سیدمحمد موسوی خوئینی: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۳۸: خط ۳۸:
در روزهای حصر امام‌خمینی در تهران، موسوی خوئینی همراه گروهی از طلاب قزوین در نامه‌ای خواستار دیدار با ایشان شد. <ref>مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات امام‌خمینی در آینه اسناد به روایت ساواک، ۲/۸۶.</ref>و پس از تبعید ایشان نیز به همراه گروهی از طلاب قزوین، نامه‌ای اعتراض‌آمیز به [[امیرعباس هویدا]] نخست‌وزیر وقت، در [[انتقاد]] از قانون‌شکنی دولت و [[تبعید امام‌خمینی]] نوشت.<ref>شیرخانی، انقلاب اسلامی در قزوین، ۲۳ ـ ۲۴ و ۶۱.</ref> وی در اواخر دهه ۱۳۴۰ به [[نجف اشرف]] رفت و موفق شد از درس [[ولایت فقیه]] امام‌خمینی (بهمن ۱۳۴۸) استفاده کند؛ او همچنین در درس خارج اصول [[سیدابوالقاسم خویی]] حاضر می‌شد.<ref>موسوی خوئینی، مجموعه آثار همایش، ۱۳/۲۹۵ ـ ۲۹۶؛ موسوی خوئینی، بینات، ۱۰۳.</ref> وی پس از یک سال اقامت در نجف به ایران بازگشت و پس از مدتی به قصد اقامت دایم به عراق سفر کرد؛ ولی در [[بصره]] بازداشت و پس از اعزام به نجف، ملزم به خروج از عراق شد.<ref>موسوی خوئینی، خاطرات ۱۵ خرداد، ۲/۳۱۱.</ref>
در روزهای حصر امام‌خمینی در تهران، موسوی خوئینی همراه گروهی از طلاب قزوین در نامه‌ای خواستار دیدار با ایشان شد. <ref>مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات امام‌خمینی در آینه اسناد به روایت ساواک، ۲/۸۶.</ref>و پس از تبعید ایشان نیز به همراه گروهی از طلاب قزوین، نامه‌ای اعتراض‌آمیز به [[امیرعباس هویدا]] نخست‌وزیر وقت، در [[انتقاد]] از قانون‌شکنی دولت و [[تبعید امام‌خمینی]] نوشت.<ref>شیرخانی، انقلاب اسلامی در قزوین، ۲۳ ـ ۲۴ و ۶۱.</ref> وی در اواخر دهه ۱۳۴۰ به [[نجف اشرف]] رفت و موفق شد از درس [[ولایت فقیه]] امام‌خمینی (بهمن ۱۳۴۸) استفاده کند؛ او همچنین در درس خارج اصول [[سیدابوالقاسم خویی]] حاضر می‌شد.<ref>موسوی خوئینی، مجموعه آثار همایش، ۱۳/۲۹۵ ـ ۲۹۶؛ موسوی خوئینی، بینات، ۱۰۳.</ref> وی پس از یک سال اقامت در نجف به ایران بازگشت و پس از مدتی به قصد اقامت دایم به عراق سفر کرد؛ ولی در [[بصره]] بازداشت و پس از اعزام به نجف، ملزم به خروج از عراق شد.<ref>موسوی خوئینی، خاطرات ۱۵ خرداد، ۲/۳۱۱.</ref>


