۱۶٬۳۰۹
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
(۱۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات امامزاده | |||
{{ جعبه اطلاعات امامزاده | |||
| عنوان = امامسجاد(ع) | | عنوان = امامسجاد(ع) | ||
| نام = | | نام = علی بن حسین | ||
| تصویر = سجاد(ع).jpeg | | تصویر = سجاد(ع).jpeg | ||
| اندازه تصویر = | | اندازه تصویر = | ||
| عنوان تصویر = | | عنوان تصویر = | ||
| سرشناسی = | | سرشناسی = | ||
| نقش = | | نقش = | ||
| کنیه = | | کنیه = ابوالحسن، ابوالحسین، ابومحمد، ابوعبدالله | ||
| زادروز = | | زادروز = ۵ شعبان یا ۱۵ جمادی الثانی، ۳۸ق. | ||
| زادگاه = | | زادگاه = [[مدینه]] | ||
| درگذشت = | | درگذشت = ۱۲ یا ۲۵ محرم سال ۹۴ یا ۹۵ق | ||
| مدفن = | | مدفن = [[قبرستان بقیع]] | ||
| محل زندگی = | | محل زندگی = مدینه | ||
| القاب = | | القاب = سجاد، زینالعابدین، سیدالساجدین، ذوالثفنات | ||
| پدر = | | پدر = [[امام حسین(ع)]] | ||
| مادر = | | مادر = [[شهربانو]] | ||
| همسران = | | همسران = ام عبدالله | ||
| فرزندان = | | فرزندان = [[امام محمد باقر(ع)]]، عبدالله، حسن، حسین اکبر، زید، عمر، حسین اصغر، عبدالرحمن، سلیمان، علی، خدیجه، محمد اصغر، فاطمه، علّیه، ام کلثوم | ||
| طول عمر = | | طول عمر = ۵۷ سال | ||
| عرض جغرافیایی= | | عرض جغرافیایی= | ||
| طول جغرافیایی= | | طول جغرافیایی= | ||
}} | }} | ||
'''امامسجاد(ع)'''، زندگی، جایگاه و نقش امام چهارم(ع). | |||
امامسجاد(ع) | امامسجاد(ع)، امام چهارم [[شیعه|شیعیان]] فرزند امامحسین(ع) و شهربانویه، دختر آخرین شاه ساسانی ایران است، در پنجم شعبان ۳۸ق در مدینه به دنیا آمد و در دوازدهم محرم سال ۹۴ یا ۹۵ق در مدینه مسموم شد و به [[شهادت]] رسید. | ||
امامخمینی | امامخمینی با اشاره به گوشهای از معارف بلند اعتقادی و قرآنی در سخنان امامسجاد(ع)، یادآور شده است ایشان در مرتبه اعلای [[ایمان و کفر|ایمان]] و [[یقین]] قرار دارد و دارای شجاعت معنوی و شیفته شهادت بود. | ||
[[امامخمینی]] معتقد است که گریه و زاری امامسجاد(ع) در درگاه خداوند برای تعلیم دیگران نبود و قائل است؛ آن گریههای برای روشنشدن مظلومیت خاندان پیامبر و تبیین اهداف [[عاشورا|نهضت کربلا]] برای مردم مؤثر بود و خدمت امامزینالعابدین(ع) به پیشبرد و تبلیغ دین از خدمات [[امام جعفر صادق(ع)|امامصادق(ع)]] کمتر نبود. | |||
امامخمینی | امامخمینی معتقد است در روز عاشورا به میزانی که فداکاری [[امام حسین(ع)|حضرت سیدالشهدا(ع)]] باارزش بود، فداکاری امامسجاد(ع) با آن حالت نقاهت و بیماری، تأثیر داشت و به مردم فهماند که زنان و مردان در برابر حکومت ستمگر نباید بترسند. | ||
امامسجاد(ع) | امامخمینی دعاهای امامسجاد(ع) را دعوت به [[توحید (فلسفه و کلام)|توحید]]، [[تهذیب نفس|تزکیه نفس]] و ساختن مردم برای رسیدن به کمال و دعوت به خلوتکردن با خدا دانسته و در [[وصیتنامه امامخمینی|وصیتنامه]] خود [[صحیفه سجادیه]] را زبور آل محمد(ص) خوانده و به تعلق آن به [[شیعیان]] افتخار کرده است. | ||
== معرفی == | |||
امام ابوالحسن علیبنالحسین، ملقب به زینالعابدین، سیدالساجدین، سجاد و سیدالعابدین<ref>مسعودی، اثبات الوصیه، ۱۷۰؛ ابنشهرآشوب، مناقب آل ابیطالب، ۴/۱۷۵؛ ابنصباغ، الفصول المهمة، ۲/۸۵۵–۸۵۶.</ref> در پنجم شعبان ۳۸ق در [[مدینه]] به دنیا آمد.<ref>مفید، الارشاد، ۲/۱۳۷؛ ابنصباغ، الفصول المهمة، ۲/۸۵۳–۸۵۵.</ref> پدر ایشان [[امام حسین(ع)|حسینبنعلی(ع)]] است و بنابر نظر مشهور اسم مادر ایشان، شهربانویه،<ref>کلینی، کافی، ۱/۴۶۶–۴۶۷؛ قمی، تاریخ قم، ۱۹۶.</ref> یا شاهزنان، دختر یزدگرد،<ref>مفید، الارشاد، ۲/۱۳۷.</ref> آخرین شاه ساسانی ایران بود.<ref>ابنخلکان، وفیات الأعیان، ۳/۲۶۷؛ طباطبایی، شیعه در اسلام، ۱۸۱.</ref> امامسجاد(ع) دو سال از دوره امامت جد خود [[امامعلی(ع)|امیرالمؤمنین(ع)]] و یازده سال از امامت عموی خود [[امام حسن مجتبی(ع)|امامحسن(ع)]] و ده سال از [[امامت]] پدر خود را درک کرد و در زمان [[شهادت]] پدر در [[کربلا]] ۲۳ساله بود.<ref>ابنسعد، الطبقات الکبری، ۵/۱۶۳؛ ابنصباغ، الفصول المهمة، ۲/۸۷۴.</ref> ایشان در دوران [[امامت]] با پنج تن از خلفای آل زبیر و [[بنیامیه]] معاصر بود.<ref>ابنشهرآشوب، مناقب آل ابیطالب، ۴/۱۷۵–۱۷۶.</ref> | |||
== جایگاه و ویژگیها == | |||
علیبنحسین(ع) همانند دیگر [[امامان معصوم(ع)]] دارای مقامات و کمالات معنوی بسیاری بود؛ ازجمله در شمار ذریه و اهل بیت پیامبر(ص) و دارای مقام [[عصمت]] است{{ببینید|اهل بیت(ع)}}. ایشان در [[علم]] و عمل بهترینِ مردم زمان خود بود<ref>مفید، الارشاد، ۲/۱۳۸.</ref> و بر اساس حدیث [[پیامبر اکرم(ص)|رسول خدا(ص)]]<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۳۶/۱۹۲–۲۰۳.</ref> و امیرالمؤمنین(ع)<ref>مفید، الارشاد، ۲/۱۳۸–۱۳۹.</ref> و وصیت پدر خود امامحسین(ع) به عنوان امام پس از ایشان معرفی شد<ref>مفید، الارشاد، ۲/۱۳۸–۱۳۹؛ اربلی، کشف الغمة، ۲/۲۹۵–۲۹۶.</ref> و امامحسین(ع) در [[روز عاشورا]] اسم اعظم و مواریث انبیا را به ایشان سپرد.<ref>کلینی، کافی، ۱/۳۰۳–۳۰۴؛ مسعودی، اثبات الوصیه، ۱۶۷.