۱۶٬۷۶۸
ویرایش
(+ 4 categories; ±رده:مقالههای آماده ارزیابی←رده:مقالههای ارزیابیشده using HotCat) |
|||
(۱۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کشور | |||
| عنوان = انگلیس | |||
| تصویر =انگلیس.jpg | |||
| اندازه تصویر = | |||
| تصویر پرچم = | |||
| عرض پرچم = | |||
| تصویر نشان ملی = | |||
| عرض تصویر نشان ملی= | |||
| نام رسمی = بریتانیا | |||
| دین رسمی = | |||
| جمعیت کل = | |||
| مساحت = | |||
| حکومت = پادشاهی مشروطه و پارلمانی متشکل از قوای مجریه، مقننه، قضاییه و دستگاه سلطنتی | |||
| واحد پول = | |||
| پایتخت = لندن | |||
| شهرهای مهم = | |||
| ادیان(درصد) = | |||
| زبان رسمی = | |||
| سایت = | |||
| پیشینه اسلام = | |||
| جمعیت مسلمانان = | |||
| جمعیت = | |||
| درصد به جمعیت کشور = | |||
| درصد به جمعیت مسلمانان= | |||
| آداب و رسوم = | |||
| وقایع تاریخی = | |||
| حکومتها = | |||
| احزاب = محافظهکار، کارگر و لیبرالدموکرات | |||
| فرق = | |||
| خاندانها = | |||
| اقوام = | |||
| مراکز علمی = | |||
| زیارتگاهها = | |||
| مساجد = | |||
| حسینیهها = | |||
| مؤسسات فرهنگی = | |||
| مؤسسات اجتماعی = | |||
| مناطق شیعهنشین = | |||
| مذهبی = | |||
| سیاسی = | |||
| علمی = | |||
| اجتماعی = | |||
}} | |||
'''انگلیس'''، سیاستها و عملکردها دربارهٔ [[ایران]] و [[انقلاب اسلامی]]. | '''انگلیس'''، سیاستها و عملکردها دربارهٔ [[ایران]] و [[انقلاب اسلامی]]. | ||
انگلستان با سیاستهای [[استعمار و استثمار|استعماری]] خود، همواره در پی کسب منافع سیاسی و اقتصادی در کشورهای تحت سلطه و از جمله ایران بود؛ بهخصوص از [[قاجاریه|دورۀ قاجاریه]] به بعد، ضمن کسب امتیازات تجاری مختلف، بر مناطق جنوب ایران نیز مسلط شد و با تشکیل پلیس جنوب، این مناطق را به جولانگاه نیروهای خود تبدیل ساخت. | |||
[[امامخمینی]] یکی از عملکردهای تاریخی انگلیسیها در قبال کشورهای شرقی را ورود مستشرقانی میدانست که در پوشش سیاحت، منابع طبیعی کشورها را غارت میکردند. ایشان تلاشهای انگلیس را برای حفظ [[رژیم پهلوی]]، تنها با هدف حفظ جایگاه خود در ایران ارزیابی میکرد و معتقد بود این کشور نه تنها اقتصاد و ارتش ایران، بلکه فرهنگ کشور را نیز دچار مشکلات فراوانی کرده است. | |||
امامخمینی در آستانه پیروزی انقلاب اسلامی، انگلیس را در کنار [[امریکا|آمریکا]] و [[شوروی]] دشمن شماره یک ملت ایران خواند. اشغال سفارت آمریکا، به قطع ارتباط انگلستان با ایران منجر شد. با وجود ازسرگیری روابط در آبان ۱۳۶۷، حمایت از [[سلمان رشدی]] و کتاب آیات شیطانی، واکنش جدی امامخمینی را برانگیخت. | |||
== معرفی اجمالی == | == معرفی اجمالی == | ||
خط ۴۰: | خط ۸۹: | ||