در سال ۱۳۴۹ که انتشار [[کتاب شهید جاوید]] اثر [[نعمت‌الله صالحی نجف‌آبادی]] و تقریظ [[حسینعلی منتظری]] و [[علی‌اکبر مشکینی]] بر آن، زمینه‌ای برای نقد و اعتراض به روحانیتِ مبارز و طرفدار امام‌خمینی شد و [[سازمان اطلاعات و امنیت کشور]] (ساواک) نیز از فعالیت بیوت برخی از مراجع تقلید سوء استفاده می‌کرد، تعدادی از طلبه‌های انقلابی با حضور در بیت مراجع، به هتاکی برخی منبری‌ها به منتظری و مشکینی و زیاده‌روی منتقدان اعتراض کردند. موسوی خوئینی ازجمله کسانی بود که در تجمع طلاب در بیت [[سیدمحمدرضا گلپایگانی]] سخنرانی کرد.<ref>(معادیخواه، جام شکسته خاطرات حجت‌الاسلام عبدالمجید معادیخواه، ۳/۴۸ و ۵۴؛ موسوی خوئینی، شهروند امروز، ۵۸.</ref> وی که با [[سیداحمد خمینی]] نیز رفاقت خاصی پیدا کرده بود، با وی در انتشار اعلامیه و فعالیت‌های مبارزاتی همکاری می‌کرد.<ref>موسوی خوئینی، حضور، ۱۶۷ ـ ۱۶۸.</ref> وی در سال ۱۳۵۰ به پیشنهاد نصرت‌الله انصاری و همراه با سیدمحمد احسانی، محمدصادق آل‌اسحاق و تعدادی از علاقه‌مندان به امام‌خمینی، صندوق قرض‌الحسنه «مؤسسه تعاون اسلامی» را با هدف کمک به طلاب مبارز تأسیس کردند.<ref>موسوی خوئینی، شهروند امروز، ۵۹.</ref> امام‌خمینی در یک مورد به [[سیدمرتضی پسندیده]] سفارش کرده‌است [[وجوه شرعی]] را در بانکی که موسوی خوئینی از اعضای آن و طبق نقل، مرد صالحی است سپرده‌گذاری کند.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۳/۲۹۰.</ref>
در سال ۱۳۴۹ که انتشار [[کتاب شهید جاوید]] اثر [[نعمت‌الله صالحی نجف‌آبادی]] و تقریظ [[حسینعلی منتظری]] و [[علی‌اکبر مشکینی]] بر آن، زمینه‌ای برای نقد و اعتراض به روحانیتِ مبارز و طرفدار امام‌خمینی شد و [[سازمان اطلاعات و امنیت کشور]] (ساواک) نیز از فعالیت بیوت برخی از مراجع تقلید سوء استفاده می‌کرد، تعدادی از طلبه‌های انقلابی با حضور در بیت مراجع، به هتاکی برخی منبری‌ها به منتظری و مشکینی و زیاده‌روی منتقدان اعتراض کردند. موسوی خوئینی ازجمله کسانی بود که در تجمع طلاب در بیت [[سیدمحمدرضا گلپایگانی]] سخنرانی کرد.<ref>(معادیخواه، جام شکسته خاطرات حجت‌الاسلام عبدالمجید معادیخواه، ۳/۴۸ و ۵۴؛ موسوی خوئینی، شهروند امروز، ۵۸.</ref> وی که با [[سیداحمد خمینی]] نیز رفاقت خاصی پیدا کرده بود، با وی در انتشار اعلامیه و فعالیت‌های مبارزاتی همکاری می‌کرد.<ref>موسوی خوئینی، حضور، ۱۶۷ ـ ۱۶۸.</ref> وی در سال ۱۳۵۰ به پیشنهاد نصرت‌الله انصاری و همراه با سیدمحمد احسانی، محمدصادق آل‌اسحاق و تعدادی از علاقه‌مندان به امام‌خمینی، صندوق قرض‌الحسنه «مؤسسه تعاون اسلامی» را با هدف کمک به طلاب مبارز تأسیس کردند.<ref>موسوی خوئینی، شهروند امروز، ۵۹.</ref> امام‌خمینی در یک مورد به [[سیدمرتضی پسندیده]] سفارش کرده است [[وجوه شرعی]] را در بانکی که موسوی خوئینی از اعضای آن و طبق نقل، مرد صالحی است سپرده‌گذاری کند.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۳/۲۹۰.</ref>