</ref> دانشمندانی بنام و متقدم از [[اهل سنت]]، مانند [[محمدبنشهاب زهری]]، [[سفیانبنعیینه]] و [[ابنادریس شافعی]] که معاصر حضرت بودند، ایشان را فقیهترینِ مردم [[مدینه]]<ref>ابنشهرآشوب، مناقب آل ابیطالب، ۴/۱۵۹؛ ابنابیالحدید، شرح نهج البلاغه، ۱۵/۲۷۴؛ ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ۴/۳۸۷–۳۸۹.</ref> و بهترین فرد از [[اهل بیت(ع)|اهل بیت پیامبر(ص)]] در زمان خود<ref>مفید، الارشاد، ۱۴۱ و ۱۴۴.</ref> شمردهاند. به تصریح شمسالدین ذهبی، جلالت، شرافت، سیادت، علم، خدامحوری و کمال عقل، ایشان را شایسته امامت و رهبری امت اسلامی قرار داده بود.<ref>ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ۴/۳۹۸.</ref> ایشان مورد احترام مردم بود؛ چنانکه در اوج شلوغی در اطراف کعبه، برای بوسیدن [[حجرالاسود]] برای حضرت راه باز میکردند و این کار سبب شگفتی و حسادت [[هشامبنعبدالملک]] خلیفه اموی شد.<ref>ابنشهرآشوب، مناقب آل ابیطالب، ۴/۱۶۹–۱۷۰؛ ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ۴/۳۹۷–۳۹۸؛ ابنصباغ، الفصول المهمة، ۲/۸۶۹–۸۷۲.</ref> | |||
[[امامخمینی]] | [[امامخمینی]] امامسجاد(ع) را از بزرگترین نعمتهای ذات مقدس خداوند بر بندگان شمرده و یادآور شده است حقتعالی آن سرور را از عالم قرب و قدس برای معرفی راههای بندگی خود به بندگان به امامت برگزید. ایشان با گواهگرفتن آیه آخر [[سوره تکاثر]] دربارهٔ پرسش خداوند از نعمتهای خود، نعمت وجود امامسجاد(ع) را از نعمتهای مورد پرسش خدا از [[مردم]] خوانده است<ref>امامخمینی، آداب الصلاة، ۱۵۲.</ref> و با استناد به روایات<ref>صدوق، الخصال، ۲/۳۹۶؛ مجلسی، بحارالانوار، ۲۴/۲۳۹.</ref> روز سهشنبه را متعلق به امامسجاد(ع) و [[امامباقر(ع)]] و [[امامصادق(ع)]] دانسته و مناسب شمرده است نمازگزار در تعقیب نماز صبح برای در امانماندن از دام مهیب [[شیطان]] به آن بزرگواران متوسل شود و با [[شفاعت]] آن مقربانِ درگاه قدس، از خداوند رفع شرّ [[شیطان]] و [[نفس اماره]] را طلب کند و در قبول [[عبادات]] و مناسک، آن بزرگان واسطه قرار داده شوند.<ref>امامخمینی، آداب الصلاة، ۳۷۹؛ چهل حدیث ۴۷۹.</ref> | ||
امامسجاد(ع) | امامسجاد(ع) در همه صفات اخلاقی و علمی سرآمد مردم روزگار خود بود.<ref>اربلی، کشف الغمة، ۲/۲۹۵؛ امین، اعیان الشیعه، ۱/۲۴ و ۳۱.</ref> در [[علم]] و [[تقوا]]، [[عبادت]]، [[خیرخواهی]]، رفع گرفتاری از مردم و خدمت به آنان، [[عفو]] و نیز بخشش به نیازمندان نمونه بود و دوست و [[دشمن]] را تحت تأثیر جذبه و روحانیت خود قرار میداد. برخی از همعصران امامسجاد(ع)، ایشان را برترین [[بنیهاشم|هاشمی]] و پارساترین و خداترسترینِ مردم روزگار خود شمردهاند.<ref>←اربلی، کشف الغمة، ۲/۲۹۲؛ ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ۴/۳۹۱–۳۹۲.</ref> | ||
امامسجاد(ع) | امامخمینی نیز با اشاره به گوشهای از معارف بلند اعتقادی و قرآنی در سخنان امامسجاد(ع)،<ref>امامخمینی، تعلیقات فصوص، ۱۰۴.</ref> یادآور شده است ایشان در مرتبه اعلای [[ایمان]] و [[یقین]] قرار داشت و همه ائمه(ع) ازجمله امامسجاد(ع) از بندگان کامل خدا و در ضیافت حق بلکه در مرتبه مافوق ضیافت و حضور حق قرار دارند و از اینکه دایماً حضور در مقابل حق و کاملاً از غیر او منقطعاند، توجه به مظاهر و ملکوت در نظر آنان [[غرور]] است و گناهی نابخشودنی.<ref>امامخمینی، صحیفه، ۲۰/۲۶۹.</ref> ایشان همچنین یادآور شده است حضرت دارای شجاعت معنوی و شیفته [[شهادت]] بود.<ref>امامخمینی، صحیفه، ۱۶/۷۱.</ref> ایشان با استناد به روایت<ref>کلینی، کافی، ۲/۶۱۶.</ref> خاطرنشان کرده امامسجاد(ع) به [[تلاوت قرآن]] و [[تدبر]] در معانی آن توجه ویژه داشت، قرآن را با صدای خوش تلاوت میکرد، چنانکه رهگذران با شنیدن صدای حضرت متوقف میشدند و برخی از نیکویی صدای حضرت بیهوش میشدند.<ref>امامخمینی، چهل حدیث، ۵۰۴.</ref> ایشان با تکیه بر روایت<ref>مفید، الارشاد، ۲/۱۴۱–۱۴۲.</ref> خاطرنشان کرده است علم و فقاهت امامسجاد(ع) مانند [[امیرالمؤمنین علی(ع)]] بود.<ref>امامخمینی، چهل حدیث، ۴۴۲.</ref> | ||
امامزینالعابدین(ع) در [[عبادت]] نیز زبانزد بود<ref>ابنشهرآشوب، مناقب آل ابیطالب، ۴/۱۴۸–۱۴۹.</ref> تا جایی که ایشان را «علیّ خیر» و «علیّ عابد» مینامیدند<ref>ابنابیالحدید، شرح نهج البلاغه، ۱۵/۲۷۳.</ref> و به سبب بسیاری [[سجده]] و سجدههای طولانی<ref>ابنصباغ، الفصول المهمة، ۲/۸۵۸.</ref> به «سجاد»<ref>ابنشهرآشوب، مناقب آل ابیطالب، ۴/۱۶۷؛ حر عاملی، وسائل الشیعة، ۷/۲۱.</ref> شهرت یافته بود. در هنگام وضو رنگ ایشان از خشیت خداوند زرد میشد و در حال نماز میلرزید.<ref>مفید، الارشاد، ۲/۱۴۲–۱۴۳؛ ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ۴/۳۹۲.</ref> | |||