انگلستان با دستیاری عوامل خود در ایران مانند [[سیدضیاءالدین طباطبایی]] و افسران انگلیسی، کودتای سوم اسفند ۱۲۹۹ را طراحی و اجرا کرد و [[رضا پهلوی|رضاخان میرپنج]] را با لقب «سردارسپه» به قدرت رساند.<ref>مهدوی، نقش آمریکا و انگلیس، ۶۷؛ سولیوان و پارسونز، خاطرات دو سفیر، ۲۶۷.</ref> {{ببینید|متن=ببینید|رضا پهلوی}} انگلستان نخستین کشوری بود که [[رژیم پهلوی]] را مشروط به تثبیت همه قراردادها و پیمانهای گذشته به رسمیت شناخت و در سال ۱۳۰۵ در [[مراسم تاجگذاری رضاشاه پهلوی]]، فعالانه حاضر شد. همچنین با پرداخت وام و مساعدههای مختلف به پشتیبانی و همکاری خود با این رژیم ادامه داد.<ref>مهدوی، سیاست خارجی، ۲۲؛ محمدی، مروری بر سیاست خارجی ایران دوران پهلوی، ۵۹.</ref> بر همین اساس امامخمینی، رژیم پهلوی را حکومتی وابسته، دستنشانده انگلستان و مأمور اجرای مقاصد و سیاستهای غرب میدانست،<ref>امامخمینی، صحیفه، ۳/۴۹۰.</ref> چنانکه قراردادِ تیر ۱۳۱۶ در سعدآباد تهران که با هدف جلوگیری از نفوذ شوروی به خلیج فارس و حلشدن اختلافات مرزی کشورهای منطقه منعقد شد و در آن، قسمتهایی از خاک ایران ازجمله ارتفاعات آرارات به [[ترکیه]] واگذار شد و قسمتهایی از شطالعرب (اروندرود) نیز به [[عراق]] تعلق گرفت، یکی از نتایج تلاشهای سیاسی انگلستان در این منطقه بود.<ref>مهدوی، نقش آمریکا و انگلیس، ۷۴؛ محمدی، مروری بر سیاست خارجی ایران دوران پهلوی، ۶۱–۶۳.</ref> انگلیس در حالیکه خود بانی سلطنت پهلوی اول بود، با تغییر سیاستهای وی در جنگ جهانی دوم، او را وادار به استعفا کرد<ref>امامخمینی، صحیفه، ۳/۲۹۸ و ۳۳۳؛ سولیوان و پارسونز، خاطرات دو سفیر، ۲۶۷.</ref> و [[محمدرضا پهلوی]] را به شرط اطاعت از انگلیس، در شهریور ۱۳۲۰ به تخت نشاند.<ref>مهدوی، نقش آمریکا و انگلیس، ۸۰؛ مهدوی، سیاست خارجی، ۷۷؛ سولیوان و پارسونز، خاطرات دو سفیر، ۲۶۷.</ref>{{سخ}} | انگلستان با دستیاری عوامل خود در ایران مانند [[سیدضیاءالدین طباطبایی]] و افسران انگلیسی، کودتای سوم اسفند ۱۲۹۹ را طراحی و اجرا کرد و [[رضا پهلوی|رضاخان میرپنج]] را با لقب «سردارسپه» به قدرت رساند.<ref>مهدوی، نقش آمریکا و انگلیس، ۶۷؛ سولیوان و پارسونز، خاطرات دو سفیر، ۲۶۷.</ref> {{ببینید|متن=ببینید|رضا پهلوی}} انگلستان نخستین کشوری بود که [[رژیم پهلوی]] را مشروط به تثبیت همه قراردادها و پیمانهای گذشته به رسمیت شناخت و در سال ۱۳۰۵ در [[مراسم تاجگذاری رضاشاه پهلوی]]، فعالانه حاضر شد. همچنین با پرداخت وام و مساعدههای مختلف به پشتیبانی و همکاری خود با این رژیم ادامه داد.<ref>مهدوی، سیاست خارجی، ۲۲؛ محمدی، مروری بر سیاست خارجی ایران دوران پهلوی، ۵۹.</ref> بر همین اساس امامخمینی، رژیم پهلوی را حکومتی وابسته، دستنشانده انگلستان و مأمور اجرای مقاصد و سیاستهای غرب میدانست،<ref>امامخمینی، صحیفه، ۳/۴۹۰.</ref> چنانکه قراردادِ تیر ۱۳۱۶ در سعدآباد تهران که با هدف جلوگیری از نفوذ شوروی به خلیج فارس و حلشدن اختلافات مرزی کشورهای منطقه منعقد شد و در آن، قسمتهایی از خاک ایران ازجمله ارتفاعات آرارات به [[ترکیه]] واگذار شد و قسمتهایی از شطالعرب (اروندرود) نیز به [[عراق]] تعلق گرفت، یکی از نتایج تلاشهای سیاسی انگلستان در این منطقه بود.