موسوی خوئینی در سال ۱۳۵۱ در پی دعوت [[سیدمهدی امام‌جمارانی]] به تهران سفر کرد و با کمک وی در مسجد مهدیه واقع در جوزستان (پایین ده جماران)، به برپایی [[نماز جماعت]] و [[تفسیر قرآن]] پرداخت.<ref>موسوی خوئینی، خاطرات ۱۵ خرداد، ۲/۳۱۳.</ref> جلسات تفسیر قرآن او به دلیل روش و برداشت‌های ناظر به دغدغه‌های مبارزاتی، با استقبال [[دانشجویان]] و انقلابیان همراه شد.<ref>موسوی خوئینی، مجموعه آثار همایش، ۱۳/۲۹۶؛ موسوی خوئینی، بینات، ۱۱۷؛ موسوی خوئینی، شهروند امروز، ۵۹.</ref> برخی از ناخوشنودی [[مرتضی مطهری]] از این تفسیر خبر داده‌اند<ref>مطهری، فرقان و زمینه‌های ترور شهید مطهری، ۱۹۲.</ref> و برخی نیز برداشت‌های موسوی خوئینی از آیات را غیر اسلامی قلمداد کرده و برخی افراد منحرف را متأثر از این جلسات دانسته‌اند؛<ref>شجونی، نیم‌نگاهی به هویت آموزگاران در سایه فرقان، ۹۲.</ref> ولی وی با تاکید بر رابطه نزدیکی که با مطهری داشته، به تفصیل به ردّ این نسبت و نیز رد اتهام ارتباط افراد منحرف با این جلسات و ذکر شواهد نادرستی آن پرداخته‌است.<ref>روزی‌طلب، ترکیب التقاط و ترور، ۵۰ ـ ۵۶.</ref> وی تاکید دارد که استقبال مخاطبان از جلسات تفسیر، مخالفت رژیم پهلوی را نیز برانگیخته بود و رژیم سعی می‌کرد تا چنین محفل پرجاذبه‌ای را خراب کند و نخستین قدم آنان یافتن علما و روحانیانی بود که علیه این محافل سخن گویند و از مارکسیستی‌بودن تفسیر یاد کنند و تهمت اسلام [[مارکسیسم|مارکسیستی]] یکی از برچسب‌هایی بود که [[رژیم پهلوی]] به روحانیان هوادار [[امام‌خمینی]] می‌زد تا چهره آنان را در میان مذهبی‌ها خراب کنند.<ref>موسوی خوئینی، شهروند امروز، ۵۹.</ref>
موسوی خوئینی در سال ۱۳۵۱ در پی دعوت [[سیدمهدی امام‌جمارانی]] به تهران سفر کرد و با کمک وی در مسجد مهدیه واقع در جوزستان (پایین ده جماران)، به برپایی [[نماز جماعت]] و [[تفسیر قرآن]] پرداخت.<ref>موسوی خوئینی، خاطرات ۱۵ خرداد، ۲/۳۱۳.</ref> جلسات تفسیر قرآن او به دلیل روش و برداشت‌های ناظر به دغدغه‌های مبارزاتی، با استقبال [[دانشجویان]] و انقلابیان همراه شد.<ref>موسوی خوئینی، مجموعه آثار همایش، ۱۳/۲۹۶؛ موسوی خوئینی، بینات، ۱۱۷؛ موسوی خوئینی، شهروند امروز، ۵۹.</ref> برخی از ناخوشنودی [[مرتضی مطهری]] از این تفسیر خبر داده‌اند<ref>مطهری، فرقان و زمینه‌های ترور شهید مطهری، ۱۹۲.</ref> و برخی نیز برداشت‌های موسوی خوئینی از آیات را غیر اسلامی قلمداد کرده و برخی افراد منحرف را متأثر از این جلسات دانسته‌اند؛<ref>شجونی، نیم‌نگاهی به هویت آموزگاران در سایه فرقان، ۹۲.</ref> ولی وی با تاکید بر رابطه نزدیکی که با مطهری داشته، به تفصیل به ردّ این نسبت و نیز رد اتهام ارتباط افراد منحرف با این جلسات و ذکر شواهد نادرستی آن پرداخته است.