امامخمینی به استناد روایات<ref>مفید، الارشاد، ۲/۱۴۲–۱۴۳؛ ابنشهرآشوب، مناقب آل ابیطالب، ۴/۱۴۹.</ref> یادآور شده است امامسجاد(ع) از ترس خدا میگریست و در حال [[نماز]] رنگش زرد میشد و در پاسخ پرسش مردم دراینباره، حضور در پیشگاه خداوند را دلیل آن ذکر میکرد<ref>امامخمینی، آداب الصلاة، ۱۱۲.</ref>؛ آن حضرت شیفته عبادت بود و در حال نماز غرق عبادت میشد.<ref>امامخمینی، چهل حدیث، ۴۳۰.</ref> ایشان اهل ذکر و سجدههای طولانی بود؛ به گونهای که به سیدالساجدین مشهور شده بود.<ref>امامخمینی، حدیث جنود، ۱۲۵.</ref> امامخمینی با استناد به منابع روایی<ref>مفید، الارشاد، ۲/۱۴۲.</ref> یادآور شده است امامباقر(ع) از دیدن حالت پدر به گریه افتاد؛ زیرا رنگ امامسجاد(ع) از بیخوابی زرد و چشمان ایشان از زیادی گریه مجروح و پیشانی و بینی حضرت از زیادی سجده شکاف برداشته و ساق پاهای ایشان ورم کرده بود و با این حال، عبادتهای خود را در برابر عبادتهای جد خود امیرالمؤمنین(ع) ناچیز میشمرد و میفرمود چه کسی طاقت دارد همانند علی(ع) [[عبادت]] کند.<ref>امامخمینی، چهل حدیث، ۴۴۲–۴۴۳.</ref> ایشان یادآورشده است که گریه و زاری و مناجات و عجز و نالههای امامسجاد(ع) دل را به درد میآورد<ref>امامخمینی، چهل حدیث، ۲۴.</ref> و گریههای آن حضرت در درگاه خداوند برای تعلیم دیگران نبود،<ref>امامخمینی، جهاد اکبر، ۵۷.</ref> بلکه آن نیایشها و گریهها نشاندهنده حالت [[خشوع]] و خشیت از خدا بود.<ref>امامخمینی، صحیفه، ۲۰/۲۶۸.</ref> ایشان با استناد به منابع روایی<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۹۵/۶۳.</ref> یادآور شده است امامسجاد(ع) شب تا به صبح از خداوند میخواست تا آمادگی برای [[مرگ]] را روزی ایشان کند.<ref>امامخمینی، صحیفه، ۲۰/۲۶۹.</ref> | |||
امامسجاد(ع) فردی [[سادهزیستی|سادهزیست]] بود و جامه ساده به تن میکرد. [[امامباقر(ع)]] پدر خود را در سادهزیستی شبیه [[امامعلی(ع)|علیبنابیطالب(ع)]] شمرده است.<ref>مفید، الارشاد، ۲/۱۴۱–۱۴۲.</ref> امامخمینی نیز افزون بر [[شعر|اشعار]] خود که امامسجاد(ع) را به [[زهد]] و سادهزیستی ستوده است،<ref>امامخمینی، دیوان امام، ۲۷۶.</ref> به استناد روایات بر سادهزیستی و شباهت ایشان به علی(ع) دراینباره تأکید کرده است.<ref>امامخمینی، چهل حدیث، ۴۴۲–۴۴۳.</ref> ایشان با استناد به روایات<ref>حر عاملی، وسائل الشیعة، ۱۹/۷۶.</ref> یادآور شده است امامسجاد(ع)، [[شیعیان]] خود را به امانتداری سفارش میکرد و با سوگند به خدا یادآور میشد اگر کشنده امامحسین(ع) نیز ایشان را بر شمشیری که با آن پدر ایشان را کشتند، امین قرار دهد، آن را به وی بازخواهد گرداند.<ref>امامخمینی، چهل حدیث، ۴۷۸.</ref> ایشان تأکید کرده است که امامزینالعابدین(ع) دلسوز همگان بود و در پی آن بود که گمراهان نیز به راه حق باز آیند و حتی به [[یزیدبنمعاویه]] قاتل [[امامحسین(ع)|سیدالشهدا(ع)]] نیز پیشنهاد کرد از کرده خود [[توبه]] کند و راه توبه را نیز نشان داد و در پاسخ پرسش [[حضرت زینبکبرا(س)|حضرت زینب(س)]] دراینباره، قلب یزید را مهرخورده خواند که موفق به توبه نخواهد شد.<ref>امامخمینی، صحیفه، ۶/۳۱۵.</ref> | |||
[[ | |||
== واقعه عاشورا == | |||
امامسجاد(ع) در [[واقعه کربلا]] و در روز شهادت امامحسین(ع) و یارانش بهشدت بیمار بود؛ به گونهای که وقتی [[امویان]] میخواستند آن حضرت را به قتل برسانند،<ref>مفید، الارشاد، ۲/۱۱۲–۱۱۳؛ ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ۴/۳۸۷–۳۸۸.</ref> عدهای گفتند او را همین بیماری کفایت میکند.<ref>مفید، الارشاد، ۲/۱۱۳.</ref> امامحسین(ع) پیش از [[شهادت]] پس از اشاره به وقایع عاشورا علیبنحسین(ع) را در جمع خاندان جانشین خود خواند و به وی سفارش کرد به یتیمان آرامش بخشد و سلام ایشان را به شیعیان برساند و به آنان ابلاغ کند که پدرش غریب و با شهادت از دنیا رفته و بر ایشان گریه کنند.<ref>حائری، معالی السبطین، ۴۴۴–۴۴۵.</ref> امامسجاد(ع) همراه [[زن|زنان]] و کودکانِ اسیر ازجمله بانوان [[بنیهاشم]] به [[کوفه]]<ref>ابنطاووس، اللهوف، ۸۴–۸۶.</ref> و سپس به [[شام]] نزد یزید<ref>مسعودی، اثبات الوصیه، ۱۷۰؛ ابنطاووس، اللهوف، ۱۰۱–۱۰۲.</ref> برده شد. ایشان در طول سفر با سخنان حکیمانه با تجلیل از جایگاه عمه خود زینب(س) او را راهنمایی میکرد.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۴۵/۱۶۴.</ref> امویان با تبلیغات شدید علیه اهل بیت(ع)<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۵/۴۳۵.</ref> بهویژه امامحسین(ع)،<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۴۵/۱۹.</ref> فضای [[جامعه اسلامی]] را علیه [[اهل بیت(ع)|خاندان پیامبر(ص)]] مسموم میکردند.<ref>ابنطاووس، اللهوف، ۱۰۳–۱۹۲؛ مجلسی، بحارالانوار، ۴۶/۱۲۸–۱۲۹.</ref> امامخمینی یادآور شده است مردم شام بر اثر همین تبلیغات، افزون بر توهین به خاندان رسالت از اذیت و آزار جسمی آنان نیز دریغ نداشتند.<ref>امامخمینی، تقریرات، ۲/۹۴.</ref> | |||
امامسجاد(ع) دارای پانزده فرزند شامل یازده پسر ازجمله | امامسجاد(ع) در اسارت نیز به وظیفه خود عمل کرد<ref>ابنطاووس، اللهوف، ۸۶.</ref> و با سخنان آگاهیبخش، در کوفه<ref>امامخمینی، تقریرات، ۸۶–۸۸.</ref> و شام،<ref>طبرسی، احمدبنعلی، ۲/۳۱۰–۳۱۱؛ ابنشهرآشوب، مناقب آل ابیطالب، ۴/۱۶۸؛ مجلسی، بحارالانوار، ۴۵/۱۳۷–۱۳۹.</ref> جایگاه و مظلومیت خاندان پیامبر(ص) را روشن کرد.<ref>ابنشهرآشوب، مناقب آل ابیطالب، ۴/۱۶۸؛ عطاردی، مسند، ۲/۱۶۸.</ref> ایشان در کوفه با صراحت در برابر [[عبیداللهبنزیاد]] موضعگیری کرد و به گفتههای طعنهآمیز وی<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۵/۴۵۸.</ref> و دیگر مخالفان<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۴۵/۱۷۷.</ref> پاسخ داد و در [[شام]] در مجلس یزید به سخنان سخنران مجلس در ستایش [[معاویه]] و [[یزید]] و نکوهش [[امامعلی(ع)]] و [[امام حسین(ع)|امامحسین(ع)]]، اعتراض کرد و در خطبهای که بر منبر خواند، خود و خاندان پیامبر(ص) را معرفی کرد و با شمردن فضایل آنان جنایات یزیدبنمعاویه علیه آنان را در [[کربلا]] فاش ساخت.