱ ـ ۳۷۰.</ref> در مقصد پنجم، که آخرین بخش مباحث الفاظ است، درباره [[مطلق و مقید]] بحث شده است.<ref>بروجردی، لمحات الاصول، ۳۷۳ ـ ۴۰۳.</ref> مقصد ششم، درباره [[اماره|أمارات]] معتبر از نظر [[عقل]] یا [[شرع]] است و شامل بحث قطع و حجیت آن، قیام أماره بر قطع موضوعی و طریقی، تجری، علم اجمالی، أمارات غیر علمی و بخشی از بحث ظن می‌شود.<ref>بروجردی، لمحات الاصول، ۴۰۹ ـ ۴۸۱.</ref> | |||
امام‌خمینی نام خاصی بر تقریرات خود نگذاشته است و نام کنونی آن را [[مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی]] برگزیده و پس از تحقیق و تصحیح در سال ۱۳۷۹ در ۳۵ صفحه + ۵۲۱ صفحه وزیری همراه با نمایه‌های متعدد و نمونه [[دستخط امام‌خمینی]] منتشر کرده است. کتاب افزون بر مقدمه ناشر، مقدمه‌ای به قلم [[جعفر سبحانی]] از شاگردان فقه و اصول فقه امام‌خمینی دارد و در آن درباره تاریخ ادوار | با بررسی این کتاب و کتاب‌های اصولی دیگر امام‌خمینی، مانند [[مناهج الوصول]] و [[انوار الهدایه]] به دست می‌آید که ایشان در موارد فراوانی با استاد خود [[سیدحسین بروجردی|بروجردی]] اختلاف نظر داشته است، اما در این کتاب از اظهار نظر و ایراد اعتراض به وی خودداری کرده، تنها به تقریر مباحث و تحقیقات وی بسنده کرده است. این موارد را محققان کتاب لمحات الاصول مشخص کرده، در پاورقی‌های کتاب آورده‌اند.<ref>بروجردی، لمحات الاصول، ۱۰ ـ ۱۱، ۹۱ ـ ۹۲ و ۱۲۲ ـ ۱۲۴.</ref> | ||
== انتشار == | |||
امام‌خمینی نام خاصی بر تقریرات خود نگذاشته است و نام کنونی آن را [[مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی]] برگزیده و پس از تحقیق و تصحیح در سال ۱۳۷۹ در ۳۵ صفحه + ۵۲۱ صفحه وزیری همراه با نمایه‌های متعدد و نمونه [[دستخط امام‌خمینی|دستخط امام‌خمینی]] منتشر کرده است. کتاب افزون بر مقدمه ناشر، مقدمه‌ای به قلم [[جعفر سبحانی]] از شاگردان [[فقه]] و [[اصول فقه]] امام‌خمینی دارد و در آن درباره تاریخ ادوار اصول فقه، قواعد کلی احادیثی که خاستگاه اصول است، نویسندگان قواعد اصولی و شخصیت امام‌خمینی سخن گفته است.<ref>سبحانی، مقدمه لمحات، ۵ ـ ۳۳.</ref>. این کتاب در جلد هفتم [[موسوعة الامام‌الخمینی]] در سال ۱۳۹۲ همراه با آخرین تحقیقات چاپ شده است. | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس|۲}} | {{پانویس|۲}} | ||
| خط ۴۸: | خط ۵۱: | ||
* سبحانی، جعفر، مقدمه کتاب لمحات الاصول، تقریر امام‌خمینی، تهران، مؤسسه تنظیم ...، چاپ دوم، ۱۳۸۷ش. | * سبحانی، جعفر، مقدمه کتاب لمحات الاصول، تقریر امام‌خمینی، تهران، مؤسسه تنظیم ...، چاپ دوم، ۱۳۸۷ش. | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
رضا استادی | |||
== پیوند به بیرون == | |||
* رضا استادی | |||
[[رده:مقاله‌های آماده ارزیابی]] | [[رده:مقاله‌های آماده ارزیابی]] | ||
[[رده:مقاله‌های جلد هشتم دانشنامه]] | [[رده:مقاله‌های جلد هشتم دانشنامه]] | ||
نسخهٔ ۲۶ دی ۱۴۰۱، ساعت ۱۴:۲۲
 | |
| اطلاعات کتاب | |
|---|---|
| عنوان | لمحات الاصول |
| موضوع | اصول فقه |
| سبک | تقریرنویسی |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | ۱ |
| تعداد صفحات | ۵۵۶ |
| اطلاعات نشر | |
| ناشر | موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی |
| محل نشر | تهران |
| تاریخ نشر | ۱۳۷۹ش |
لمحات الاصول، کتابی شامل تقریرات درس خارج اصول فقه سیدحسین بروجردی، از امام‌خمینی؛ عربی.