<ref>روزی‌طلب، ترکیب التقاط و ترور، ۵۰ ـ ۵۶.</ref> وی تاکید دارد که استقبال مخاطبان از جلسات تفسیر، مخالفت رژیم پهلوی را نیز برانگیخته بود و رژیم سعی می‌کرد تا چنین محفل پرجاذبه‌ای را خراب کند و نخستین قدم آنان یافتن علما و روحانیانی بود که علیه این محافل سخن گویند و از مارکسیستی‌بودن تفسیر یاد کنند و تهمت اسلام [[مارکسیسم|مارکسیستی]] یکی از برچسب‌هایی بود که [[رژیم پهلوی]] به روحانیان هوادار [[امام‌خمینی]] می‌زد تا چهره آنان را در میان مذهبی‌ها خراب کنند.<ref>موسوی خوئینی، شهروند امروز، ۵۹.</ref>


در همان سال‌ها، موسوی خوئینی با واعظان و ائمه جماعات طرفدار امام‌خمینی در تهران که می‌کوشیدند در کنار جلسات بحث و تفسیر قرآن چراغ مبارزه را نیز روشن نگاه دارند، همراه بود.<ref>هاشمی رفسنجانی، دوران مبارزه، ۱/۷۰۲ ـ ۷۰۳، ۷۴۱ و ۲/۱۱۱۶.</ref> وی برای سرکشی به مبارزان تبعیدشده به شهرهای مختلف سفر می‌کرد.<ref>معادیخواه، جام شکسته خاطرات حجت‌الاسلام عبدالمجید معادیخواه، ۳/۹۴.</ref> علاوه بر این برای نوشتن تاریخ جامع و کامل از زندگی [[امامان(ع)]]، با [[اکبر هاشمی رفسنجانی]] و گروهی دیگر همکاری می‌کرد اما این فعالیت به دلیل اوج‌گرفتن مبارزات ناتمام ماند.<ref>آقاعلیخانی، خاطرات حجت‌الاسلام و المسلمین حسین آقاعلیخانی، ۶۶؛ هاشمی رفسنجانی، به سوی سرنوشت، ۵۰۳.</ref>
در همان سال‌ها، موسوی خوئینی با واعظان و ائمه جماعات طرفدار امام‌خمینی در تهران که می‌کوشیدند در کنار جلسات بحث و تفسیر قرآن چراغ مبارزه را نیز روشن نگاه دارند، همراه بود.<ref>هاشمی رفسنجانی، دوران مبارزه، ۱/۷۰۲ ـ ۷۰۳، ۷۴۱ و ۲/۱۱۱۶.</ref> وی برای سرکشی به مبارزان تبعیدشده به شهرهای مختلف سفر می‌کرد.<ref>معادیخواه، جام شکسته خاطرات حجت‌الاسلام عبدالمجید معادیخواه، ۳/۹۴.</ref> علاوه بر این برای نوشتن تاریخ جامع و کامل از زندگی [[امامان(ع)]]، با [[اکبر هاشمی رفسنجانی]] و گروهی دیگر همکاری می‌کرد اما این فعالیت به دلیل اوج‌گرفتن مبارزات ناتمام ماند.<ref>آقاعلیخانی، خاطرات حجت‌الاسلام و المسلمین حسین آقاعلیخانی، ۶۶؛ هاشمی رفسنجانی، به سوی سرنوشت، ۵۰۳.</ref>
خط ۶۳: خط ۶۳:
موسوی خوئینی و جمعی از اعضای [[جامعه روحانیت مبارز تهران|جامعه روحانیت مبارز]] در اسفند ۱۳۶۶ با نظر مساعد امام‌خمینی، تشکل «[[مجمع روحانیون مبارز تهران]]» را تأسیس کردند. آنان پیش از اعلام موجودیت در ۲۹/۱۲/۱۳۶۶ موافقت شفاهی امام‌خمینی را گرفتند<ref>(سلیمی بنی و مظفری، مجمع روحانیون مبارز، ۵۱ ـ ۵۳؛ روحانی، خاطرات حجت‌الاسلام و المسلمین دکتر حسن روحانی، ۱/۴۳۲.</ref> و سپس در ۲۵/۱/۱۳۶۷ گزارش چگونگی انشعاب این تشکل از جامعه روحانیت مبارز تهران و تشکیل آن را بازگو کردند که مورد تأیید امام‌خمینی قرار گرفت.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۲۱/۲۶ ـ ۲۸.</ref>{{ببینید|مجمع روحانیون مبارز تهران}}
