قوای انتظامی: تفاوت میان نسخه‌ها

'''قوای انتظامی'''، نیروهای تأمین‌کننده نظم، [[امنیت]] و آرامش داخلی کشور.

== مفهوم‌شناسی ==

امام‌خمینی با این حال، معتقد بود در میان سربازان و درجه‌داران نظامی و انتظامی، کسانی نیز هستند که دل‌های آنان با ملت است و از عملکرد محمدرضا پهلوی و به‌ویژه تسلط مستشاران خارجی بر ایران رنج می‌برند و این گروه به زودی به ملت بازخواهند گشت؛<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۴/۳۶۱–۳۶۲.</ref> چنان‌که ایشان در آستانه [[انقلاب اسلامی ایران|پیروزی انقلاب اسلامی]]، با اشاره به توطئه‌ای احتمالی از سوی رژیم، که در آن با القای حمله مردم به پلیس و بعضی صحنه‌سازی‌ها، ملت را دشمن پلیس معرفی کرده و موجب درگیری میان نیروهای انتظامی و مردم شود، به ملت و افراد نیروهای انتظامی هشدار داد که متوجه این توطئه باشند و بدانند که نیروهای نظامی و انتظامی از خود ملت‌اند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۵/۴۶۴–۴۶۵.</ref>

== قوای انتظامی در جمهوری اسلامی ایران ==

پس از پیروزی انقلاب اسلامی که بسیاری از فرماندهان اصلی انتظامی و نظامی [[رژیم پهلوی]] بازنشسته شدند،<ref>کیهان، روزنامه، ۱.</ref> حفظ و اداره مراکز نظامی و انتظامی به دست مردم افتاد و به دستور [[امام‌خمینی]] انتظامات شهری در [[مسجد|مساجد]] تحت [[نظارت]] روحانیان قرار گرفت که سنگ بنای [[کمیته انقلاب اسلامی]] بود.<ref>مهدوی کنی، خاطرات آیت‌الله مهدوی کنی، ۲۲۴–۲۲۵.</ref> این کمیته با وظایف مبارزه با منکرات، کنترل اغتشاشات، مبارزه با مواد مخدر و رسیدگی به امر اماکن و از سوی دیگر، شهربانی نیز با معاونت‌های اداری، انتظامی، اطلاعاتی، لجستیکی و معاونت طرح و آموزش، هر کدام به‌طور موازی در امنیت شهری انجام وظیفه می‌کردند.<ref>تهرانی شفق، نیروی انتظامی سه هزارساله ایران (از زمکان مادها تا امروز)، ۱۲۷.</ref>

در نخستین روزهای پس از پیروزی، امام‌خمینی اعلام کرد نیروهای نظامی و انتظامی در پناه اسلام‌اند و هیچ‌کس حق تعرض به آنان را ندارد و تعرض به آنان تعرض به [[دولت اسلامی]] به‌شمار می‌رود<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۶/۱۴۴–۱۴۵.</ref> و تمامی اقشار ملت ایران، باید در تقویت روحی قوای نظامی و انتظامی بکوشند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۶/۲۶۳.</ref> ایشان قوای انتظامی را به عنوان نیروی اسلامی معرفی کرد و از طرف ملت، پیوند خود و ملت را با آنان اعلام کرد و آنان را حافظ استقلال کشور دانست و خود و ملت را پشتیبان آنان شمرد و تأکید کرد که در برابر تفرقه و جدایی از ملت هوشیار باشند؛<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۷/۸۷ و ۹۹–۱۰۰.</ref> همچنین بر لزوم حفظ سلسله مراتب و نظم میان این نیروها تأکید کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۷/۸۷ و ۹۹–۱۰۰.</ref> ایشان پشتیبانی ملت از نیروی انتظامی را، به‌ویژه در شرایط سال‌های آغازین پس از پیروزی انقلاب، ضروری و موجب حفظ این نیروها و به تبع آن امنیت ملت و کشور می‌شمرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۷/۹ و ۵۱۰–۵۱۱.</ref>