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۴۵/۱۳۷–۱۳۹.</ref> ایشان همچنین در شام در برابر پیرمرد شامی ناآگاهی که از پیروزی یزید و اسارت [[اسرای کربلا]]، ابراز خرسندی میکرد، با تلاوت [[آیه تطهیر]]<ref>احزاب، ۳۳.</ref> به وی فهماند اسیران از [[اهل بیت(ع)]] پیامبرند و او را به سوی اهل بیت(ع) جذب کرد، به گونهای که پیرمرد از گفتههای خود [[توبه]] کرد.<ref>ابناعثم، الفتوح، ۵/۱۳۰؛ مجلسی، بحارالانوار، ۴۵/۱۲۹.</ref> امامسجاد(ع) در پاسخ [[منهالبنعمرو]] که حال او را پرسیده بود، اهل بیت پیامبر(ص) را مانند [[بنیاسرائیل]] شمرد که آل فرعون مردان آنان را میکشتند و زنانشان را به خدمت میگرفتند.<ref>ابنطاووس، اللهوف، ۱۱۲.</ref> | ||
==پانویس== | |||
امامخمینی در راستای نکات یادشده یادآور شده است امامحسین(ع) در میدان مبارزه فداکاری کرد و امامسجاد(ع) در خارج میدان و به میزانی که فداکاری حضرت سیدالشهدا(ع) باارزش و کارآمد بود، فداکاری امامسجاد(ع) با آن حالت نقاهت و بیماری، تأثیر داشت و به مردم فهماند که زنان و مردان در برابر حکومت ستمگر نباید بترسند و صحبتهایی که حضرت در میان راه و در [[کوفه]] کرد و خطابهای که در شام داشت، اهل بیت را معرفی کرد و روشن ساخت که برخلاف تبلیغات منفی یزیدیان، اهل بیت پیامبر(ص) را بد جلوه دادهاند.<ref>امامخمینی، صحیفه، ۱۷/۵۴–۵۶.</ref> در واقع امامسجاد(ع) با افشاگریهای خود صحنه را به سود اسلام و اهل بیت(ع) دگرگون کرد و با موضعگیریهای خود یزید را رسوا ساخت.<ref>امامخمینی، صحیفه، ۱۷/۵۴.</ref> | |||
== دوران امامت == | |||
امامت امامسجاد(ع) با شهادت امامحسین(ع) در دهم محرم ۶۱ هجری آغاز شد<ref>مسعودی، اثبات الوصیه، ۱۶۸؛ ابنشهرآشوب، مناقب آل ابیطالب، ۴/۱۳۱.</ref> و تا زمان [[شهادت]] به مدت ۳۴<ref>مفید، الارشاد، ۲/۱۳۸.</ref> یا ۳۵ سال<ref>کلینی، کافی، ۱/۴۶۸.</ref> ادامه داشت. ایشان در دوره امامت خود با [[یزیدبنمعاویه]] (۶۱–۶۴ق)، عبداللهبنزبیر حاکم مستقل حجاز (۶۱–۷۳ق)، [[معاویةبنیزید]] (چند ماه از سال ۶۴ق)، [[مروانبنحکم]] (نه ماه از سال ۶۵ق)، [[عبدالملکبنمروان]] (۶۵–۸۶ق) و [[ولیدبنعبدالملک]] ((۸۶–۹۶ق) همزمان بود.<ref>مسعودی، اثبات الوصیه، ۱۷۱–۱۷۲؛ مجلسی، بحارالانوار، ۴۶/۱۲–۱۳.</ref> در دوره حکومت آل زبیر نیز خاندان پیامبر(ص) در فشار بودند<ref>ابنابیالحدید، شرح نهج البلاغه، ۲۰/۱۲۸–۱۲۹.</ref> و ابنزبیر با اهل بیت(ع) دشمنی میورزید<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۴/۶۲؛ یعقوبی، تاریخ، ۲/۲۶۲.</ref>؛ چنانکه در خطبههای [[نماز جمعه]] به سبب دشمنی با فرزندان علی(ع) حتی از گفتن نام [[پیامبر(ص)]] نیز خودداری میکرد.<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۵/۳۱۷ و ۷/۱۳۳.</ref> عبدالملک نیز حاکمی مستبد بود.<ref>سیوطی، تاریخ الخلفاء، ۳۵۹–۳۶۰.</ref> از سوی دیگر، انحطاط فکری و تشکیک در مبانی دین و فساد اخلاقی، ناشی از بیتوجهی به آموزههای دین و مهجورشدن [[سنت پیامبر(ص)]] در سراسر دنیای اسلام راه یافته بود.<ref>خامنهای، انسان ۲۵۰ ساله، ۲۱۲–۲۱۴.</ref> با همه این شرایط پیروان [[اهل بیت(ع)]] به فعالیتهای تشکیلاتی خود ادامه دادند<ref>خامنهای، انسان ۲۵۰ ساله، ۲۰۸–۲۰۹.</ref> و امامسجاد(ع) رسالت خود را پنهانی و همراه با تقیه دنبال میکرد.<ref>مسعودی، اثبات الوصیه، ۱۶۸.</ref> | |||
[[امامخمینی]] به استناد منابع تاریخی و روایی<ref>مفید، الاختصاص، ۶۴؛ ابنحمدون، التذکرة الحمدونیه، ۹/۲۲۴.</ref> یادآور شده است مردم از وحشت جرئت نزدیکشدن و پرسش از خاندان پیامبر(ص) را نیز از دست داده بودند<ref>امامخمینی، تقریرات، ۳/۳۶۷.</ref> و به مردم القا شده بود که حسین(ع) در برابر خلیفه پیامبر(ص) ایستاده است.<ref>امامخمینی، صحیفه، ۱۷/۵۴.</ref> امامسجاد(ع) برای شکستن این فضا و انجام رسالت، تلاشهای بسیاری کرد. نشر تفکر اصیل اسلامی در [[جامعه]] یعنی [[توحید]]، [[نبوت]]، آرمانهای معنوی و انسانی، آشناکردن مردم با مکتب اهل بیت و حقانیت کسانی که باید حکومت در دست آنان باشد، در دستور کار حضرت بود.<ref>خامنهای، انسان ۲۵۰ ساله، ۲۲۹–۲۳۰.</ref> آن حضرت در مسجد پیامبر(ص) برای مردم حدیث میگفت و برای یاران و شیعیان، مجالس و دستورالعملهای ویژه داشت.<ref>ابنشعبه، تحف العقول، ۲۴۹؛ طباطبایی، شیعه در اسلام، ۱۰۰.</ref> برخی ۱۷۳ تن<ref>طوسی، رجال، ۱۰۹–۱۲۰.</ref> و برخی ۲۳۷ تن<ref>عطاردی، مسند، ۲/۴۱۶–۵۱۰.</ref> از اصحاب امامسجاد(ع) را در کتابهای خود ثبت کردهاند. ایشان در این فرصت در تربیت افراد ممتازی از مفسران و محدثانی مانند [[جابربنعبدالله انصاری]]، عامربنوائله کنانی، سعیدبنمسیب، سعیدبنجبیر، ابوخالد کابلی، قاسمبنعوف، [[ابانبنتغلب]]، [[ابوحمزه ثمالی]] و یحییبنامطویل تلاش کرد.<ref>ابنشهرآشوب، مناقب آل ابیطالب، ۴/۱۷۶–۱۷۷؛ مجلسی، بحارالانوار، ۴۶/۱۴۳–۱۴۴.</ref> امامخمینی نیز خاطرنشان کرده است امامسجاد(ع) مردم را به توحید و [[تهذیب نفس]] و رویگردانی از دنیا و مناجات با خداوند دعوت کرد و از راه دعوت به معنویات مصالح مسلمانان را سامان داد.<ref>امامخمینی، صحیفه، ۱۸/۴۲۲.</ref> | |||