موسوی خوئینی و جمعی از اعضای [[جامعه روحانیت مبارز تهران|جامعه روحانیت مبارز]] در اسفند ۱۳۶۶ با نظر مساعد امام‌خمینی، تشکل «[[مجمع روحانیون مبارز تهران]]» را تأسیس کردند. آنان پیش از اعلام موجودیت در ۲۹/۱۲/۱۳۶۶ موافقت شفاهی امام‌خمینی را گرفتند<ref>(سلیمی بنی و مظفری، مجمع روحانیون مبارز، ۵۱ ـ ۵۳؛ روحانی، خاطرات حجت‌الاسلام و المسلمین دکتر حسن روحانی، ۱/۴۳۲.</ref> و سپس در ۲۵/۱/۱۳۶۷ گزارش چگونگی انشعاب این تشکل از جامعه روحانیت مبارز تهران و تشکیل آن را بازگو کردند که مورد تأیید امام‌خمینی قرار گرفت.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۲۱/۲۶ ـ ۲۸.</ref>{{ببینید|مجمع روحانیون مبارز تهران}}


موسوی خوئینی که علاقه خاصی به امام‌خمینی داشته‌است، ضمن ترسیم اندیشه متحجرانه حاکم در آن روزگار از حرکت سنجیده و آرام امام‌خمینی در این برهه زمانی یاد و از موقعیت‌شناسی و حرکت هوشمندانه و منطقی ایشان ستایش کرده‌است. وی ضمن بازگویی نقش اساسی امام‌خمینی در مهاجرت [[سیدحسین بروجردی]] به [[حوزه علمیه قم]]، این حرکت را در جهت دوراندیشی ایشان در مبارزه مؤثر از طریق مرجعی مقتدر برای برخورد با ظلم‌های رژیم حاکم ارزیابی کرده‌است<ref>موسوی خوئینی، خاطرات ۱۵ خرداد، ۲/۳۱۶ ـ ۳۱۸.</ref> و همراه با ستایش از موضع‌گیری‌های ایشان در پی مسائلی مانند، [[انجمن‌های ایالتی و ولایتی]]، [[حمله به مدرسه فیضیه]] و [[قیام پانزده خرداد ۱۳۴۲|حادثه ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ قم]]، بازداشت ایشان را نشان جایگاه رهبری ایشان می‌داند <ref>موسوی خوئینی، خاطرات ۱۵ خرداد، ۲/۳۱۹ ـ ۳۲۲.</ref> و معتقد است امام‌خمینی در اوج [[عرفان]] به سیاست پرداخت. وی از نامه‌های زیاد امام‌خمینی به علمای دیگر شهرها و کشورها، پیش از حادثه ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ که آنها را در طول شب می‌نوشت، حکایت کرده که به نظر او اگر همه این نامه‌ها باقی می‌ماند، گنجینه باارزشی بود.<ref>موسوی خوئینی، خاطرات ۱۵ خرداد، ۲/۳۴۴ ـ ۳۴۵.</ref>