<ref>مهدوی، نقش آمریکا و انگلیس، ۷۴؛ محمدی، مروری بر سیاست خارجی ایران دوران پهلوی، ۶۱–۶۳.</ref> انگلیس در حالیکه خود بانی سلطنت پهلوی اول بود، با تغییر سیاستهای وی در جنگ جهانی دوم، او را وادار به استعفا کرد<ref>امامخمینی، صحیفه، ۳/۲۹۸ و ۳۳۳؛ سولیوان و پارسونز، خاطرات دو سفیر، ۲۶۷.</ref> و [[محمدرضا پهلوی]] را به شرط اطاعت از انگلیس، در شهریور ۱۳۲۰ به تخت نشاند.<ref>مهدوی، نقش آمریکا و انگلیس، ۸۰؛ مهدوی، سیاست خارجی، ۷۷؛ سولیوان و پارسونز، خاطرات دو سفیر، ۲۶۷.</ref>{{سخ}} | ||
مهمترین اقدامات سیاسی انگلیس در دوران محمدرضا پهلوی عبارت بودند از: | مهمترین اقدامات سیاسی انگلیس در دوران محمدرضا پهلوی عبارت بودند از: | ||
# دخالت در مجالس مختلف ازجمله مجلس چهاردهم در جهت حمایت از نمایندگان طرفدار خود.<ref>ذوقی، ایران و قدرتهای بزرگ در جنگ جهانی دوم، ۱۱۲–۱۱۱.</ref> | |||
# طرحریزی کودتا با کمک آمریکا و برخی عوامل خود پس از [[ملیشدن صنعت نفت]] در ایران در ۲۸ مرداد ۱۳۳۲.<ref>امینی، تاریخ روابط خارجی ایران در دوران پهلوی، ۱۵۲–۱۵۴.</ref> {{ببینید|متن=ببینید|ملیشدن صنعت نفت}} | |||
# تلاش برای نزدیکی سیاسی ـ امنیتی میان ایران و انگلستان در چارچوب [[پیمان بغداد]] و نیز تصویب قانون [[ساواک|سازمان اطلاعات و امنیت کشور]] (ساواک) در سال ۱۳۳۵ با هدف حفظ کشور از تهدیدات داخلی با کمک انگلستان.<ref>مهدوی، نقش آمریکا و انگلیس، ۱۰۱.</ref> {{ببینید|متن=ببینید|ساواک}} | |||
# پذیرش برتری سیاسی آمریکا در سال ۱۳۴۱ با ابراز خشنودی از تصویب لوایح ششگانه [[انقلاب سفید]] و آغاز همکاری با آمریکا علیه ایران به عنوان قدرت دوم. | |||
# جداسازی [[بحرین]] از ایران در ۲۵ آذر ۱۳۵۰.<ref>امینی، تاریخ روابط خارجی ایران در دوران پهلوی، ۱۰۴–۱۰۵ و ۱۰۷؛ امینی، تاریخ روابط خارجی ایران در دوران پهلوی، ۲۰۶–۲۰۸.</ref> | |||
# تلاش برای نفوذ شبکه فراماسونری تا بالاترین سطوح [[مجلس سنا]] و وزارتخانههای کلیدی.<ref>مرکز اسناد، فراماسونرها، روتارینها و لاینزهای ایران، ۳۲.</ref> | |||
# نفوذ گسترده [[بهائیان]] در پستهای مهم سیاسی در زمان محمدرضا پهلوی.<ref>امامخمینی، صحیفه، ۱۷/۴۶۰–۴۶۱؛ مؤسسه مطالعات، جستارهایی از، ۲/۳۷۴–۳۷۷.</ref> {{ببینید|متن=ببینید|بهائیت}} | |||
امامخمینی یکی از حامیان اصلی حکومت رژیم پهلوی را که صراحتاً از این رژیم حمایت میکرد، انگلستان میدانست<ref>امامخمینی، صحیفه، ۸/۵۰۵.</ref> و تلاشهای این کشور و دولتهای غربی را برای حفظ رژیم پهلوی، تنها با هدف حفظ جایگاه خود در ایران ارزیابی میکرد.<ref>مؤسسه مطالعات، جستارهایی از، ۵/۶۶ و ۸/۱۶۵.</ref> از اینرو پس از [[تظاهرات تاسوعا و عاشورا|راهپیمایی میلیونی تاسوعا و عاشورای تهران در سال ۱۳۵۷]] و مشاهده قدرت بالای مخالفتهای مردمی در ایران، انگلستان از مواضع خود دست کشید و نه تنها حمایتی از محمدرضا پهلوی نکرد، بلکه در نشست رهبران کشورهای صنعتی در کنفرانس گودالوپ در ۱۳۵۷/۱۰/۱۴ که با حضور کشورهای آمریکا، انگلیس، فرانسه و آلمان برگزار شد، اعلام کرد محمدرضا پهلوی دیگر قادر به کنترل اوضاع نیست و راه حلی برای جانشینی او وجود ندارد.