امامسجاد(ع) روایتهای پیامبر اکرم(ص) و امیرالمؤمنین علی(ع) را برای مردم نقل میکرد<ref>عطاردی، مسند، ۱/۲۵۳.</ref> و مردم را موعظه میکرد و آنان را میگریاند،<ref>کلینی، کافی، ۸/۱۴؛ عطاردی، مسند، ۲/۳۱۵–۳۲۲.</ref> معارف و تفسیر آیات [[قرآن]]<ref>عطاردی، مسند، ۱/۳۷۶–۴۳۳.</ref> و حقانیت علی(ع) را برای مردم روشن میساخت،<ref>ابنابیالحدید، شرح نهج البلاغه، ۴/۱۰۲.</ref> مکتب فقهی اهل بیت(ع) را به مردم معرفی میکرد،<ref>عطاردی، مسند، ۲/۱۷۸–۳۱۰؛ جلالی، جهاد الامامالسجاد(ع)، ۱۳۱–۱۳۲.</ref> سنتهای فراموششده اسلام و [[پیامبر(ص)]] ازجمله شعار «حی علی خیرالعمل» در [[اذان]] را به آنان یادآور میشد<ref>ابنابیشیبه، المصنف، ۲/۲۶.</ref> و نیز با [[غلو]] دربارهٔ امامان(ع) مبارزه میکرد<ref>فتال نیشابوری، روضة الواعظین، ۱/۲۱۸.</ref> و بدین ترتیب اینک بیش از ۱۶۰۰ حدیث از امامسجاد(ع) در مسانید ثبت شده است.<ref>←عطاردی، مسند، ۲/۴۱۳.</ref> تربیت بردگان و آشناکردن آنان با مکتب اهل بیت و سپس آزادکردن آنان، از دیگر اقدامهای امامسجاد(ع) در جهت هدایت مردم بود.<ref>سیّد الاهل، زینالعابدین علیبنالحسین(ع)، ۷ و ۴۷.</ref> زنده نگهداشتن پیام [[کربلا]] از راه یادآوری واقعه و نیز [[عزاداری]] برای امامحسین(ع)<ref>ابنشهرآشوب، مناقب آل ابیطالب، ۴/۱۶۵–۱۶۶؛ طبرسی، حسنبنفضل، ۳۱۶.</ref> از دیگرکارهای امامسجاد(ع) بود. | |||
امامسجاد(ع) پس از واقعه کربلا تا پایان عمر آشکارا بر [[شهادت]] پدر میگریست، به گونهای که آب و غذا با اشک چشمش در هم میآمیخت و یادآور میشد فرزند رسول خدا(ص) گرسنه و تشنه کشته شد<ref>ابنطاووس، اللهوف، ۱۲۱؛ مجلسی، بحارالانوار، ۴۵/۱۴۹.</ref> و هدف ایشان از گریه در مناسبتهای گوناگون زنده نگهداشتن [[حادثه کربلا]] بود تا مردم از یاد نبرند که امامحسین(ع) چرا [[قیام]] کرد و چه کسانی او را کشتند.<ref>مطهری، مجموعه آثار، ۱۸/۳۳–۳۴.</ref> از نگاه امامخمینی نیز گریههای امامسجاد(ع) در اوج قدرت امویان از سوی کسی که همه چیزش را درکربلا از دست داده است، برای روشنشدن مظلومیت خاندان پیامبر و تبیین اهداف نهضت کربلا برای مردم مؤثر بود<ref>امامخمینی، صحیفه، ۱۶/۳۴۶–۳۴۷.</ref> و خدمت امامزینالعابدین(ع) به پیشبرد و تبلیغ [[دین]] از خدمات [[امامصادق(ع)]] کمتر نبود.<ref>امامخمینی، تقریرات، ۳/۳۶۷.</ref> | |||
شیعیان پس از حادثه کربلا برای مبارزه با یزیدبنمعاویه قیامهای خونینی مانند [[نهضت توابین]] و [[قیام مختار|قیام مختاربنابیعبیده]] را سامان دادند. گزارشی از حمایت آشکار امامسجاد(ع) از این قیامها به ثبت نرسیده است؛ ولی شواهد نشان میدهند ایشان از قیام شیعیان علیه امویان بهویژه قیام مختار رضایت داشت.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۴۵/۳۸۶–۳۸۷؛ عطاردی، مسند، ۱/۱۴۹–۱۵۰.</ref> امامسجاد(ع) با خلفای اموی همچون عبدالملک برخوردهایی گاه تند و گاه ملایم داشت و نیز با عالمان وابسته به دستگاههای حاکم مانند [[محمدبنشهاب زهری]] نیز برخوردهایی داشت و سعی میکرد آنان را از دربار امویان جدا کند.<ref>عطاردی، مسند، ۱/۱۴۵–۱۴۷؛ خامنهای، انسان ۲۵۰ ساله، ۲۲۳–۲۲۵.</ref> به گزارشی در زمان عبدالملک، سکه با نشان ویژه مسیحیت در سرزمینهای اسلامی رواج داشت و عبدالملک تصمیم به جلوگیری از آن گرفت که با تهدید پادشاه [[روم]] مبنی بر توهین به [[پیامبر اسلام(ص)]] با رواج سکه جدید روبهرو گردید. عبدالملک دراینباره با امامسجاد(ع) [[مشورت]] کرد و امام(ع) با پیشنهاد به جریانانداختن سکهای جدید با شعار اسلامی از مسلمانان رفع خطر کرد.<ref>ابنکثیر، البدایة و النهایه، ۹/۱۰۴؛ دخیل، ائمتنا، ۱/۳۸۶؛ عاملی، دراسات و بحوث، ۱/۱۴۱–۱۴۴.</ref> رفتار عبدالملک با امامسجاد(ع) در آغاز حکومت مسالمتجویانه بود<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۴۶/۲۸–۲۹ و ۱۱۹.</ref>؛ ولی در ادامه شیعیان را در فشار و [[شکنجه]] قرار داد.<ref>ابنقتیبه، الامامة و السیاسه، ۲/۴۰ و ۶۰–۶۱؛ ابنابیالحدید، شرح نهج البلاغه، ۱۱/۴۴.</ref> فعالیتهای آگاهیبخش امامسجاد(ع) و احساس خطر عبدالملک از سوی امامسجاد(ع) برای کیان سلطنت امویان<ref>جلالی، جهاد الامامالسجاد(ع)، ۲۱۲.</ref> موجب شد عبدالملک یکبار ایشان را بازداشت و دستبسته به [[شام]]، مرکز خلافت امویان بفرستد.<ref>ابنشهرآشوب، مناقب آل ابیطالب، ۴/۱۳۲؛ مجلسی، بحارالانوار، ۴۶/۱۲۳.</ref> | |||
با وجود این شرایط ناگوار، امامسجاد(ع) توانست فضای وحشت اموی را بشکند و به تعبیر امامخمینی آنچنانکه [[فرزدق]] از هواداران امامسجاد(ع) در برابر مردم در [[مسجدالحرام]] زبان به ستایش ایشان گشود و شعر معروف «هذا الذی تعرف البطحاء وطأته»<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۴۶/۱۲۱–۱۲۲.</ref> را در وصف امامسجاد(ع) سرود.<ref>امامخمینی، تهذیب الاصول، ۳/۵۰۴–۵۰۵.</ref> امامخمینی خاطرنشان کرده است با وجود ستمکاری و غصب حقوق [[اهل بیت(ع)]] به دست [[امویان]]،<ref>امامخمینی، صحیفه، ۲/۲۸۷؛ امامخمینی، ولایت فقیه، ۸۲.</ref> امامسجاد(ع) به حفظ کیان اسلام و عزت و مصالح مسلمانان توجه داشت<ref>امامخمینی، صحیفه، ۱۸/۴۲۲.</ref> و دربارهٔ سپاهیان اسلام و افراد مشغول به پاسداری در مرزهای جغرافیایی مسلمانان با کفار، دغدغه داشت و در دعای خود از خداوند میخواست مرزبانان اسلام را در پناه خود حفظ و حامیان دین را قوت دهد و بر توان فکری و جسمی و تعداد آنان بیفزاید.<ref>امامخمینی، کشف اسرار، ۲۲۶.</ref> | |||