امام‌خمینی افزون بر اینکه وظایف نیروهای انتظامی را از جنس ملی می‌دانست، آن را تکلیفی الهی و اسلامی برمی‌شمرد و آنان را سربازان [[امام زمان(ع)]] و [[اسلام]] خطاب می‌کرد که در نزد [[خداوند]] از جایگاه ویژه‌ای برخوردارند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۶/۴۴۷ و ۱۲/۲۹۵.</ref> ایشان بر این باور بود که شغل نظامی و انتظامی، به دلیل خدمتگزاریِ این نیروها به دین اسلام و حفاظت از سرزمین اسلامی، [[عبادت]] است و چنان‌چه در این مسیر کشته شوند، [[شهید]] به‌شمار خواهند رفت.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۲/۲۸۷.</ref> ایشان قوای انتظامی را که حافظ منافع و استقلال کشور و بازوان قدرتمند [[نظام جمهوری اسلامی ایران|جمهوری اسلامی]] در برقراری [[امنیت]] و آرامش برای کشور و ملت هستند، به‌منزله ستون فقرات ملت می‌شمرد که باید مورد توجه خاص ملت، [[دولت جمهوری اسلامی ایران|دولت]] و [[مجلس]] باشند؛<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۶/۳۸۴، ۱۱/۴۸۶–۴۸۷ و ۲۱/۴۳۱.</ref> زیرا قوای مسلح از آسیب‌پذیرترین نیروهای کشورند که در صورت نفوذ فرماندهان فاسد در آن یا به واسطه وسوسه توطئه‌گران، [[استقلال]] و آزادی کشور و ملت در خطر قرار می‌گیرد؛ حال آنکه حضور نیروهای متعهد در رأس [[قوای مسلح|نیروهای مسلح]]، به دشمنان، فرصت سودجویی و توطئه نمی‌دهد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۲۱/۴۳۱.</ref> ایشان با قدردانی از فداکاری نیروهای انتظامی در سال‌های انقلاب و جنگ که امنیت و آرامش را به خانواده‌ها بخشید و توطئه‌های داخلی و خارجی را ناکام گذاشت، به آنان نصیحت کرد همچنان در برابر بازیگران سیاسی هوشیار باشند و قدمی در جهت خلاف آنچه [[قانون]] برای آنان تعیین کرده، مانند شرکت در فعالیت‌های [[حزب و تشکل|حزبی]] و سیاسی، برندارند که بی‌شک به تباهی کشیده می‌شوند و در صورت تخلف، دولت و [[مجلس شورای اسلامی]] وظیفه دارند از قدم اول و با قاطعیت جلوگیری کنند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۲۱/۴۳۲.</ref>

[[امام‌خمینی]] براساس قوانین یادشده و وظایف ذاتی قوای انتظامی، بر لزوم توجه این قوا به اینکه در مملکت اسلامی مشغول به کارند و در [[حکومت اسلامی]]، باید بر اساس موازین شرع و اسلام عمل کنند و از اَعمال خلاف شرع مقدس اسلام بپرهیزند، تأکید می‌کرد<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۹/۲۱۹، ۱۱/۶۵–۶۶ و ۱۲/۴۵۴.</ref> و معتقد بود ترکیب نیروهای انتظامی جمهوری اسلامی ایران با عنصر معنویت و [[دین]]، ترکیبی منحصربه‌فرد و بی‌بدیل از آنان می‌سازد که در کمتر کشوری نمونه آن را می‌توان یافت.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۷/۲۶.</ref> ایشان مهم‌ترین وظیفه نیروهای انتظامی که ذاتی این نیروها است را حفاظت از حدود و ثغور کشور، ایجاد نظم در داخل و دفاع از مظلومان، نظارت بر تحرکات مشکوک و مقابله و برخورد با تخلفاتی که [[نظم عمومی]] و شهری را برهم می‌زند، می‌دانست<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۳/۱۰۶، ۱۷/۲۶۶ و ۱۹/۱۴۹.</ref> و از نیروهای ژاندارمری، پلیس و مانند آن می‌خواست حافظ مصالح و استقلال مردم مسلمان باشند و هر گونه حمله و تهدید علیه خود و نوامیس مردم را با قدرت دفع کنند<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۶/۳۸۴.</ref> و فاسدان را با شدت سرکوب کنند و در این راه مسامحه نداشته باشند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۹/۲۸۳.</ref> از سوی دیگر، امام‌خمینی دفاع از انقلاب در برابر توطئه‌های مختلف داخلی و خارجی را از دیگر وظایف قوای انتظامی می‌شمرد و نیروهای انتظامی را در مقابل منافقان، هوشیار می‌دانست و باور داشت نیروهای مسلح با کمک دیگر افراد [[جامعه]]، در برابر توطئه‌ها، از انقلاب حفاظت خواهند کرد؛<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۴/۴۸۳.</ref> با این حال هشدار می‌داد که دشمنانْ برادریِ میان اقشار مختلف با نیروهای مسلح را نشانه گرفته‌اند تا سرانجام به اساس اسلام ضربه بزنند و در این زمینه، پاسداری از اسلام وظیفه تمامی [[قوای مسلح|نیروهای مسلح]] است.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۳/۴۰۰–۴۰۱.</ref>

امام‌خمینی تأکید داشت نیروهای انتظامی در حکومت اسلامی باید دارای ویژگی‌هایی باشند که از مهم‌ترین این ویژگی‌ها می‌توان به این موارد اشاره کرد:

# مقبولیت عمومی: به باور امام‌خمینی، مقبولیت و داشتن پایگاه مردمی باعث تقویت جایگاه قوای انتظامی و آسیب‌ناپذیری آن خواهد شد. قدرت هرچه بزرگ باشد، بدون پشتوانه و حمایت مردمی، نابود خواهد شد و این پشتوانه نیز تنها با همراهی و احساس خدمتگزاری و تواضع در مقابل مردم به دست می‌آید؛<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۷/۵۱۱ و ۱۴/۵۰۲.</ref> به این ترتیب قدم نخست در ایجاد زبان مفاهمه و اعتماد میان مردم و نیروهای انتظامی، احساس [[امنیت]] و [[عدالت اجتماعی|عدالت]] ملت از سوی این نیروها است<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۷/۵۱۲.</ref> و بخش مهمی از بقا و ثبات حکومت مدیون این اعتماد است.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۷/۵۲۸–۵۲۹.</ref>

== پیوند به بیرون ==