<ref>مهدوی، نقش آمریکا و انگلیس، ۱۲۱ و ۱۲۳.</ref> آنتونی پارسونز سفیر وقت انگلیس در ایران نیز استقرار [[نظام جمهوری اسلامی ایران|حکومت جمهوری اسلامی]] را اجتنابناپذیر دانست و پس از رفتن محمدرضا پهلوی، مأموریت در تثبیت نظام پهلوی در ایران را پایانیافته خواند و تهران را ترک کرد.<ref>سولیوان و پارسونز، خاطرات دو سفیر، ۴۱۲ و ۴۱۴.</ref> | امامخمینی یکی از حامیان اصلی حکومت رژیم پهلوی را که صراحتاً از این رژیم حمایت میکرد، انگلستان میدانست<ref>امامخمینی، صحیفه، ۸/۵۰۵.</ref> و تلاشهای این کشور و دولتهای غربی را برای حفظ رژیم پهلوی، تنها با هدف حفظ جایگاه خود در ایران ارزیابی میکرد.<ref>مؤسسه مطالعات، جستارهایی از، ۵/۶۶ و ۸/۱۶۵.</ref> از اینرو پس از [[تظاهرات تاسوعا و عاشورا|راهپیمایی میلیونی تاسوعا و عاشورای تهران در سال ۱۳۵۷]] و مشاهده قدرت بالای مخالفتهای مردمی در ایران، انگلستان از مواضع خود دست کشید و نه تنها حمایتی از محمدرضا پهلوی نکرد، بلکه در نشست رهبران کشورهای صنعتی در کنفرانس گودالوپ در ۱۳۵۷/۱۰/۱۴ که با حضور کشورهای آمریکا، انگلیس، فرانسه و آلمان برگزار شد، اعلام کرد محمدرضا پهلوی دیگر قادر به کنترل اوضاع نیست و راه حلی برای جانشینی او وجود ندارد.<ref>مهدوی، نقش آمریکا و انگلیس، ۱۲۱ و ۱۲۳.</ref> آنتونی پارسونز سفیر وقت انگلیس در ایران نیز استقرار [[نظام جمهوری اسلامی ایران|حکومت جمهوری اسلامی]] را اجتنابناپذیر دانست و پس از رفتن محمدرضا پهلوی، مأموریت در تثبیت نظام پهلوی در ایران را پایانیافته خواند و تهران را ترک کرد.<ref>سولیوان و پارسونز، خاطرات دو سفیر، ۴۱۲ و ۴۱۴.</ref> | ||
خط ۵۴: | خط ۱۰۳: | ||
از سوی دیگر، در سالهای ۱۳۵۲–۱۳۵۷ ایران به یکی از وسیعترین بازارهای واردات محصولات انگلیسی در خاورمیانه درآمد.<ref>امینی، تاریخ روابط خارجی ایران در دوران پهلوی، ۲۵۰؛ معبادی و خداوردی، قدرتهای بزرگ و جمهوری اسلامی ایران، ۱۱۷.</ref> بیشتر فعالیت انگلستان در جهت حفظ و گسترش منافع اقتصادی و بازرگانی کشور متبوعش صرف شد و بیش از هر کشوری از رژیم پهلوی استفاده کرد.<ref>مهدوی، نقش آمریکا و انگلیس، ۱۱۷.</ref> ازجمله مهمترین فعالیتهای انگلستان در این سالها عبارت بودند از: | از سوی دیگر، در سالهای ۱۳۵۲–۱۳۵۷ ایران به یکی از وسیعترین بازارهای واردات محصولات انگلیسی در خاورمیانه درآمد.<ref>امینی، تاریخ روابط خارجی ایران در دوران پهلوی، ۲۵۰؛ معبادی و خداوردی، قدرتهای بزرگ و جمهوری اسلامی ایران، ۱۱۷.</ref> بیشتر فعالیت انگلستان در جهت حفظ و گسترش منافع اقتصادی و بازرگانی کشور متبوعش صرف شد و بیش از هر کشوری از رژیم پهلوی استفاده کرد.<ref>مهدوی، نقش آمریکا و انگلیس، ۱۱۷.</ref> ازجمله مهمترین فعالیتهای انگلستان در این سالها عبارت بودند از: | ||