امامخمینی با یادکرد از سیره امامسجاد(ع) و دشواریهایی که حضرت در راه [[هدایت]] جامعه متحمل گردید، مردم را به تبعیت از ایشان دعوت کرده<ref>امامخمینی، صحیفه، ۱/۸۳.</ref> و در شرح مصائب ایشان یادآور شده است در [[کربلا]] خیمههای سیدالشهدا(ع) را سوزاندند و به [[اسیران کربلا]] بهویژه امامسجاد(ع) ستمها کردند.<ref>امامخمینی، تقریرات، ۲/۹۴.</ref> ایشان برای تقویت مبارزان علیه رژیم پهلویِ ستمکار، از مبارزه و زندانشدن و بستن دستان امامسجاد(ع) به دست یزیدیان یاد کرده و دربارهٔ از منبر منعشدنِ یکی از واعظان [[قم]] به دلیل حمایت از [[انقلاب اسلامی ایران|نهضت اسلامی]] یادآور شده است روحانیون برتر از [[حسینبنعلی(ع)]] و امامسجاد(ع) نیستند.<ref>امامخمینی، صحیفه، ۱/۸۳.</ref> ایشان خاطرنشان ساخته امامان معصوم(ع) به همگان درس ایستادگی و مقاومت آموختهاند و ازجمله [[حضرت زینب(س)]] با رفتار خود یزید را تحقیر کرد و امامسجاد(ع) در شام بدون ترس در حضور یزید حقایق را آشکار ساخت و [[زنان]] و مردان انقلابی نیز در برابر قدرتها و سازمانهای وابسته به آنها باید [[استقامت]] کنند.<ref>امامخمینی، صحیفه، ۱۷ /۵۴–۵۶.</ref> ایشان شجاعت و ایثار خانوادههای [[شهدا]] و ایثارگران را یادآور [[شجاعت]] و [[فداکاری]] امامسجاد(ع) و زینب(س) شمرده، آنان را ستوده است.<ref>امامخمینی، صحیفه، ۱۶/۷۱.</ref> | |||
== دعاها و آثار == | |||
ازجمله روایات برجای مانده از امامسجاد(ع) [[رساله حقوق]] است که امامخمینی نیز به بندهایی از آن استناد کرده است.<ref>امامخمینی، آداب الصلاة، ۱۵۰.</ref> همچنین دعاهای گوناگونی همانند [[دعای سحر]] مشهور به [[دعای ابوحمزه ثمالی]] و [[زیارت امینالله]] از ایشان مانده است.<ref>ابنقولویه، کامل الزیارات، ۳۹–۴۰؛ ابنمشهدی، المزار الکبیر، ۲۸۲–۲۸۴؛ عطاردی، مسند، ۱/۴۳۳–۴۷۸ و ۲/۳–۱۴۴.</ref> از نگاه امامخمینی دعاهای امامسجاد(ع) دعوت به [[توحید]]، [[تزکیه نفس]] و ساختن مردم برای رسیدن به کمال و دعوت به خلوتکردن با خدا بود<ref>امامخمینی، صحیفه، ۱۸/۴۲۲.</ref> و ایشان در قالب دعاهای لطیف، آداب [[عبودیت]] را به بندگان خدا آموزش میداد<ref>امامخمینی، آداب الصلاة، ۱۵۲.</ref> که افزون بر ابعاد معنوی دربردارنده مسائل مرتبط با حکومت و مبارزه با [[ظلم]] نیز بود<ref>امامخمینی، صحیفه، ۲۱/۶.</ref>؛ چنانکه مناجاتهای حضرت نوعی تبلیغ بود؛ زیرا مردم از آنها در نیمههای شب استفاده میکردند و این دعاها برای همگان نیز پندآموز است.<ref>امامخمینی، تقریرات، ۳/۳۶۷.</ref> امامخمینی به گروهها و افرادی که [[دعا]] و نیایش را موجب رکود و [[عقبماندگی]] میدانستند،<ref>← امامخمینی، تفسیر حمد، ۱۴۸؛ کسروی، یکم دیماه، ۴–۷.</ref> یادآور شده است در صورتی که مخالفان دعا، به قدرت آن در آن فضای پرخفقان و از سوی مردی که همه چیزش را در کربلا از دست داده، پی میبردند، از مخالفت دست برمیداشتند.<ref>امامخمینی، صحیفه، ۱۶/۳۴۶–۳۴۷.</ref> ایشان به [[طلاب]] توصیه میکرد دعای ابوحمزه ثمالی، یادگار امامسجاد(ع) را با دقت و تأمل بخوانند و در معانی آن تدبر کنند.<ref>امامخمینی، چهل حدیث، ۲۲.</ref> | |||
== صحیفه سجادیه == | |||
[[صحیفه سجادیه]] در اصل شامل ۷۵ دعا به املای امامسجاد(ع) با خط [[امامباقر(ع)]] و [[زیدبنعلی(ع)]] و با تأیید [[امامصادق(ع)]] بوده است و صحیفه موجود ۵۴ دعا از آن مجموعه است<ref>صحیفه سجادیه، ۱۰–۱۶؛ مجلسی، بحارالانوار، ۱۰۷/۵۱–۱۶۵.</ref> و در موضوعات مختلف، بخشی از معارف در قالب دعا بیان شده است. | |||
امامخمینی در [[وصیتنامه امامخمینی|وصیتنامه]] خود صحیفه سجادیه را زبور آل محمد(ص) خوانده و به تعلق آن به [[شیعیان]] افتخار کرده است.<ref>امامخمینی، صحیفه، ۲۱/۳۹۶–۳۹۷.</ref> ایشان از این کتاب شریف به صحیفه نورانیه الهیه و نشئتگرفته از آسمان عرفانی عارف باللَّه و نازلشده از [[عقل]] نورانی سید ساجدین و لطیفه الهی تعبیر کرده است که برای خلاص بندگان خدا از زندان طبیعت و فهماندن ادب [[عبودیت]] و قیام در خدمت [[ربوبیت]]، سودمند است.<ref>امامخمینی، آداب الصلاة، ۱۷۳–۱۷۴.</ref> ایشان در یادداشت اهدای یک نسخه از این کتاب به نوه خود، [[سیدعلی خمینی]] خاطرنشان کرده است صحیفه کامله سجادیه، نمونه کامل قرآن صاعد و از بزرگترین مناجات عرفانی در خلوتگاه انس است که دست بشری از رسیدن به برکات آن کوتاه است؛ کتابیکه از سرچشمه نور خدا منشأ گرفته است و طریقه سلوک اولیای بزرگ و اوصیای عظیمالشأن را به اصحاب خلوتگاه الهی میآموزد؛ کتابی شریف که سبک معارف الهی را به سبک [[قرآن کریم]] بدون تکلف برای تشنگان معارف الهی بیان میکند و بسان قرآن سفرهای است که در آن انواع نعمتها موجود است و افراد به قدر استعداد معنوی خود از آن استفاده میکنند. ایشان افزوده است این کتاب همچون قرآن کریم قطراتی از دقیقترین معارف غیبی حاصل از تجلیات الهی در ملک و ملکوت و جبروت و لاهوت و بالاتر از آن را به شیوه خاص بر دلها میچشاند<ref>امامخمینی، صحیفه، ۲۱/۲۰۹–۲۱۰.</ref>؛ البته ایشان از نگاه فقهی دربارهٔ امکان استناد به یکیک جملات صحیفه سجادیه ملاحظه ویژهای دارد<ref>امامخمینی، مکاسب، ۱/۴۸۱–۴۸۲.</ref> {{ببینید|حدیث}} | |||