موسوی خوئینی که علاقه خاصی به امام‌خمینی داشته است، ضمن ترسیم اندیشه متحجرانه حاکم در آن روزگار از حرکت سنجیده و آرام امام‌خمینی در این برهه زمانی یاد و از موقعیت‌شناسی و حرکت هوشمندانه و منطقی ایشان ستایش کرده است. وی ضمن بازگویی نقش اساسی امام‌خمینی در مهاجرت [[سیدحسین بروجردی]] به [[حوزه علمیه قم]]، این حرکت را در جهت دوراندیشی ایشان در مبارزه مؤثر از طریق مرجعی مقتدر برای برخورد با ظلم‌های رژیم حاکم ارزیابی کرده است<ref>موسوی خوئینی، خاطرات ۱۵ خرداد، ۲/۳۱۶ ـ ۳۱۸.</ref> و همراه با ستایش از موضع‌گیری‌های ایشان در پی مسائلی مانند، [[انجمن‌های ایالتی و ولایتی]]، [[حمله به مدرسه فیضیه]] و [[قیام پانزده خرداد ۱۳۴۲|حادثه ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ قم]]، بازداشت ایشان را نشان جایگاه رهبری ایشان می‌داند <ref>موسوی خوئینی، خاطرات ۱۵ خرداد، ۲/۳۱۹ ـ ۳۲۲.</ref> و معتقد است امام‌خمینی در اوج [[عرفان]] به سیاست پرداخت. وی از نامه‌های زیاد امام‌خمینی به علمای دیگر شهرها و کشورها، پیش از حادثه ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ که آنها را در طول شب می‌نوشت، حکایت کرده که به نظر او اگر همه این نامه‌ها باقی می‌ماند، گنجینه باارزشی بود.<ref>موسوی خوئینی، خاطرات ۱۵ خرداد، ۲/۳۴۴ ـ ۳۴۵.</ref>


موسوی خوئینی تلاش برای رفع اختلاف و حفظ [[وحدت]] میان اقشار [[جامعه]] را از کارهای همیشگی و دغدغه‌های اصلی امام‌خمینی دانسته و از موضع‌گیری‌های متواضعانه ایشان در برابر مخالفان، برای حفظ وحدت، حکایت کرده‌است.<ref>موسوی خوئینی، خاطرات ۱۵ خرداد، ۲/۳۲۴ ـ ۳۲۵.</ref> وی سخنرانی تاریخی امام‌خمینی در ۱۳ خرداد ۱۳۴۲ش/ ۱۰ محرم ۱۳۸۳ق را که خود یکی از محافظان ایشان بوده به تفصیل گزارش کرده‌است<ref>موسوی خوئینی، خاطرات ۱۵ خرداد، ۲/۳۳۵ ـ ۳۳۹.</ref> و حرکت سیاسی ایشان را مستقل از گروه‌های سیاسی و متکی بر توکل به خدا و توده مردم دانسته و دوری‌کردن ایشان از پیوند با گروه‌های سیاسی را نشانه دوراندیشی ایشان شمرده‌است.<ref>موسوی خوئینی، خاطرات ۱۵ خرداد، ۲/۳۴۰ ـ ۳۴۱.</ref>
موسوی خوئینی تلاش برای رفع اختلاف و حفظ [[وحدت]] میان اقشار [[جامعه]] را از کارهای همیشگی و دغدغه‌های اصلی امام‌خمینی دانسته و از موضع‌گیری‌های متواضعانه ایشان در برابر مخالفان، برای حفظ وحدت، حکایت کرده است.<ref>موسوی خوئینی، خاطرات ۱۵ خرداد، ۲/۳۲۴ ـ ۳۲۵.</ref> وی سخنرانی تاریخی امام‌خمینی در ۱۳ خرداد ۱۳۴۲ش/ ۱۰ محرم ۱۳۸۳ق را که خود یکی از محافظان ایشان بوده به تفصیل گزارش کرده است<ref>موسوی خوئینی، خاطرات ۱۵ خرداد، ۲/۳۳۵ ـ ۳۳۹.</ref> و حرکت سیاسی ایشان را مستقل از گروه‌های سیاسی و متکی بر توکل به خدا و توده مردم دانسته و دوری‌کردن ایشان از پیوند با گروه‌های سیاسی را نشانه دوراندیشی ایشان شمرده است.<ref>موسوی خوئینی، خاطرات ۱۵ خرداد، ۲/۳۴۰ ـ ۳۴۱.</ref>