معرفی
کتاب لمحات الاصول حاصل درس اصول فقه سیدحسین بروجردی است که در سال‌های ۱۳۶۴ ـ ۱۳۷۰ق/ ۱۳۲۴ ـ ۱۳۳۰ش تدریس شده و امام‌خمینی آن را نوشته است.[۱] ایشان افزون بر انگیزه تکریم شخصیت و ترویج اندیشه‌های بروجردی، با هدف استفاده علمی از ایشان در این درس شرکت می‌کرده و از ایشان با عنوان یکی از استادان خود یاد کرده است.[۲] تنها کتابی که از امام‌خمینی به صورت تقریرنویسی بر جای مانده، همین کتاب است. نوشتن این کتاب برای حفظ تحقیقات و آرای بروجردی بوده و احتمالاً امام‌خمینی هنگام تدریس از آنها استفاده می‌کرده است.[۳] (ببینید: تألیفات و آثار امام‌خمینی)
محتوا
کتاب لمحات الاصول تنها دربردارنده مباحث الفاظ، قطع و حجیت ظن است و در یک مقدمه و شش مقصد تنظیم شده است. در مقدمه به موضوع علم اصول فقه، تمایز علوم از جهت موضوع و مسائل، و بحث وضع الفاظ پرداخته شده است.[۴] مقصد اول کتاب، به بحث «اوامر» اختصاص یافته و در آن متعلق مادّه و صیغه امر، اِجزاء، مقدّمه واجب، مسئله ضد، امر به شیء با علم به انتفای شرط، واجب تخییری، واجب کفایی، واجب مطلق و موقت و متعلق اوامر و نواهی آمده است.[۵] مقصد دوم، به بحث نواهی اختصاص یافته و مباحث اختلاف امر و نهی، اجتماع امر و نهی و مقتضی فساد بودن نهی را دربر می‌گیرد.[۶] در مقصد سوم، مفاهیم و چگونگی دلالت الفاظ و عبارات مورد بحث قرار گرفته است.[۷] مقصد چهارم، در باب عام و خاص است و تعریف عام و خاص، حجیت عام مخصص، خاص مجمل، عمل به عام پیش از فحص از مخصص، اختصاص‌داشتن و یا نداشتن خطابات شفاهی به حاضران، در پی عام‌آمدن ضمیر و احتمال بازگشت آن به برخی افراد عام، استثنای متعقب به جمله‌های متعدد و تخصیص عمومات کتاب با خبر واحد، در آن آمده است.[۸] در مقصد پنجم، که آخرین بخش مباحث الفاظ است، درباره مطلق و مقید بحث شده است.[۹] مقصد ششم، درباره أمارات معتبر از نظر عقل یا شرع است و شامل بحث قطع و حجیت آن، قیام أماره بر قطع موضوعی و طریقی، تجری، علم اجمالی، أمارات غیر علمی و بخشی از بحث ظن می‌شود.[۱۰]
با بررسی این کتاب و کتاب‌های اصولی دیگر امام‌خمینی، مانند مناهج الوصول و انوار الهدایه به دست می‌آید که ایشان در موارد فراوانی با استاد خود بروجردی اختلاف نظر داشته است، اما در این کتاب از اظهار نظر و ایراد اعتراض به وی خودداری کرده، تنها به تقریر مباحث و تحقیقات وی بسنده کرده است. این موارد را محققان کتاب لمحات الاصول مشخص کرده، در پاورقی‌های کتاب آورده‌اند.[۱۱]
انتشار
امام‌خمینی نام خاصی بر تقریرات خود نگذاشته است و نام کنونی آن را مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی برگزیده و پس از تحقیق و تصحیح در سال ۱۳۷۹ در ۳۵ صفحه + ۵۲۱ صفحه وزیری همراه با نمایه‌های متعدد و نمونه دستخط امام‌خمینی منتشر کرده است. کتاب افزون بر مقدمه ناشر، مقدمه‌ای به قلم جعفر سبحانی از شاگردان فقه و اصول فقه امام‌خمینی دارد و در آن درباره تاریخ ادوار اصول فقه، قواعد کلی احادیثی که خاستگاه اصول است، نویسندگان قواعد اصولی و شخصیت امام‌خمینی سخن گفته است.[۱۲]. این کتاب در جلد هفتم موسوعة الامام‌الخمینی در سال ۱۳۹۲ همراه با آخرین تحقیقات چاپ شده است.
پانویس
- ↑ سبحانی، مقدمه لمحات، ۲۹ ـ ۳۰.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۱۹/۴۲۷.
- ↑ سبحانی، جامعیت علمی، ۱۱.
- ↑ بروجردی، لمحات الاصول، ۷ ـ ۲۹.
- ↑ بروجردی، لمحات الاصول، ۳۳ ـ ۲۰۴.
- ↑ بروجردی، لمحات الاصول، ۲۰۷ ـ ۲۶۲.
- ↑ بروجردی، لمحات الاصول، ۲۶۵ ـ ۲۹۸.
- ↑ بروجردی، لمحات الاصول، ۳۰۱ ـ ۳۷۰.
- ↑ بروجردی، لمحات الاصول، ۳۷۳ ـ ۴۰۳.
- ↑ بروجردی، لمحات الاصول، ۴۰۹ ـ ۴۸۱.
- ↑ بروجردی، لمحات الاصول، ۱۰ ـ ۱۱، ۹۱ ـ ۹۲ و ۱۲۲ ـ ۱۲۴.
- ↑ سبحانی، مقدمه لمحات، ۵ ـ ۳۳.
منابع
- امام‌خمینی، سیدروح‌الله، صحیفه امام، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ پنجم، ۱۳۸۹ش.
- بروجردی، سیدحسین، لمحات الاصول، تقریر امام‌خمینی، تهران، مؤسسه تنظیم ...، چاپ دوم، ۱۳۸۷ش.
- سبحانی، جعفر، جامعیت علمی و عملی امام‌خمینی، مجله کیهان اندیشه، شماره ۲۹، ۱۳۶۹ش.
- سبحانی، جعفر، مقدمه کتاب لمحات الاصول، تقریر امام‌خمینی، تهران، مؤسسه تنظیم ...، چاپ دوم، ۱۳۸۷ش.
پیوند به بیرون
- رضا استادی