امامسجاد(ع) دارای پانزده فرزند شامل یازده پسر ازجمله [[امام محمد باقر(ع)|اماممحمدباقر(ع)]] و چهار دختر بود.<ref>مفید، الارشاد، ۲/۱۵۵.</ref> ایشان در دوازدهم محرم<ref>ابنصباغ، الفصول المهمة، ۲/۸۷۳–۸۷۴.</ref> سال ۹۴ یا ۹۵ق<ref>ابنشهرآشوب، مناقب آل ابیطالب، ۴/۱۷۵–۱۷۶.</ref> در [[مدینه]] به دست [[ولیدبنعبدالملک]] مسموم شد و به [[شهادت]] رسید<ref>ابنصباغ، الفصول المهمة، ۲/۸۷۴.</ref> و در کنار [[امام حسن مجتبی(ع)|امامحسن مجتبی(ع)]] در [[قبرستان بقیع]] به خاک سپرده شد.<ref>مفید، الارشاد، ۲/۱۳۸؛ ابنشهرآشوب، مناقب آل ابیطالب، ۴/۱۷۶.</ref> مرقد آن حضرت که قبر امامباقر(ع) و [[امامصادق(ع)]] نیز در جوار آن قرار گرفت، در قرنهای بعد دارای بارگاه، خادم و وسایل پذیرایی از زائران گردید<ref>نجمی، تاریخ حرم ائمه بقیع، ۸۸–۱۰۱.</ref>؛ اما در سال ۱۳۴۴ق/ ۱۳۰۵ش،<ref>دخیل، ائمتنا، ۱/۱۰۱.</ref> به دست گروههای [[وهابیت|وهابیِ]] حاکم ویران شد. [[امامخمینی]] نفهمی و کجروی را از انگیزههای این جنایت شمرده است.<ref>امامخمینی، صحیفه، ۱۸/۱۷۵.</ref> ایشان در پیام به زائران خانه خدا از مردم خواسته است در [[مدینه]] افزون بر مزار [[پیامبر(ص)]]، قبر [[حضرت فاطمه زهرا(س)|فاطمه زهرا(س)]] و امامان بقیع(ع) را [[زیارت]] کنند.<ref>امامخمینی، صحیفه، ۲۰/۳۴۳.</ref> | |||
== پانویس == | |||
{{پانویس|۲}} | {{پانویس|۲}} | ||
==منابع== | |||
== منابع == | |||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
* قرآن کریم. | * قرآن کریم. | ||
* ابنابیالحدید، عبدالحمید، شرح | * ابنابیالحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، قم، کتابخانه آیتالله مرعشی نجفی، چاپ اول، ۱۴۰۴ق. | ||
* ابنابیشیبه، عبداللهبنمحمد، المصنف فی الاحادیث و الآثار، تصحیح سعید اللّحام، بیروت، دارالفکر، چاپ اول، ۱۴۰۹ق. | * ابنابیشیبه، عبداللهبنمحمد، المصنف فی الاحادیث و الآثار، تصحیح سعید اللّحام، بیروت، دارالفکر، چاپ اول، ۱۴۰۹ق. | ||
* ابناعثم کوفی، احمد، الفتوح، تحقیق علی شیری، بیروت دارالاضواء، چاپ اول، ۱۴۱۱ق. | * ابناعثم کوفی، احمد، الفتوح، تحقیق علی شیری، بیروت دارالاضواء، چاپ اول، ۱۴۱۱ق. | ||
خط ۸۰: | خط ۹۸: | ||
* ابنسعد، محمد، الطبقات الکبری، تحقیق محمد عبدالقادر عطا، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۱۰ق. | * ابنسعد، محمد، الطبقات الکبری، تحقیق محمد عبدالقادر عطا، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۱۰ق. | ||
* ابنشعبه حرانی، حسنبنعلی، تحف العقول فیما جاء من الحکم و المواعظ عن آلالرسول(ص)، تصحیح علیاکبر غفاری، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، ۱۴۰۴ق. | * ابنشعبه حرانی، حسنبنعلی، تحف العقول فیما جاء من الحکم و المواعظ عن آلالرسول(ص)، تصحیح علیاکبر غفاری، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، ۱۴۰۴ق. | ||
* ابنشهرآشوب، | * ابنشهرآشوب، محمدبنعلی، مناقب آل ابیطالب، تحقیق سیدهاشم رسولی محلاتی، قم، علامه، چاپ اول، ۱۳۷۹ق. | ||
* ابنصباغ مالکی، الفصول المهمة فی معرِفة الأئمَّه، تحقیق سامی الغریری، قم، دارالحدیث، چاپ اول، ۱۴۲۲ق. | * ابنصباغ مالکی، الفصول المهمة فی معرِفة الأئمَّه، تحقیق سامی الغریری، قم، دارالحدیث، چاپ اول، ۱۴۲۲ق. | ||
* ابنطاووس، علیبنموسی، اللهوف علی قتلی الطفوف، بیروت، اعلمی، چاپ اول، ۱۴۱۴ق. | * ابنطاووس، علیبنموسی، اللهوف علی قتلی الطفوف، بیروت، اعلمی، چاپ اول، ۱۴۱۴ق. | ||
خط ۸۶: | خط ۱۰۴: | ||
* ابنقولویه، جعفربنمحمد، کامل الزیارات، تصحیح عبدالحسین امینی، نجف، دارالمرتضویه، چاپ اول، ۱۳۵۶ش. | * ابنقولویه، جعفربنمحمد، کامل الزیارات، تصحیح عبدالحسین امینی، نجف، دارالمرتضویه، چاپ اول، ۱۳۵۶ش. | ||
* ابنکثیر، اسماعیلبنعمر، البدایة و النهایه، بیروت، دارالفکر، ۱۴۰۷ق. | * ابنکثیر، اسماعیلبنعمر، البدایة و النهایه، بیروت، دارالفکر، ۱۴۰۷ق. | ||
* ابنمشهدی، | * ابنمشهدی، محمدبنجعفر، المزار الکبیر، تصحیح جواد قیومی اصفهانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، ۱۴۱۹ق. | ||
* اربلی، علیبنعیسی، کشف الغمة فی معرفة الائمه، بیروت، دارالاضواء، چاپ دوم، ۱۴۰۵ق. | * اربلی، علیبنعیسی، کشف الغمة فی معرفة الائمه، بیروت، دارالاضواء، چاپ دوم، ۱۴۰۵ق. | ||
* امامخمینی، سیدروحالله، آداب الصلاة، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امامخمینی، چاپ | * امامخمینی، سیدروحالله، آداب الصلاة، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امامخمینی، چاپ شانزدهم، ۱۳۸۸ش. | ||
* امامخمینی، سیدروحالله، تعلیقات علی شرح فصوص الحکم و مصباح الانس، قم، پاسدار اسلام، چاپ دوم، ۱۴۱۰ق. | * امامخمینی، سیدروحالله، تعلیقات علی شرح فصوص الحکم و مصباح الانس، قم، پاسدار اسلام، چاپ دوم، ۱۴۱۰ق. | ||
* امامخمینی، سیدروحالله، تفسیر سوره حمد، تهران، مؤسسه تنظیم | * امامخمینی، سیدروحالله، تفسیر سوره حمد، تهران، مؤسسه تنظیم …، چاپ یازدهم، ۱۳۸۸ش. | ||
* امامخمینی، سیدروحالله، تقریرات فلسفه امامخمینی، تقریر سیدعبدالغنی اردبیلی، تهران، مؤسسه تنظیم | * امامخمینی، سیدروحالله، تقریرات فلسفه امامخمینی، تقریر سیدعبدالغنی اردبیلی، تهران، مؤسسه تنظیم …، چاپ دوم، ۱۳۸۵ش. | ||