موسوی خوئینی امام‌خمینی را شخصیتی خودساخته و خالی از غرض‌های دنیوی و بی‌ملاحظه در بیان حقیقت شمرده‌است <ref>موسوی خوئینی، خاطرات ۱۵ خرداد، ۲/۳۴۴ ـ ۳۴۵.</ref> و مهم‌ترین سرمایه ایشان را قطع نظر از استحکام مبانی علمی، اتقان شیوه استدلالی و عمق اندیشه و بعد معنوی ایشان می‌داند.<ref>موسوی خوئینی، حوزه، ۷۵ ـ ۷۶؛ موسوی خوئینی، پابه‌پای آفتاب، ۵/۲۸۱.</ref> وی معتقد است دیدگاه‌های جدید فقهی امام‌خمینی، مانند مسئله [[موسیقی]]، [[شطرنج]] و [[تنظیم خانواده]] چیزی نیست که ایشان در اواخر عمر خود به آنها رسیده باشد، بلکه از پیش داشته‌است؛ ولی شرایط را برای اظهار آن مناسب نمی‌دانسته‌است.<ref>موسوی خوئینی، خاطرات ۱۵ خرداد، ۲/۳۱۸.</ref>
موسوی خوئینی امام‌خمینی را شخصیتی خودساخته و خالی از غرض‌های دنیوی و بی‌ملاحظه در بیان حقیقت شمرده است <ref>موسوی خوئینی، خاطرات ۱۵ خرداد، ۲/۳۴۴ ـ ۳۴۵.</ref> و مهم‌ترین سرمایه ایشان را قطع نظر از استحکام مبانی علمی، اتقان شیوه استدلالی و عمق اندیشه و بعد معنوی ایشان می‌داند.<ref>موسوی خوئینی، حوزه، ۷۵ ـ ۷۶؛ موسوی خوئینی، پابه‌پای آفتاب، ۵/۲۸۱.</ref> وی معتقد است دیدگاه‌های جدید فقهی امام‌خمینی، مانند مسئله [[موسیقی]]، [[شطرنج]] و [[تنظیم خانواده]] چیزی نیست که ایشان در اواخر عمر خود به آنها رسیده باشد، بلکه از پیش داشته است؛ ولی شرایط را برای اظهار آن مناسب نمی‌دانسته است.<ref>موسوی خوئینی، خاطرات ۱۵ خرداد، ۲/۳۱۸.</ref>
==آثار و تألیفات==
==آثار و تألیفات==
از سیدمحمد موسوی خوئینی، افزون بر تأسیس روزنامه سلام و مدیرمسئولی آن، مقالات، مصاحبه‌ها و سخنرانی‌های چندی در تبیین انقلاب اسلامی، اسلام ناب، خط امام و حکومت اسلامی، تنظیم مقدمه «کنگره عبادی ـ سیاسی حج» (مجموعه سخنان و پیام‌های امام‌خمینی) و نیز کتاب الحج فی الکتاب و السنه با همکاری محمدصادق آل اسحاق منتشر شده‌است. وی دارای سه فرزند دختر و سه پسر است و یکی از آنان، سیدحسین موسوی خوئینی در [[حوزه علمیه قم]] اشتغال به تحصیل و تحقیق دارد.
از سیدمحمد موسوی خوئینی، افزون بر تأسیس روزنامه سلام و مدیرمسئولی آن، مقالات، مصاحبه‌ها و سخنرانی‌های چندی در تبیین انقلاب اسلامی، اسلام ناب، خط امام و حکومت اسلامی، تنظیم مقدمه «کنگره عبادی ـ سیاسی حج» (مجموعه سخنان و پیام‌های امام‌خمینی) و نیز کتاب الحج فی الکتاب و السنه با همکاری محمدصادق آل اسحاق منتشر شده است. وی دارای سه فرزند دختر و سه پسر است و یکی از آنان، سیدحسین موسوی خوئینی در [[حوزه علمیه قم]] اشتغال به تحصیل و تحقیق دارد.
==پانویس==
==پانویس==
{{پانویس|۲}}
{{پانویس|۲}}
۲۱٬۲۱۷

ویرایش