# مشارکت در بهرهکشی از [[نفت]] ایران و فروش بیشتر در بازارهای جهانی؛ | # مشارکت در بهرهکشی از [[نفت]] ایران و فروش بیشتر در بازارهای جهانی؛ | ||
# تلاش در افزایش صادرات کالاهای انگلیسی و ایجاد روابط گسترده اقتصادی؛ | |||
# فروش [[ابزار جنگی|جنگافزارهای]] انگلیسی (یکی از اولویتهای انگلستان) از قبیل تانک چیفتن، اسکورپیون و ناوهای جنگی و هورکرافت که به سفارش ایران در انگلستان ساخته شد و میزان خرید سلاح ایران از این کشور در سال ۱۳۵۴ به بیش از یک میلیارد لیره رسید؛ | |||
# گسترش روابط صنعتی از طریق فروش قطعات خودرو پیکان که در تهران مونتاژ شد و توانست هشتاد درصد بازار ایران را قبضه کند؛ | |||
# تشویق شرکتهای انگلیسی برای بازاریابی و مشارکت در امور صنعتی و خدماتی؛ | |||
# تلاش برای جذب بیشتر دلارهای نفتی از طریق دریافت وام و سپردهگذاری ایران در بانکهای انگلستان.<ref>مهدوی، نقش آمریکا و انگلیس، ۱۱۷؛ امینی، تاریخ روابط خارجی ایران در دوران پهلوی، ۲۳۴؛ سولیوان و پارسونز، خاطرات دو سفیر، ۳۰۷.</ref> | |||
[[امامخمینی]] در این زمینه معتقد بود در دوران سلطنت پهلوی بسیاری از ذخایر نفتی بهطور غاصبانه به [[بیگانگان]] ازجمله انگلستان داده شده و هیچ سودی از آن به ملت فقیر ایران نرسید.<ref>امامخمینی، صحیفه، ۴/۴۳ و ۵/۱۰۳.</ref> ایشان با بیان این مطلب که نفت ایران را به بهای اندک بردند<ref>امامخمینی، صحیفه، ۱/۴۱۱.</ref> بر غیرقانونیبودن تمام قراردادهای زمان رضا و محمدرضا پهلوی تأکید کرد.<ref>امامخمینی، صحیفه، ۵/۱۰.</ref>{{سخ}} | [[امامخمینی]] در این زمینه معتقد بود در دوران سلطنت پهلوی بسیاری از ذخایر نفتی بهطور غاصبانه به [[بیگانگان]] ازجمله انگلستان داده شده و هیچ سودی از آن به ملت فقیر ایران نرسید.<ref>امامخمینی، صحیفه، ۴/۴۳ و ۵/۱۰۳.</ref> ایشان با بیان این مطلب که نفت ایران را به بهای اندک بردند<ref>امامخمینی، صحیفه، ۱/۴۱۱.</ref> بر غیرقانونیبودن تمام قراردادهای زمان رضا و محمدرضا پهلوی تأکید کرد.<ref>امامخمینی، صحیفه، ۵/۱۰.</ref>{{سخ}} | ||
خط ۱۲۲: | خط ۱۷۱: | ||
== پیوند به بیرون == | == پیوند به بیرون == | ||
* امید حسینخانی، «[https://books.khomeini.ir/books/10002/439/ انگلیس]»، [[دانشنامه امام خمینی]]، ج۲، ص۴۳۹–۴۴۹. | * امید حسینخانی، «[https://books.khomeini.ir/books/10002/439/ انگلیس]»، [[دانشنامه امام خمینی|دانشنامه امامخمینی]]، ج۲، ص۴۳۹–۴۴۹. | ||
[[رده:مقالههای | [[رده:مقالههای تأییدشده]] | ||
[[رده:مقالههای دارای جعبه اطلاعات]] | |||
[[رده:مقالههای | [[رده:مقالههای دارای تصویر]] | ||
[[رده:مقالههای | |||
[[رده:مقالههای دارای لینک دانشنامه]] | [[رده:مقالههای دارای لینک دانشنامه]] | ||
[[رده:مقالههای جلد دوم دانشنامه]] | [[رده:مقالههای جلد دوم دانشنامه امامخمینی]] | ||
[[رده:مکانها]] | |||
[[رده:مقالههای دارای شناسه]] |