* امامخمینی، سیدروحالله، تهذیب الاصول، تقریر جعفر سبحانی، تهران، مؤسسه تنظیم | * امامخمینی، سیدروحالله، تهذیب الاصول، تقریر جعفر سبحانی، تهران، مؤسسه تنظیم …، چاپ دوم، ۱۳۸۷ش. | ||
* امامخمینی، سیدروحالله، جهاد اکبر، تهران، مؤسسه تنظیم | * امامخمینی، سیدروحالله، جهاد اکبر، تهران، مؤسسه تنظیم …، چاپ هجدهم، ۱۳۸۷ش. | ||
* امامخمینی، سیدروحالله، دیوان امام (سرودههای حضرت امامخمینی)، تهران، مؤسسه تنظیم | * امامخمینی، سیدروحالله، دیوان امام (سرودههای حضرت امامخمینی)، تهران، مؤسسه تنظیم …، چاپ پنجم، ۱۳۷۴ش. | ||
* امامخمینی، سیدروحالله، شرح چهل حدیث، تهران، مؤسسه تنظیم | * امامخمینی، سیدروحالله، شرح چهل حدیث، تهران، مؤسسه تنظیم …، چاپ چهارم، ۱۳۸۸ش. | ||
* امامخمینی، سیدروحالله، شرح حدیث جنود عقل و جهل، تهران، مؤسسه تنظیم | * امامخمینی، سیدروحالله، شرح حدیث جنود عقل و جهل، تهران، مؤسسه تنظیم …، چاپ دوازدهم، ۱۳۸۷ش. | ||
* امامخمینی، سیدروحالله، صحیفه امام، تهران، مؤسسه تنظیم | * امامخمینی، سیدروحالله، صحیفه امام، تهران، مؤسسه تنظیم …، چاپ پنجم، ۱۳۸۹ش. | ||
* امامخمینی، سیدروحالله، کشف اسرار، تهران، محمد، بیتا. | * امامخمینی، سیدروحالله، کشف اسرار، تهران، محمد، بیتا. | ||
* امامخمینی، سیدروحالله، المکاسب المحرمه، تهران، مؤسسه تنظیم | * امامخمینی، سیدروحالله، المکاسب المحرمه، تهران، مؤسسه تنظیم …، چاپ دوم، ۱۳۸۵ش. | ||
* امامخمینی، سیدروحالله، ولایت فقیه، حکومت اسلامی، تهران، مؤسسه تنظیم | * امامخمینی، سیدروحالله، ولایت فقیه، حکومت اسلامی، تهران، مؤسسه تنظیم …، چاپ بیستم، ۱۳۸۸ش. | ||
* امین، سیدمحسن، اعیان الشیعه، بیروت، دارالتعارف للمطبوعات، ۱۴۰۴ق. | * امین، سیدمحسن، اعیان الشیعه، بیروت، دارالتعارف للمطبوعات، ۱۴۰۴ق. | ||
* بلاذری، احمدبنیحیی، انساب الاشراف، تحقیق محمد حمیدالله، مصر، دارالمعارف، ۱۹۵۹م. | * بلاذری، احمدبنیحیی، انساب الاشراف، تحقیق محمد حمیدالله، مصر، دارالمعارف، ۱۹۵۹م. | ||
خط ۱۰۷: | خط ۱۲۵: | ||
* حر عاملی، محمدبنحسن، تفصیل وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعه، قم، مؤسسه آلالبیت(ع)، چاپ اول، ۱۴۰۹ق. | * حر عاملی، محمدبنحسن، تفصیل وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعه، قم، مؤسسه آلالبیت(ع)، چاپ اول، ۱۴۰۹ق. | ||
* خامنهای، سیدعلی، انسان ۲۵۰ ساله، تهران، مؤسسه ایمان جهادی، چاپ پنجاه و سوم، ۱۳۹۴ش. | * خامنهای، سیدعلی، انسان ۲۵۰ ساله، تهران، مؤسسه ایمان جهادی، چاپ پنجاه و سوم، ۱۳۹۴ش. | ||
* دخیل، | * دخیل، علی محمد علی، ائمتنا، بیروت، دارالمرتضی، چاپ پانزدهم، ۱۴۲۵ق. | ||
* ذهبی، محمدبناحمد، سیر اعلام النبلاء، تحقیق شعیب الارناووط، بیروت، الرساله، چاپ دهم، ۱۴۱۴ق. | * ذهبی، محمدبناحمد، سیر اعلام النبلاء، تحقیق شعیب الارناووط، بیروت، الرساله، چاپ دهم، ۱۴۱۴ق. | ||
* سیّد الاهل، عبدالعزیز، زینالعابدین علیبنالحسین(ع)، قاهره، مکتبه وهبه، ۱۹۶۱م. | * سیّد الاهل، عبدالعزیز، زینالعابدین علیبنالحسین(ع)، قاهره، مکتبه وهبه، ۱۹۶۱م. | ||
* سیوطی، جلالالدین، تاریخ الخلفاء، تحقیق محمد غسان نصوح، قطر، وزارة الاوقاف و الشئون الاسلامیه، طبع دوم، ۱۴۳۴ق. | * سیوطی، جلالالدین، تاریخ الخلفاء، تحقیق محمد غسان نصوح، قطر، وزارة الاوقاف و الشئون الاسلامیه، طبع دوم، ۱۴۳۴ق. | ||
* صحیفه سجادیه، امامعلیبنالحسین(ع)، قم، نشر الهادی، چاپ اول، ۱۳۷۶ش. | * صحیفه سجادیه، امامعلیبنالحسین(ع)، قم، نشر الهادی، چاپ اول، ۱۳۷۶ش. | ||
* صدوق، | * صدوق، محمدبنعلی، الخصال، تصحیح علیاکبر غفاری، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، ۱۳۶۲ش. | ||
* طباطبایی، سیدمحمدحسین، شیعه در اسلام، قم، بوستان کتاب، چاپ پنجم، ۱۳۸۸ش. | * طباطبایی، سیدمحمدحسین، شیعه در اسلام، قم، بوستان کتاب، چاپ پنجم، ۱۳۸۸ش. | ||
* طبرسی، | * طبرسی، احمدبنعلی، الاحتجاج علی أهل اللجاج، تحقیق محمدباقر خرسان، مشهد، نشر مرتضی، چاپ اول، ۱۴۰۳ق. | ||
* طبرسی، حسنبنفضل، مکارم الاخلاق، قم، شریف رضی، چاپ چهارم، ۱۳۷۰ش. | * طبرسی، حسنبنفضل، مکارم الاخلاق، قم، شریف رضی، چاپ چهارم، ۱۳۷۰ش. | ||
* طبری، محمدبنجریر، تاریخ الامم و الملوک، تاریخ الطبری، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت، دارالتراث العربی، چاپ دوم، ۱۳۸۷ق. | * طبری، محمدبنجریر، تاریخ الامم و الملوک، تاریخ الطبری، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت، دارالتراث العربی، چاپ دوم، ۱۳۸۷ق. | ||
خط ۱۳۲: | خط ۱۵۰: | ||
* یعقوبی، احمدبنابییعقوب، تاریخ الیعقوبی، بیروت، دارصادر، بیتا. | * یعقوبی، احمدبنابییعقوب، تاریخ الیعقوبی، بیروت، دارصادر، بیتا. | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
==پیوند به بیرون== | |||
* سیدعباس رضوی، [https://books.khomeini.ir/10007 | == پیوند به بیرون == | ||
[[رده:مقالههای | * سیدعباس رضوی، [https://books.khomeini.ir/books/10007/435/ امامسجاد(ع)]، [[دانشنامه امامخمینی]]، ج۷، ص۴۳۵–۴۴۳. | ||
[[رده:مقالههای جلد هفتم دانشنامه]] | [[رده:مقالههای تأییدشده]] | ||
[[رده:مقالههای جلد هفتم دانشنامه امامخمینی]] | |||
[[رده:مقالههای دارای تصویر]] | |||
[[رده:مقالههای دارای لینک دانشنامه]] | |||
[[رده:امامان شیعه]] | |||
[[رده:مقالههای دارای شناسه]] |